1
00:00:00,000 --> 00:00:02,976
Widzimy za pomocą oczu.

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,976
Widzimy jednak także za pomocą mózgu.

3
00:00:06,000 --> 00:00:09,976
Widzenie za pomocą mózgu
często nazywamy "wyobraźnią".

4
00:00:10,000 --> 00:00:14,976
Znamy przestwory naszej wyobraźni,

5
00:00:15,000 --> 00:00:18,976
wewnętrzne krajobrazy,
z którymi żyjemy od urodzenia.

6
00:00:19,000 --> 00:00:22,976
Jednak istnieją też halucynacje.

7
00:00:23,000 --> 00:00:25,976
A halucynacje to coś zupełnie innego.

8
00:00:26,000 --> 00:00:27,976
Wydaje się, że nie pochodzą od nas,

9
00:00:28,000 --> 00:00:29,976
że nie mamy nad nimi kontroli.

10
00:00:30,000 --> 00:00:32,515
Wydaje się, że płyną z zewnątrz,

11
00:00:32,642 --> 00:00:34,976
w czym przypominają percepcję.

12
00:00:35,000 --> 00:00:38,976
Dziś będę mówił o halucynacjach.

13
00:00:39,000 --> 00:00:42,976
Opowiem o pewnym typie omamów wzrokowych,

14
00:00:43,000 --> 00:00:47,976
z którymi spotykam się u swoich pacjentów.

15
00:00:48,000 --> 00:00:51,976
Kilka miesięcy temu zadzwoniono
do mnie z domu spokojnej starości,

16
00:00:52,000 --> 00:00:53,976
gdzie jestem zatrudniony.

17
00:00:54,000 --> 00:00:58,976
Powiedziano mi, że mieszkająca
w nim pani po dziewięćdziesiątce

18
00:00:59,000 --> 00:01:00,976
miała halucynacje.

19
00:01:01,000 --> 00:01:03,976
Myśleli, że jej odbiło.

20
00:01:04,000 --> 00:01:05,976
Albo, ponieważ była staruszką,

21
00:01:06,000 --> 00:01:08,976
sądzili, że to wylew,
albo choroba Alzheimera.

22
00:01:09,000 --> 00:01:13,976
Dlatego poproszono mnie,
żebym przebadał Rosalie.

23
00:01:14,000 --> 00:01:15,976
Tak nazywała się staruszka.

24
00:01:16,000 --> 00:01:17,976
Kiedy się z nią zobaczyłem,

25
00:01:18,000 --> 00:01:22,976
od razu było oczywiste,
że jest całkowicie poczytalna,

26
00:01:23,000 --> 00:01:26,607
przytomna i inteligentna.

27
00:01:26,777 --> 00:01:29,976
Ale była bardzo zaskoczona
i zaniepokojona faktem,

28
00:01:30,000 --> 00:01:32,433
że doświadcza halucynacji.

29
00:01:33,631 --> 00:01:37,976
Poinformowała mnie o czymś,
o czym nie wspomniały pielęgniarki.

30
00:01:38,000 --> 00:01:39,976
Była ociemniała.

31
00:01:40,000 --> 00:01:44,976
Straciła wzrok kilka lat wcześniej,
w wyniku zwyrodnienia plamki żółtej,

32
00:01:45,000 --> 00:01:48,536
jednak od kilku dni widywała różne rzeczy.

33
00:01:48,690 --> 00:01:50,711
Zapytałem, co widziała.

34
00:01:50,736 --> 00:01:53,712
Odparła: "Osoby w strojach orientalnych,

35
00:01:53,737 --> 00:01:57,713
owinięte w tkaninę, chodzące po schodach.

36
00:01:58,301 --> 00:02:01,277
Mężczyznę, który odwraca
się do mnie z uśmiechem,

37
00:02:01,403 --> 00:02:04,976
ale po jednej stronie ust ma ogromne zęby.

38
00:02:05,483 --> 00:02:06,976
I zwierzęta.

39
00:02:07,554 --> 00:02:09,976
Widzę biały budynek. Pada miękki śnieg.

40
00:02:10,000 --> 00:02:14,976
Widzę konia w uprzęży,
który odciąga śnieg.

41
00:02:15,444 --> 00:02:18,976
Któregoś dnia scena się zmieniła.

42
00:02:19,000 --> 00:02:20,976
Koty i psy zbliżały się do mnie

43
00:02:21,000 --> 00:02:23,976
i zatrzymywały w pewnej odległości.

44
00:02:24,000 --> 00:02:25,976
Potem zmieniła się znowu.

45
00:02:26,000 --> 00:02:28,976
Wiele dzieci, chodzą po schodach.

