1
00:00:01,060 --> 00:00:05,088
Vào ngày 4/8, một vụ nổ lớn đã xảy ra
tại một cảng ở Beirut, Lebanon.

2
00:00:05,088 --> 00:00:07,630
(tiếng nổ)

3
00:00:07,630 --> 00:00:10,950
Vụ nổ được quay bằng điện thoại
đủ mọi góc cạnh.

4
00:00:11,060 --> 00:00:15,250
Các video gần như lập tức được lan truyền
trên mạng xã hội và các nền tảng nhắn tin.

5
00:00:15,790 --> 00:00:18,430
Một vài video là thật, 
một số khác là dàn dựng.

6
00:00:18,525 --> 00:00:23,010
Một vài video cho thấy hình ảnh
một tên lửa đã đâm xuống trước vụ nổ.

7
00:00:23,010 --> 00:00:25,345
(tiếng nổ)

8
00:00:26,020 --> 00:00:28,010
Những video này đã bị chỉnh sửa.

9
00:00:28,010 --> 00:00:30,120
Khi phóng viên điều tra Emmanuelle Saliba

10
00:00:30,120 --> 00:00:32,600
nhận được một video này
từ một nguồn tin ở Beirut,

11
00:00:32,600 --> 00:00:34,990
cô biết rằng cô phải bắt tay vào việc.

12
00:00:34,990 --> 00:00:36,370
Là một phóng viên điều tra,

13
00:00:36,370 --> 00:00:40,070
vai trò của tôi là cố gắng và tìm hiểu
nguyên nhân của vụ nổ này là gì.

14
00:00:40,070 --> 00:00:44,860
Vậy nên tôi đã liên lạc với một người
là chủ của một doanh nghiệp ở cảng Beirut.

15
00:00:44,860 --> 00:00:47,180
Gia đình của anh đã làm 
việc ở đó trong 40 năm.

16
00:00:47,180 --> 00:00:50,537
Trong cuộc trao đổi, anh nói:
"Để tôi gửi cho bạn một video."

17
00:00:50,537 --> 00:00:53,520
"Tôi nghĩ rằng tên lửa 
đã gây ra vụ nổ này."

18
00:00:53,520 --> 00:00:55,300
Tôi đã khá hoài nghi

19
00:00:55,300 --> 00:01:00,430
bởi vì tôi đã xem các video mà 
khá dễ để vạch trần.

20
00:01:00,430 --> 00:01:05,310
Những gì chúng ta đang thấy là video
đầu tiên được đăng lên nhưng bị dàn dựng.

21
00:01:06,130 --> 00:01:07,890
Điều thú vị trong chuyện này là

22
00:01:07,890 --> 00:01:10,220
đây là một video gốc ghi lại sự việc,

23
00:01:10,220 --> 00:01:11,910
ta đang nhìn thấy cảnh tượng thật,

24
00:01:11,910 --> 00:01:15,280
nhung cái người đó làm 
là thêm vào một tên lửa.

25
00:01:15,280 --> 00:01:18,823
Tôi sẽ cho anh xem video gốc

26
00:01:19,451 --> 00:01:22,384
(Tiếng còi xe)

27
00:01:23,004 --> 00:01:26,004
(Tiếng nổ)

28
00:01:27,440 --> 00:01:32,330
Trên mạng có một cái hay đó là

29
00:01:32,330 --> 00:01:35,060
ngay khi một video bị chỉnh sửa
được đăng lên

30
00:01:35,060 --> 00:01:37,800
rất nhiều nhà báo có nghiệp vụ
bắt tay hành động

31
00:01:37,800 --> 00:01:41,180
và các video nhanh chóng bị vạch trần.

32
00:01:41,180 --> 00:01:46,370
Một đồng nghiệp của tôi ở BBC chuyên về 
tin giả đã phơi bày chuyện này.

33
00:01:46,540 --> 00:01:50,130
Và tất cả chúng tôi, bạn biết đấy,
mặc dù làm việc cho các hãng khác nhau,

34
00:01:50,130 --> 00:01:52,970
đều giúp đỡ nhau trong các 
công việc của của mình.

35
00:01:52,970 --> 00:01:55,850
Và tôi đã nghĩ về nó khi nói chuyện
với nguồn tin của mình,

36
00:01:55,850 --> 00:01:59,047
tôi nghĩ, "Bạn biết đấy, chúng tôi đã 
từng vạch trần một video rồi.

37
00:01:59,167 --> 00:02:00,987
Tôi khá hoài nghi về video này."

