WEBVTT 00:00:00.590 --> 00:00:03.200 Deyilir ki, 1.45 vur 10 üstü 8 00:00:03.200 --> 00:00:06.900 vurulsun 9.2 vur 10 üstü mənfi 12 00:00:06.900 --> 00:00:08.880 vurulsun 3.01 vur 10 üstü mənfi 5 00:00:08.880 --> 00:00:11.920 hasilini tapıb onluq kəsr formasında və standart 00:00:11.920 --> 00:00:13.040 şəkildə ifadə edin. 00:00:13.040 --> 00:00:19.760 1.45 vur 10 üstü 8. 00:00:19.760 --> 00:00:22.374 Burada da şərtdəki kimi mörtərizə qoya bilərəm. 00:00:22.374 --> 00:00:24.790 Amma bu dəfə adi qaydada yazacağam. 00:00:24.790 --> 00:00:29.970 Vurulsun 9.2 vur 10 üstü mənfi 12 00:00:29.970 --> 00:00:37.620 və sonra da vurulsun 3.01 vur 10 üstü mənfi 5. 00:00:37.620 --> 00:00:40.722 Mörtərizələrlə yazmaq o deməkdir ki, 00:00:40.722 --> 00:00:42.430 ifadələri 00:00:42.430 --> 00:00:44.010 bir-birinə 00:00:44.010 --> 00:00:45.330 vururam. 00:00:45.330 --> 00:00:47.590 Əslində, ifadəmizdə hər bir əməl vurma olduğundan 00:00:47.590 --> 00:00:51.020 sıranın fərqi yoxdur. 00:00:51.020 --> 00:00:53.470 Buna görə də vuruqların yerlərini dəyişə bilərəm. 00:00:53.470 --> 00:00:57.390 Belə də yazmaq olar: 1.45-- 00:00:57.390 --> 00:01:09.530 burada yerləşirdi.-- vur 9.2 vur 3.01 00:01:09.530 --> 00:01:11.370 vurulsun 10 üstü 8-- 00:01:11.370 --> 00:01:18.490 Bunu bənövşəyi rəngdə yazım.-- 00:01:18.490 --> 00:01:24.910 vur 10 üstü mənfi 12 vur 10 üstü mənfi 5. 00:01:28.880 --> 00:01:30.750 Belə olması daha yaxşıdır, çünki 00:01:30.750 --> 00:01:32.850 10-un qüvvətləri yan-yana yazılıb. 00:01:32.850 --> 00:01:34.720 Burada mörtərizə də qoya bilərəm. 00:01:34.720 --> 00:01:38.460 Digər ədədlərimiz də buradadır. 00:01:38.460 --> 00:01:39.730 İndi bunu sadələşdirə bilərəm. 00:01:39.730 --> 00:01:42.750 Burada əsasım 10-dur. 00:01:42.750 --> 00:01:44.620 Ona görə də dərəcələri toplaya bilərəm. 00:01:44.620 --> 00:01:52.320 Olacaq 10 üstü 8 çıx 12 çıx 5. 00:01:54.960 --> 00:01:57.160 Sol tərəfə gəldikdə isə-- 00:01:57.160 --> 00:02:02.187 gəlin kalkulyatorla hesablayaq--1.45 00:02:02.187 --> 00:02:04.520 Bunu özünüz də edə bilərsiniz, amma kalkulyatorla daha sürətlidir. 00:02:04.520 --> 00:02:08.850 Həm də səhvsiz hesablaya bilərik. Vur 9.2 00:02:08.850 --> 00:02:17.620 vur 3.01 bərabərdir 40.1534. 00:02:17.620 --> 00:02:22.380 Deməli, 40.1534 aldıq. 00:02:22.380 --> 00:02:24.810 Bunun yanında da 10 üstü 00:02:24.810 --> 00:02:25.950 bu ifadə var. 00:02:25.950 --> 00:02:27.710 Qüvvət üstünü sadələşdirsək, alınır ki, 00:02:27.710 --> 00:02:33.630 40.1534 vur 10 üstü 8 çıx 12 edir mənfi 4, 00:02:33.630 --> 00:02:36.520 çıx 5 edir mənfi 9. 00:02:36.520 --> 00:02:39.180 10 üstü mənfi 9. 00:02:39.180 --> 00:02:41.470 Buna baxıb deyə bilərsiniz ki, 00:02:41.470 --> 00:02:44.150 bu artıq standart şəkildədir. Burada bir ədəd 00:02:44.150 --> 00:02:45.950 vurulsun 10 üstü neçəsə var. 00:02:45.950 --> 00:02:49.820 Amma bu tam olaraq standart şəkildə deyil. 