WEBVTT

00:00:00.392 --> 00:00:03.043
We praten vandaag over morele overtuiging.

00:00:03.043 --> 00:00:04.592
Wat is moreel en immoreel

00:00:04.592 --> 00:00:07.008
aan gedrag van mensen veranderen

00:00:07.008 --> 00:00:09.359
via technologie en ontwerp?

NOTE Paragraph

00:00:09.359 --> 00:00:11.211
Ik weet niet wat jullie verwachten,

00:00:11.211 --> 00:00:13.259
maar toen ik hierover nadacht,

00:00:13.259 --> 00:00:14.492
besefte ik al snel

00:00:14.492 --> 00:00:17.826
dat ik geen antwoorden heb.

00:00:17.826 --> 00:00:20.142
Ik kan niet zeggen wat moreel of immoreel is

00:00:20.142 --> 00:00:23.058
omdat onze maatschappij pluralistisch is.

00:00:23.058 --> 00:00:25.691
Mijn waarden kunnen totaal verschillen

00:00:25.691 --> 00:00:27.575
van die van jullie.

00:00:27.575 --> 00:00:30.994
Wat ik als moreel of immoreel beschouw,

00:00:30.994 --> 00:00:34.725
is niet noodzakelijk hetzelfde als jullie.

NOTE Paragraph

00:00:34.725 --> 00:00:37.591
Maar er is één ding is dat ik jullie wel kan geven.

00:00:37.591 --> 00:00:40.650
Dat is wat de kerel achter mij aan de wereld gaf --

00:00:40.650 --> 00:00:41.561
Socrates.

00:00:41.561 --> 00:00:43.008
Dat zijn vragen.

00:00:43.008 --> 00:00:45.633
Ik wil jullie graag,

00:00:45.633 --> 00:00:47.653
zoals die oorspronkelijke vraag,

00:00:47.653 --> 00:00:48.968
een set vragen geven

00:00:48.968 --> 00:00:51.001
om zelf te ontdekken,

00:00:51.001 --> 00:00:52.435
laag voor laag,

00:00:52.435 --> 00:00:54.652
zoals je een ui pelt,

00:00:54.652 --> 00:00:56.868
om naar de kern te gaan van

00:00:56.868 --> 00:01:00.200
je idee van morele of immorele overtuigingen.

00:01:00.200 --> 00:01:03.068
Ik geef graag een paar voorbeelden

00:01:03.068 --> 00:01:06.051
van technologieën die game-elementen gebruikten

00:01:06.051 --> 00:01:09.368
om mensen dingen te laten doen.

NOTE Paragraph

00:01:09.368 --> 00:01:12.834
Mijn eerste vraag voor jullie ligt dus

00:01:12.834 --> 00:01:14.367
voor de hand:

00:01:14.367 --> 00:01:17.185
wat zijn jullie intenties als jullie iets ontwerpen?

00:01:17.185 --> 00:01:20.418
Intenties zijn niet het enige.

00:01:20.418 --> 00:01:23.801
Hier is nog een ander voorbeeld.

00:01:23.801 --> 00:01:26.700
Er bestaan eco-dashboarden,

00:01:26.700 --> 00:01:28.601
die ingebouwd worden in auto's.

00:01:28.601 --> 00:01:31.334
Ze motiveren je om brandstof efficiënter te gebruiken.

00:01:31.334 --> 00:01:32.951
Dit is MyLeaf van Nissan,

00:01:32.951 --> 00:01:35.248
dat je bestuurderscapaciteiten vergelijkt met

00:01:35.248 --> 00:01:36.967
die van andere mensen,

00:01:36.967 --> 00:01:38.920
zodat je kan wedijveren om wie

00:01:38.920 --> 00:01:40.318
het minste verbruikt.

