WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.976
Widzimy za pomocą oczu.

00:00:03.000 --> 00:00:05.976
Widzimy jednak także za pomocą mózgu.

00:00:06.000 --> 00:00:09.976
Widzenie za pomocą mózgu
często nazywamy "wyobraźnią".

00:00:10.000 --> 00:00:14.976
Znamy przestwory naszej wyobraźni,

00:00:15.000 --> 00:00:18.976
wewnętrzne krajobrazy,
z którymi żyjemy od urodzenia.

00:00:19.000 --> 00:00:22.976
Jednak istnieją też halucynacje.

00:00:23.000 --> 00:00:25.976
A halucynacje to coś zupełnie innego.

00:00:26.000 --> 00:00:27.976
Wydaje się, że nie pochodzą od nas,

00:00:28.000 --> 00:00:29.976
że nie mamy nad nimi kontroli.

00:00:30.000 --> 00:00:32.515
Wydaje się, że płyną z zewnątrz,

00:00:32.642 --> 00:00:34.976
w czym przypominają percepcję.

00:00:35.000 --> 00:00:38.976
Dziś będę mówił o halucynacjach.

00:00:39.000 --> 00:00:42.976
Opowiem o pewnym typie omamów wzrokowych,

00:00:43.000 --> 00:00:47.976
z którymi spotykam się u swoich pacjentów.

00:00:48.000 --> 00:00:51.976
Kilka miesięcy temu zadzwoniono
do mnie z domu spokojnej starości,

00:00:52.000 --> 00:00:53.976
gdzie jestem zatrudniony.

00:00:54.000 --> 00:00:58.976
Powiedziano mi, że mieszkająca
w nim pani po dziewięćdziesiątce

00:00:59.000 --> 00:01:00.976
miała halucynacje.

00:01:01.000 --> 00:01:03.976
Myśleli, że jej odbiło.

00:01:04.000 --> 00:01:05.976
Albo, ponieważ była staruszką,

00:01:06.000 --> 00:01:08.976
sądzili, że to wylew,
albo choroba Alzheimera.

00:01:09.000 --> 00:01:13.976
Dlatego poproszono mnie,
żebym przebadał Rosalie.

00:01:14.000 --> 00:01:15.976
Tak nazywała się staruszka.

00:01:16.000 --> 00:01:17.976
Kiedy się z nią zobaczyłem,

00:01:18.000 --> 00:01:22.976
od razu było oczywiste,
że jest całkowicie poczytalna,

00:01:23.000 --> 00:01:26.607
przytomna i inteligentna.

00:01:26.777 --> 00:01:29.976
Ale była bardzo zaskoczona
i zaniepokojona faktem,

00:01:30.000 --> 00:01:32.433
że doświadcza halucynacji.

00:01:33.631 --> 00:01:37.976
Poinformowała mnie o czymś,
o czym nie wspomniały pielęgniarki.

00:01:38.000 --> 00:01:39.976
Była ociemniała.

00:01:40.000 --> 00:01:44.976
Straciła wzrok kilka lat wcześniej,
w wyniku zwyrodnienia plamki żółtej,

00:01:45.000 --> 00:01:48.536
jednak od kilku dni widywała różne rzeczy.

00:01:48.690 --> 00:01:50.711
Zapytałem, co widziała.

00:01:50.736 --> 00:01:53.712
Odparła: "Osoby w strojach orientalnych,

00:01:53.737 --> 00:01:57.713
owinięte w tkaninę, chodzące po schodach.

00:01:58.301 --> 00:02:01.277
Mężczyznę, który odwraca
się do mnie z uśmiechem,

00:02:01.403 --> 00:02:04.976
ale po jednej stronie ust ma ogromne zęby.

00:02:05.483 --> 00:02:06.976
I zwierzęta.

00:02:07.554 --> 00:02:09.976
Widzę biały budynek. Pada miękki śnieg.

00:02:10.000 --> 00:02:14.976
Widzę konia w uprzęży,
który odciąga śnieg.

00:02:15.444 --> 00:02:18.976
Któregoś dnia scena się zmieniła.

00:02:19.000 --> 00:02:20.976
Koty i psy zbliżały się do mnie

00:02:21.000 --> 00:02:23.976
i zatrzymywały w pewnej odległości.

00:02:24.000 --> 00:02:25.976
Potem zmieniła się znowu.

00:02:26.000 --> 00:02:28.976
Wiele dzieci, chodzą po schodach.

