WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 Oceany zajmują 70% powierzchni naszej planety. 00:00:03.000 --> 00:00:05.000 Arthur C. Clarke mógł mieć rację 00:00:05.000 --> 00:00:08.000 mówiąc, że Ziemię powinniśmy raczej nazywać 00:00:08.000 --> 00:00:10.000 Planetą Oceanem. 00:00:10.000 --> 00:00:12.000 Oceany są bardzo urodzajne. 00:00:12.000 --> 00:00:14.000 Jak widać na zdjęciu satelitarnym, 00:00:14.000 --> 00:00:16.000 umożliwiają fotosyntezę, tworzenie nowego życia. 00:00:16.000 --> 00:00:19.000 Codziennie oceany produkują połowę życia na Ziemi 00:00:19.000 --> 00:00:22.000 i połowę tlenu, którym oddychamy. 00:00:22.000 --> 00:00:25.000 Dają też schronienie wielu różnym formom życia, 00:00:25.000 --> 00:00:27.000 o których nadal niewiele wiemy. 00:00:27.000 --> 00:00:29.000 Dzisiaj wam o nich opowiem. 00:00:29.000 --> 00:00:31.000 Pominę jednak szczegóły 00:00:31.000 --> 00:00:33.000 dotyczące czerpania z oceanu białek, 00:00:33.000 --> 00:00:35.000 które zaspokajają ok. 10% naszych potrzeb, 00:00:35.000 --> 00:00:38.000 a 100% potrzeb ludności niektórych wysp. NOTE Paragraph 00:00:38.000 --> 00:00:40.000 Gdybyśmy zeszli do największych głębin 00:00:40.000 --> 00:00:42.000 nadających się do zamieszkania 00:00:42.000 --> 00:00:44.000 szybko zrobiłoby się ciemno. 00:00:44.000 --> 00:00:46.000 Jedynym źródłem światła 00:00:46.000 --> 00:00:48.000 byłyby bioluminescencyjne organizmy. 00:00:48.000 --> 00:00:50.000 Po zapaleniu światła 00:00:50.000 --> 00:00:52.000 dojrzelibyśmy mijające nas niezwykłe istoty 00:00:52.000 --> 00:00:54.000 które zamieszkują największe głębiny. 00:00:54.000 --> 00:00:56.000 które zamieszkują największe głębiny. 00:00:56.000 --> 00:00:59.000 Wreszcie można by ujrzeć morskie dno. 00:00:59.000 --> 00:01:02.000 To środowisko zajmuje większy obszar Ziemi 00:01:02.000 --> 00:01:04.000 niż wszystkie inne środowiska razem wzięte. 00:01:04.000 --> 00:01:06.000 Jednak więcej wiemy o Księżycu czy Marsie, 00:01:06.000 --> 00:01:08.000 niż o środowisku podwodnym, 00:01:08.000 --> 00:01:10.000 z którego czerpiemy 00:01:10.000 --> 00:01:13.000 żywność, tlen i wodę. 00:01:13.000 --> 00:01:15.000 żywność, tlen i wodę. NOTE Paragraph 00:01:15.000 --> 00:01:17.000 10 lat temu rozpoczęto 00:01:17.000 --> 00:01:20.000 międzynarodowy program zwany Spisem Morskich Form Życia, 00:01:20.000 --> 00:01:22.000 mający na celu poszerzenie naszej wiedzy 00:01:22.000 --> 00:01:24.000 o życiu w oceanach. 00:01:24.000 --> 00:01:27.000 Objął 17 różnych projektów na świecie. 00:01:27.000 --> 00:01:29.000 Widzimy tu zasięg różnych projektów. 00:01:29.000 --> 00:01:32.000 Mam nadzieję, że docenicie globalny wymiar 00:01:32.000 --> 00:01:34.000 jaki udało się osiągnąć. 00:01:34.000 --> 00:01:36.000 Wszystko zapoczątkowała para naukowców, Fred Grassle i Jesse Ausubel, 00:01:36.000 --> 00:01:39.000 na spotkaniu w Woods Hole, Massachusetts, 00:01:39.000 --> 00:01:41.000 gdzie gościli w znanym instytucie oceanograficznym. 