00:01:40.318 --> 00:01:42.584
Deze dingen zijn zeer effectief, zo blijkt:

00:01:42.584 --> 00:01:45.201
ze motiveren mensen

00:01:45.201 --> 00:01:47.283
om onveilig te rijden

00:01:47.283 --> 00:01:49.025
en door te rijden bij rood.

00:01:49.025 --> 00:01:51.246
Anders moet je stoppen en opnieuw starten

00:01:51.246 --> 00:01:55.166
en dat zou teveel verbruiken, niet?

00:01:55.166 --> 00:01:59.511
Ondanks de goede bedoelingen van deze toepassing,

00:01:59.511 --> 00:02:02.091
was er duidelijk een neveneffect aan.

NOTE Paragraph

00:02:02.091 --> 00:02:04.240
Hier nog een voorbeeld van neveneffecten.

00:02:04.240 --> 00:02:05.641
'Commendable' [Lovenswaardig]:

00:02:05.641 --> 00:02:09.290
een website waarop ouders hun kinderen badges geven

00:02:09.290 --> 00:02:11.490
in ruil voor gewenst gedrag --

00:02:11.490 --> 00:02:12.825
zoals hun veters strikken.

00:02:12.825 --> 00:02:15.179
Op het eerste zicht lijkt dit heel mooi,

00:02:15.179 --> 00:02:17.140
heel onschuldig, goedbedoeld.

00:02:17.140 --> 00:02:21.024
Uit onderzoek naar de instelling van mensen blijkt echter

00:02:21.024 --> 00:02:23.059
dat om het resultaat geven,

00:02:23.059 --> 00:02:24.856
erkenning van anderen belangrijk vinden,

00:02:24.856 --> 00:02:28.241
publieke blijken van erkenning belangrijk vinden,

00:02:28.241 --> 00:02:30.759
op lange termijn niet noodzakelijk

00:02:30.759 --> 00:02:32.956
je psychologisch welzijn bevordert.

00:02:32.956 --> 00:02:35.790
Het is beter dat je graag iets bijleert.

00:02:35.790 --> 00:02:37.623
Het is beter dat je om jezelf geeft

00:02:37.623 --> 00:02:40.609
dan om hoe je bij anderen overkomt.

00:02:40.609 --> 00:02:43.790
Dat soort motivatie-instrument

00:02:43.790 --> 00:02:45.574
heeft eigenlijk

00:02:45.574 --> 00:02:47.758
een neveneffect op lange termijn.

00:02:47.758 --> 00:02:49.475
Iedere keer als we de technologie gebruiken

00:02:49.475 --> 00:02:52.790
om erkenning of status van anderen te krijgen,

00:02:52.790 --> 00:02:55.190
ondersteunen we dit actief

00:02:55.190 --> 00:02:58.624
als iets goeds en normaals om belangrijk te vinden.

00:02:58.624 --> 00:03:01.309
Maar met mogelijk een schadelijk gevolg

00:03:01.309 --> 00:03:05.391
voor ons psychologisch welbevinden als cultuur.

NOTE Paragraph

00:03:05.391 --> 00:03:07.859
Dus als tweede evidente vraag:

00:03:07.859 --> 00:03:10.491
wat zijn de effecten van wat jij doet?

00:03:10.491 --> 00:03:12.596
De effecten die je krijgt met het toestel,

00:03:12.596 --> 00:03:14.013
zoals minder brandstof,

00:03:14.013 --> 00:03:16.796
net zoals de effecten van de tools die je gebruikt

00:03:16.796 --> 00:03:18.828
om mensen dingen te laten doen --

00:03:18.828 --> 00:03:20.411
erkenning door anderen.

NOTE Paragraph

00:03:20.411 --> 00:03:23.361
Is dat alles: intentie, effect?

00:03:23.361 --> 00:03:24.881
Er zijn sommige technologieën

00:03:24.881 --> 00:03:26.615
die beide combineren.

00:03:26.615 --> 00:03:28.980
Goede lange- en kortetermijneffecten.