00:02:29.000 --> 00:02:31.976
Mają kolorowe, różane, niebieskie ubrania,

00:02:32.000 --> 00:02:34.976
przypominające stroje orientalne".

00:02:35.000 --> 00:02:37.976
Powiedziała, że czasami,
zanim pojawią się ludzie,

00:02:38.000 --> 00:02:41.976
widzi na podłodze różowe
i niebieskie kwadraty,

00:02:42.000 --> 00:02:44.976
które ciągną się aż do sufitu.

00:02:45.000 --> 00:02:48.976
Spytałem: "Czy to przypomina sen?"

00:02:49.000 --> 00:02:51.976
Odpowiedziała: "Nie, raczej film.

00:02:52.000 --> 00:02:54.976
Jest tam kolor, ruch.

00:02:55.000 --> 00:02:58.976
Ale nie ma dźwięku, jak w niemym kinie".

00:02:59.000 --> 00:03:00.976
Stwierdziła, że to bardzo nudny film.

00:03:01.000 --> 00:03:03.976
"Ci wszyscy ludzie w strojach orientalnych

00:03:04.000 --> 00:03:08.976
tylko chodzą i chodzą,
to takie monotonne i ograniczone".

00:03:09.000 --> 00:03:10.976
(Śmiech)

00:03:11.000 --> 00:03:12.976
Rosie ma dobre poczucie humoru.

00:03:13.000 --> 00:03:14.976
Wiedziała, że to halucynacje.

00:03:15.000 --> 00:03:19.976
Ale bała się, bo przez 95 lat swojego
życia nigdy nie miała halucynacji.

00:03:20.000 --> 00:03:22.976
Powiedziała,
że omamy nie miały związku z niczym,

00:03:23.000 --> 00:03:26.976
o czym akurat myślała,
co czuła i co robiła.

00:03:27.000 --> 00:03:30.976
Pojawiały się i znikały
bez wyraźnego powodu.

00:03:31.000 --> 00:03:32.976
Nie miała nad nimi kontroli.

00:03:33.000 --> 00:03:34.976
Nie znała osób i miejsc,

00:03:35.000 --> 00:03:38.976
które pojawiały się w halucynacjach.

00:03:39.000 --> 00:03:40.976
I wydawało się,

00:03:41.000 --> 00:03:44.976
że ludzie i zwierzęta w omamach
nie są świadomi jej istnienia.

00:03:45.000 --> 00:03:46.976
Nie miała pojęcia, co się dzieje.

00:03:47.000 --> 00:03:50.976
Martwiła się, że oszaleje,
że postrada rozum.

00:03:51.000 --> 00:03:52.976
Przebadałem ją dokładnie.

00:03:53.000 --> 00:03:54.976
To bardzo inteligentna staruszka.

00:03:55.000 --> 00:03:58.976
Całkowicie poczytalna,
bez problemów zdrowotnych.

00:03:59.000 --> 00:04:02.976
Nie zażywała żadnych leków,
które mogłyby wywołać omamy.

00:04:03.000 --> 00:04:04.976
Ale była ociemniała.

00:04:05.000 --> 00:04:08.976
Powiedziałem: "Chyba wiem, co pani dolega.

00:04:09.000 --> 00:04:12.976
Istnieje szczególna
postać omamów wzrokowych,

00:04:13.000 --> 00:04:16.976
które idą w parze
z utratą wzroku i ślepotą".

00:04:17.000 --> 00:04:21.976
Dodałem: "Po raz pierwszy
opisał je Charles Bonnet,

00:04:22.000 --> 00:04:24.976
już w osiemnastym wieku.

00:04:25.000 --> 00:04:27.976
Ma pani zespół Charlesa Bonneta.

00:04:28.000 --> 00:04:29.976
Pani mózg i umysł są w porządku.

00:04:30.000 --> 00:04:32.976
To zespół Charlesa Bonneta".

00:04:33.484 --> 00:04:35.976
Rosie poczuła wielką ulgę,

00:04:36.000 --> 00:04:39.976
dowiedziawszy się,
że nie dzieje się nic poważnego,

00:04:40.000 --> 00:04:42.976
ale była też ciekawa.

00:04:43.000 --> 00:04:44.976
Zapytała "A kim był Charles Bonnet?

00:04:45.000 --> 00:04:47.976
Sam też na to cierpiał?"