00:01:41.000 --> 00:01:44.000 Fred ubolewał nad stanem morskiej bioróżnorodności, 00:01:44.000 --> 00:01:47.000 jej problemami i faktem, że nic się z tym nie robi. 00:01:47.000 --> 00:01:49.000 W ten sposób powstał program 00:01:49.000 --> 00:01:51.000 w który zaangażowało się 2700 naukowców 00:01:51.000 --> 00:01:53.000 z ponad 80 krajów, 00:01:53.000 --> 00:01:56.000 którzy uczestniczyli w 540 wyprawach oceanicznych 00:01:56.000 --> 00:01:59.000 za łączną kwotę 650 mln dolarów, 00:01:59.000 --> 00:02:01.000 by badać rozmieszczenie, różnorodność i obfitość 00:02:01.000 --> 00:02:04.000 życia w oceanach. NOTE Paragraph 00:02:04.000 --> 00:02:06.000 Co odkryliśmy? 00:02:06.000 --> 00:02:08.000 Nowe zaskakujące gatunki, 00:02:08.000 --> 00:02:11.000 piękne i zdumiewające, gdzie tylko nie spojrzeliśmy, 00:02:11.000 --> 00:02:13.000 od samego brzegu aż po oceaniczną głębię, 00:02:13.000 --> 00:02:16.000 od mikrobów po ryby. 00:02:16.000 --> 00:02:19.000 Nie ograniczała nas obfitość form życia, 00:02:19.000 --> 00:02:21.000 lecz raczej specjaliści ds. taksonomii, 00:02:21.000 --> 00:02:23.000 identyfikujący i katalogujący te gatunki. 00:02:23.000 --> 00:02:25.000 identyfikujący i katalogujący te gatunki. 00:02:25.000 --> 00:02:28.000 Oni sami są zagrożonym gatunkiem. 00:02:28.000 --> 00:02:30.000 Codziennie opisuje się zaledwie 4-5 00:02:30.000 --> 00:02:32.000 nowych gatunków żyjących w oceanach. 00:02:32.000 --> 00:02:35.000 A można by więcej. NOTE Paragraph 00:02:35.000 --> 00:02:38.000 Pochodzę z Nowej Fundlandii w Kanadzie. 00:02:38.000 --> 00:02:40.000 To wyspa na wschodnim wybrzeżu, 00:02:40.000 --> 00:02:43.000 gdzie miało miejsce największe wyniszczenie łowisk 00:02:43.000 --> 00:02:45.000 w dziejach. 00:02:45.000 --> 00:02:47.000 Na zdjęciu widzimy małego chłopca obok dorszy. 00:02:47.000 --> 00:02:49.000 Było to mniej więcej w roku 1900. 00:02:49.000 --> 00:02:51.000 Gdy ja byłem w jego wieku 00:02:51.000 --> 00:02:53.000 jeździłem na ryby z dziadkiem 00:02:53.000 --> 00:02:55.000 i łowiliśmy ryby o połowę mniejsze. 00:02:55.000 --> 00:02:57.000 Myślałem, że to normalne, 00:02:57.000 --> 00:02:59.000 ponieważ nigdy wcześniej nie widziałem większych ryb. 00:02:59.000 --> 00:03:02.000 Gdybyście pojechali tam teraz, 20 lat po upadku rybołówstwa, 00:03:02.000 --> 00:03:05.000 i złowili rybę, co byłoby nie lada wyzwaniem, 00:03:05.000 --> 00:03:07.000 byłaby ona jeszcze o połowę mniejsza. 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 Doświadczamy tzw. przesuwania linii bazowych. 00:03:10.000 --> 00:03:12.000 Oczekiwania odnośnie tego, co dostarczają oceany 00:03:12.000 --> 00:03:14.000 są mniejsze, 00:03:14.000 --> 00:03:17.000 ponieważ nie sądzimy, że może być lepiej. NOTE Paragraph 00:03:17.000 --> 00:03:20.000 Większość z nas, w tym ja, 00:03:20.000 --> 00:03:22.000 uważa, że eksploatacja oceanów przez ludzi 00:03:22.000 --> 00:03:24.000 stała się poważnym problemem 00:03:24.000 --> 00:03:26.000 w ciągu ostatnich 50-100 lat. 00:03:26.000 --> 00:03:28.000 Spis miał uwzględnić wcześniejszy okres 00:03:28.000 --> 00:03:31.000 wykorzystując wszelkie możliwe źródła informacji, 00:03:31.000 --> 00:03:33.000 od restauracyjnych menu, 00:03:33.000 --> 00:03:35.000 poprzez kroniki zakonne i dzienniki pokładowe, 00:03:35.000 --> 00:03:37.000 aby dowiedzieć się, jak wyglądały oceany. 