38
00:02:00,987 --> 00:02:01,990
"Gửi nó cho tôi đi."

39
00:02:01,990 --> 00:02:05,890
Anh ấy gửi cho tôi qua WhatsApp và 
nói mình có được nó từ bạn và gia đình.

40
00:02:05,890 --> 00:02:09,200
Tưởng rằng doanh nghiệp của anh ấy 
bị phá huỷ, họ muốn có câu trả lời

41
00:02:09,200 --> 00:02:11,540
Họ muốn biết điều gì đã tạo nên vụ nổ.

42
00:02:11,540 --> 00:02:14,620
Tôi xem video và đó là 
một video hồng ngoại.

43
00:02:14,620 --> 00:02:18,040
Tôi sẽ cho bạn xem một bản của nó
mà vẫn ở trên Twitter.

44
00:02:18,040 --> 00:02:19,773
Tôi sẽ bật nó để bạn có thể thấy.

45
00:02:23,441 --> 00:02:26,561
Bạn có thể thấy rằng hai video này
đã cùng bị chỉnh sửa

46
00:02:30,880 --> 00:02:34,630
để nhìn giống một lần quay liên tục.

47
00:02:34,630 --> 00:02:38,110
Nhưng chỉ cần nhìn qua, ai cũng biết rằng

48
00:02:38,110 --> 00:02:40,900
nó được quay từ hai góc khác nhau.

49
00:02:40,900 --> 00:02:42,810
Ngoài ra còn có lớp ảnh nhiệt này
trông khá lạ,

50
00:02:42,810 --> 00:02:46,820
giả sử camera bị rơi xuống đất

51
00:02:46,820 --> 00:02:50,130
và bạn có thể thấy nó được quay 
bởi một người.

52
00:02:50,130 --> 00:02:53,860
Nhưng người nào lại có một 
camera hồng ngoại chứ?

53
00:02:53,860 --> 00:02:56,990
Đây là một dụng cụ chuyên nghiệp.

54
00:02:56,990 --> 00:02:58,847
Đúng vậy. Video được quay khá rung.

55
00:02:58,847 --> 00:03:00,595
Không một video an ninh nào lại
được đăng lên nhanh như vậy

56
00:03:00,595 --> 00:03:03,480
dưới sự tác động của vụ nổ.

57
00:03:03,480 --> 00:03:05,220
Vậy nên tôi bắt đầu ghép những
thông tin này với nhau.

58
00:03:05,220 --> 00:03:07,840
Tôi nhận ra góc quay đầu tiên này

59
00:03:07,840 --> 00:03:10,060
và tôi biết nó được quay bởi một
người quản lý mạng xã hội

60
00:03:10,060 --> 00:03:14,820
một người làm việc cho CNN.

61
00:03:14,820 --> 00:03:17,400
Và đây là video gốc.

62
00:03:17,400 --> 00:03:19,180
Bạn thấy đó, nó không có bộ lọc đó.

63
00:03:19,180 --> 00:03:21,140
Và khi bạn bật nó,

64
00:03:22,010 --> 00:03:23,659
bạn có thể thấy rằng không có 
tên lửa nào đâm xuống.

65
00:03:23,659 --> 00:03:25,950
Vậy nó đã được thêm vào.

66
00:03:26,650 --> 00:03:31,350
Tôi trao đổi với anh ấy

67
00:03:31,350 --> 00:03:32,600
anh nói, "Đúng, video của 
tôi đã bị cắt ghép.

68
00:03:32,600 --> 00:03:33,887
Tôi liên tục nhận được những email về 
tên lửa trong video của tôi "

69
00:03:33,887 --> 00:03:36,350
điều mà bạn thấy là không có thật.

70
00:03:36,350 --> 00:03:41,600
Twitter sau đó đã nhanh chóng
đã tổ chức một sự kiện về việc

71
00:03:41,910 --> 00:03:43,640
những người kiểm tra 
thông tin đã kết luận

72
00:03:43,640 --> 00:03:48,430
video vụ nổ Beirut đã bị chỉnh sửa
và tên lửa trong đó là giả.

73
00:03:49,110 --> 00:03:51,030
Họ đề cao dòng tin của tôi
và thông tin của tôi về việc đó,

74
00:03:51,030 --> 00:03:55,740
và họ cũng đề cao 
các phóng viên khác

75
00:03:55,740 --> 00:04:00,120
mà cũng là một việc tương tự về
việc vạch trần tin giả.