00:04:48.000 --> 00:04:50.976
I dodała jeszcze: "Proszę
poinformować wszystkie pielęgniarki,

00:04:51.000 --> 00:04:53.976
że mam zespół Charlesa Bonneta".

00:04:54.000 --> 00:04:55.976
(Śmiech)

00:04:56.000 --> 00:04:59.976
"Nie zwariowałam, nie mam demencji.
To zespół Charlesa Bonneta".

00:05:00.000 --> 00:05:01.976
Powiedziałem o tym pielęgniarkom.

00:05:02.000 --> 00:05:04.976
Często spotykam się z taką sytuacją.

00:05:05.000 --> 00:05:07.048
Pracuję często w domach
spokojnej starości.

00:05:07.072 --> 00:05:08.976
Mam pacjentów w podeszłym wieku,

00:05:09.000 --> 00:05:12.976
niedosłyszących i niedowidzących.

00:05:13.000 --> 00:05:14.976
Około 10% osób niedosłyszących

00:05:15.000 --> 00:05:17.976
doświadcza halucynacji dźwiękowych,

00:05:18.000 --> 00:05:20.976
natomiast około 10% osób niedowidzących

00:05:21.000 --> 00:05:22.976
cierpi na omamy wzrokowe.

00:05:23.000 --> 00:05:24.976
Nie tylko ci całkowicie ociemniali,

00:05:25.000 --> 00:05:26.976
także niedowidzący.

00:05:27.000 --> 00:05:30.976
Z tego, co mówi raport
Charlesa Bonneta z XVIII wieku,

00:05:31.000 --> 00:05:32.976
on sam na to nie cierpiał.

00:05:33.000 --> 00:05:35.976
Halucynacji doświadczał jego dziadek.

00:05:36.000 --> 00:05:38.976
Dziadek był sędzią pokoju,
człowiekiem starszym.

00:05:39.000 --> 00:05:41.976
Cierpiał na zaćmę, przeszedł operację.

00:05:42.000 --> 00:05:43.976
Miał bardzo słaby wzrok.

00:05:44.000 --> 00:05:48.976
W roku 1759 opisał wnukowi,

00:05:49.000 --> 00:05:50.976
co czasami widywał.

00:05:51.000 --> 00:05:54.976
Za pierwszym razem zobaczył
zawieszoną w powietrzu chusteczkę.

00:05:55.000 --> 00:05:58.976
Wielką, błękitną chusteczkę
z czterema pomarańczowymi okręgami.

00:05:59.000 --> 00:06:01.976
Uświadomił sobie, że to halucynacja.

00:06:02.000 --> 00:06:03.976
Chusteczki nie lewitują.

00:06:04.000 --> 00:06:07.976
Potem zobaczył wielkie, latające koło.

00:06:08.000 --> 00:06:12.976
Czasami jednak nie był pewien czy
to, co widzi, to halucynacja,

00:06:13.000 --> 00:06:14.976
bo omamy włączały się w to,

00:06:15.000 --> 00:06:16.976
co widział w otoczeniu.

00:06:17.000 --> 00:06:19.976
Pewnego razu,
gdy odwiedziły go wnuczki, zapytał:

00:06:20.000 --> 00:06:24.976
"A kim są ci przystojni
mężczyźni, którzy wam towarzyszą?"

00:06:25.000 --> 00:06:28.976
Odpowiedziały: "Niestety, dziadku,
nie ma tu żadnych przystojnych mężczyzn."

00:06:29.000 --> 00:06:32.976
I wtedy mężczyźni zniknęli.

00:06:33.000 --> 00:06:35.976
Omamy tego typu bardzo
często pojawiają się nagle

00:06:36.000 --> 00:06:38.976
i nagle znikają.

00:06:39.000 --> 00:06:40.976
Zwykle nie jest to proces stopniowy.

00:06:41.000 --> 00:06:43.976
Zjawiają się nieoczekiwanie
i często nagle się zmieniają.

00:06:44.000 --> 00:06:46.976
Dziadek Bonneta, Charles Lullin,

00:06:47.000 --> 00:06:49.976
widywał setki różnych postaci,

00:06:50.000 --> 00:06:51.976
różnorakich krajobrazów.

00:06:52.000 --> 00:06:55.976
Raz ujrzał mężczyznę w
szlafroku, palącego fajkę

00:06:56.000 --> 00:06:58.976
i uświadomił sobie,
że widzi siebie samego.

