Vemos cos ollos, mais tamén vemos co cerebro. Ver co cerebro é o que chamamos imaxinación. E estamos familiarizados coas paisaxes da nosa propia imaxinación, coas nosas paisaxes interiores. Vivimos con elas toda a vida. Mais tamén hai alucinacións, e as alucinacións son completamente diferentes. Non parecen creacións nosas. Non parecen estar baixo o noso control. Parecen vir de fóra, e imitar a percepción. Así que vou falar sobre alucinacións, e sobre un tipo particular de alucinacións visuais que vexo entre os meus pacientes. Hai uns meses, recibín unha chamada dunha residencia de anciáns onde traballo. Dixéronme que un dos residentes, unha muller duns 90 anos, estaba a ver cousas e preguntábanse se estaba toleando ou, como era unha señora maior, se tivera un ictus ou se tería Alzheimer. Así que me pediron que me achegase a ver a Rosalie, a señora maior. Fun vela. A primeira cousa evidente era que estaba perfectamente corda e lúcida e que era intelixente, pero estaba moi asustada e perplexa, porque estivera a ver cousas. Díxome - os enfermeiros non o mencionaran- que era cega, que levaba cinco anos completamente cega por dexeneración macular. Pero nos últimos días, vía cousas. Así que lle preguntei: "Que tipo de cousas?" E dixo: "Xente con traxes orientais e roupaxes, subindo e baixando escaleiras. Un home que se volve cara a min e sorrí. Pero ten dentes enormes nun lado da boca. Tamén vexo animais. E un edificio branco. Está nevando, unha neve maina. Vexo un cabalo cun arnés, arrastrando a neve. Logo, unha noite, a escena cambia. Vexo gatos e cans camiñando cara a min. Achéganse ata un punto e logo paran. Entón cambia outra vez. Vexo un montón de nenos. están subindo e baixando escaleiras. Visten cores brillantes, rosa e azul, coma os traxes orientais." Díxome que, ás veces, antes de que chegara a xente, podía alucinar con cadros rosas e azuis no chan, que parecían subir ata o ceo. Pregunteille: "É coma un soño?" E dixo: "Non, non é coma un soño. É coma unha película. Ten cor. Ten movemento. Pero é completamente silenciosa, coma unha película muda." Dixo que era unha película bastante aburrida. "Toda esa xente con traxes orientais, subindo e baixando, moi repetitivo, moi limitado." (Risos) Ten sentido do humor. Ela sabía que era unha alucinación. Pero estaba asustada. Vivira 95 anos e nunca antes tivera unha alucinación. Dixo que as alucinacións non estaban relacionadas con nada que ela pensara ou sentira ou fixera, que parecían chegar ou desaparecer por si mesmas. Non tiña control sobre elas. Non recoñecía ningunha das persoas ou dos lugares nas alucinacións. E ningunha das persoas ou dos animais, parecían ser conscientes dela. E ela non sabía o que ocorría. Preguntábase se estaría volvéndose tola ou perdendo a cabeza. Ben, examineina coidadosamente. Era unha anciá brillante, perfectamente corda. Non tiña problemas médicos. Non tomaba ningunha medicación que lle puidera producir alucinacións. Pero estaba cega. Entón díxenlle: "Creo que sei o que ten. Hai unha forma especial de alucinación visual que se dá coa dexeneración da vista ou coa cegueira. Foi descrito por primeira vez, alá polo século XVIII, por un home chamado Charles Bonnet. E vostede ten a síndrome de Charles Bonnet. Non ten ningún problema cerebral. Non ten ningún problema mental. Vostede ten a síndrome de Charles Bonnet." Ela sentiuse moi aliviada ao oílo, ao saber que non era nada grave, e tamén sentíu curiosidade. Dixo: "Quen era ese Charles Bonnet?, el tamén o tivo?" E dixo: "Dígalles aos enfermeiros que teño a síndrome de Charles Bonnet." (Risos) "Non estou tola. Non teño demencia. Teño a síndrome de Charles Bonnet." Así que llelo dixen aos enfermeiros. Isto, para min, é algo habitual. Traballo, principalmente, en residencias de anciáns. Vexo un montón de persoas maiores con dificultades auditivas ou visuais. Preto do 10 % das persoas con problemas auditivos teñen alucinacións musicais. E preto do 10 % das persoas con problemas visuais teñen alucinacións visuais. Non é preciso estar completamente cego, abonda con ter a vista moi afectada. Segundo a descrición orixinal do século XVIII, Charles Bonnet non tivo alucinancións. Foi o seu avó quen as tivo. O seu avó era maxistrado, un home ancián. Operárano de cataratas. A súa visión era moi pobre. E en 1759, describiulle ao seu neto varias cousas que estaba vendo. A primeira cousa que dixo que vía era un pano no medio do aire. Era un pano grande e azul con catro círculos laranxas. El sabía que era unha alucinación. Non hai panos no medio do aire. E despois viu unha roda grande no aire. Pero ás veces non estaba seguro de se estaba alucinando ou non, porque as alucinación cadraban co contexto das visións. Nunha ocasión, cando os seus netos estaban de visita, dixo: "E quen son eses guapos mozos que están convosco?" E responderon: Ai, avó, non hai ningún mozo guapo." Entón, os mozos guapos desapareceron. É típico desas alucinacións, aparecen nun intre e desaparecen noutro. Normalmente non se esvaecen. Son bastante repentinas e cambian de súpeto. Charles Lullin, o avó, viu centos de figuras diferentes, paisaxes de todos os tipos. Nunha ocasión, viu un home en albornoz fumando en pipa, e deuse conta de que era el mesmo. Esa foi a única figura que recoñeceu. Nunha ocasión, cando camiñaba polas rúas de París, viu, isto era real, un andamio. Pero cando volveu á casa, viu unha miniatura do andamio de 15 cm de alto, no seu escritorio. Esta repetición da percepción denomínase palinopsia. Ben, que estaba a ocorrerlles a el e a Rosalie? "Que está pasando?" preguntoume Rosalie. E expliqueille que cando un perde a visión, como as áreas visuais do cerebro xa non reciben ningún estímulo, vólvense hiperactivas e excitables e comezan a disparar espontaneamente. E un comeza a ver cousas. De feito poden verse cousas bastante complexas. Outra paciente miña, que tamén tiña algo de vista, sufría visións que podían ser perturbadoras. Nunha ocasión, dixo que vía un home cunha camisa de raias nun restaurante. E que daba a volta. Entón dividiuse en seis figuras con camisas de raias, que comezaron a camiñar cara a ela. E despois, as seis figuras xuntáronse outra vez coma un acordeón. Unha vez, cando estaba conducindo, ou máis ben, o seu esposo estaba conducindo, a estrada dividiuse en catro e ela sentiuse a si mesma indo asemade polas catro estradas. Tiña alucinacións de movemento tamén. Moitas tiñan que ver cun coche. Ás veces, vía un rapaz adolescente sentado no capó do coche. Era moi resolto e movíase con bastante graza cando o coche xiraba. E cando chegaban a un stop, o rapaz levantábase de súpeto 30 m no aire, e desaparecía. Outra paciente miña tiña un tipo diferente de alucinacións. Esta era unha muller que non tiña problemas cos ollos, senón coas partes visuais do cerebro, un pequeno tumor no córtex occipital. E ela vía, sobre todo, debuxos animados. Estes debuxos eran transparentes e cubrían a metade do campo visual, coma unha pantalla. E vía, sobre todo, debuxos da Ra Gustavo. (Risos) Ben, eu non vexo Barrio Sésamo, pero ela salientou: "Por que Gustavo?", "A Ra Gustavo non significa nada para min. Sabe, estaba preguntándome sobre os determinantes Freudianos. Por que Gustavo? A Ra Gustavo non significa nada para min." A ela non lle molestaban moito os debuxos animados. Pero o que si a incomodaba era ter imaxes ou alucinacións moi persistentes de caras e, coma Rosalie, as caras estaban a miúdo deformadas, con dentes moi longos ou ollos moi grandes. E isto asustábaa. Ben, que ocorre con esta xente? Como médico, teño intentado explicar que ocorre e tranquilizar as persoas, especialmente para asegurarlles que non se están volvendo tolas. Como dixen, preto do 10 % de xente con dificultades visuais sofre alucinacións. Pero só o recoñece o 1 % das persoas, porque teñen medo de que as vexan como tolas ou algo así. E se llo mencionan ao seu médico poden acabar cun diagnóstico errado. En concreto, a idea é que se vemos cousas ou oímos cousas, estamos volvéndonos tolos, pero as alucinacións psicóticas son bastante diferentes. As alucinacións psicóticas, xa for visuais ou de voces, diríxense a nós. Acúsannos. Sedúcennos. Humíllannos. Búrlanse de nós. Interactuamos con elas. Non hai nada desa cualidade de dirixirse a nós nestas alucinacións de Charles Bonnet. É coma unha película. Vemos unha película que non ten nada que ver connosco, ou iso é o que a xente cre. Outra cousa pouco habitual é a epilepsia do lóbulo temporal e, ás veces, se un a sofre, pode sentirse transportado a un tempo ou a un lugar do pasado. Estamos nun cruzamento de estradas concreto. Ulimos castañas asadas. Oímos o tráfico. Todos os sentidos están involucrados. E estamos agardando pola nosa moza. E é ese martes pola tarde en 1982. As alucinacións do lóbulo temporal son alucinacións de todos os sentidos, cheas de sensacións, de familiaridade, localizadas no espazo e no tempo, coherentes, efectistas. As de Charles Bonnet son bastante diferentes. Nas alucinacións de Charles Bonnet, temos todo tipo de niveis, desde as alucinacións xeométricas, os cadros rosas e azuis que tiña a muller, ata alucinacións moi elaboradas con figuras e especialmente caras. E ás veces as caras deformadas, son a forma máis común desas alucinacións. E a segunda forma máis común son os debuxos animados. Daquela, que está pasando? De xeito fascinante, nos últimos anos, foi posible facer imaxes funcionais do cerebro, facer resonancias magnéticas funcionais mentres as persoas alucinaban. E, de feito, atopáronse as diferentes partes