WEBVTT 00:00:02.595 --> 00:00:06.141 Kadın olmak ne anlama gelir? 00:00:07.341 --> 00:00:09.821 Hepimiz XX kromozomlara sahibiz, değil mi? 00:00:10.496 --> 00:00:12.016 Aslında bu doğru değil. 00:00:13.016 --> 00:00:14.752 Bazı kadınlar mozaik gibiler. 00:00:14.776 --> 00:00:20.056 Çeşitli kromozom türlerine sahipler: X, XY ya da XXX gibi. 00:00:21.056 --> 00:00:23.472 Eğer bunu sadece kromozomlarımız belirlemiyorsa 00:00:23.496 --> 00:00:25.736 o zaman kadın olmak neyle ilgili? 00:00:26.496 --> 00:00:28.032 Feminen olmak? 00:00:28.056 --> 00:00:29.512 Evlenmek? 00:00:29.536 --> 00:00:30.736 Çocuk sahibi olmak? 00:00:31.553 --> 00:00:35.231 Bu kurallar için fantastik istisnaları 00:00:35.256 --> 00:00:36.872 uzakta aramanıza gerek yok. 00:00:36.896 --> 00:00:40.536 Ama bizi kadın yapan ortak bir özelliğimiz var. 00:00:41.536 --> 00:00:44.336 Belki bu şey beyinlerimizdedir. NOTE Paragraph 00:00:45.376 --> 00:00:48.116 Geçen yüzyıldan kalma, erkeklerin matematikte kadınlardan 00:00:48.116 --> 00:00:51.356 daha iyi olma nedeninin daha büyük beyinlere sahip olmaları olduğunu 00:00:51.356 --> 00:00:53.326 iddia eden teoriler duymuş olabilirsiniz. 00:00:53.656 --> 00:00:55.912 Bu teoriler çürütüldü. 00:00:55.937 --> 00:00:58.831 Sıradan bir erkeğin beyni, sıradan bir filin beyninden 00:00:58.856 --> 00:01:00.466 yaklaşık üç kat daha küçük 00:01:00.466 --> 00:01:01.912 ancak bu sıradan bir erkeğin, 00:01:01.936 --> 00:01:04.672 bir filden üç kat daha aptal olduğunu göstermez. 00:01:04.696 --> 00:01:05.912 Yoksa gösterir mi? NOTE Paragraph 00:01:05.935 --> 00:01:08.472 (Kahkahalar) NOTE Paragraph 00:01:08.496 --> 00:01:13.672 Yeni bir kadın nörolog grubu var, 00:01:13.696 --> 00:01:17.672 kadın ve erkek beyinleri arasında önemli farklılıklar buluyorlar: 00:01:17.696 --> 00:01:19.432 nöron bağlantılarında, 00:01:19.456 --> 00:01:22.216 beynin yapısında, beyin aktivitesinde. 00:01:22.936 --> 00:01:26.752 Beynin kırkyama bir mozaik gibi olduğunu buluyorlar -- 00:01:26.776 --> 00:01:28.072 bir karışım. 00:01:28.096 --> 00:01:31.736 Kadınlar çoğunlukla dişi ve birkaç erkek yamasına sahipler. NOTE Paragraph 00:01:32.776 --> 00:01:36.256 Tüm bu yeni veriyi hesaba katınca, kadın olmak ne anlama geliyor? 00:01:37.296 --> 00:01:40.856 Bu neredeyse tüm hayatım boyunca düşündüğüm bir şey. 00:01:41.896 --> 00:01:45.752 İnsanlar trans bir kadın olduğumu öğrendiklerinde 00:01:45.776 --> 00:01:47.186 hep sorarlar, 00:01:47.186 --> 00:01:48.896 "Kadın olduğunu nasıl biliyorsun?" 00:01:50.056 --> 00:01:55.472 Bir bilim insanı olarak cinsiyetin biyolojik kökenini araştırıyorum. 00:01:55.496 --> 00:01:58.776 Beni ben yapanın ne olduğunu anlamak istiyorum. 00:02:00.656 --> 00:02:03.632 Bilimin ön cephesindeki yeni buluşlar, 00:02:03.656 --> 00:02:07.912 cinsiyeti belirleyen biyo işaretleri su yüzüne çıkarıyor. 