00:06:59.000 --> 00:07:01.976
Ten jedyny raz rozpoznał
postać w halucynacji.

00:07:02.000 --> 00:07:05.976
Pewnego razu,
przechadzając się ulicami Paryża,

00:07:06.000 --> 00:07:08.976
zobaczył - w rzeczywistości - rusztowanie.

00:07:09.000 --> 00:07:11.976
A po powrocie do domu, na stoliku ujrzał

00:07:12.000 --> 00:07:15.976
piętnastocentymetrową
miniaturę tego rusztowania.

00:07:16.000 --> 00:07:20.976
Takie powtarzanie się obrazu wzrokowego
nazywamy "palinopsją".

00:07:21.000 --> 00:07:25.976
Źródłem tego, co działo się z nim,

00:07:26.000 --> 00:07:27.976
oraz z Rosalie...

00:07:28.000 --> 00:07:29.976
Pytała się "Jak to się dzieje?"

00:07:30.000 --> 00:07:32.976
Więc dzieje się to tak,
że po utracie widzenia,

00:07:33.000 --> 00:07:35.976
odpowiedzialne za nie obszary
mózgu nie otrzymują stymulacji

00:07:36.000 --> 00:07:38.976
i stają się nadpobudliwe i nadwrażliwe.

00:07:39.000 --> 00:07:40.976
Uruchamiają się samorzutnie

00:07:41.000 --> 00:07:43.976
i wtedy widzi się coś, czego nie ma.

00:07:44.000 --> 00:07:46.976
Takie omamy mogą być bardzo złożone.

00:07:47.000 --> 00:07:50.976
Jedna z moich pacjentek,
która, jak Charles Lullin,

00:07:51.000 --> 00:07:52.976
nie była kompletnie ociemniała,

00:07:53.000 --> 00:07:56.976
często martwiła się treścią swych omamów.

00:07:57.000 --> 00:08:02.976
Pewnego razu ujrzała w restauracji
mężczyznę w pasiastej koszuli.

00:08:03.000 --> 00:08:04.976
Mężczyzna odwrócił się,

00:08:05.000 --> 00:08:07.976
a potem rozdzielił
na 6 identycznych postaci,

00:08:08.000 --> 00:08:10.976
które zaczęły do niej podchodzić.

00:08:11.000 --> 00:08:13.976
Następnie postacie złożyły się
w jedną, jak akordeon.

00:08:14.000 --> 00:08:17.976
Pewnego razu,
kiedy jechała z mężem samochodem,

00:08:18.000 --> 00:08:19.976
droga rozdzieliła się na czworo.

00:08:20.000 --> 00:08:23.976
Miała wrażenie, że jedzie
jednocześnie po 4 różnych drogach.

00:08:24.000 --> 00:08:28.976
Miewała też omamy ruchome.

00:08:29.000 --> 00:08:31.976
Wiele z nich związanych było z samochodem.

00:08:32.000 --> 00:08:36.976
Czasami ukazywał jej się nastoletni
chłopiec, siedzący na masce.

00:08:37.000 --> 00:08:40.976
Trzymał się wytrwale i gładko
przechylał się przy skrętach.

00:08:41.000 --> 00:08:43.976
A gdy samochód się zatrzymywał,

00:08:44.000 --> 00:08:46.976
chłopiec wyskakiwał na 30 metrów w górę,

00:08:47.000 --> 00:08:49.976
po czym znikał.

00:08:50.000 --> 00:08:54.976
Inna pacjentka cierpiała
na inny rodzaj omamów.

00:08:55.000 --> 00:08:57.976
Miała problem nie z oczami,
ale z obszarem mózgu

00:08:58.000 --> 00:08:59.976
odpowiedzialnym za widzenie.

00:09:00.000 --> 00:09:02.976
Miała niewielki guz w korze potylicznej.

00:09:03.000 --> 00:09:07.976
Najczęściej widywała filmy rysunkowe.

00:09:08.000 --> 00:09:12.976
Były one półprzezroczyste

00:09:13.000 --> 00:09:15.976
i zakrywały połowę
pola widzenia, niczym ekran.

00:09:16.000 --> 00:09:21.976
W większości tych kreskówek
występował Kermit Żaba.