do cerebro visual que se activaban mentres estaban sufrindo alucinacións. Cando as persoas teñen estas alucinacións xeométricas simples, está activado o córtex visual primario. Esta é a parte do cerebro que percibe bordos e patróns. Non formamos imaxes co noso córtex visual primario. As imaxes fórmanse, na parte do córtex visual situado no lóbulo temporal. E, en particular, nunha área do lóbulo temporal chamada xiro fusiforme. E sábese que a xente que ten danado o xiro fusiforme, pode perder a capacidade para recoñecer caras. Pero se hai unha actividade anormal no xiro fusiforme, pode ter alucinacións de caras. Isto é exactamente o que atopamos nalgunhas destas persoas. Hai unha área na parte anterior deste xiro onde se representan os dentes e os ollos e esa parte do xiro actívase cando a xente ten as alucinacións deformadas. Hai outra parte do cerebro que se activa especialmente cando vemos debuxos animados. Actívase cando recoñecemos debuxos animados, cando os debuxamos e cando alucinamos con eles. É moi interesante esa especificidade. Hai outras partes do cerebro que están implicadas especificamente no recoñecemento e na alucinación de edificios e paisaxes. Ao redor de 1970, descubriuse que non só eran partes do cerebro, senón células particulares. As "células cara" foron descobertas ao redor de 1970. E agora sabemos que hai centos doutros tipos de células, que poden ser moi, moi específicas. Así que podemos ter non só células "coche", tamén podemos ter células "Aston Martin". (Risos) Vin un Aston Martin esta mañá. Tiña que contalo. E agora está nalgures aquí dentro. (Risos) Ben, neste nivel, que chamamos córtex temporal inferior, só hai imaxes visuais, ou representacións ou fragmentos. É só nos niveis máis altos cando se unen aos outros sentidos e se conectan coa memoria e a emoción. E na síndrome de Charles Bonnet, non se chega a eses niveis superiores. Quedamos nos niveis do córtex visual inferior onde hai miles e decenas de miles e millóns de imaxes, ou representacións fragmentadas, todas codificadas neuralmente en células particulares ou en pequenos acios de células. Normalmente, todas elas forman parte do caudal integrado da percepción, ou da imaxinación, e ninguén é consciente delas. Só se un ten dificultades visuais ou está cego interrómpese o proceso. E, en vez de ter unha percepción normal, prodúcese unha estimulación ou liberación, anárquica e convulsiva, de todas estas células visuais no córtex temporal inferior. Así, de súpeto, vemos unha cara. De súpeto vemos un coche. De súpeto isto e de súpeto aquilo. A mente fai o que pode para organizar e darlle algún tipo de coherencia a isto pero non ten moito éxito. Cando se describiron estes casos por primeira vez, pensouse que poderían ser interpretados como soños. Pero, en realidade, a xente di: "Non recoñezo as persoas. Non podo facer ningunha asociación." "Gustavo non significa nada para min." Non imos a ningún lado pensando nelas como en soños. Ben, máis ou menos xa dixen o que quería. Penso que só me queda recapitular e decir que isto é común. Pensemos na cantidade de persoas cegas. Debe haber centos de miles de persoas cegas que teñen estas alucinacións, pero están moi asustadas para mencionalas. Así que este tipo de cousas precisa divulgación para os pacientes, para os médicos, para o público. Finalmente, creo que son infinitamente interesantes e valiosas, porque nos axudan a entender como funciona o cerebro. Charles Bonnet preguntouse, hai 250 anos, pensando nesas alucinacións, 'o teatro da mente', nas súas palabras, como poderían ser xeradas pola maquinaria do cerebro. Agora, 250 anos despois, penso que estamos comezando a entrever como o fai. Moitas grazas. (Aplauso) Chris Anderson: Foi magnífico. Moitas grazas. Falou desas cousas con tanta perspicacia e tanta empatía cara aos seus pacientes. Vostede experimentou algunhas das síndromes que describe? Oliver Sacks: Temía que me preguntase iso. (Risos) Ben, si, un montón delas. En realidade, teño algunhas dificultades visuais. Estou cego dun ollo e non vexo moi ben do outro. E teño alucinacións xeométricas. Pero paran aí. CA: E non lle molestan? Porque vostede entende o que ocorre, non lle preocupa? OS: Ben, non me molestan máis que o meu acúfeno, - o pitido do oido- que ignoro. De cando en vez interésanme, e teño moitos debuxos deles nos meus cadernos. Fixen unha resonancia magnética funcional para ver como funciona o meu córtex visual. E cando vexo todos eses hexágonos e outras cousas complexas, durante a xaqueca, pregúntome se todo o mundo ve cousas así e se cousas como a arte das cavernas ou a arte ornamental poderían derivar un pouco disto. CA: Esta foi unha charla total e absolutamente fascinante. Moitas grazas por compartila. OS: Grazas, grazas. (Aplausos)