00:03:37.000 --> 00:03:39.000 Dane naukowe w większości nie wybiegają wstecz 00:03:39.000 --> 00:03:41.000 poza drugą wojnę światową. 00:03:41.000 --> 00:03:43.000 Odkryto, że prawdziwa 00:03:43.000 --> 00:03:45.000 eksploatacja zaczęła się wraz z panowaniem Rzymian. 00:03:45.000 --> 00:03:48.000 W tamtych czasach nie było chłodzenia, 00:03:48.000 --> 00:03:50.000 więc rybacy łowili tylko tyle, 00:03:50.000 --> 00:03:52.000 ile mogli zjeść lub sprzedać tego samego dnia. 00:03:52.000 --> 00:03:54.000 Rzymianie wykorzystywali sól, 00:03:54.000 --> 00:03:56.000 dzięki czemu 00:03:56.000 --> 00:03:59.000 przechowywanie i transport ryb stały się możliwe. 00:03:59.000 --> 00:04:02.000 Tak zaczęło się rybołówstwo przemysłowe. NOTE Paragraph 00:04:02.000 --> 00:04:05.000 To szacunkowe dane 00:04:05.000 --> 00:04:07.000 o zmniejszeniu różnych populacji 00:04:07.000 --> 00:04:10.000 wobec naturalnych oddziaływań na ocean. 00:04:10.000 --> 00:04:12.000 Wahają się od 65 do 98% 00:04:12.000 --> 00:04:14.000 dla dużych grup organizmów, 00:04:14.000 --> 00:04:16.000 jak widać na ciemnoniebieskich paskach. 00:04:16.000 --> 00:04:19.000 W przypadku zwierząt objętych ochroną, 00:04:19.000 --> 00:04:21.000 np. ssaków morskich i ptaków, 00:04:21.000 --> 00:04:23.000 sytuacja się polepszyła. 00:04:23.000 --> 00:04:25.000 Wciąż jest więc nadzieja. 00:04:25.000 --> 00:04:28.000 Jednak solenie doprowadziło do przeławiania. NOTE Paragraph 00:04:28.000 --> 00:04:30.000 Kolejna linia dowodów jest bardzo interesująca. 00:04:30.000 --> 00:04:33.000 To zdjęcie z zawodów rybackich u wybrzeży Florydy. 00:04:33.000 --> 00:04:36.000 Zdjęcie jest z lat 50. 00:04:36.000 --> 00:04:38.000 Zwróćcie uwagę na skalę z boku, 00:04:38.000 --> 00:04:40.000 ponieważ na zdjęciu z lat 80. 00:04:40.000 --> 00:04:42.000 ryby są już o wiele mniejsze. 00:04:42.000 --> 00:04:44.000 Widać również zmianę 00:04:44.000 --> 00:04:46.000 w budowie tych ryb. 00:04:46.000 --> 00:04:48.000 W roku 2007 odłów był śmieszny 00:04:48.000 --> 00:04:50.000 pod względem rozmiarów ryb konkursowych. 00:04:50.000 --> 00:04:52.000 Ale nie ma się z czego śmiać. 00:04:52.000 --> 00:04:54.000 Oceany straciły na produktywności 00:04:54.000 --> 00:04:57.000 i jesteśmy za to odpowiedzialni. NOTE Paragraph 00:04:57.000 --> 00:04:59.000 Co więc pozostało? Właściwie to dużo. 00:04:59.000 --> 00:05:02.000 Opowiem o kilku z wielu fascynujących rzeczy. 00:05:02.000 --> 00:05:04.000 Zacznę od technologii, 00:05:04.000 --> 00:05:06.000 ponieważ to konferencja TED 00:05:06.000 --> 00:05:08.000 i chcecie usłyszeć o technologii. 00:05:08.000 --> 00:05:10.000 Jednymi z narzędzi do pobierania próbek z głębin oceanów 00:05:10.000 --> 00:05:12.000 są zdalnie sterowane pojazdy głębinowe. 00:05:12.000 --> 00:05:15.000 Opuszczane są na dno morza, 00:05:15.000 --> 00:05:18.000 gdzie są naszymi oczami i rękami. 