46
00:02:29,000 --> 00:02:31,976
Mają kolorowe, różane, niebieskie ubrania,

47
00:02:32,000 --> 00:02:34,976
przypominające stroje orientalne".

48
00:02:35,000 --> 00:02:37,976
Powiedziała, że czasami,
zanim pojawią się ludzie,

49
00:02:38,000 --> 00:02:41,976
widzi na podłodze różowe
i niebieskie kwadraty,

50
00:02:42,000 --> 00:02:44,976
które ciągną się aż do sufitu.

51
00:02:45,000 --> 00:02:48,976
Spytałem: "Czy to przypomina sen?"

52
00:02:49,000 --> 00:02:51,976
Odpowiedziała: "Nie, raczej film.

53
00:02:52,000 --> 00:02:54,976
Jest tam kolor, ruch.

54
00:02:55,000 --> 00:02:58,976
Ale nie ma dźwięku, jak w niemym kinie".

55
00:02:59,000 --> 00:03:00,976
Stwierdziła, że to bardzo nudny film.

56
00:03:01,000 --> 00:03:03,976
"Ci wszyscy ludzie w strojach orientalnych

57
00:03:04,000 --> 00:03:08,976
tylko chodzą i chodzą,
to takie monotonne i ograniczone".

58
00:03:09,000 --> 00:03:10,976
(Śmiech)

59
00:03:11,000 --> 00:03:12,976
Rosie ma dobre poczucie humoru.

60
00:03:13,000 --> 00:03:14,976
Wiedziała, że to halucynacje.

61
00:03:15,000 --> 00:03:19,976
Ale bała się, bo przez 95 lat swojego
życia nigdy nie miała halucynacji.

62
00:03:20,000 --> 00:03:22,976
Powiedziała,
że omamy nie miały związku z niczym,

63
00:03:23,000 --> 00:03:26,976
o czym akurat myślała,
co czuła i co robiła.

64
00:03:27,000 --> 00:03:30,976
Pojawiały się i znikały
bez wyraźnego powodu.

65
00:03:31,000 --> 00:03:32,976
Nie miała nad nimi kontroli.

66
00:03:33,000 --> 00:03:34,976
Nie znała osób i miejsc,

67
00:03:35,000 --> 00:03:38,976
które pojawiały się w halucynacjach.

68
00:03:39,000 --> 00:03:40,976
I wydawało się,

69
00:03:41,000 --> 00:03:44,976
że ludzie i zwierzęta w omamach
nie są świadomi jej istnienia.

70
00:03:45,000 --> 00:03:46,976
Nie miała pojęcia, co się dzieje.

71
00:03:47,000 --> 00:03:50,976
Martwiła się, że oszaleje,
że postrada rozum.

72
00:03:51,000 --> 00:03:52,976
Przebadałem ją dokładnie.

73
00:03:53,000 --> 00:03:54,976
To bardzo inteligentna staruszka.

74
00:03:55,000 --> 00:03:58,976
Całkowicie poczytalna,
bez problemów zdrowotnych.

75
00:03:59,000 --> 00:04:02,976
Nie zażywała żadnych leków,
które mogłyby wywołać omamy.

76
00:04:03,000 --> 00:04:04,976
Ale była ociemniała.

77
00:04:05,000 --> 00:04:08,976
Powiedziałem: "Chyba wiem, co pani dolega.

78
00:04:09,000 --> 00:04:12,976
Istnieje szczególna
postać omamów wzrokowych,

79
00:04:13,000 --> 00:04:16,976
które idą w parze
z utratą wzroku i ślepotą".

80
00:04:17,000 --> 00:04:21,976
Dodałem: "Po raz pierwszy
opisał je Charles Bonnet,

81
00:04:22,000 --> 00:04:24,976
już w osiemnastym wieku.

82
00:04:25,000 --> 00:04:27,976
Ma pani zespół Charlesa Bonneta.

83
00:04:28,000 --> 00:04:29,976
Pani mózg i umysł są w porządku.

84
00:04:30,000 --> 00:04:32,976
To zespół Charlesa Bonneta".

85
00:04:33,484 --> 00:04:35,976
Rosie poczuła wielką ulgę,

86
00:04:36,000 --> 00:04:39,976
dowiedziawszy się,
że nie dzieje się nic poważnego,

87
00:04:40,000 --> 00:04:42,976
ale była też ciekawa.

88
00:04:43,000 --> 00:04:44,976
Zapytała "A kim był Charles Bonnet?

89
00:04:45,000 --> 00:04:47,976
Sam też na to cierpiał?"