00:02:49.820 --> 00:02:51.530 Standart şəkildə olması üçün 00:02:51.530 --> 00:02:55.700 buradakı ədəd 00:02:55.700 --> 00:03:01.060 1-dən böyük bərabər və 10-dan kiçik olmalıdır. 00:03:01.060 --> 00:03:03.420 Aydın məsələdir ki, bu 10-dan kiçik deyil. 00:03:03.420 --> 00:03:05.860 Standart şəkildə olması üçün 00:03:05.860 --> 00:03:08.495 burada 0-dan fərqli bir rəqəm, 00:03:08.495 --> 00:03:10.120 sonra isə kəsr hissədəki 00:03:10.120 --> 00:03:11.850 rəqəmlər olmalıdır. 00:03:11.850 --> 00:03:15.710 Buradakı rəqəm gərək 00:03:15.710 --> 00:03:16.210 0-dan fərqli olsun. 00:03:16.210 --> 00:03:18.930 Amma bizim həmin yerdə 2 rəqəmimiz var. 00:03:18.930 --> 00:03:22.910 Bu 10-dan böyükdür. 00:03:22.910 --> 00:03:25.280 Amma gərək 10-dan kiçik və 00:03:25.280 --> 00:03:27.959 1-dən böyük bərabər olsun. 00:03:27.959 --> 00:03:30.000 Bunu çevirməyin ən asan yolu 00:03:30.000 --> 00:03:32.260 bu hissəni standart şəkildə yazmaqdır. 00:03:32.260 --> 00:03:40.200 Belə yazmaq olar. 4.01534 vur 10. 00:03:40.200 --> 00:03:43.480 Burada 40-dan 4-ə gəlmək üçün 00:03:43.480 --> 00:03:46.990 bir addım sola sürüşdürməliyik. 00:03:46.990 --> 00:03:49.400 Bir addım sola getmək elə 00:03:49.400 --> 00:03:50.580 10-a bölmək deməkdir. 00:03:50.580 --> 00:03:53.470 Ona görə də sonra 10-a vurmaq da lazımdır. 00:03:53.470 --> 00:03:55.539 Əvvəl 10-a bölün sonra 10-a vurun. 00:03:55.539 --> 00:03:58.080 Başqa sözlə, 00:03:58.080 --> 00:04:03.820 4.0 ardınca bu rəqəmlər vur 10 bərabər olacaq elə 40.1534-ə. 00:04:03.820 --> 00:04:06.260 Deməli, bu ifadə-- vurulsun 10 00:04:06.260 --> 00:04:11.120 line:1 üstü 1, yəni elə 10-- vurulsun 00:04:11.120 --> 00:04:15.070 bu ifadə-- yəni 10 üstü mənfi 9. 00:04:15.070 --> 00:04:17.640 Yenə də 10-un qüvvətləridir. 00:04:17.640 --> 00:04:19.890 10 üstü 1 vur 10 üstü mənfi 9 00:04:19.890 --> 00:04:24.800 line:1 olacaq 10 üstü mənfi 8. 00:04:24.800 --> 00:04:31.780 line:1 Qarşısında da 4.01534 var. 00:04:31.780 --> 00:04:38.490 Bununla da bunu standart şəkildə yazdıq. 00:04:38.490 --> 00:04:39.865 Şərtə görə 00:04:39.865 --> 00:04:42.570 həm də onluq kəsr formasında yazmalıyıq. 00:04:42.570 --> 00:04:45.150 Bizdən istənilir ki, bunu standart şəkildə yazaq və 00:04:45.150 --> 00:04:48.810 sonra da 00:04:48.810 --> 00:04:49.610 hasili tapaq. 00:04:49.610 --> 00:04:53.140 Bunu belə edə bilərik. Rəqəmləri yazaq. 00:04:53.140 --> 00:04:58.020 4, 0, 1, 5, 3, 4. 00:04:58.020 --> 00:04:59.900 Bu ədədə baxsam, 00:04:59.900 --> 00:05:02.420 buradan başlayacağam. 00:05:02.420 --> 00:05:08.360 Hər dəfə 10-a böldükcə, yəni 00:05:08.360 --> 00:05:12.520 10 üstü mənfi 1-ə vurduqca, bir addım sola gedəcəyəm. 00:05:12.520 --> 00:05:15.290 Əgər bunu 10 üstü mənfi 1-ə vursam, 00:05:15.290 --> 00:05:18.630 10-a bölmüş olacağam. 00:05:18.630 --> 00:05:21.440 Ona görə də bir vahid sola getməliyəm. 