00:02:07.936 --> 00:02:14.072 Genetik, nöroloji, fizyoloji ve psikoloji dallarındaki meslektaşlarım ile beraber, 00:02:14.096 --> 00:02:17.152 cinsiyetin tam olarak nasıl işlediğini çözmeye çalışıyoruz. 00:02:17.176 --> 00:02:21.032 Bu geniş farklılıklara sahip alanların bir ortak noktası var: 00:02:21.056 --> 00:02:22.416 Epigenetik. 00:02:23.576 --> 00:02:29.672 Epigenetikte nasıl DNA aktivitesinin, köklü ve kalıcı olarak 00:02:29.696 --> 00:02:32.672 değişebileceğini inceliyoruz, 00:02:32.696 --> 00:02:35.176 DNA dizisi aynı kalsa bile. NOTE Paragraph 00:02:36.216 --> 00:02:41.703 DNA, hücrelerimizin içini sarmalayan, uzun ve ipliksi molekül. 00:02:41.728 --> 00:02:42.764 DNA o kadar fazla ki 00:02:42.789 --> 00:02:45.679 dolaşarak düğüm benzeri yapılar haline geliyor. 00:02:45.704 --> 00:02:47.024 Onlara düğüm diyeceğiz. 00:02:48.201 --> 00:02:53.241 Bu düğümlerin oluşumunu dış etkenler değiştiriyor. 00:02:54.941 --> 00:02:56.397 Bunu şöyle düşünebilirsiniz: 00:02:56.421 --> 00:03:02.029 Hücrelerimizin içerisinde çeşitli mekanizmalar var; 00:03:02.077 --> 00:03:03.913 inşaat yapan, devreleri birleştiren, 00:03:03.913 --> 00:03:06.557 hayatın olması için gerekenleri yapan. 00:03:07.797 --> 00:03:12.317 Bu, DNA'yı okuyan ve RNA yapan bir tanesi. 00:03:13.477 --> 00:03:17.093 Bu, bir grup nörotransmiteri taşıyor, 00:03:17.117 --> 00:03:18.933 beyin hücresinin bir ucundan 00:03:18.957 --> 00:03:20.333 öteki ucuna. 00:03:20.357 --> 00:03:22.613 Bu tip bir iş için kaza ödemesi almıyorlar mı? NOTE Paragraph 00:03:22.637 --> 00:03:23.837 (Kahkahalar) NOTE Paragraph 00:03:24.757 --> 00:03:26.893 Bu, bütün bir molekül fabrikası-- 00:03:26.917 --> 00:03:28.693 bazılarına göre hayatın sırrı. 00:03:28.717 --> 00:03:30.093 Adı ribozom. 00:03:30.117 --> 00:03:32.557 2001'den beri onu inceliyorum. NOTE Paragraph 00:03:34.237 --> 00:03:37.453 Hücrelerimiz hakkındaki muhteşem şeylerden biri 00:03:37.477 --> 00:03:41.733 içerilerindeki unsurların biyoçözünür olması. 00:03:41.757 --> 00:03:43.013 Çözülüyorlar 00:03:43.037 --> 00:03:45.373 ve her gün yeniden oluşturuluyorlar, 00:03:45.397 --> 00:03:47.933 aynı oyuncakların sökülüp 00:03:47.957 --> 00:03:51.677 her gün yeniden inşaa edildiği bir gezici karnaval gibi. 00:03:52.917 --> 00:03:56.213 Hücrelerimiz ve gezici karnaval arasındaki büyük bir fark, 00:03:56.237 --> 00:03:58.412 karnavalda, 00:03:58.436 --> 00:04:02.237 oyuncakları her gün yeniden kuran yetenekli zanaatkarların olması. 00:04:03.197 --> 00:04:05.813 Hücrelerimizde zanaatkar benzeri bir şey yok. 00:04:05.837 --> 00:04:07.373 Yerine, günün planlarında, 00:04:07.397 --> 00:04:09.693 ne olursa olsun, onu inşaa eden 00:04:09.717 --> 00:04:11.317 aptal inşaat makineleri var. 00:04:12.437 --> 00:04:15.253 O planlar DNA. 00:04:15.277 --> 00:04:18.837 Hücrelerimizin içindeki tüm ıvır zıvırın yönergesi NOTE Paragraph 00:04:20.197 --> 00:04:23.053 Eğer, örneğin beyin hücrelerimizin içindeki her şey 00:04:23.077 --> 00:04:25.173 neredeyse her gün çözülüyorsa 00:04:25.173 --> 00:04:28.013 beyin nasıl her şeyi o günden sonra hatırlayabiliyor? 