00:09:22.000 --> 00:09:23.075
(Śmiech)

00:09:23.099 --> 00:09:25.976
Nie oglądam Ulicy Sezamkowej,

00:09:26.000 --> 00:09:28.976
ale pamiętam, że ta pacjentka powtarzała:

00:09:29.000 --> 00:09:32.976
"Dlaczego akurat Kermit?
On dla mnie nic nie znaczy".

00:09:33.000 --> 00:09:35.976
Zastanawialiśmy się nad
powodami freudowskimi.

00:09:36.000 --> 00:09:37.976
"Dlaczego Kermit?

00:09:38.000 --> 00:09:39.976
Żaba Kermit nic dla mnie nie znaczy".

00:09:40.000 --> 00:09:41.976
Kreskówki w omamach nie martwiły jej,

00:09:42.000 --> 00:09:45.976
jednak doświadczała też
uciążliwych halucynacji

00:09:46.000 --> 00:09:48.976
przedstawiających twarze,

00:09:49.000 --> 00:09:51.976
i tak jak u Rosalie,
twarze te były często zniekształcone.

00:09:52.000 --> 00:09:55.976
Miały wielkie zęby, ogromne oczy.

00:09:56.000 --> 00:09:58.976
Bała się ich.

00:09:59.000 --> 00:10:02.976
A więc, skąd te objawy?

00:10:03.000 --> 00:10:05.976
Jako lekarz, muszę określić,
na czym polega przypadłość

00:10:06.000 --> 00:10:07.976
i dodać pacjentom otuchy.

00:10:08.000 --> 00:10:11.976
Co najważniejsze - uspokoić ich,
że nie są chorzy psychicznie.

00:10:12.000 --> 00:10:14.976
Jak mówiłem, takie omamy pojawiają się

00:10:15.000 --> 00:10:17.976
u mniej więcej 10% osób niedowidzących.

00:10:18.000 --> 00:10:21.976
Jednak zgłasza je mniej niż jeden procent.

00:10:22.000 --> 00:10:24.976
Boją się, że zostaną uznani
za chorych psychicznie.

00:10:25.000 --> 00:10:26.976
A ci, którzy zgłaszają to lekarzowi,

00:10:27.000 --> 00:10:29.976
mogą otrzymać niewłaściwą diagnozę.

00:10:30.000 --> 00:10:34.976
Istnieje przekonanie, że widzenie
czegoś, czego nie ma, to szaleństwo.

00:10:35.000 --> 00:10:37.976
Jednak omamy w psychozie są zupełnie inne.

00:10:38.000 --> 00:10:40.976
Omamy psychotyczne,
wizualne czy dźwiękowe,

00:10:41.000 --> 00:10:42.976
zwracają się do nas, oskarżają.

00:10:43.000 --> 00:10:47.976
Uwodzą, upokarzają, szydzą.

00:10:48.000 --> 00:10:49.976
Przeprowadzamy z nimi interakcje.

00:10:50.000 --> 00:10:52.976
Halucynacje w zespole Charlesa Bonneta

00:10:53.000 --> 00:10:55.976
nigdy nie porozumiewają się z osobą.

00:10:56.000 --> 00:10:59.976
Są jak film, który oglądamy,
choć nie ma z nami nic wspólnego.

00:11:00.000 --> 00:11:02.976
Przynajmniej tak odbierają to chorzy.

00:11:03.000 --> 00:11:06.976
Istnieje też rzadka przypadłość
nazywana padaczką skroniową.

00:11:07.000 --> 00:11:11.976
Cierpiący na nią mogą
czasami odnosić wrażenie,

00:11:12.000 --> 00:11:14.976
że znaleźli się w jakimś
zdarzeniu z przeszłości.

00:11:15.000 --> 00:11:16.976
Stoją na konkretnym skrzyżowaniu.

00:11:17.000 --> 00:11:18.976
Czują zapach pieczonych kasztanów.

00:11:19.000 --> 00:11:21.976
Słyszą samochody.
Wrażenia płyną przez wszystkie zmysły.

00:11:22.000 --> 00:11:23.976
Czekają na narzeczoną.

00:11:24.000 --> 00:11:27.976
To ten wtorkowy wieczór w roku 1982.

00:11:28.000 --> 00:11:31.976
Halucynacje w padaczce skroniowej
obejmują wszystkie zmysły,

00:11:32.000 --> 00:11:34.976
są pełne uczuć, znajomych treści,

00:11:35.000 --> 00:11:36.976
dzieją się w konkretnej chwili i miejscu,

00:11:37.000 --> 00:11:38.976
są przemożne i spójne wewnętrznie.

