Vào ngày 4/8, một vụ nổ lớn đã xảy ra
tại một cảng ở Beirut, Lebanon.
(tiếng nổ)
Vụ nổ được quay bằng điện thoại
đủ mọi góc cạnh.
Các video gần như lập tức được lan truyền
trên mạng xã hội và các nền tảng nhắn tin.
Một vài video là thật,
một số khác là dàn dựng.
Một vài video cho thấy hình ảnh
một tên lửa đã đâm xuống trước vụ nổ.
(tiếng nổ)
Những video này đã bị chỉnh sửa.
Khi phóng viên điều tra Emmanuelle Saliba
nhận được một video này
từ một nguồn tin ở Beirut,
cô biết rằng cô phải bắt tay vào việc.
Là một phóng viên điều tra,
vai trò của tôi là cố gắng và tìm hiểu
nguyên nhân của vụ nổ này là gì.
Vậy nên tôi đã liên lạc với một người
là chủ của một doanh nghiệp ở cảng Beirut.
Gia đình của anh đã làm
việc ở đó trong 40 năm.
Trong cuộc trao đổi, anh nói:
"Để tôi gửi cho bạn một video."
"Tôi nghĩ rằng tên lửa
đã gây ra vụ nổ này."
Tôi đã khá hoài nghi
bởi vì tôi đã xem các video mà
khá dễ để vạch trần.
Những gì chúng ta đang thấy là video
đầu tiên được đăng lên nhưng bị dàn dựng.
Điều thú vị trong chuyện này là
đây là một video gốc ghi lại sự việc,
ta đang nhìn thấy cảnh tượng thật,
nhung cái người đó làm
là thêm vào một tên lửa.
Tôi sẽ cho anh xem video gốc
(Tiếng còi xe)
(Tiếng nổ)
Trên mạng có một cái hay đó là
ngay khi một video bị chỉnh sửa
được đăng lên
rất nhiều nhà báo có nghiệp vụ
bắt tay hành động
và các video nhanh chóng bị vạch trần.
Một đồng nghiệp của tôi ở BBC chuyên về
tin giả đã vạch trần video này.
Và tất cả chúng tôi, bạn biết đấy,
mặc dù làm việc cho các hãng khác nhau,
đều giúp đỡ nhau trong các
công việc của của mình.
Và tôi đã nghĩ về nó khi nói chuyện
với nguồn tin của mình,
tôi nghĩ, "Bạn biết đấy, chúng tôi đã
từng vạch trần một video rồi.
Tôi khá hoài nghi về video này."
"Gửi nó cho tôi đi."
Anh ấy gửi cho tôi qua WhatsApp và
nói mình có được nó từ bạn bè và gia đình.
Công ty của anh ta bị phá huỷ,
họ muốn có câu trả lời
Họ muốn biết điều gì đã gây ra vụ nổ.
Tôi xem video và đó là
một video hồng ngoại.
Tôi sẽ cho anh xem một bản video
vẫn còn trên Twitter.
Tôi sẽ bật cho anh xem.
(Tiếng nổ)
Anh có thể thấy rằng hai video này
đã cùng bị chỉnh sửa
để nhìn giống một lần quay liên tục.
Nhưng chỉ cần nhìn qua, ai cũng biết rằng
nó được quay từ hai góc khác nhau.
Ngoài ra còn có lớp ảnh nhiệt này
trông khá lạ,
giả sử camera bị rơi xuống đất
và bạn có thể thấy nó được quay
bởi một người.
Nhưng người nào lại có một
camera hồng ngoại chứ?
Đây là một dụng cụ chuyên nghiệp.
Đúng vậy. Video khá rung lắc.
Không một video an ninh nào lại
được đăng lên nhanh như vậy
dưới sự tác động của vụ nổ.
Vậy nên tôi bắt đầu ghép những
thông tin này với nhau.
Tôi nhận ra góc quay đầu tiên này
và tôi biết nó được quay bởi một
biên tập viên mạng xã hội
đã có mặt tại hiện trường,
đang làm cho CNN.
Và đây là video gốc.
Bạn thấy đó, nó không có bộ lọc đó.
Và khi bạn bật lên,
(Tiếng nổ)
bạn có thể thấy rằng không có
tên lửa nào từ trên trời đâm xuống.
Nó đã được thêm vào.
Tôi bảo anh ta và anh nói,
"Đúng, video của tôi đã bị cắt ghép.
Tôi liên tục nhận được những email về
tên lửa trong video của tôi ",
như bạn thấy là không có thật.
Twitter sau đó đã nhanh chóng
đã tổ chức một sự kiện
cho biết bên kiểm chứng thông tin
đã kêt luận rằng
video vụ nổ Beirut đã bị chỉnh sửa
và tên lửa trong đó là giả.
Họ giới thiệu tweet của tôi
và chủ đề tôi làm về video đó,
và họ cũng giới thiệu
vài phóng viên khác
cũng làm các công việc vạch trần tương tự.
Việc quan trọng với chúng tôi là
nhanh chóng bác bỏ tin giả
và nhanh chóng vạch trần chúng
và thực sự cho mọi người thấy
cách chúng tôi làm việc đó.
Để nói rằng đó không phải sự thật rất dễ,
nhưng chúng tôi cần mọi người hiểu
tại sao nó không phải thật.
Nên tôi đã nhắn tin cho anh ấy và
giải thích rằng,
"Đây là cách tôi biết nó
không phải là thật."
Anh ấy bảo,
"Rất vui khi được biết điều này.
Tôi sẽ báo với bạn bè
và gia đình của mình."
Tôi nghĩ nó rất hữu dụng
nếu cá nhân bạn lập một danh sách
về các nhà báo khác nhau,
bạn có thể theo dõi họ
trong các tin nóng.
Tạo cho bản thân một hệ thống nhỏ
các chuyên gia uy tín mà bạn tin tưởng
và bằng cách đó bạn có thể thấy rằng
những gì bạn sắp chia sẻ
thực chất lại là một thứ bạn
không nên làm vậy.
Đúng thế.
Vụ nổ ngày 4/8 ở Beirut có sức
tàn phá rất lớn.
Có những người đã thiệt mạng.
Hàng ngàn người bị thương.
Với thiệt hại hàng tỉ đô.
Chúng ta đều muốn biết bằng cách nào
vụ nổ xảy ra.
Chúng ta lập tức nhận được lời giải thích.
Nhưng những nguồn tin đáng tin cậy
cần nhiều thời gian hơn.
Vậy chúng ta làm gì khi thông tin
lan truyền nhanh hơn sự thật?
Hãy tạo một danh sách như
Emmanuelle đã gợi ý.
Tìm những nhà báo bạn tin tưởng
và theo dõi họ.
Vậy khi có những tin tức nóng hổi
và nếu 2020 đã dạy chúng ta điều gì,
chắc chắn điều đó sẽ xảy ra
bạn sẽ biết trước cần tìm đến ai.
Vào những lần tới, hãy tỉnh táo.
Đừng lan truyền tin giả.
Tôi là Hari Sreenivasan và
đây là Take on Fake.
Cảm ơn vì đã theo dõi.
Để biết thêm về các nghiên cứu sâu như vậy
hãy theo dõi khách mời Emmanuelle Saliba
trên Twitter.
Bạn có thể tìm thấy đường link trong
phần mô tả.
Hãy cho chúng tôi biết bạn nghĩ gì
trong phần comment và đừng quên
theo dõi kênh để biết khi nào các tập mới
TakeOnFake lên sóng.