00:03:28.980 --> 00:03:32.032
Een positieve intentie, zoals Fred Stutsmans Freedom,

00:03:32.032 --> 00:03:33.591
waarbij het doel van de toepassing

00:03:33.591 --> 00:03:36.862
is - we worden meestal overstelpt

00:03:36.862 --> 00:03:38.063
met telefoons en vragen van anderen.

00:03:38.063 --> 00:03:40.679
Met dit toestel kan je een bepaalde computer

00:03:40.679 --> 00:03:44.063
voor een bepaalde tijd volledig afsluiten van het internet

00:03:44.063 --> 00:03:46.263
om eindelijk wat werk te kunnen doen.

00:03:46.263 --> 00:03:47.596
De meesten zullen zeggen

00:03:47.596 --> 00:03:49.045
dat het goedbedoeld is

00:03:49.045 --> 00:03:51.162
en positieve gevolgen heeft.

00:03:51.162 --> 00:03:53.279
In de woorden van Michel Foucault:

00:03:53.279 --> 00:03:55.496
"Het is een technologie van het zelf."

00:03:55.496 --> 00:03:57.847
Het is een technologie die kracht geeft aan personen

00:03:57.847 --> 00:04:00.195
om zelf de koers van hun leven te bepalen,

00:04:00.195 --> 00:04:02.079
het zelf vorm te geven.

NOTE Paragraph

00:04:02.079 --> 00:04:03.195
Maar het probleem is,

00:04:03.195 --> 00:04:04.996
zoals Foucault zegt,

00:04:04.996 --> 00:04:06.795
dat iedere technologie van het zelf

00:04:06.795 --> 00:04:09.962
een dominante technologie als keerzijde heeft.

00:04:09.962 --> 00:04:14.296
In de huidige moderne liberale democratieën

00:04:14.296 --> 00:04:16.415
bepaalt de maatschappij, de staat,

00:04:16.415 --> 00:04:20.794
niet alleen ons zelf, geeft ons zelf vorm,

00:04:20.794 --> 00:04:22.612
ze verlangt het ook van ons.

00:04:22.612 --> 00:04:24.946
Ze vraagt dat we onze zelven optimaliseren,

00:04:24.946 --> 00:04:26.496
controleren,

00:04:26.496 --> 00:04:28.945
dat we onszelf continu managen

00:04:28.945 --> 00:04:30.746
omdat dat de enige manier is

00:04:30.746 --> 00:04:33.461
waarop een liberale maatschappij werkt.

00:04:33.461 --> 00:04:37.754
De technologieën vragen dat we in het spel blijven

00:04:37.754 --> 00:04:40.396
dat de maatschappij voor ons gemaakt heeft.

00:04:40.396 --> 00:04:42.861
We moeten er steeds beter inpassen.

00:04:42.861 --> 00:04:45.720
Ze willen dat we onszelf optimaal inpassen.

NOTE Paragraph

00:04:45.720 --> 00:04:49.250
Ik zeg niet dat dat altijd slecht is.

00:04:49.250 --> 00:04:51.883
Ik denk dat dit voorbeeld

00:04:51.883 --> 00:04:54.199
wijst op een algemeen besef.

00:04:54.199 --> 00:04:57.918
Naar welke technologie je ook kijkt,

00:04:57.918 --> 00:05:02.984
zelfs al zijn het goedbedoelde en goede effecten --

00:05:02.984 --> 00:05:04.217
zoals Stutzmans Freedom --

00:05:04.217 --> 00:05:06.917
ze heeft bepaalde inherente waarden.

00:05:06.917 --> 00:05:08.600
We kunnen deze waarden in vraag stellen.

00:05:08.600 --> 00:05:10.531
We kunnen vragen: is het goed

00:05:10.531 --> 00:05:14.414
dat we onszelf voortdurend optimaliseren

00:05:14.414 --> 00:05:16.316
om beter in de maatschappij te passen?