00:04:28.917 --> 00:04:30.893 İşte burada DNA devreye giriyor. 00:04:30.917 --> 00:04:34.173 DNA, çözülmeyen şeylerden biri. 00:04:34.197 --> 00:04:36.893 Ancak, DNA'nın bir şeyi hatırlaması için, 00:04:36.917 --> 00:04:38.517 bir şekilde değişmesi lazım. 00:04:39.477 --> 00:04:41.573 Değişimin dizilişte olamayacağını biliyoruz; 00:04:41.597 --> 00:04:43.693 eğer dizi durmadan değişseydi, 00:04:43.717 --> 00:04:48.613 her gün yeni bir kulak ya da göz çıkarabilirdik. NOTE Paragraph 00:04:48.637 --> 00:04:49.653 (Kahkahalar) NOTE Paragraph 00:04:49.677 --> 00:04:51.653 Bu yüzden, şekil değiştiriyor, 00:04:51.677 --> 00:04:53.653 burada da DNA düğümleri devreye giriyor. 00:04:53.677 --> 00:04:55.637 Onları DNA'nın hafızası sayabilirsiniz. 00:04:57.317 --> 00:04:59.613 Büyük bir olay yaşandığında 00:04:59.637 --> 00:05:02.133 travmatik bir çocukluk olayı gibi, 00:05:02.157 --> 00:05:04.037 beynimize stres hormonları akın eder. 00:05:04.877 --> 00:05:07.773 Stres hormonları, DNA'nın dizilişini etkilemez 00:05:07.797 --> 00:05:09.933 ancak şeklini etkiler. 00:05:09.957 --> 00:05:12.293 DNA'nın stresi azaltan moleküler makineleri için 00:05:12.317 --> 00:05:16.077 yönergeleri taşıyan kısmını etkiliyor. 00:05:16.797 --> 00:05:19.173 DNA'nın o parçası bir düğüm hâline geliyor 00:05:19.197 --> 00:05:22.157 ve aptal inşaat makineleri, stresi azaltan mekanizmaların 00:05:23.157 --> 00:05:25.237 planlarını okuyamıyorlar. 00:05:26.037 --> 00:05:29.013 Bir ağız dolusu kelime ancak mikro ölçekte olan bu. 00:05:29.037 --> 00:05:32.453 Büyük ölçekteyse neredeyse stresle başa çıkamaz hâle geliyorsunuz 00:05:32.477 --> 00:05:34.013 ki bu da kötü bir şey. 00:05:34.037 --> 00:05:37.237 DNA bu şekilde geçmişte yaşananları hatırlayabiliyor. NOTE Paragraph 00:05:39.357 --> 00:05:41.933 Bu, bana cinsiyet dönüşümüme ilk başladığım zaman 00:05:41.957 --> 00:05:44.037 olduğunu düşündüğüm şey. 00:05:45.277 --> 00:05:47.493 İçeride bir kadın olduğumu biliyordum, 00:05:47.517 --> 00:05:50.493 dışımda da kadın kıyafetleri vardı 00:05:50.517 --> 00:05:53.437 ama herkes beni, elbise giyen bir adam olarak görüyordu. 00:05:55.117 --> 00:05:58.667 Ne kadar denersem deneyeyim, 00:05:58.667 --> 00:06:02.773 kimsenin beni bir kadın olarak görmeyeceğini düşünüyordum. 00:06:02.797 --> 00:06:05.853 Bilimde, itibarınız her şey demek 00:06:05.877 --> 00:06:09.117 ve insanlar koridorlarda kıs kıs gülüyorlardı, 00:06:09.997 --> 00:06:11.453 bana bakıyorlardı, 00:06:11.477 --> 00:06:13.293 iğrenerek -- 00:06:13.317 --> 00:06:14.957 yakınımda olmaktan korkarak. 00:06:16.197 --> 00:06:19.133 Dönüşümümden sonraki ilk büyük konuşmamı hatırlıyorum. 