00:11:39.000 --> 00:11:41.976
Omamy w zespole Charlesa Bonneta są inne.

00:11:42.000 --> 00:11:47.976
W zespole Charlesa Bonneta
wyróżniamy różne poziomy omamów,

00:11:48.000 --> 00:11:49.976
od halucynacji geometrycznych,

00:11:50.000 --> 00:11:52.976
jak wspomniane różowe
i niebieskie kwadraty,

00:11:53.000 --> 00:11:56.976
po bogate halucynacje,
zawierające postacie ludzkie,

00:11:57.000 --> 00:11:59.976
bardzo często twarze.

00:12:00.000 --> 00:12:02.976
Twarze, czasami zniekształcone,

00:12:03.000 --> 00:12:07.976
to najbardziej powszechny
element takich halucynacji.

00:12:08.000 --> 00:12:10.976
Często pojawiają się
także filmy animowane.

00:12:11.000 --> 00:12:13.976
Więc o co w tym chodzi?

00:12:14.000 --> 00:12:15.976
Co fascynujące, od kilku lat

00:12:16.000 --> 00:12:19.976
dzięki funkcjonalnemu
rezonansowi magnetycznemu

00:12:20.000 --> 00:12:23.976
możemy badać mózg,
kiedy pacjent doświadcza omamów.

00:12:24.000 --> 00:12:27.976
Dzięki temu odkryto,
że uaktywniają się wtedy

00:12:28.000 --> 00:12:32.976
różne obszary mózgu odpowiedzialne
za percepcję wzrokową.

00:12:33.000 --> 00:12:35.976
W przypadku prostych
halucynacji geometrycznych

00:12:36.000 --> 00:12:39.976
uaktywnia się pierwszorzędowa
kora wzrokowa.

00:12:40.000 --> 00:12:42.976
Ten obszar odpowiada
za percepcję wzorów i krawędzi.

00:12:43.000 --> 00:12:46.976
Nie służy do percepcji złożonych obrazów.

00:12:47.000 --> 00:12:49.976
W tworzeniu takich obrazów bierze
udział część kory wzrokowej

00:12:50.000 --> 00:12:53.976
znajdująca się wyżej, w płacie skroniowym,

00:12:54.000 --> 00:13:00.976
a dokładniej w obszarze
nazywanym zakrętem wrzecionowatym.

00:13:01.000 --> 00:13:04.976
Wiadomo, że uszkodzenie
w obszarze zakrętu wrzecionowatego

00:13:05.000 --> 00:13:08.976
może pozbawić osobę zdolności
rozpoznawania twarzy,

00:13:09.000 --> 00:13:12.976
ale nadmierna aktywność
w tym obszarze może wywołać omamy

00:13:13.000 --> 00:13:14.976
zawierające twarze.

00:13:15.000 --> 00:13:17.976
Właśnie z tym spotykamy się
u niektórych z tych pacjentów.

00:13:18.000 --> 00:13:21.976
W tylnej części zakrętu
znajduje się obszar

00:13:22.000 --> 00:13:26.976
odpowiedzialny
za reprezentację zębów i oczu.

00:13:27.000 --> 00:13:29.976
Ta część zakrętu
wrzecionowatego jest aktywna,

00:13:30.000 --> 00:13:33.976
gdy w halucynacjach pojawiają
się zniekształcone twarze.

00:13:34.000 --> 00:13:35.976
Inna część mózgu

00:13:36.000 --> 00:13:39.976
jest aktywna,
gdy widzimy rysunki i animację.

00:13:40.000 --> 00:13:42.976
Zarówno kiedy je oglądamy,
kiedy je rysujemy

00:13:43.000 --> 00:13:46.976
i kiedy pojawiają się one
w naszych omamach.

00:13:47.000 --> 00:13:49.976
Bardzo ciekawe,
że te obszary są tak wyspecjalizowane.

00:13:50.000 --> 00:13:52.976
Inne obszary mózgu związane
są konkretnie z rozpoznawaniem

00:13:53.000 --> 00:13:57.976
i widzeniem w omamach
budynków i krajobrazów.

00:13:58.000 --> 00:14:01.143
W latach 70. odkryto, że specjalizacja
nie dotyczy tylko obszarów,

00:14:01.167 --> 00:14:02.976
ale konkretnych komórek.

00:14:03.000 --> 00:14:07.976
Mniej więcej w roku 1970
odkryto "komórki twarzy".