00:05:18.000 --> 00:05:21.000 Parę lat temu miałem udać się w rejs oceanograficzny, 00:05:21.000 --> 00:05:24.000 ale nie mogłem, z uwagi na inne obowiązki. 00:05:24.000 --> 00:05:27.000 Poprzez połączenie satelitarne mogłem z domu, 00:05:27.000 --> 00:05:30.000 z psem przy nogach i z kubkiem herbaty w ręku, 00:05:30.000 --> 00:05:32.000 instruować pilota skąd ma pobrać próbki. 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 Zrobił dokładnie to, o co prosiłem. 00:05:34.000 --> 00:05:37.000 Taka technologia 00:05:37.000 --> 00:05:39.000 jeszcze dekadę temu była nieosiągalna. 00:05:39.000 --> 00:05:41.000 Pozwala na pobieranie próbek ze środowisk 00:05:41.000 --> 00:05:43.000 znacznie oddalonych od powierzchni i światła. 00:05:43.000 --> 00:05:45.000 znacznie oddalonych od powierzchni i światła. NOTE Paragraph 00:05:45.000 --> 00:05:48.000 Jednym z narzędzi do badania oceanów 00:05:48.000 --> 00:05:50.000 jest akustyka - fale dźwiękowe. 00:05:50.000 --> 00:05:52.000 Zaletą fal dźwiękowych jest to, 00:05:52.000 --> 00:05:54.000 że w przeciwieństwie do światła, dobrze rozchodzą się w wodzie. 00:05:54.000 --> 00:05:56.000 Emitowane fale dźwiękowe 00:05:56.000 --> 00:05:59.000 odbijają się np. od ryb i do nas wracają. 00:05:59.000 --> 00:06:02.000 Widzimy tu dwa nasze statki badawcze. 00:06:02.000 --> 00:06:04.000 Jeden wysyłał fale dźwiękowe, które wracały po odbiciu. 00:06:04.000 --> 00:06:06.000 Odbierał je drugi statek, 00:06:06.000 --> 00:06:09.000 otrzymując bardzo dokładne wyniki, 00:06:09.000 --> 00:06:11.000 w tym przypadku 250 mld śledzi 00:06:11.000 --> 00:06:13.000 w przeciągu zaledwie minuty 00:06:13.000 --> 00:06:16.000 na obszarze rozmiarów Manhattanu. 00:06:16.000 --> 00:06:18.000 To rewelacyjny przyrząd rybacki, 00:06:18.000 --> 00:06:21.000 gdyż poznanie liczby ryb jest nader istotne. NOTE Paragraph 00:06:21.000 --> 00:06:23.000 Używamy również nadajników satelitarnych 00:06:23.000 --> 00:06:25.000 do namierzania zwierząt wędrownych. 00:06:25.000 --> 00:06:27.000 Wypływając na powierzchnię by zaczerpnąć powietrza, 00:06:27.000 --> 00:06:29.000 zwierzęta takie jak foki 00:06:29.000 --> 00:06:31.000 umożliwiają przesłanie danych na brzeg 00:06:31.000 --> 00:06:34.000 i określenie swojej pozycji. 00:06:34.000 --> 00:06:36.000 Z uzyskanych danych można odtworzyć ich szlaki. 00:06:36.000 --> 00:06:38.000 Np. kolor ciemnoniebieski 00:06:38.000 --> 00:06:40.000 ukazuje wędrówkę fok po północnym Pacyfiku. 00:06:40.000 --> 00:06:43.000 Ten slajd nie jest zbyt pomocny dla daltonistów, 00:06:43.000 --> 00:06:45.000 ale mimo to, zostańcie ze mną. NOTE Paragraph 00:06:45.000 --> 00:06:47.000 Dla zwierząt niewypływających na powierzchnię 00:06:47.000 --> 00:06:49.000 mamy specjalne nadajniki satelitarne, 00:06:49.000 --> 00:06:52.000 zapisujące czas wschodów i zachodów Słońca, 00:06:52.000 --> 00:06:54.000 które w pewnym momencie odczepiają się 00:06:54.000 --> 00:06:57.000 i wypływają na powierzchnię przesyłając dane na ląd. 00:06:57.000 --> 00:07:00.000 Potrzebujemy tych urządzeń, bo GPS nie działa pod wodą. 