00:06:19.157 --> 00:06:20.373 İtalya'daydı. 00:06:20.397 --> 00:06:22.813 Daha önce saygın konuşmalar vermiştim 00:06:22.837 --> 00:06:25.653 ama bu sefer, dehşete düşmüştüm. 00:06:25.677 --> 00:06:27.453 Seyircilere göz gezdirdim 00:06:27.477 --> 00:06:30.333 ve fısıltılar başladı-- 00:06:30.357 --> 00:06:31.733 uzun uzun bakışlar, 00:06:31.757 --> 00:06:33.677 sırıtışlar, kıkırtılar. 00:06:34.677 --> 00:06:40.037 O sekiz yıl önceki deneyim bende hâlâ sosyal anksiyete uyandırıyor. 00:06:41.917 --> 00:06:43.117 Umudumu kaybettim. 00:06:44.877 --> 00:06:47.773 Ama rahat olun, terapi gördüm, bu yüzden iyiyim-- 00:06:47.797 --> 00:06:49.013 Artık iyiyim. NOTE Paragraph 00:06:49.037 --> 00:06:50.853 (Kahkahalar) NOTE Paragraph 00:06:50.877 --> 00:06:52.693 (Tezahürat) NOTE Paragraph 00:06:52.717 --> 00:06:56.853 (Alkış) NOTE Paragraph 00:06:56.877 --> 00:06:58.773 Ama artık yettiğini hissettim: 00:06:58.797 --> 00:07:00.413 Ben bir bilim insanıyım, 00:07:00.437 --> 00:07:02.293 astrofizik dalında doktoram var, 00:07:02.317 --> 00:07:04.013 en üst düzey yayınlarda yer aldım; 00:07:04.037 --> 00:07:06.693 dalga-parçacık etkileşimi, yer fiziği, 00:07:06.717 --> 00:07:08.813 nükleik asit biyokimya alanlarında. 00:07:08.837 --> 00:07:11.933 Meselenin tam olarak derinine inmek üzere eğitildim. NOTE Paragraph 00:07:11.957 --> 00:07:13.053 (Kahkahalar) NOTE Paragraph 00:07:13.077 --> 00:07:14.333 İnternete girdim-- NOTE Paragraph 00:07:14.357 --> 00:07:18.677 (Alkış) NOTE Paragraph 00:07:19.437 --> 00:07:23.253 İnternete girdim ve ilginç araştırma makaleleri buldum. 00:07:23.277 --> 00:07:26.573 Bu DNA düğümlerinin her zaman kötü olmadığını öğrendim. 00:07:26.597 --> 00:07:28.933 Aslında bu düğüm atma ve çözme-- 00:07:28.957 --> 00:07:31.293 karmaşık bir bilgisayar dili gibi. 00:07:31.317 --> 00:07:34.277 Vücutlarımızı müthiş bir hassasiyetle programlıyor. NOTE Paragraph 00:07:35.477 --> 00:07:37.333 Hamile kaldığımızda 00:07:37.357 --> 00:07:40.437 döllenmiş yumurtalarımız yeni doğmuş bebek haline geliyorlar. 00:07:41.317 --> 00:07:45.373 Bu süreç binlerce DNA kararını gerekli kılıyor. 00:07:45.397 --> 00:07:48.133 Bir embriyo hücresi bir kan hücresine mi dönüşmeli? 00:07:48.157 --> 00:07:50.037 Yoksa bir kalp veya beyin hücresine mi? 00:07:50.877 --> 00:07:54.093 Bu seçimler hamilelik sırasında farklı zamanlarda oluyor. 00:07:54.117 --> 00:07:57.293 Bazıları ilk trimesterde, bazıları ikinci trimesterde 00:07:57.317 --> 00:07:58.877 ve bazıları ise üçüncüde. 00:08:02.277 --> 00:08:05.333 DNA'nın karar alma mekanizmasını cidden anlayabilmek için 00:08:05.357 --> 00:08:09.117 düğüm oluşma sürecini atomik detayda incelememiz lazım. 00:08:09.877 --> 00:08:12.597 En kuvvetli mikroskoplar bile bunu gösteremiyor. 00:08:14.196 --> 00:08:16.917 Peki ya bunları bilgisayarda simüle etmeye çalışırsak? 