NOTE Paragraph

00:05:16.316 --> 00:05:17.815
Of om je een ander voorbeeld te geven:

00:05:17.815 --> 00:05:19.699
wat denk je van een technologie

00:05:19.699 --> 00:05:23.399
die moslima's overtuigt om hun hoofddoek te dragen?

00:05:23.399 --> 00:05:25.683
Is dat goede of slechte technologie

00:05:25.683 --> 00:05:28.199
in haar intenties of in effecten?

00:05:28.199 --> 00:05:29.599
Het hangt eigenlijk af

00:05:29.599 --> 00:05:32.283
van het soort waarden die jij laat meetellen

00:05:32.283 --> 00:05:34.399
om dit soort inschattingen te maken.

NOTE Paragraph

00:05:34.399 --> 00:05:36.433
Dat brengt ons bij een derde vraag:

00:05:36.433 --> 00:05:37.985
welke waarden gebruik jij om te oordelen?

00:05:37.985 --> 00:05:39.834
Over waarden gesproken,

00:05:39.834 --> 00:05:43.120
In de discussies over morele overtuigingen online,

00:05:43.120 --> 00:05:44.918
en wanneer ik met mensen spreek,

00:05:44.918 --> 00:05:47.707
zie ik vaak een vreemde tendens.

00:05:47.707 --> 00:05:50.967
De tendens is dat we vragen

00:05:50.967 --> 00:05:54.084
of dit of dat 'nog steeds' ethisch is.

00:05:54.084 --> 00:05:56.418
Is dit 'nog steeds' toegelaten?

00:05:56.418 --> 00:05:57.686
We vragen dingen zoals:

00:05:57.686 --> 00:05:59.952
is dit Oxfam-donatieformulier --

00:05:59.952 --> 00:06:02.968
waarop standaard een maandelijkse donatie is ingesteld

00:06:02.968 --> 00:06:05.052
en die mensen, misschien zonder het te willen,

00:06:05.052 --> 00:06:07.867
aanmoedigt of dwingt

00:06:07.867 --> 00:06:10.264
regelmatig te doneren in plaats van één keer,

00:06:10.264 --> 00:06:11.630
is dat nog toegestaan?

00:06:11.630 --> 00:06:13.016
Is dat nog ethisch?

00:06:13.016 --> 00:06:14.700
We bekijken het eenzijdig.

NOTE Paragraph

00:06:14.700 --> 00:06:16.577
Maar eigenlijk, die vraag

00:06:16.577 --> 00:06:17.487
'Is het nog ethisch?'

00:06:17.487 --> 00:06:19.817
is maar één manier van kijken naar ethiek.

00:06:19.817 --> 00:06:22.408
Want als je naar het ontstaan van de ethiek

00:06:22.408 --> 00:06:24.633
in de westerse cultuur zou kijken,

00:06:24.633 --> 00:06:26.798
zou je een heel ander idee zien

00:06:26.798 --> 00:06:28.334
van wat ethiek ook kan zijn.

00:06:28.334 --> 00:06:32.432
Voor Aristoteles ging ethiek niet over de vraag

00:06:32.432 --> 00:06:34.917
of iets goed of slecht was.

00:06:34.917 --> 00:06:38.367
Ethiek ging over de vraag hoe je goed kon leven.

00:06:38.367 --> 00:06:40.529
Dat legde hij in het woord 'arete',

00:06:40.529 --> 00:06:43.450
dat we uit het [oud-Grieks] vertalen als 'deugd'.

00:06:43.450 --> 00:06:45.075
Het betekent eigenlijk excellentie.

00:06:45.075 --> 00:06:49.074
Het betekent leven op je volle potentieel

00:06:49.074 --> 00:06:51.302
als mens.