00:14:08.000 --> 00:14:11.976
Obecnie wiemy,
że istnieją setki takich typów komórek,

00:14:12.000 --> 00:14:13.976
a niektóre są bardzo wyspecjalizowane.

00:14:14.000 --> 00:14:17.976
Tak, że mogą istnieć
nie tylko "komórki samochodu",

00:14:18.000 --> 00:14:20.976
ale wręcz "komórki Astona Martina".

00:14:21.000 --> 00:14:22.976
(Śmiech)

00:14:23.000 --> 00:14:24.976
Rano zobaczyłem Astona Martina.

00:14:25.000 --> 00:14:26.976
Musiałem jakoś o nim wspomnieć.

00:14:27.000 --> 00:14:29.976
A teraz już gdzieś tu siedzi.

00:14:30.000 --> 00:14:32.976
(Śmiech)

00:14:33.000 --> 00:14:36.976
Na tym poziomie, w obrębie
tak zwanej kory dolnoskroniowej,

00:14:37.000 --> 00:14:39.976
pojawiają się jedynie obrazy wizualne,

00:14:40.000 --> 00:14:42.976
ulotne wizerunki, wytwory wyobraźni.

00:14:43.000 --> 00:14:47.976
Dopiero na wyższych poziomach
dochodzą pozostałe zmysły

00:14:48.000 --> 00:14:49.976
i włączają się wspomnienia i emocje.

00:14:50.000 --> 00:14:54.976
W zespole Charlesa Bonneta
nie ma przejścia na te poziomy.

00:14:55.000 --> 00:14:57.976
Zatrzymujemy się w korze dolnoskroniowej,

00:14:58.000 --> 00:14:59.976
gdzie są dziesiątki tysięcy,

00:15:00.000 --> 00:15:02.976
miliony obrazów, fragmentów obrazów,

00:15:03.000 --> 00:15:04.976
niepełnych wyobrażeń,

00:15:05.000 --> 00:15:06.976
zakodowanych w neuronach,

00:15:07.000 --> 00:15:10.976
konkretnych komórkach lub grupach komórek.

00:15:11.000 --> 00:15:13.976
W normalnej sytuacji to
wszystko wchodzi w skład

00:15:14.000 --> 00:15:17.976
zintegrowanego strumienia
percepcji czy wyobraźni.

00:15:18.000 --> 00:15:20.976
I nie jesteśmy świadomi tych obrazów.

00:15:21.000 --> 00:15:26.976
Proces ten jest zaburzony jedynie
u osób niedowidzących lub niewidomych.

00:15:27.000 --> 00:15:29.976
W miejsce normalnej percepcji

00:15:30.000 --> 00:15:34.976
pojawia się anarchistyczna,
niepohamowana stymulacja czy wyzwolenie

00:15:35.000 --> 00:15:38.976
komórek kory wzrokowej
w korze dolnoskroniowej.

00:15:39.000 --> 00:15:41.976
Dlatego nagle widzimy twarz, samochód.

00:15:42.000 --> 00:15:44.976
Ni stąd, ni zowąd coś się pojawia.

00:15:45.000 --> 00:15:46.976
Umysł robi, co może, by to zorganizować,

00:15:47.000 --> 00:15:49.976
nadać wszystkiemu jakąś
wewnętrzną spójność,

00:15:50.000 --> 00:15:51.976
ale nie radzi sobie zbyt dobrze.

00:15:52.000 --> 00:15:53.976
Gdy odkryto istnienie tych omamów,

00:15:54.000 --> 00:15:57.976
sądzono, że można poddać je
interpretacji, jak sny.

00:15:58.000 --> 00:15:59.976
Ale osoby, które ich doświadczają,

00:16:00.000 --> 00:16:02.976
mówią: "Nie znam tych ludzi.
Z niczym mi się to nie kojarzy".

00:16:03.000 --> 00:16:05.976
"Kermit niczego dla mnie nie symbolizuje".

00:16:06.000 --> 00:16:10.976
Nigdzie nie dojdziemy,
traktując je jak marzenia senne.

00:16:11.000 --> 00:16:15.976
Cóż, przekazałem mniej więcej
to, co chciałem przekazać.

00:16:16.000 --> 00:16:18.976
Podsumowując, chciałbym podkreślić,

00:16:19.000 --> 00:16:20.976
że to powszechna przypadłość.