90
00:04:48,000 --> 00:04:50,976
I dodała jeszcze: "Proszę
poinformować wszystkie pielęgniarki,

91
00:04:51,000 --> 00:04:53,976
że mam zespół Charlesa Bonneta".

92
00:04:54,000 --> 00:04:55,976
(Śmiech)

93
00:04:56,000 --> 00:04:59,976
"Nie zwariowałam, nie mam demencji.
To zespół Charlesa Bonneta".

94
00:05:00,000 --> 00:05:01,976
Powiedziałem o tym pielęgniarkom.

95
00:05:02,000 --> 00:05:04,976
Często spotykam się z taką sytuacją.

96
00:05:05,000 --> 00:05:07,048
Pracuję często w domach
spokojnej starości.

97
00:05:07,072 --> 00:05:08,976
Mam pacjentów w podeszłym wieku,

98
00:05:09,000 --> 00:05:12,976
niedosłyszących i niedowidzących.

99
00:05:13,000 --> 00:05:14,976
Około 10% osób niedosłyszących

100
00:05:15,000 --> 00:05:17,976
doświadcza halucynacji dźwiękowych,

101
00:05:18,000 --> 00:05:20,976
natomiast około 10% osób niedowidzących

102
00:05:21,000 --> 00:05:22,976
cierpi na omamy wzrokowe.

103
00:05:23,000 --> 00:05:24,976
Nie tylko ci całkowicie ociemniali,

104
00:05:25,000 --> 00:05:26,976
także niedowidzący.

105
00:05:27,000 --> 00:05:30,976
Z tego, co mówi raport
Charlesa Bonneta z XVIII wieku,

106
00:05:31,000 --> 00:05:32,976
on sam na to nie cierpiał.

107
00:05:33,000 --> 00:05:35,976
Halucynacji doświadczał jego dziadek.

108
00:05:36,000 --> 00:05:38,976
Dziadek był sędzią pokoju,
człowiekiem starszym.

109
00:05:39,000 --> 00:05:41,976
Cierpiał na zaćmę, przeszedł operację.

110
00:05:42,000 --> 00:05:43,976
Miał bardzo słaby wzrok.

111
00:05:44,000 --> 00:05:48,976
W roku 1759 opisał wnukowi,

112
00:05:49,000 --> 00:05:50,976
co czasami widywał.

113
00:05:51,000 --> 00:05:54,976
Za pierwszym razem zobaczył
zawieszoną w powietrzu chusteczkę.

114
00:05:55,000 --> 00:05:58,976
Wielką, błękitną chusteczkę
z czterema pomarańczowymi okręgami.

115
00:05:59,000 --> 00:06:01,976
Uświadomił sobie, że to halucynacja.

116
00:06:02,000 --> 00:06:03,976
Chusteczki nie lewitują.

117
00:06:04,000 --> 00:06:07,976
Potem zobaczył wielkie, latające koło.

118
00:06:08,000 --> 00:06:12,976
Czasami jednak nie był pewien czy
to, co widzi, to halucynacja,

119
00:06:13,000 --> 00:06:14,976
bo omamy włączały się w to,

120
00:06:15,000 --> 00:06:16,976
co widział w otoczeniu.

121
00:06:17,000 --> 00:06:19,976
Pewnego razu,
gdy odwiedziły go wnuczki, zapytał:

122
00:06:20,000 --> 00:06:24,976
"A kim są ci przystojni
mężczyźni, którzy wam towarzyszą?"

123
00:06:25,000 --> 00:06:28,976
Odpowiedziały: "Niestety, dziadku,
nie ma tu żadnych przystojnych mężczyzn."

124
00:06:29,000 --> 00:06:32,976
I wtedy mężczyźni zniknęli.

125
00:06:33,000 --> 00:06:35,976
Omamy tego typu bardzo
często pojawiają się nagle

126
00:06:36,000 --> 00:06:38,976
i nagle znikają.

127
00:06:39,000 --> 00:06:40,976
Zwykle nie jest to proces stopniowy.

128
00:06:41,000 --> 00:06:43,976
Zjawiają się nieoczekiwanie
i często nagle się zmieniają.

129
00:06:44,000 --> 00:06:46,976
Dziadek Bonneta, Charles Lullin,

130
00:06:47,000 --> 00:06:49,976
widywał setki różnych postaci,

131
00:06:50,000 --> 00:06:51,976
różnorakich krajobrazów.

132
00:06:52,000 --> 00:06:55,976
Raz ujrzał mężczyznę w
szlafroku, palącego fajkę

133
00:06:56,000 --> 00:06:58,976
i uświadomił sobie,
że widzi siebie samego.