00:07:00.000 --> 00:07:03.000 Dzięki tym danym możemy określić szlaki, 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 najważniejsze punkty aktywności, 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 które powinny być obszarami priorytetowymi 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 w ochronie oceanów. NOTE Paragraph 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 Za każdym razem 00:07:11.000 --> 00:07:14.000 gdy kupujemy w supermarkecie, produkty są skanowane. 00:07:14.000 --> 00:07:16.000 Na produktach znajduje się kod kreskowy 00:07:16.000 --> 00:07:19.000 mówiący komputerowi czym jest dana rzecz. 00:07:19.000 --> 00:07:22.000 Genetycy stworzyli podobny system zwany metkowaniem genetycznym. 00:07:22.000 --> 00:07:24.000 Metkowanie analizuje specjalny gen zwany CO1, 00:07:24.000 --> 00:07:26.000 Metkowanie analizuje specjalny gen zwany CO1, 00:07:26.000 --> 00:07:29.000 różniący się dla poszczególnych gatunków, lecz zgodny w obrębie jednego. 00:07:29.000 --> 00:07:31.000 Pozwala to na jednoznaczne zidentyfikowanie gatunków, 00:07:31.000 --> 00:07:33.000 Pozwala to na jednoznaczne zidentyfikowanie gatunków, 00:07:33.000 --> 00:07:35.000 które wyglądają podobnie, 00:07:35.000 --> 00:07:37.000 jednak różnią się pod względem biologicznym. NOTE Paragraph 00:07:37.000 --> 00:07:39.000 Najlepszym przykładem 00:07:39.000 --> 00:07:42.000 jest historia dwóch uczennic z Nowego Jorku, 00:07:42.000 --> 00:07:44.000 które pracowały przy spisie. 00:07:44.000 --> 00:07:47.000 Zdobywały ryby ze sklepów i restauracji w Nowym Jorku 00:07:47.000 --> 00:07:49.000 i metkowały je. 00:07:49.000 --> 00:07:51.000 Znalazły źle opisaną rybę, 00:07:51.000 --> 00:07:53.000 Znalazły źle opisaną rybę, 00:07:53.000 --> 00:07:55.000 sprzedawaną jako tuńczyk, który jest dość kosztowny, 00:07:55.000 --> 00:07:58.000 a który okazał się być tilapią, wartą znacznie mniej. 00:07:58.000 --> 00:08:00.000 Znalazły też zagrożone gatunki 00:08:00.000 --> 00:08:02.000 sprzedawane jako pospolite ryby. 00:08:02.000 --> 00:08:04.000 Dzięki metkowaniu wiemy z czym mamy do czynienia 00:08:04.000 --> 00:08:07.000 oraz co jemy. NOTE Paragraph 00:08:07.000 --> 00:08:09.000 System Biogeograficznych Danych Oceanicznych 00:08:09.000 --> 00:08:11.000 to baza danych z uzyskanymi informacjami. 00:08:11.000 --> 00:08:14.000 Jest ogólnodostępna, więc można z niej pobierać dane. 00:08:14.000 --> 00:08:17.000 Są tam wszystkie dane ze spisu 00:08:17.000 --> 00:08:19.000 oraz te dodane przez ochotników. 00:08:19.000 --> 00:08:21.000 Za ich pomocą można 00:08:21.000 --> 00:08:24.000 określić rozmieszczenie gatunków w oceanach. 00:08:24.000 --> 00:08:26.000 Naniosłem na mapę dane, którymi dysponujemy. 00:08:26.000 --> 00:08:29.000 To tu głównie pobieraliśmy próbki. 00:08:29.000 --> 00:08:31.000 Do terenów badań należał Północny Atlantyk, 00:08:31.000 --> 00:08:33.000 Do terenów badań należał Północny Atlantyk, 00:08:33.000 --> 00:08:35.000 głównie Morze Północne 00:08:35.000 --> 00:08:37.000 i wschodnie wybrzeże Ameryki Północnej. 