WEBVTT

00:00:06.688 --> 00:00:09.358
لە تەمەنی ٢١ ساڵیدا، سیمۆن دی بیڤوا 
بوو گەنجترین کەس

00:00:09.358 --> 00:00:15.038
کە تاقیکردنەوەی فەلسەفەی لە بەناوبانگترین
زانکۆی فەڕەنسا ئەنجام دا.

00:00:15.038 --> 00:00:17.048
بە پلەی نایاب دەرچوو.

00:00:17.048 --> 00:00:19.580
بەڵام هەر کە شارەزای یاساکانی فەلسەفە بوو،

00:00:19.580 --> 00:00:21.350
ویستی یاساکان بشکێنێت.

00:00:21.350 --> 00:00:24.380
وانەی تیۆری فۆڕمی ئەفلاتونی خوێندووە،

00:00:24.380 --> 00:00:27.280
کە ئەم جیهانە بە وێنە دانەوەیەکی تێکچووی

00:00:27.280 --> 00:00:30.220
ڕاستییە ڕەهاکان و
نموونە تەواوەکان دادەنێت.

00:00:30.220 --> 00:00:34.070
بەڵام بۆ دی بیڤوا، ئەم ژیانە ژیانێکی
دڵبەندە، هەست بزوێنە،

00:00:34.070 --> 00:00:36.020
و هەموو شتێکە تەنها ئارام نییە.

00:00:36.020 --> 00:00:40.360
ئارەزووی ئەوەی کە بە تەواوی بەدوای جیهانی 
ماددیدا بگەڕێت، کاریگەری لە ژیانی دەکات،

00:00:40.360 --> 00:00:44.656
و لە کۆتایشدا، دەبێتە ئیلهامێك
بۆ فەلسەفەیەکی ڕادیکاڵی تازە

00:00:44.656 --> 00:00:49.045
گفتوگۆی بەردەوامی لەگەڵ هاوڕێ زرنگ و 
ڕۆمانتیکییەکەی؛ ژان پۆڵ سارتەر، وایکرد

00:00:49.045 --> 00:00:53.275
دی بیڤوا لە ویستی سەربەست،
ئارەزوو، ماف و بەرپرسیاریەتییەکان

00:00:53.275 --> 00:00:56.105
و بەهای ئەزموونی کەسییەتی تێ بگات.

00:00:56.105 --> 00:00:58.215
لە ساڵەکانی دوای جەنگی جیهانی دووەم،

00:00:58.215 --> 00:01:00.825
ئەم هزرانە بوون بە قوتابخانەیەکی فکری

00:01:00.825 --> 00:01:05.465
کە پەیوەندییەکی پتەوی هەبوو
بە کارەکەیانەوە کە بوونگەرایی بوو.

00:01:05.465 --> 00:01:07.626
لە ئاینی جولەکە و مەسیحیدا

00:01:07.626 --> 00:01:10.185
مرۆڤەکان بۆ ئامانجێکی تایبەت دروستکراون،

00:01:10.185 --> 00:01:14.105
دی بیڤوا و سارتەر جێگرەوەیکی
تەواو جیاوازیان پێشەکەش بە خەڵک کرد.

00:01:14.105 --> 00:01:16.315
گوتیان مرۆڤەکان بە ئازادی لە دایک دەبن و

00:01:16.315 --> 00:01:19.545
دێنە بوون بە بێ هێچ ئامانجێک لە خوداوە.

00:01:19.545 --> 00:01:24.335
دی بیڤوا تێگەیشت کە ئەم ئازادییە
هەم بەختەوەری و هەمیش بەرپرسیاریەتییە.

00:01:24.335 --> 00:01:28.992
لە پەرتوکی "The Ethics of Ambiguity" دەڵێت
گرنگترین و مەزنترین ئاکار بریتییە لە

00:01:28.992 --> 00:01:31.412
دروستکردنی مانا بۆ ژیانی خۆمان،

00:01:31.412 --> 00:01:34.446
لە کاتێکدا مافی ئەوانی تریش بپارێزین
کە هەمان شت بکەن.

00:01:34.446 --> 00:01:36.136
دی بیڤوا نووسیویەتی،

00:01:36.136 --> 00:01:41.524
"ئازادییەک کە ڕێگە لە ئازادی دەگرێت،
پێویستە قەدەغە بکرێت."