NOTE Paragraph

00:06:51.302 --> 00:06:52.486
Dat idee

00:06:52.486 --> 00:06:55.992
heeft Paul Richard Buchanan recent mooi verwoord in een essay:

00:06:55.992 --> 00:06:58.443
"Producten zijn levende argumenten

00:06:58.443 --> 00:07:00.541
over hoe we ons leven zouden moeten leiden."

00:07:00.541 --> 00:07:03.427
Onze ontwerpen zijn niet ethisch of onethisch

00:07:03.427 --> 00:07:08.041
omdat ze ethische of onethische overredingsmethodes gebruiken.

00:07:08.041 --> 00:07:09.608
Ze hebben een morele component

00:07:09.608 --> 00:07:13.697
in de visie en de verwachting van het goede leven

00:07:13.697 --> 00:07:16.393
die ze ons aanbieden.

NOTE Paragraph

00:07:16.393 --> 00:07:19.708
Als je met die lens kijkt naar onze ontworpen omgeving,

00:07:19.708 --> 00:07:20.904
Als je met die lens kijkt naar onze ontworpen omgeving,

00:07:20.904 --> 00:07:23.125
en vraagt wat de visie is op het goede leven

00:07:23.125 --> 00:07:26.143
die onze producten, ons ontwerp, aan ons presenteert,

00:07:26.143 --> 00:07:28.443
dan huiver je

00:07:28.443 --> 00:07:30.795
hoe weinig we van elkaar verwachten

00:07:30.795 --> 00:07:33.513
of hoe weinig we schijnen te verwachten

00:07:33.513 --> 00:07:37.096
van ons leven en hoe het goede leven eruit ziet.

NOTE Paragraph

00:07:37.096 --> 00:07:40.897
Dat is de vierde vraag die ik jullie wil meegeven:

00:07:40.897 --> 00:07:42.380
welke visie van het goede leven

00:07:42.380 --> 00:07:46.045
brengt jullie ontwerp over?

00:07:46.045 --> 00:07:47.147
Om het over design te hebben,

00:07:47.147 --> 00:07:50.879
je merkt dat ik de discussie al opengetrokken heb.

00:07:50.879 --> 00:07:55.614
Het gaat niet enkel overredingstechnologie,

00:07:55.614 --> 00:07:59.814
het is elk stukje ontwerp dat we naar buiten brengen.

NOTE Paragraph

00:07:59.814 --> 00:08:01.196
Ik weet niet of je de communicatiespecialist

00:08:01.196 --> 00:08:02.864
Paul Watzlawick kent,

00:08:02.864 --> 00:08:04.712
die, in de jaren 60 stelde

00:08:04.712 --> 00:08:06.047
dat we niet niet kunnen communiceren.

00:08:06.047 --> 00:08:08.580
Zelfs als we kiezen om te zwijgen,

00:08:08.580 --> 00:08:12.977
kiezen we. We communiceren door te zwijgen.

00:08:12.977 --> 00:08:15.581
Net zoals we niet niét kunnen communiceren,

00:08:15.581 --> 00:08:17.098
kunnen we niet niét overtuigen.

00:08:17.098 --> 00:08:19.397
Wat we ook doen of niet doen,

00:08:19.397 --> 00:08:22.263
welk ontwerp we ook naar buiten brengen

00:08:22.263 --> 00:08:23.530
in de wereld,

00:08:23.530 --> 00:08:25.814
het heeft een overredingscomponent.

00:08:25.814 --> 00:08:27.930
Het probeert mensen te beïnvloeden.

00:08:27.930 --> 00:08:30.114
Het geeft ons een zekere visie

00:08:30.114 --> 00:08:31.451
op het goede leven.

NOTE Paragraph

00:08:31.451 --> 00:08:33.437
Dat is wat Peter-Paul Verbeek,

00:08:33.437 --> 00:08:35.583
de Nederlandse technologiefilosoof, zegt.

00:08:35.583 --> 00:08:40.149
Of we het als ontwerper bedoelen of niet,

00:08:40.149 --> 00:08:41.913
we materialiseren moraliteit.