134
00:06:59,000 --> 00:07:01,976
Ten jedyny raz rozpoznał
postać w halucynacji.

135
00:07:02,000 --> 00:07:05,976
Pewnego razu,
przechadzając się ulicami Paryża,

136
00:07:06,000 --> 00:07:08,976
zobaczył - w rzeczywistości - rusztowanie.

137
00:07:09,000 --> 00:07:11,976
A po powrocie do domu, na stoliku ujrzał

138
00:07:12,000 --> 00:07:15,976
piętnastocentymetrową
miniaturę tego rusztowania.

139
00:07:16,000 --> 00:07:20,976
Takie powtarzanie się obrazu wzrokowego
nazywamy "palinopsją".

140
00:07:21,000 --> 00:07:25,976
Źródłem tego, co działo się z nim,

141
00:07:26,000 --> 00:07:27,976
oraz z Rosalie...

142
00:07:28,000 --> 00:07:29,976
Pytała się "Jak to się dzieje?"

143
00:07:30,000 --> 00:07:32,976
Więc dzieje się to tak,
że po utracie widzenia,

144
00:07:33,000 --> 00:07:35,976
odpowiedzialne za nie obszary
mózgu nie otrzymują stymulacji

145
00:07:36,000 --> 00:07:38,976
i stają się nadpobudliwe i nadwrażliwe.

146
00:07:39,000 --> 00:07:40,976
Uruchamiają się samorzutnie

147
00:07:41,000 --> 00:07:43,976
i wtedy widzi się coś, czego nie ma.

148
00:07:44,000 --> 00:07:46,976
Takie omamy mogą być bardzo złożone.

149
00:07:47,000 --> 00:07:50,976
Jedna z moich pacjentek,
która, jak Charles Lullin,

150
00:07:51,000 --> 00:07:52,976
nie była kompletnie ociemniała,

151
00:07:53,000 --> 00:07:56,976
często martwiła się treścią swych omamów.

152
00:07:57,000 --> 00:08:02,976
Pewnego razu ujrzała w restauracji
mężczyznę w pasiastej koszuli.

153
00:08:03,000 --> 00:08:04,976
Mężczyzna odwrócił się,

154
00:08:05,000 --> 00:08:07,976
a potem rozdzielił
na 6 identycznych postaci,

155
00:08:08,000 --> 00:08:10,976
które zaczęły do niej podchodzić.

156
00:08:11,000 --> 00:08:13,976
Następnie postacie złożyły się
w jedną, jak akordeon.

157
00:08:14,000 --> 00:08:17,976
Pewnego razu,
kiedy jechała z mężem samochodem,

158
00:08:18,000 --> 00:08:19,976
droga rozdzieliła się na czworo.

159
00:08:20,000 --> 00:08:23,976
Miała wrażenie, że jedzie
jednocześnie po 4 różnych drogach.

160
00:08:24,000 --> 00:08:28,976
Miewała też omamy ruchome.

161
00:08:29,000 --> 00:08:31,976
Wiele z nich związanych było z samochodem.

162
00:08:32,000 --> 00:08:36,976
Czasami ukazywał jej się nastoletni
chłopiec, siedzący na masce.

163
00:08:37,000 --> 00:08:40,976
Trzymał się wytrwale i gładko
przechylał się przy skrętach.

164
00:08:41,000 --> 00:08:43,976
A gdy samochód się zatrzymywał,

165
00:08:44,000 --> 00:08:46,976
chłopiec wyskakiwał na 30 metrów w górę,

166
00:08:47,000 --> 00:08:49,976
po czym znikał.

167
00:08:50,000 --> 00:08:54,976
Inna pacjentka cierpiała
na inny rodzaj omamów.

168
00:08:55,000 --> 00:08:57,976
Miała problem nie z oczami,
ale z obszarem mózgu

169
00:08:58,000 --> 00:08:59,976
odpowiedzialnym za widzenie.

170
00:09:00,000 --> 00:09:02,976
Miała niewielki guz w korze potylicznej.

171
00:09:03,000 --> 00:09:07,976
Najczęściej widywała filmy rysunkowe.

172
00:09:08,000 --> 00:09:12,976
Były one półprzezroczyste

173
00:09:13,000 --> 00:09:15,976
i zakrywały połowę
pola widzenia, niczym ekran.

174
00:09:16,000 --> 00:09:21,976
W większości tych kreskówek
występował Kermit Żaba.

