WEBVTT

00:00:01.060 --> 00:00:05.088
Vào ngày 4/8, một vụ nổ lớn đã xảy ra
tại một cảng ở Beirut, Lebanon.

00:00:05.088 --> 00:00:07.630
(tiếng nổ)

00:00:07.630 --> 00:00:10.950
Vụ nổ được quay bằng điện thoại
đủ mọi góc cạnh.

00:00:11.060 --> 00:00:15.250
Các video gần như lập tức được lan truyền
trên mạng xã hội và các nền tảng nhắn tin.

00:00:15.790 --> 00:00:18.430
Một vài video là thật, 
một số khác là dàn dựng.

00:00:18.525 --> 00:00:23.010
Một vài video cho thấy hình ảnh
một tên lửa đã đâm xuống trước vụ nổ.

00:00:23.010 --> 00:00:25.345
(tiếng nổ)

00:00:26.020 --> 00:00:28.010
Những video này đã bị chỉnh sửa.

00:00:28.010 --> 00:00:30.120
Khi phóng viên điều tra Emmanuelle Saliba

00:00:30.120 --> 00:00:32.600
nhận được một video này
từ một nguồn tin ở Beirut,

00:00:32.600 --> 00:00:34.990
cô biết rằng cô phải bắt tay vào việc.

00:00:34.990 --> 00:00:36.370
Là một phóng viên điều tra,

00:00:36.370 --> 00:00:40.070
vai trò của tôi là cố gắng và tìm hiểu
nguyên nhân của vụ nổ này là gì.

00:00:40.070 --> 00:00:44.860
Vậy nên tôi đã liên lạc với một người
là chủ của một doanh nghiệp ở cảng Beirut.

00:00:44.860 --> 00:00:47.180
Gia đình của anh đã làm 
việc ở đó trong 40 năm.

00:00:47.180 --> 00:00:50.537
Trong cuộc trao đổi, anh nói:
"Để tôi gửi cho bạn một video."

00:00:50.537 --> 00:00:53.520
"Tôi nghĩ rằng tên lửa 
đã gây ra vụ nổ này."

00:00:53.520 --> 00:00:55.300
Tôi đã khá hoài nghi

00:00:55.300 --> 00:01:00.430
bởi vì tôi đã xem các video mà 
khá dễ để vạch trần.

00:01:00.430 --> 00:01:05.310
Những gì chúng ta đang thấy là video
đầu tiên được đăng lên nhưng bị dàn dựng.

00:01:06.130 --> 00:01:07.890
Điều thú vị trong chuyện này là

00:01:07.890 --> 00:01:10.220
đây là một video gốc ghi lại sự việc,

00:01:10.220 --> 00:01:11.910
ta đang nhìn thấy cảnh tượng thật,

00:01:11.910 --> 00:01:15.280
nhung cái người đó làm 
là thêm vào một tên lửa.

00:01:15.280 --> 00:01:18.823
Tôi sẽ cho anh xem video gốc

00:01:19.451 --> 00:01:22.384
(Tiếng còi xe)

00:01:23.004 --> 00:01:26.004
(Tiếng nổ)

00:01:27.440 --> 00:01:32.330
Trên mạng có một cái hay đó là

00:01:32.330 --> 00:01:35.060
ngay khi một video bị chỉnh sửa
được đăng lên

00:01:35.060 --> 00:01:37.800
rất nhiều nhà báo có nghiệp vụ
bắt tay hành động

00:01:37.800 --> 00:01:41.180
và các video nhanh chóng bị vạch trần.

00:01:41.180 --> 00:01:46.370
Một đồng nghiệp của tôi ở BBC chuyên về 
tin giả đã vạch trần video này.

00:01:46.540 --> 00:01:50.130
Và tất cả chúng tôi, bạn biết đấy,
mặc dù làm việc cho các hãng khác nhau,

00:01:50.130 --> 00:01:52.970
đều giúp đỡ nhau trong các 
công việc của của mình.

00:01:52.970 --> 00:01:55.850
Và tôi đã nghĩ về nó khi nói chuyện
với nguồn tin của mình,

00:01:55.850 --> 00:01:59.047
tôi nghĩ, "Bạn biết đấy, chúng tôi đã 
từng vạch trần một video rồi.

00:01:59.167 --> 00:02:00.987
Tôi khá hoài nghi về video này."