00:08:17.716 --> 00:08:21.196 Bu iş için bir milyon bilgiyasara ihtiyaç duyardık. 00:08:22.037 --> 00:08:25.293 Los Alamos Laboratuvarları'nda tam olarak da buna sahibiz-- 00:08:25.317 --> 00:08:28.437 kocaman bir depoda, birbirlerine bağlı bir milyon bilgisayar. NOTE Paragraph 00:08:30.237 --> 00:08:34.253 Burada DNA'nın, spesifik düğüm şekilleri verilmiş bir geni 00:08:34.277 --> 00:08:37.742 oluşturmasını göruyoruz. 00:08:38.517 --> 00:08:39.853 İlk kez, 00:08:39.877 --> 00:08:43.573 takımım DNA'nın bütün bir genini simüle etti-- 00:08:43.597 --> 00:08:46.637 şu ana kadarki en büyük biyomoleküler simülasyon. 00:08:48.477 --> 00:08:51.933 İlk kez, çözülemeyen problemi, hormonların bu düğümlerin oluşumunu 00:08:51.957 --> 00:08:55.277 nasıl tetiklediğini anlamaya başlıyoruz. NOTE Paragraph 00:08:57.557 --> 00:09:02.133 Calico kedilerinde DNA düğümü oluşumu çok güzel gözlemlenebiliyor. 00:09:02.157 --> 00:09:04.733 Turuncu ve siyah arasındaki karar, 00:09:04.757 --> 00:09:06.517 rahimde erken veriliyor, 00:09:07.070 --> 00:09:09.846 yani bu turuncu siyah yamalı desen, 00:09:09.870 --> 00:09:12.166 o kedi annesinin rahminde, 00:09:12.190 --> 00:09:14.230 daha küçücük bir kedi embriyosuyken 00:09:14.230 --> 00:09:16.030 olanların birebir dışa yansıması. 00:09:16.795 --> 00:09:22.091 Yamalı desen aslında beyinlerimizde ve kanserde de ortaya çıkmakta. 00:09:22.115 --> 00:09:25.595 Zekâ geriliği ve meme kanseriyle doğrudan bağlantılı. NOTE Paragraph 00:09:27.955 --> 00:09:32.131 Bu DNA karar alımı vücudun diğer bölümlerinde de oluyor. 00:09:32.155 --> 00:09:37.171 Prekürsör genitallerin dişi ya da erkeğe hamileliğin ilk trimesterinde dönüştüğü 00:09:37.195 --> 00:09:39.115 ortaya çıkıyor. 00:09:39.795 --> 00:09:42.051 Prekürsör beyinler ise, 00:09:42.075 --> 00:09:45.555 dişi ya da erkeğe hamileliğin ikinci trimesterinde döüşüyor. 00:09:46.675 --> 00:09:48.731 Şu an işleyen modele göre, 00:09:48.755 --> 00:09:52.611 annemin rahmindeki eşsiz bir karışım, 00:09:52.635 --> 00:09:56.171 prekürsör genitallerin belli bir şekile 00:09:56.195 --> 00:09:58.955 ama prekursör beynin başka bir şekle dönüşmesini sağlamış. NOTE Paragraph 00:10:03.035 --> 00:10:05.011 Epigenetik araştırmaların çoğu, 00:10:05.035 --> 00:10:08.411 büyük ölçüde stres, anksiyete ve depresyona odaklandı -- 00:10:08.435 --> 00:10:09.891 biraz moral bozucu, 00:10:09.915 --> 00:10:11.131 biraz kötü şeyler. NOTE Paragraph 00:10:11.155 --> 00:10:12.171 (Kahkahalar) NOTE Paragraph 00:10:12.195 --> 00:10:13.771 Ama şimdilerde-- 00:10:13.795 --> 00:10:15.011 en son şeylerde-- 00:10:15.035 --> 00:10:16.651 insanlar rahatlamayı gözlemliyor. 00:10:16.675 --> 00:10:18.915 Onun DNA'ya pozitif bir etkisi olabilir mi? 00:10:20.195 --> 00:10:23.315 An itibariyle fare modellerinden anahtar verilere sahip değiliz. 