175
00:09:22,000 --> 00:09:23,075
(Śmiech)

176
00:09:23,099 --> 00:09:25,976
Nie oglądam Ulicy Sezamkowej,

177
00:09:26,000 --> 00:09:28,976
ale pamiętam, że ta pacjentka powtarzała:

178
00:09:29,000 --> 00:09:32,976
"Dlaczego akurat Kermit?
On dla mnie nic nie znaczy".

179
00:09:33,000 --> 00:09:35,976
Zastanawialiśmy się nad
powodami freudowskimi.

180
00:09:36,000 --> 00:09:37,976
"Dlaczego Kermit?

181
00:09:38,000 --> 00:09:39,976
Żaba Kermit nic dla mnie nie znaczy".

182
00:09:40,000 --> 00:09:41,976
Kreskówki w omamach nie martwiły jej,

183
00:09:42,000 --> 00:09:45,976
jednak doświadczała też
uciążliwych halucynacji

184
00:09:46,000 --> 00:09:48,976
przedstawiających twarze,

185
00:09:49,000 --> 00:09:51,976
i tak jak u Rosalie,
twarze te były często zniekształcone.

186
00:09:52,000 --> 00:09:55,976
Miały wielkie zęby, ogromne oczy.

187
00:09:56,000 --> 00:09:58,976
Bała się ich.

188
00:09:59,000 --> 00:10:02,976
A więc, skąd te objawy?

189
00:10:03,000 --> 00:10:05,976
Jako lekarz, muszę określić,
na czym polega przypadłość

190
00:10:06,000 --> 00:10:07,976
i dodać pacjentom otuchy.

191
00:10:08,000 --> 00:10:11,976
Co najważniejsze - uspokoić ich,
że nie są chorzy psychicznie.

192
00:10:12,000 --> 00:10:14,976
Jak mówiłem, takie omamy pojawiają się

193
00:10:15,000 --> 00:10:17,976
u mniej więcej 10% osób niedowidzących.

194
00:10:18,000 --> 00:10:21,976
Jednak zgłasza je mniej niż jeden procent.

195
00:10:22,000 --> 00:10:24,976
Boją się, że zostaną uznani
za chorych psychicznie.

196
00:10:25,000 --> 00:10:26,976
A ci, którzy zgłaszają to lekarzowi,

197
00:10:27,000 --> 00:10:29,976
mogą otrzymać niewłaściwą diagnozę.

198
00:10:30,000 --> 00:10:34,976
Istnieje przekonanie, że widzenie
czegoś, czego nie ma, to szaleństwo.

199
00:10:35,000 --> 00:10:37,976
Jednak omamy w psychozie są zupełnie inne.

200
00:10:38,000 --> 00:10:40,976
Omamy psychotyczne,
wizualne czy dźwiękowe,

201
00:10:41,000 --> 00:10:42,976
zwracają się do nas, oskarżają.

202
00:10:43,000 --> 00:10:47,976
Uwodzą, upokarzają, szydzą.

203
00:10:48,000 --> 00:10:49,976
Przeprowadzamy z nimi interakcje.

204
00:10:50,000 --> 00:10:52,976
Halucynacje w zespole Charlesa Bonneta

205
00:10:53,000 --> 00:10:55,976
nigdy nie porozumiewają się z osobą.

206
00:10:56,000 --> 00:10:59,976
Są jak film, który oglądamy,
choć nie ma z nami nic wspólnego.

207
00:11:00,000 --> 00:11:02,976
Przynajmniej tak odbierają to chorzy.

208
00:11:03,000 --> 00:11:06,976
Istnieje też rzadka przypadłość
nazywana padaczką skroniową.

209
00:11:07,000 --> 00:11:11,976
Cierpiący na nią mogą
czasami odnosić wrażenie,

210
00:11:12,000 --> 00:11:14,976
że znaleźli się w jakimś
zdarzeniu z przeszłości.

211
00:11:15,000 --> 00:11:16,976
Stoją na konkretnym skrzyżowaniu.

212
00:11:17,000 --> 00:11:18,976
Czują zapach pieczonych kasztanów.

213
00:11:19,000 --> 00:11:21,976
Słyszą samochody.
Wrażenia płyną przez wszystkie zmysły.

214
00:11:22,000 --> 00:11:23,976
Czekają na narzeczoną.

215
00:11:24,000 --> 00:11:27,976
To ten wtorkowy wieczór w roku 1982.

216
00:11:28,000 --> 00:11:31,976
Halucynacje w padaczce skroniowej
obejmują wszystkie zmysły,

217
00:11:32,000 --> 00:11:34,976
są pełne uczuć, znajomych treści,

218
00:11:35,000 --> 00:11:36,976
dzieją się w konkretnej chwili i miejscu,

219
00:11:37,000 --> 00:11:38,976
są przemożne i spójne wewnętrznie.