00:02:00.987 --> 00:02:01.990
"Gửi nó cho tôi đi."

00:02:01.990 --> 00:02:05.890
Anh ấy gửi cho tôi qua WhatsApp và 
nói mình có được nó từ bạn bè và gia đình.

00:02:05.890 --> 00:02:09.200
Công ty của anh ta bị phá huỷ,
họ muốn có câu trả lời

00:02:09.200 --> 00:02:11.540
Họ muốn biết điều gì đã gây ra vụ nổ.

00:02:11.540 --> 00:02:14.620
Tôi xem video và đó là 
một video hồng ngoại.

00:02:14.620 --> 00:02:18.040
Tôi sẽ cho anh xem một bản video
vẫn còn trên Twitter.

00:02:18.040 --> 00:02:19.773
Tôi sẽ bật cho anh xem.

00:02:23.441 --> 00:02:26.561
(Tiếng nổ)

00:02:30.880 --> 00:02:34.630
Anh có thể thấy rằng hai video này
đã cùng bị chỉnh sửa

00:02:34.630 --> 00:02:38.110
để nhìn giống một lần quay liên tục.

00:02:38.110 --> 00:02:40.900
Nhưng chỉ cần nhìn qua, ai cũng biết rằng

00:02:40.900 --> 00:02:42.810
nó được quay từ hai góc khác nhau.

00:02:42.810 --> 00:02:46.820
Ngoài ra còn có lớp ảnh nhiệt này
trông khá lạ,

00:02:46.820 --> 00:02:50.130
giả sử camera bị rơi xuống đất

00:02:50.130 --> 00:02:53.860
và bạn có thể thấy nó được quay 
bởi một người.

00:02:53.860 --> 00:02:56.990
Nhưng người nào lại có một 
camera hồng ngoại chứ?

00:02:56.990 --> 00:02:58.847
Đây là một dụng cụ chuyên nghiệp.

00:02:58.847 --> 00:03:00.595
Đúng vậy. Video khá rung lắc.

00:03:00.595 --> 00:03:03.480
Không một video an ninh nào lại
được đăng lên nhanh như vậy

00:03:03.480 --> 00:03:05.220
dưới sự tác động của vụ nổ.

00:03:05.220 --> 00:03:07.840
Vậy nên tôi bắt đầu ghép những
thông tin này với nhau.

00:03:07.840 --> 00:03:10.060
Tôi nhận ra góc quay đầu tiên này

00:03:10.060 --> 00:03:14.820
và tôi biết nó được quay bởi một
biên tập viên mạng xã hội

00:03:14.820 --> 00:03:17.400
đã có mặt tại hiện trường,
đang làm cho CNN.

00:03:17.400 --> 00:03:19.180
Và đây là video gốc.

00:03:19.180 --> 00:03:21.140
Bạn thấy đó, nó không có bộ lọc đó.

00:03:22.010 --> 00:03:23.659
Và khi bạn bật lên,

00:03:23.659 --> 00:03:25.950
(Tiếng nổ)

00:03:26.650 --> 00:03:31.350
bạn có thể thấy rằng không có 
tên lửa nào từ trên trời đâm xuống.

00:03:31.350 --> 00:03:32.600
Nó đã được thêm vào.

00:03:32.600 --> 00:03:33.887
Tôi bảo anh ta và anh nói,

00:03:33.887 --> 00:03:36.350
"Đúng, video của tôi đã bị cắt ghép.

00:03:36.350 --> 00:03:41.600
Tôi liên tục nhận được những email về 
tên lửa trong video của tôi ",

00:03:41.910 --> 00:03:43.640
như bạn thấy là không có thật.

00:03:43.640 --> 00:03:48.430
Twitter sau đó đã nhanh chóng
đã tổ chức một sự kiện

00:03:48.645 --> 00:03:51.030
cho biết bên kiểm chứng thông tin
đã kêt luận rằng

00:03:51.030 --> 00:03:55.740
video vụ nổ Beirut đã bị chỉnh sửa
và tên lửa trong đó là giả.

00:03:55.740 --> 00:04:00.120
Họ giới thiệu tweet của tôi
và chủ đề tôi làm về video đó,

00:04:00.120 --> 00:04:03.300
và họ cũng giới thiệu
vài phóng viên khác

00:04:03.300 --> 00:04:08.030
cũng làm các công việc vạch trần tương tự.