00:08:37.000 --> 00:08:40.000 Zbadane rejony oznaczone są ciepłymi kolorami. 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 Zimne kolory: niebieski i czarny, 00:08:42.000 --> 00:08:44.000 to obszary z których nie mamy prawie żadnych danych. 00:08:44.000 --> 00:08:46.000 Nawet po 10 latach spisywania gatunków, 00:08:46.000 --> 00:08:49.000 istnieją duże niezbadane obszary. NOTE Paragraph 00:08:49.000 --> 00:08:52.000 Grupa teksańskich naukowców pracujących w Zatoce Meksykańskiej 00:08:52.000 --> 00:08:54.000 zdecydowała się bezinteresownie 00:08:54.000 --> 00:08:56.000 zjednoczyć siły i wiedzę 00:08:56.000 --> 00:08:58.000 o bioróżnorodności w Zatoce Meksykańskiej. 00:08:58.000 --> 00:09:01.000 Stworzyli listę wszystkich tamtejszych gatunków 00:09:01.000 --> 00:09:03.000 oraz ich miejsc występowania. 00:09:03.000 --> 00:09:06.000 Było to bardzo wymagające zadanie. 00:09:06.000 --> 00:09:09.000 Później miał miejsce wyciek ropy na platformie Deepwater Horizon. 00:09:09.000 --> 00:09:11.000 Nagle ta bezinteresowna praca 00:09:11.000 --> 00:09:14.000 niewynikająca z pobudek finansowych 00:09:14.000 --> 00:09:16.000 stała się najważniejszym źródłem informacji 00:09:16.000 --> 00:09:19.000 na temat tego, jak przywrócić środowisko do normy, 00:09:19.000 --> 00:09:21.000 ile czasu to zajmie 00:09:21.000 --> 00:09:24.000 oraz w jaki sposób rozwiązać kwestię pozwów 00:09:24.000 --> 00:09:27.000 i przyszłych rozmów o miliardach dolarów. NOTE Paragraph 00:09:27.000 --> 00:09:29.000 Co odkryliśmy? 00:09:29.000 --> 00:09:31.000 Wyliczałbym godzinami, ale oczywiście nie mogę. 00:09:31.000 --> 00:09:33.000 Opiszę więc tylko moje ulubione odkrycia 00:09:33.000 --> 00:09:35.000 ze spisu. 00:09:35.000 --> 00:09:38.000 Poznaliśmy główne skupiska bioróżnorodności, 00:09:38.000 --> 00:09:41.000 w których znajdziemy najwięcej gatunków w oceanach. 00:09:41.000 --> 00:09:43.000 Po wyznaczeniu tras znanych zwierząt 00:09:43.000 --> 00:09:45.000 otrzymujemy właśnie takie rozmieszczenie. 00:09:45.000 --> 00:09:47.000 Organizmy przybrzeżne, 00:09:47.000 --> 00:09:49.000 żyjące blisko linii brzegowej, 00:09:49.000 --> 00:09:51.000 wykazują największe zróżnicowane w tropikach. 00:09:51.000 --> 00:09:53.000 Wiedzieliśmy o tym od jakiegoś czasu, 00:09:53.000 --> 00:09:55.000 więc nie jest to dla nas żaden przełom. NOTE Paragraph 00:09:55.000 --> 00:09:57.000 Ekscytujące jest natomiast to, 00:09:57.000 --> 00:09:59.000 że zwierzęta żyjące daleko od brzegu 00:09:59.000 --> 00:10:01.000 są najbardziej zróżnicowane na średnich szerokościach geograficznych. 00:10:01.000 --> 00:10:04.000 To rodzaj danych, który można wykorzystać 00:10:04.000 --> 00:10:07.000 do ustalenia najważniejszych obszarów ochronnych 00:10:07.000 --> 00:10:10.000 zarówno na skalę globalną, jak i regionalną. 00:10:10.000 --> 00:10:13.000 Dlatego dane o bioróżnorodności są tak cenne. NOTE Paragraph 00:10:13.000 --> 00:10:16.000 Chociaż większość nowoodkrytych stworzeń 00:10:16.000 --> 00:10:18.000 to małe, prawie niewidoczne gołym okiem organizmy, 00:10:18.000 --> 00:10:20.000 to zdarzają się wyjątki. 