220
00:11:39,000 --> 00:11:41,976
Omamy w zespole Charlesa Bonneta są inne.

221
00:11:42,000 --> 00:11:47,976
W zespole Charlesa Bonneta
wyróżniamy różne poziomy omamów,

222
00:11:48,000 --> 00:11:49,976
od halucynacji geometrycznych,

223
00:11:50,000 --> 00:11:52,976
jak wspomniane różowe
i niebieskie kwadraty,

224
00:11:53,000 --> 00:11:56,976
po bogate halucynacje,
zawierające postacie ludzkie,

225
00:11:57,000 --> 00:11:59,976
bardzo często twarze.

226
00:12:00,000 --> 00:12:02,976
Twarze, czasami zniekształcone,

227
00:12:03,000 --> 00:12:07,976
to najbardziej powszechny
element takich halucynacji.

228
00:12:08,000 --> 00:12:10,976
Często pojawiają się
także filmy animowane.

229
00:12:11,000 --> 00:12:13,976
Więc o co w tym chodzi?

230
00:12:14,000 --> 00:12:15,976
Co fascynujące, od kilku lat

231
00:12:16,000 --> 00:12:19,976
dzięki funkcjonalnemu
rezonansowi magnetycznemu

232
00:12:20,000 --> 00:12:23,976
możemy badać mózg,
kiedy pacjent doświadcza omamów.

233
00:12:24,000 --> 00:12:27,976
Dzięki temu odkryto,
że uaktywniają się wtedy

234
00:12:28,000 --> 00:12:32,976
różne obszary mózgu odpowiedzialne
za percepcję wzrokową.

235
00:12:33,000 --> 00:12:35,976
W przypadku prostych
halucynacji geometrycznych

236
00:12:36,000 --> 00:12:39,976
uaktywnia się pierwszorzędowa
kora wzrokowa.

237
00:12:40,000 --> 00:12:42,976
Ten obszar odpowiada
za percepcję wzorów i krawędzi.

238
00:12:43,000 --> 00:12:46,976
Nie służy do percepcji złożonych obrazów.

239
00:12:47,000 --> 00:12:49,976
W tworzeniu takich obrazów bierze
udział część kory wzrokowej

240
00:12:50,000 --> 00:12:53,976
znajdująca się wyżej, w płacie skroniowym,

241
00:12:54,000 --> 00:13:00,976
a dokładniej w obszarze
nazywanym zakrętem wrzecionowatym.

242
00:13:01,000 --> 00:13:04,976
Wiadomo, że uszkodzenie
w obszarze zakrętu wrzecionowatego

243
00:13:05,000 --> 00:13:08,976
może pozbawić osobę zdolności
rozpoznawania twarzy,

244
00:13:09,000 --> 00:13:12,976
ale nadmierna aktywność
w tym obszarze może wywołać omamy

245
00:13:13,000 --> 00:13:14,976
zawierające twarze.

246
00:13:15,000 --> 00:13:17,976
Właśnie z tym spotykamy się
u niektórych z tych pacjentów.

247
00:13:18,000 --> 00:13:21,976
W tylnej części zakrętu
znajduje się obszar

248
00:13:22,000 --> 00:13:26,976
odpowiedzialny
za reprezentację zębów i oczu.

249
00:13:27,000 --> 00:13:29,976
Ta część zakrętu
wrzecionowatego jest aktywna,

250
00:13:30,000 --> 00:13:33,976
gdy w halucynacjach pojawiają
się zniekształcone twarze.

251
00:13:34,000 --> 00:13:35,976
Inna część mózgu

252
00:13:36,000 --> 00:13:39,976
jest aktywna,
gdy widzimy rysunki i animację.

253
00:13:40,000 --> 00:13:42,976
Zarówno kiedy je oglądamy,
kiedy je rysujemy

254
00:13:43,000 --> 00:13:46,976
i kiedy pojawiają się one
w naszych omamach.

255
00:13:47,000 --> 00:13:49,976
Bardzo ciekawe,
że te obszary są tak wyspecjalizowane.

256
00:13:50,000 --> 00:13:52,976
Inne obszary mózgu związane
są konkretnie z rozpoznawaniem

257
00:13:53,000 --> 00:13:57,976
i widzeniem w omamach
budynków i krajobrazów.

258
00:13:58,000 --> 00:14:01,143
W latach 70. odkryto, że specjalizacja
nie dotyczy tylko obszarów,

259
00:14:01,167 --> 00:14:02,976
ale konkretnych komórek.