00:05:21.440 --> 00:05:24.490 Burada 10 üstü mənfi 8-ə vururam. 00:05:24.490 --> 00:05:27.960 Başqa sözlə, 10 üstü 8-ə bölürəm. 00:05:27.960 --> 00:05:30.901 Odur ki, sola 8 vahid 00:05:30.901 --> 00:05:31.400 getməliyəm. 00:05:41.749 --> 00:05:43.165 line:1 Bunu belə də demək olar.-- 00:05:43.165 --> 00:05:46.340 line:1 Çox, çox, çox kiçik bir ədədimiz var. 00:05:46.340 --> 00:05:48.860 line:1 Əgər bunu vursam, gərək daha kiçik ədəd alım. 00:05:48.860 --> 00:05:51.360 Ona görə də sola doğru getməliyəm. 00:05:51.360 --> 00:05:53.510 Bu müsbət 8 olsa idi, 00:05:53.510 --> 00:05:55.440 onda çox böyük bir ədəd alardıq. 00:05:55.440 --> 00:05:57.510 Bunu 10-un böyük bir qüvvətinə vuranda 00:05:57.510 --> 00:05:59.510 sağa doğru sürüşdürməliyəm. 00:05:59.510 --> 00:06:02.790 Deməli, bu bütöv ifadə 00:06:02.790 --> 00:06:06.960 4.01534-dən kiçik olacaq. 00:06:06.960 --> 00:06:11.010 8 addım sola sürüşdürəcəyəm. 00:06:11.010 --> 00:06:13.770 Bir vahid getsəm, buraya çatacağam. 00:06:13.770 --> 00:06:16.890 Sonra isə 7 dəfə 0 yazacağam. 00:06:16.890 --> 00:06:22.710 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ədəd 0. 00:06:22.710 --> 00:06:25.510 Bu sıfırdan sonra işarəmizi qoyacağam. 00:06:25.510 --> 00:06:29.020 Əgər bu rəqəmi də nəzərə alsanız, 00:06:29.020 --> 00:06:30.910 ümumilikdə, 8 rəqəmim var. 00:06:33.930 --> 00:06:36.835 7 ədəd 0 və bu rəqəm edir 8 rəqəm. 00:06:36.835 --> 00:06:41.494 Bir də sayaq. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. 00:06:41.494 --> 00:06:42.910 Bu barədə düşünməyin ən yaxşı yolu belədir. 00:06:42.910 --> 00:06:44.630 Buradan başladım və 00:06:44.630 --> 00:06:50.510 bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, 00:06:50.510 --> 00:06:51.520 səkkiz dəfə sola getdim. 00:06:51.520 --> 00:06:54.730 10 üstü mənfi 8-ə vuranda belə olur. 00:06:54.730 --> 00:06:57.060 Bu ədəd alınır. 00:06:57.060 --> 00:06:58.560 Bunu gördükdən sonra 00:06:58.560 --> 00:07:00.720 başa düşməlisiniz ki, nəyə görə ədədləri 00:07:00.720 --> 00:07:02.920 standart şəkildə yazırıq. 00:07:02.920 --> 00:07:06.090 Belə də çox asan olur-- az yer tutur və 00:07:06.090 --> 00:07:09.020 ədədin nə qədər böyük və ya kiçik olduğunu anlamaq olur. 00:07:09.020 --> 00:07:10.810 Bunu yazmaq çox çətindir. 00:07:10.810 --> 00:07:12.420 Hətta bir 0 unudub və ya 00:07:12.420 --> 00:07:14.400 artıq yaza bilərsiniz. 00:07:14.400 --> 00:07:17.410 Onda insan gərək oturub sıfırları saysın ki, 00:07:17.410 --> 00:07:20.950 bu ədədin nə qədər böyük və ya kiçik olduğunu 00:07:20.950 --> 00:07:21.450 anlasın. 00:07:21.450 --> 00:07:24.660 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 sıfır və 00:07:24.660 --> 00:07:25.940 buradakı 8-ci rəqəm. 00:07:25.940 --> 00:07:27.440 Bu bizə 8-i verir. 00:07:27.440 --> 00:07:31.250 Amma bu standart şəkildə yazılmış ədəddən 00:07:31.250 --> 00:07:34.076 daha mürəkkəb görünür.