76
00:04:00,120 --> 00:04:03,300
Vậy việc quan trọng với chúng tôi là
nhanh chóng bác bỏ chúng

77
00:04:03,300 --> 00:04:08,030
và nhanh chóng phơi bày chúng

78
00:04:08,030 --> 00:04:12,567
và thực sự cho mọi người thấy 
cách chúng tôi làm việc đó.

79
00:04:12,567 --> 00:04:14,930
Để nói rằng đó không phải sự thật rất dễ,

80
00:04:14,930 --> 00:04:17,780
nhưng chúng tôi cần mọi người hiểu 
tại sao nó không phải thật.

81
00:04:17,780 --> 00:04:19,800
Nên tôi đã nhắn tin cho anh ấy và 
giải thích rằng,

82
00:04:19,800 --> 00:04:23,460
"Đây là cách tôi biết nó 
không phải là thật."

83
00:04:23,460 --> 00:04:26,510
Anh ấy bảo, 
"Rất vui khi được biết điều này.

84
00:04:26,510 --> 00:04:29,360
Tôi sẽ báo với bạn bè 
và gia đình của mình."

85
00:04:29,360 --> 00:04:31,557
Tôi nghĩ nó rất hữu dụng 
nếu cá nhân bạn lập một danh sách

86
00:04:31,557 --> 00:04:33,520
về các nhà báo khác nhau,

87
00:04:33,620 --> 00:04:37,159
bạn có thể theo dõi họ 
trong các tin nóng.

88
00:04:37,159 --> 00:04:41,280
Tạo cho bản thân một hệ thống nhỏ 
các chuyên gia uy tín mà bạn tin tưởng

89
00:04:41,440 --> 00:04:43,780
và bằng cách đó bạn có thể thấy rằng
những gì bạn sắp chia sẻ

90
00:04:43,780 --> 00:04:47,837
thực chất lại là một thứ bạn 
không nên làm vậy.

91
00:04:47,837 --> 00:04:50,930
Đúng thế.

92
00:04:50,930 --> 00:04:53,560
Vụ nổ ngày 4/8 ở Beirut có sức 
tàn phá rất lớn.

93
00:04:53,560 --> 00:04:54,720
Có những người đã thiệt mạng.
Hàng ngàn người bị thương.

94
00:04:54,720 --> 00:04:57,870
Với thiệt hại hàng tỉ đô.

95
00:04:57,870 --> 00:05:00,220
Chúng ta đều muốn biết bằng cách nào
vụ nổ xảy ra.

96
00:05:00,220 --> 00:05:02,730
Chúng ta lập tức nhận được lời giải thích.

97
00:05:02,730 --> 00:05:05,770
Nhưng những nguồn tin đáng tin cậy
cần nhiều thời gian hơn.

98
00:05:05,770 --> 00:05:08,020
Vậy chúng ta làm gì khi thông tin 
lan truyền nhanh hơn sự thật?

99
00:05:08,020 --> 00:05:11,000
Hãy tạo một danh sách như 
Emmanuelle đã gợi ý.

100
00:05:11,090 --> 00:05:15,110
Tìm những nhà báo bạn tin tưởng
và theo dõi họ.

101
00:05:15,290 --> 00:05:17,760
Vậy khi có những tin tức nóng hổi

102
00:05:17,760 --> 00:05:20,770
và nếu 2020 đã dạy chúng ta điều gì,
chắc chắn điều đó sẽ xảy ra

103
00:05:20,770 --> 00:05:22,400
bạn sẽ biết trước cần tìm đến ai.

104
00:05:22,400 --> 00:05:26,220
Vào những lần tới, hãy tỉnh táo.
Đừng lan truyền tin giả.

105
00:05:26,220 --> 00:05:28,860
Tôi là Hari Sreenivasan và 
đây là Take on Fake.

106
00:05:28,860 --> 00:05:31,600
Cảm ơn vì đã theo dõi.

107
00:05:31,600 --> 00:05:34,432
Để biết thêm về các nghiên cứu sâu như vậy

108
00:05:36,910 --> 00:05:37,960
hãy theo dõi khách mời Emmanuelle Saliba
trên Twitter.

109
00:05:37,960 --> 00:05:40,130
Bạn có thể tìm thấy đường link trong
phần mô tả.

110
00:05:40,130 --> 00:05:42,270
Hãy cho chúng tôi biết bạn nghĩ gì 
trong phần comment và đừng quên

111
00:05:42,270 --> 00:05:44,124
theo dõi kênh để biết khi nào các tập mới
TakeOnFake lên sóng.