260
00:14:03,000 --> 00:14:07,976
Mniej więcej w roku 1970
odkryto "komórki twarzy".

261
00:14:08,000 --> 00:14:11,976
Obecnie wiemy,
że istnieją setki takich typów komórek,

262
00:14:12,000 --> 00:14:13,976
a niektóre są bardzo wyspecjalizowane.

263
00:14:14,000 --> 00:14:17,976
Tak, że mogą istnieć
nie tylko "komórki samochodu",

264
00:14:18,000 --> 00:14:20,976
ale wręcz "komórki Astona Martina".

265
00:14:21,000 --> 00:14:22,976
(Śmiech)

266
00:14:23,000 --> 00:14:24,976
Rano zobaczyłem Astona Martina.

267
00:14:25,000 --> 00:14:26,976
Musiałem jakoś o nim wspomnieć.

268
00:14:27,000 --> 00:14:29,976
A teraz już gdzieś tu siedzi.

269
00:14:30,000 --> 00:14:32,976
(Śmiech)

270
00:14:33,000 --> 00:14:36,976
Na tym poziomie, w obrębie
tak zwanej kory dolnoskroniowej,

271
00:14:37,000 --> 00:14:39,976
pojawiają się jedynie obrazy wizualne,

272
00:14:40,000 --> 00:14:42,976
ulotne wizerunki, wytwory wyobraźni.

273
00:14:43,000 --> 00:14:47,976
Dopiero na wyższych poziomach
dochodzą pozostałe zmysły

274
00:14:48,000 --> 00:14:49,976
i włączają się wspomnienia i emocje.

275
00:14:50,000 --> 00:14:54,976
W zespole Charlesa Bonneta
nie ma przejścia na te poziomy.

276
00:14:55,000 --> 00:14:57,976
Zatrzymujemy się w korze dolnoskroniowej,

277
00:14:58,000 --> 00:14:59,976
gdzie są dziesiątki tysięcy,

278
00:15:00,000 --> 00:15:02,976
miliony obrazów, fragmentów obrazów,

279
00:15:03,000 --> 00:15:04,976
niepełnych wyobrażeń,

280
00:15:05,000 --> 00:15:06,976
zakodowanych w neuronach,

281
00:15:07,000 --> 00:15:10,976
konkretnych komórkach lub grupach komórek.

282
00:15:11,000 --> 00:15:13,976
W normalnej sytuacji to
wszystko wchodzi w skład

283
00:15:14,000 --> 00:15:17,976
zintegrowanego strumienia
percepcji czy wyobraźni.

284
00:15:18,000 --> 00:15:20,976
I nie jesteśmy świadomi tych obrazów.

285
00:15:21,000 --> 00:15:26,976
Proces ten jest zaburzony jedynie
u osób niedowidzących lub niewidomych.

286
00:15:27,000 --> 00:15:29,976
W miejsce normalnej percepcji

287
00:15:30,000 --> 00:15:34,976
pojawia się anarchistyczna,
niepohamowana stymulacja czy wyzwolenie

288
00:15:35,000 --> 00:15:38,976
komórek kory wzrokowej
w korze dolnoskroniowej.

289
00:15:39,000 --> 00:15:41,976
Dlatego nagle widzimy twarz, samochód.

290
00:15:42,000 --> 00:15:44,976
Ni stąd, ni zowąd coś się pojawia.

291
00:15:45,000 --> 00:15:46,976
Umysł robi, co może, by to zorganizować,

292
00:15:47,000 --> 00:15:49,976
nadać wszystkiemu jakąś
wewnętrzną spójność,

293
00:15:50,000 --> 00:15:51,976
ale nie radzi sobie zbyt dobrze.

294
00:15:52,000 --> 00:15:53,976
Gdy odkryto istnienie tych omamów,

295
00:15:54,000 --> 00:15:57,976
sądzono, że można poddać je
interpretacji, jak sny.

296
00:15:58,000 --> 00:15:59,976
Ale osoby, które ich doświadczają,

297
00:16:00,000 --> 00:16:02,976
mówią: "Nie znam tych ludzi.
Z niczym mi się to nie kojarzy".

298
00:16:03,000 --> 00:16:05,976
"Kermit niczego dla mnie nie symbolizuje".

299
00:16:06,000 --> 00:16:10,976
Nigdzie nie dojdziemy,
traktując je jak marzenia senne.

300
00:16:11,000 --> 00:16:15,976
Cóż, przekazałem mniej więcej
to, co chciałem przekazać.

301
00:16:16,000 --> 00:16:18,976
Podsumowując, chciałbym podkreślić,

302
00:16:19,000 --> 00:16:20,976
że to powszechna przypadłość.