00:04:08.030 --> 00:04:12.567
Việc quan trọng với chúng tôi là
nhanh chóng bác bỏ tin giả

00:04:12.567 --> 00:04:14.930
và nhanh chóng vạch trần chúng

00:04:14.930 --> 00:04:17.780
và thực sự cho mọi người thấy 
cách chúng tôi làm việc đó.

00:04:17.780 --> 00:04:19.800
Để nói rằng đó không phải sự thật rất dễ,

00:04:19.800 --> 00:04:23.460
nhưng chúng tôi cần mọi người hiểu 
tại sao nó không phải thật.

00:04:23.460 --> 00:04:26.510
Nên tôi đã nhắn tin cho anh ấy và 
giải thích rằng,

00:04:26.510 --> 00:04:29.360
"Đây là cách tôi biết nó 
không phải là thật."

00:04:29.360 --> 00:04:31.557
Anh ấy bảo, 
"Rất vui khi được biết điều này.

00:04:31.557 --> 00:04:33.520
Tôi sẽ báo với bạn bè 
và gia đình của mình."

00:04:33.620 --> 00:04:37.159
Tôi nghĩ nó rất hữu dụng 
nếu cá nhân bạn lập một danh sách

00:04:37.159 --> 00:04:41.280
về các nhà báo khác nhau,

00:04:41.440 --> 00:04:43.780
bạn có thể theo dõi họ 
trong các tin nóng.

00:04:43.780 --> 00:04:47.837
Tạo cho bản thân một hệ thống nhỏ 
các chuyên gia uy tín mà bạn tin tưởng

00:04:47.837 --> 00:04:50.930
và bằng cách đó bạn có thể thấy rằng
những gì bạn sắp chia sẻ

00:04:50.930 --> 00:04:53.560
thực chất lại là một thứ bạn 
không nên làm vậy.

00:04:53.560 --> 00:04:54.720
Đúng thế.

00:04:54.720 --> 00:04:57.870
Vụ nổ ngày 4/8 ở Beirut có sức 
tàn phá rất lớn.

00:04:57.870 --> 00:05:00.220
Có những người đã thiệt mạng.
Hàng ngàn người bị thương.

00:05:00.220 --> 00:05:02.730
Với thiệt hại hàng tỉ đô.

00:05:02.730 --> 00:05:05.770
Chúng ta đều muốn biết bằng cách nào
vụ nổ xảy ra.

00:05:05.770 --> 00:05:08.020
Chúng ta lập tức nhận được lời giải thích.

00:05:08.020 --> 00:05:11.000
Nhưng những nguồn tin đáng tin cậy
cần nhiều thời gian hơn.

00:05:11.090 --> 00:05:15.110
Vậy chúng ta làm gì khi thông tin 
lan truyền nhanh hơn sự thật?

00:05:15.290 --> 00:05:17.760
Hãy tạo một danh sách như 
Emmanuelle đã gợi ý.

00:05:17.760 --> 00:05:20.770
Tìm những nhà báo bạn tin tưởng
và theo dõi họ.

00:05:20.770 --> 00:05:22.400
Vậy khi có những tin tức nóng hổi

00:05:22.400 --> 00:05:26.220
và nếu 2020 đã dạy chúng ta điều gì,
chắc chắn điều đó sẽ xảy ra

00:05:26.220 --> 00:05:28.860
bạn sẽ biết trước cần tìm đến ai.

00:05:28.860 --> 00:05:31.600
Vào những lần tới, hãy tỉnh táo.
Đừng lan truyền tin giả.

00:05:31.600 --> 00:05:34.432
Tôi là Hari Sreenivasan và 
đây là Take on Fake.

00:05:36.910 --> 00:05:37.960
Cảm ơn vì đã theo dõi.

00:05:37.960 --> 00:05:40.130
Để biết thêm về các nghiên cứu sâu như vậy

00:05:40.130 --> 00:05:42.270
hãy theo dõi khách mời Emmanuelle Saliba
trên Twitter.

00:05:42.270 --> 00:05:44.124
Bạn có thể tìm thấy đường link trong
phần mô tả.

00:05:44.124 --> 00:05:47.380
Hãy cho chúng tôi biết bạn nghĩ gì 
trong phần comment và đừng quên

00:05:47.380 --> 00:05:50.000
theo dõi kênh để biết khi nào các tập mới
TakeOnFake lên sóng.