00:08:41.913 --> 00:08:44.964
We maken dingen moeilijker of gemakkelijker om te doen.

00:08:44.964 --> 00:08:46.914
We organiseren het bestaan van mensen.

00:08:46.914 --> 00:08:49.664
We geven een bepaalde visie van wat goed of slecht,

00:08:49.664 --> 00:08:53.032
normaal of gewoon is aan mensen

00:08:53.032 --> 00:08:55.581
door alles wat we in de wereld zetten.

NOTE Paragraph

00:08:55.581 --> 00:08:59.097
Zelfs iets onschuldigs als een set schoolstoelen

00:08:59.097 --> 00:09:00.531
is een overredingstechnologie.

00:09:00.531 --> 00:09:03.347
Omdat het een bepaalde visie

00:09:03.347 --> 00:09:05.281
materialiseert en presenteert van het goede leven --

00:09:05.281 --> 00:09:08.763
het goede leven waar onderwijzen, leren en luisteren

00:09:08.763 --> 00:09:11.698
gaat om één die onderwijst en de rest die luistert.

00:09:11.698 --> 00:09:15.450
Waar het erom gaat dat leren, zittend gebeurt

00:09:15.450 --> 00:09:17.680
waarbij je voor jezelf leert,

00:09:17.680 --> 00:09:19.930
waarbij je de regels niet mag veranderen,

00:09:19.930 --> 00:09:23.180
omdat de stoelen vastzitten aan de grond.

NOTE Paragraph

00:09:23.180 --> 00:09:26.563
Zelfs iets onschuldigs als één enkele design-stoel --

00:09:26.563 --> 00:09:27.864
zoals deze door Arne Jacobsen --

00:09:27.864 --> 00:09:29.565
is een overredingstechnologie.

00:09:29.565 --> 00:09:32.980
Hij communiceert een idee over het goede leven.

00:09:32.980 --> 00:09:34.479
Een goed leven --

00:09:34.479 --> 00:09:36.680
een leven waarmee je als ontwerper instemt,

00:09:36.680 --> 00:09:38.767
door te zeggen: "In het goede leven

00:09:38.767 --> 00:09:42.781
worden producten even (on)duurzaam als deze stoel gemaakt.

00:09:42.781 --> 00:09:45.403
Arbeiders worden even goed of slecht behandeld

00:09:45.403 --> 00:09:48.047
als zij die deze stoel gemaakt hebben.

00:09:48.047 --> 00:09:50.380
Het goede leven, waar ontwerp belangrijk is,

00:09:50.380 --> 00:09:53.114
omdat iemand blijkbaar de tijd en het geld besteedde

00:09:53.114 --> 00:09:54.978
aan dit soort goed ontworpen stoel,

00:09:54.978 --> 00:09:56.397
waar traditie belangrijk is

00:09:56.397 --> 00:09:58.198
omdat dit een traditionele klassieker is

00:09:58.198 --> 00:09:59.710
en iemand het belangrijk vond,

00:09:59.710 --> 00:10:01.662
en waar er iets bestaat als opvallende consumptie

00:10:01.662 --> 00:10:03.230
waar het oké en normaal is

00:10:03.230 --> 00:10:06.249
om een gigantisch bedrag te besteden aan zo'n stoel

00:10:06.249 --> 00:10:09.664
om aan anderen te tonen wat je sociale status is.

NOTE Paragraph

00:10:09.664 --> 00:10:12.831
Dit zijn de lagen, het soort vragen

00:10:12.831 --> 00:10:14.584
waar ik jullie vandaag doorheen wilde leiden.

00:10:14.584 --> 00:10:16.732
De vraag: wat zijn de intenties

00:10:16.732 --> 00:10:19.198
die jullie laten meetellen als je iets ontwerpt?

00:10:19.198 --> 00:10:22.698
Wat zijn de effecten, gewild en ongewild, die je hebt?