00:16:21.000 --> 00:16:22.976
Ile jest osób niewidomych?

00:16:23.000 --> 00:16:26.976
Z pewnością setki tysięcy
doświadczają tych omamów,

00:16:27.000 --> 00:16:28.976
ale nie przyznają się ze strachu.

00:16:29.000 --> 00:16:31.976
To coś, co należy uświadomić powszechnie,

00:16:32.000 --> 00:16:37.976
wśród pacjentów, lekarzy, ogółu populacji.

00:16:38.000 --> 00:16:39.976
Uważam, że takie omamy

00:16:40.000 --> 00:16:42.976
są niezmiernie ciekawe
i stanowią cenne źródło informacji

00:16:43.000 --> 00:16:46.976
na temat działania ludzkiego mózgu.

00:16:47.000 --> 00:16:49.976
250 lat temu,
Charles Bonnet zastanawiał się,

00:16:50.000 --> 00:16:53.976
jak omawiane przez niego halucynacje,

00:16:54.000 --> 00:16:56.976
które nazywał "teatrem umysłu",

00:16:57.000 --> 00:16:59.976
generowane są przez mózgową maszynerię.

00:17:00.000 --> 00:17:02.976
Sądzę, że obecnie, 250 lat później,

00:17:03.000 --> 00:17:05.976
jesteśmy bliżsi zrozumienia
tego, jak powstają.

00:17:06.000 --> 00:17:07.976
Dziękuję bardzo.

00:17:08.000 --> 00:17:10.976
(Brawa)

00:17:11.000 --> 00:17:13.976
Chris Anderson: Dziękuję
za tę wyśmienitą prelekcję.

00:17:14.000 --> 00:17:15.976
Masz wielki wgląd w ten temat,

00:17:16.000 --> 00:17:18.976
masz tyle empatii dla swoich pacjentów.

00:17:19.000 --> 00:17:23.976
Czy doświadczyłeś osobiście
którychś z objawów, które opisujesz?

00:17:24.000 --> 00:17:26.000
Oliver Sacks: Bałem się, że o to zapytasz.

00:17:26.023 --> 00:17:27.076
(Śmiech)

00:17:27.099 --> 00:17:29.976
Cóż, doświadczyłem wielu z nich.

00:17:30.000 --> 00:17:32.976
Sam jestem niedowidzący.

00:17:33.000 --> 00:17:35.976
Jestem ślepy na jedno oko,
nie za dobrze widzę drugim.

00:17:36.000 --> 00:17:39.976
I doświadczam halucynacji geometrycznych.

00:17:40.000 --> 00:17:41.976
Ale tylko takich.

00:17:42.000 --> 00:17:43.976
C.A.: Ale pewnie nie martwisz się nimi?

00:17:44.000 --> 00:17:46.096
Bo rozumiesz, co je powoduje.
Czy to pomaga?

00:17:46.120 --> 00:17:49.976
O.S.: Nie przejmuję się nimi
bardziej, niż szumami usznymi.

00:17:50.000 --> 00:17:52.976
Które po prostu ignoruję.

00:17:53.000 --> 00:17:54.976
Niektóre omamy mnie zaciekawiają.

00:17:55.000 --> 00:17:57.976
W swoich notatkach mam wiele ich szkiców.

00:17:58.000 --> 00:18:00.976
Zrobiłem sobie funkcjonalny
rezonans magnetyczny,

00:18:01.000 --> 00:18:03.976
żeby zobaczyć,
jak zaczyna dominować kora wzrokowa.

00:18:04.000 --> 00:18:07.976
Kiedy widzę te sześciokąty,
oraz bardziej złożone rzeczy,

00:18:08.000 --> 00:18:11.976
które widuję w wyniku migreny ocznej,

00:18:12.000 --> 00:18:13.976
zastanawiam się, czy wszyscy je widują

00:18:14.000 --> 00:18:16.976
i czy na przykład malarstwo
jaskiniowe, czy ozdobne

00:18:17.000 --> 00:18:19.976
mogły rozwinąć się po części
w wyniku tych objawów.

00:18:20.000 --> 00:18:21.976
C.A.: Fascynująca prelekcja.

00:18:22.000 --> 00:18:24.096
Dziękuję za podzielenie
się doświadczeniami.

00:18:24.120 --> 00:18:25.976
O.S.: Dziękuję.

00:18:26.000 --> 00:18:28.000
(Brawa)