303
00:16:21,000 --> 00:16:22,976
Ile jest osób niewidomych?

304
00:16:23,000 --> 00:16:26,976
Z pewnością setki tysięcy
doświadczają tych omamów,

305
00:16:27,000 --> 00:16:28,976
ale nie przyznają się ze strachu.

306
00:16:29,000 --> 00:16:31,976
To coś, co należy uświadomić powszechnie,

307
00:16:32,000 --> 00:16:37,976
wśród pacjentów, lekarzy, ogółu populacji.

308
00:16:38,000 --> 00:16:39,976
Uważam, że takie omamy

309
00:16:40,000 --> 00:16:42,976
są niezmiernie ciekawe
i stanowią cenne źródło informacji

310
00:16:43,000 --> 00:16:46,976
na temat działania ludzkiego mózgu.

311
00:16:47,000 --> 00:16:49,976
250 lat temu,
Charles Bonnet zastanawiał się,

312
00:16:50,000 --> 00:16:53,976
jak omawiane przez niego halucynacje,

313
00:16:54,000 --> 00:16:56,976
które nazywał "teatrem umysłu",

314
00:16:57,000 --> 00:16:59,976
generowane są przez mózgową maszynerię.

315
00:17:00,000 --> 00:17:02,976
Sądzę, że obecnie, 250 lat później,

316
00:17:03,000 --> 00:17:05,976
jesteśmy bliżsi zrozumienia
tego, jak powstają.

317
00:17:06,000 --> 00:17:07,976
Dziękuję bardzo.

318
00:17:08,000 --> 00:17:10,976
(Brawa)

319
00:17:11,000 --> 00:17:13,976
Chris Anderson: Dziękuję
za tę wyśmienitą prelekcję.

320
00:17:14,000 --> 00:17:15,976
Masz wielki wgląd w ten temat,

321
00:17:16,000 --> 00:17:18,976
masz tyle empatii dla swoich pacjentów.

322
00:17:19,000 --> 00:17:23,976
Czy doświadczyłeś osobiście
którychś z objawów, które opisujesz?

323
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
Oliver Sacks: Bałem się, że o to zapytasz.

324
00:17:26,023 --> 00:17:27,076
(Śmiech)

325
00:17:27,099 --> 00:17:29,976
Cóż, doświadczyłem wielu z nich.

326
00:17:30,000 --> 00:17:32,976
Sam jestem niedowidzący.

327
00:17:33,000 --> 00:17:35,976
Jestem ślepy na jedno oko,
nie za dobrze widzę drugim.

328
00:17:36,000 --> 00:17:39,976
I doświadczam halucynacji geometrycznych.

329
00:17:40,000 --> 00:17:41,976
Ale tylko takich.

330
00:17:42,000 --> 00:17:43,976
C.A.: Ale pewnie nie martwisz się nimi?

331
00:17:44,000 --> 00:17:46,096
Bo rozumiesz, co je powoduje.
Czy to pomaga?

332
00:17:46,120 --> 00:17:49,976
O.S.: Nie przejmuję się nimi
bardziej, niż szumami usznymi.

333
00:17:50,000 --> 00:17:52,976
Które po prostu ignoruję.

334
00:17:53,000 --> 00:17:54,976
Niektóre omamy mnie zaciekawiają.

335
00:17:55,000 --> 00:17:57,976
W swoich notatkach mam wiele ich szkiców.

336
00:17:58,000 --> 00:18:00,976
Zrobiłem sobie funkcjonalny
rezonans magnetyczny,

337
00:18:01,000 --> 00:18:03,976
żeby zobaczyć,
jak zaczyna dominować kora wzrokowa.

338
00:18:04,000 --> 00:18:07,976
Kiedy widzę te sześciokąty,
oraz bardziej złożone rzeczy,

339
00:18:08,000 --> 00:18:11,976
które widuję w wyniku migreny ocznej,

340
00:18:12,000 --> 00:18:13,976
zastanawiam się, czy wszyscy je widują

341
00:18:14,000 --> 00:18:16,976
i czy na przykład malarstwo
jaskiniowe, czy ozdobne

342
00:18:17,000 --> 00:18:19,976
mogły rozwinąć się po części
w wyniku tych objawów.

343
00:18:20,000 --> 00:18:21,976
C.A.: Fascynująca prelekcja.

344
00:18:22,000 --> 00:18:24,096
Dziękuję za podzielenie
się doświadczeniami.

345
00:18:24,120 --> 00:18:25,976
O.S.: Dziękuję.

346
00:18:26,000 --> 00:18:28,000
(Brawa)