00:10:22.698 --> 00:10:24.263
Wat zijn de waarden die je gebruikt

00:10:24.263 --> 00:10:25.615
om die te beoordelen?

00:10:25.615 --> 00:10:27.082
Wat zijn de deugden, de verwachtingen

00:10:27.082 --> 00:10:29.801
die je erin uitdrukt?

00:10:29.801 --> 00:10:31.896
Hoe is dat van toepassing,

00:10:31.896 --> 00:10:33.888
niet alleen op overredingstechnologie,

00:10:33.888 --> 00:10:36.222
maar op al wat je ontwerpt?

NOTE Paragraph

00:10:36.222 --> 00:10:38.124
Stoppen we daar?

00:10:38.124 --> 00:10:39.757
Ik denk het niet.

00:10:39.757 --> 00:10:44.222
Ik denk dat al deze dingen informatie halen

00:10:44.222 --> 00:10:45.940
uit de kern van dat alles --

00:10:45.940 --> 00:10:49.055
en dat is het leven zelf.

00:10:49.055 --> 00:10:51.955
Als de vraag naar het goede leven

00:10:51.955 --> 00:10:54.306
alles bepaalt wat we ontwerpen,

00:10:54.306 --> 00:10:56.889
moeten we dan stoppen met ontwerpen en onszelf niet afvragen

00:10:56.889 --> 00:10:59.622
hoe dit werkt in ons eigen leven?

00:10:59.622 --> 00:11:02.357
'Waarom zou de lamp of het huis een kunstwerk zijn

00:11:02.357 --> 00:11:03.588
maar ons leven niet?',

00:11:03.588 --> 00:11:05.204
zoals Michel Foucault zei.

NOTE Paragraph

00:11:05.204 --> 00:11:08.755
Om jullie een praktisch voorbeeld van Buster Benson te geven.

00:11:08.755 --> 00:11:11.270
Dit is Buster die een fitnessapparaat opzet

00:11:11.270 --> 00:11:13.723
in zijn nieuwe kantoor Habit Labs

00:11:13.723 --> 00:11:15.740
waar ze andere toepassingen proberen te bouwen,

00:11:15.740 --> 00:11:17.722
zoals 'Health Month'.

00:11:17.722 --> 00:11:20.302
Waarom bouwt hij zoiets?

00:11:20.302 --> 00:11:22.307
Hier is een set axioma's

00:11:22.307 --> 00:11:25.510
die ze bij Habit Labs voor zichzelf opstelden

00:11:25.510 --> 00:11:28.631
over hoe ze als team wilden samenwerken

00:11:28.631 --> 00:11:30.455
terwijl ze deze dingen ontwerpen --

00:11:30.455 --> 00:11:32.507
een set morele principes die ze zichzelf oplegden

00:11:32.507 --> 00:11:34.255
om samen te werken.

00:11:34.255 --> 00:11:35.653
Eén ervan:

00:11:35.653 --> 00:11:38.735
we zorgen voor onze eigen gezondheid en onze eigen burn-out.

NOTE Paragraph

00:11:38.735 --> 00:11:42.485
Want uiteindelijk, hoe kan je jezelf bevragen

00:11:42.485 --> 00:11:43.952
en hoe kan je een antwoord vinden

00:11:43.952 --> 00:11:46.252
over welke visie van het goede leven

00:11:46.252 --> 00:11:49.353
je wil creëren en overbrengen met je ontwerpen,

00:11:49.353 --> 00:11:51.035
zonder de vraag te stellen

00:11:51.035 --> 00:11:52.519
welke visie van het goede leven

00:11:52.519 --> 00:11:55.419
je zelf wil leven?

NOTE Paragraph

00:11:55.419 --> 00:11:59.669
Daarmee dank ik jullie.

NOTE Paragraph

00:11:59.669 --> 00:12:02.632
(Applaus)