00:01:41.524 --> 00:01:45.754
ئەم فەلسەفەیە وای لە خوێندکارانی کرد
کە ناڕوونی و دژیەک بوونەکانی

00:01:45.754 --> 00:01:49.554
حەز و ئارەزووەکانمان بدۆزنەوە،
هەم ناوەکی و هەمیش دەرەکی.

00:01:49.554 --> 00:01:52.486
کە دی بیڤوا لە هەوڵی دۆزینەوە
خۆیدا بوو،

00:01:52.486 --> 00:01:54.016
پرسیاری کرد:

00:01:54.016 --> 00:01:56.996
ئەگەر هەموو کەسێک شایەنی ئەوە بێت ئازادانە
شوێن باوەڕی بکەوێت.

00:01:56.996 --> 00:02:01.586
کەواتە بۆچی کۆمەڵگە لەبەر ژن بوونی
ڕێگری لێ کرد؟

00:02:01.586 --> 00:02:04.837
سەرەڕای هەبوونی بەرهەمێکی زۆر لە نووسین،
لە فێرکردن و چالاکوانیدا،

00:02:04.837 --> 00:02:08.406
بەڵام هاوشانە پیاوەکانی بە ڕژدی
دەیانویست لەناوی ببەن.

00:02:08.406 --> 00:02:11.846
لە دژی یاسا و ڕێسا ئاینییەکان و 
هاوسەرگیری وەستایەوە

00:02:11.846 --> 00:02:15.950
بۆ ئەوەی لە زانکۆ بخوێنێت و ببێت بە نوسەری
یادەوەری و ڕۆمان و فەلسەفە.

00:02:15.950 --> 00:02:18.880
بەڵام ئەو مەترسییانەی کە توشی ئەو
بوون بە ژینکردنی بەم شێوەیە

00:02:18.880 --> 00:02:21.300
لە سەر هیچ کام لە هاوپیشە پیاوەکانی نەبوو،

00:02:21.300 --> 00:02:23.500
کە ئەم ئازادییانەیان بە خۆیان بەخشی بوو.

00:02:23.500 --> 00:02:26.570
ئەوان هیچ ئارەزوویەکیان نەبوو بۆ
تێگەیشتن لە کارەکانی دی بیڤوا،

00:02:26.570 --> 00:02:28.780
کە باسی لە ناخی ژنان و

00:02:28.780 --> 00:02:32.800
پەیوەندییە کراوەکەی نووسەر و نێرەمووکی
دەکرد.

00:02:32.800 --> 00:02:35.070
بۆ گەیاندنی گرنگی دید و بۆچونەکەی،

00:02:35.070 --> 00:02:38.600
دی بیڤوا دەستی کرد بە نووسینی
پەرتوکێک کە قورسترین ئاڵەنگاری ژیانی بوو.

00:02:38.600 --> 00:02:41.910
هەر وەک ئەوەی کە بنچینەکانی بوونگەرایی
دروست کرد،

00:02:41.910 --> 00:02:45.370
دوبارە پێناسەی سنووری ڕەگەزەکانی کردەوە.

00:02:45.370 --> 00:02:50.674
لە پەرتوکی "The Second Sex"دا کە ساڵی ١٩٤٨
بڵاو کرایەوە، دەڵێت، هەر وەک ئامانجی ژیان،

00:02:50.674 --> 00:02:52.694
ڕەگەزیش پێشتر دیاری نەکراوە.

00:02:52.694 --> 00:02:54.786
دی بیڤوا زۆر بە بەرزی گوتی،

00:02:54.786 --> 00:02:58.406
"کەس وەکو ژن لە دایک نابێت، بەڵکو دەبێتە
ژن."

00:02:58.406 --> 00:03:02.496
دەڵێت بۆ ئەوەی "ببیت" بە ژن، دەبێت ببیت
بە کەسێکی تر.

00:03:02.496 --> 00:03:06.389
دی بیڤوا پێناسەی "کەسێکی تر"ی بە پڕۆسەی
هەژمارکردنی ئافرەت بە کەمتر لە پیاو کردووە

00:03:06.389 --> 00:03:10.526
کە پێناسەیەکی کۆنە و پیاو وەکو

00:03:10.526 --> 00:03:13.011
ماددەیەکی تەواو و بێ خەوش دەبینێت.