00:10:24.675 --> 00:10:26.091 Fareler dinleniyorlar 00:10:26.115 --> 00:10:30.091 ama Dalai Lama gibi meditasyon yapabilirler mi? 00:10:30.115 --> 00:10:31.891 Aydınlamaya ulaşabilirler mi? 00:10:31.915 --> 00:10:35.611 Jedi ustası Yoda gibi zihinleriyle taşları hareket ettirebilirler mi? NOTE Paragraph 00:10:35.635 --> 00:10:39.491 (Yoda sesiyle): Bir Jedi faresi gücün akışını hissetmeli. NOTE Paragraph 00:10:39.515 --> 00:10:41.481 (Kahkahalar) NOTE Paragraph 00:10:41.481 --> 00:10:44.555 (Alkış) NOTE Paragraph 00:10:45.755 --> 00:10:49.411 İtalya'daki konuşmamdan beri gördüğüm destek, 00:10:49.435 --> 00:10:51.435 DNA'mı çözmeye çalıştı mı merak ediyorum. 00:10:52.635 --> 00:10:55.491 Harika bir arkadaş grubu ve ebeveynlere sahip olmak 00:10:55.515 --> 00:10:57.491 ve sevgi dolu bir ilişki içinde olmak, 00:10:57.515 --> 00:11:00.915 bana diğerlerine yardım etmek için güç ve umut verdi. 00:11:01.875 --> 00:11:04.411 İşteyken bir gökkuşağı bileziği takıyorum. 00:11:04.435 --> 00:11:07.795 Bazen kınamaya yol açsa da aynı zamanda farkındalık yaratıyor. 00:11:08.355 --> 00:11:10.651 O kadar fazla trans insan-- 00:11:10.675 --> 00:11:12.571 özellikle beyaz olmayan kadınlar-- 00:11:12.595 --> 00:11:17.435 kendi canlarını almaktan bir küçük düşürücü yorum uzakta ki. 00:11:19.195 --> 00:11:21.635 Yüzde kırkımız intihara teşebbüs ediyor. 00:11:23.235 --> 00:11:28.331 Eğer dinliyorsanız ve başka seçeneğiniz kalmamış gibi hissediyorsanız, 00:11:28.355 --> 00:11:30.131 bir arkadaşınızı aramayı deneyin, 00:11:30.155 --> 00:11:32.565 internete girin veya bir destek grubuna katılın. 00:11:33.755 --> 00:11:38.931 Eğer trans olmasa da izolasyon ya da cinsel tacizin acısını 00:11:38.955 --> 00:11:40.571 bilen bir kadınsanız, 00:11:40.595 --> 00:11:41.795 iletişime geçin. NOTE Paragraph 00:11:44.795 --> 00:11:47.555 Yani kadın olmak ne anlama geliyor? 00:11:48.715 --> 00:11:50.491 Son araştırmalar gösteriyor ki 00:11:50.515 --> 00:11:54.611 dişi ve erkek beyinleri rahimde farklı gelişiyorlar, 00:11:54.635 --> 00:11:58.395 muhtemelen biz dişilere doğuştan kadın olma hissini vererek. 00:11:59.395 --> 00:12:00.651 Öte yandan, 00:12:00.675 --> 00:12:05.075 belki de paylaştığımız ortaklık hissi bizi kadın yapıyordur. 00:12:06.195 --> 00:12:08.531 O kadar farklı şekil ve boyutta geliyoruz ki 00:12:08.555 --> 00:12:12.971 kadın olmanın ne anlama geldiği doğru soru olmayabilir. 00:12:12.995 --> 00:12:16.715 Bir calico kedisine calico kedisi olmanın ne olduğunu sormak gibi. 00:12:17.622 --> 00:12:22.451 Belki de kadın olmak kendimizi asıl olduğumuz hâliyle 00:12:22.475 --> 00:12:24.291 kabul etmek 00:12:24.315 --> 00:12:26.875 ve birbirimizde de aynısını kabul etmektir. NOTE Paragraph 00:12:27.875 --> 00:12:29.611 Sizi görüyorum. 00:12:29.635 --> 00:12:31.755 Ve siz de beni gördünüz. NOTE Paragraph 00:12:32.635 --> 00:12:37.875 (Alkış ve tezahürat)