00:03:13.011 --> 00:03:17.176
دی بیڤوا دەڵێت، ئافرەتان وەکو
چینی دووەمی کۆمەڵگە هەژمار کراون،

00:03:17.176 --> 00:03:21.546
لەبەر ئەمەشە کە بێ بەش کراون لە ئازادی.

00:03:21.546 --> 00:03:24.944
پەرتوکی "The Second Sex" بوو بە پەرتوکێکی
سەرەکی و گرنگی فێمینستی،

00:03:24.944 --> 00:03:27.556
کە بە وردی باسی مێژووی جەور و ستەمی
ئافرەتان و

00:03:27.556 --> 00:03:29.998
و سامانێک لە بەڵگەی چیڕۆکی.

00:03:29.998 --> 00:03:33.068
پێکهێنانی "The Second Sex" لە
ئەزموونی کەسی

00:03:33.068 --> 00:03:34.888
و بەیەکداچوونی فەلسەفی

00:03:34.888 --> 00:03:38.368
وایکرد زمانێکی نوێ بێتە ئاراوە بۆ
باسکردنی بیردۆزی فێمینست.

00:03:38.368 --> 00:03:42.840
تا ئەمڕۆش، هەموو ئەو بابەتانە بە هۆی
پێداگری دی بیڤوا

00:03:42.840 --> 00:03:44.780
کە بۆ بەدەست هێنانی یەکسانی دەگوترێنەوە،

00:03:44.780 --> 00:03:48.708
"هیچ جیابوونەوەیەک لە نێوان ژیان و
فەلسەفدا نییە."

00:03:48.708 --> 00:03:51.518
بە دڵنیاییەوە وەکو هەموو
کارە بنچینەییەکانی تر،

00:03:51.518 --> 00:03:55.498
لەگەڵ بڵاو بوونەوەی "The Second Sex"
بیرۆکەکانیشی بڵاو بوونەتەوە.

00:03:55.498 --> 00:03:58.888
زۆرێک لە بیرمەندی مۆدێرن، بە چەندین
شێوەی تر خەڵکیان وەکو "کەسانی تر"

00:03:58.888 --> 00:04:00.978
دیاری کردووە
کە دی بیڤوا درکی پێ نە کردووە.

00:04:00.978 --> 00:04:03.768
ئەمە نەژاد و ئاکارە ئابوورییەکانیش
دەگرێتەوە،

00:04:03.768 --> 00:04:09.058
هەروەها جیاوازی فراوانی ڕەگەزی و
ئاکارە ڕەگەزییەکان کە ئەمڕۆ تێیان دەگەین.

00:04:09.058 --> 00:04:11.328
ڕووداوەکانی دوای دی بیڤوا ئاڵۆزترن

00:04:11.328 --> 00:04:16.002
ئەمەش بەهۆی ڕەفتاری نەشیاوی ڕەگەزی
دوو لە خوێندکارەکانی زانکۆی.

00:04:16.002 --> 00:04:17.872
لە دەرئەنجامی کارە نەشیاوەکان،

00:04:17.872 --> 00:04:21.972
مۆڵەتی مامۆستاییەکەی لەدەستدا
بە هۆکاری خراپ بەکارهێنانی پێگەکەی.

00:04:21.972 --> 00:04:26.292
ژیانی دی بیڤوا وەکو بابەتێک کە شایانی
مشت و مڕە دەمێنێتەوە -

00:04:26.292 --> 00:04:31.342
کارەکەشی بووە هۆی پەیدابوونی مشت و مڕێکی
زۆر لە سەرەتای پەیدابوونی فێمینستی.

00:04:31.342 --> 00:04:34.862
هەموو ژیانی تەرخان کرد بۆ بەشداری کردن
لەم گفتوگۆیانەدا؛

00:04:34.862 --> 00:04:39.788
بۆ نووسینی ڕۆمان و فەلسەفە و
یادەوری هەتا مرد لە ساڵی ١٩٨٦.

00:04:39.788 --> 00:04:42.558
ئەمڕۆ، بەرهەمەکەی زمانێکی
فەلسەفیمان پێشکەش دەکات

00:04:42.558 --> 00:04:46.182
بۆ ئەوەی دوبارە بیری لێ بکەینەوە، دوبارە
سەیری بکەینەوە، دوبارە یاخی بینەوە -

00:04:46.182 --> 00:04:49.833
وەڵامێک کە ئەم بیرمەندە شۆڕشگێڕە 
پێشوازی لێ کردبا.