00:10:20.000 --> 00:10:22.000 Trudno uwierzyć, 00:10:22.000 --> 00:10:24.000 że 3-kilogramowy homar dał radę umknąć naukowcom. 00:10:24.000 --> 00:10:26.000 Tak było, dopóki kilka lat temu 00:10:26.000 --> 00:10:29.000 południowoafrykański rybak złożył wniosek o zezwolenie na eksport 00:10:29.000 --> 00:10:32.000 i okazało się, że to nowinka w nauce. 00:10:32.000 --> 00:10:34.000 Także złota brunatnica V 00:10:34.000 --> 00:10:36.000 zebrana na Alasce tuż pod poziomem wody niskiej 00:10:36.000 --> 00:10:38.000 może być nowym gatunkiem. 00:10:38.000 --> 00:10:40.000 Mimo że ma 3 metry wysokości, 00:10:40.000 --> 00:10:42.000 wymknęła się nauce. 00:10:42.000 --> 00:10:45.000 Ta kałamarnica z gatunku Magnapinna ma aż 7 m długości. 00:10:45.000 --> 00:10:48.000 Żyje jednak w głębinach Grzbietu Środkowoatlantyckiego, 00:10:48.000 --> 00:10:50.000 więc ciężko było ją znaleźć. 00:10:50.000 --> 00:10:53.000 Nadal są szanse na znalezienie dużych i ciekawych rzeczy. 00:10:53.000 --> 00:10:56.000 Tą krewetkę nazwaliśmy krewetką jurajską, 00:10:56.000 --> 00:10:58.000 którą uważano za wymarłą 50 lat temu, 00:10:58.000 --> 00:11:00.000 aż podczas spisu odkryto, 00:11:00.000 --> 00:11:03.000 że żyje i ma się dobrze u wybrzeży Australii. 00:11:03.000 --> 00:11:06.000 To dowodzi, że ocean, ze względu na swój ogrom, 00:11:06.000 --> 00:11:08.000 może bardzo długo skrywać tajemnice. 00:11:08.000 --> 00:11:11.000 Steven Spielberg może się schować. NOTE Paragraph 00:11:11.000 --> 00:11:14.000 Rozmieszczenia zmieniają się diametralnie. 00:11:14.000 --> 00:11:17.000 Część danych dotyczyła 00:11:17.000 --> 00:11:20.000 burzyka szarego, który odbywa spektakularne migracje 00:11:20.000 --> 00:11:22.000 z Nowej Zelandii 00:11:22.000 --> 00:11:24.000 na Alaskę i z powrotem, 00:11:24.000 --> 00:11:26.000 w poszukiwaniu niekończącego się lata, 00:11:26.000 --> 00:11:28.000 by w końcu zamknąć swój cykl życia. 00:11:28.000 --> 00:11:30.000 Dyskutowaliśmy też o White Shark Cafe, 00:11:30.000 --> 00:11:33.000 miejscu na Pacyfiku, w którym gromadzą się żarłacze białe. 00:11:33.000 --> 00:11:35.000 Nie wiemy dlaczego się tam zbierają. 00:11:35.000 --> 00:11:37.000 To zagadka do rozwiązania. NOTE Paragraph 00:11:37.000 --> 00:11:39.000 W szkole uczą nas, 00:11:39.000 --> 00:11:42.000 że zwierzęta do przeżycia potrzebują tlenu. 00:11:42.000 --> 00:11:45.000 To małe stworzenie wielkości ok. 1 mm, 00:11:45.000 --> 00:11:47.000 niezbyt atrakcyjne, 00:11:47.000 --> 00:11:49.000 zostało odkryte na początku lat 80. 00:11:49.000 --> 00:11:51.000 Interesujące jest, 00:11:51.000 --> 00:11:54.000 że kilka lat temu naukowcy biorący udział w spisie odkryli, 00:11:54.000 --> 00:11:56.000 że potrafi ono przetrwać w środowisku ubogim w tlen 00:11:56.000 --> 00:11:58.000 w głębiach Morza Śródziemnego. 00:11:58.000 --> 00:12:00.000 Teraz wiadomo, 00:12:00.000 --> 00:12:02.000 że istnieją zwierzęta zdolne do życia bez tlenu. 00:12:02.000 --> 00:12:05.000 Potrafią przystosować się do najsurowszych warunków. NOTE Paragraph 00:12:05.000 --> 00:12:08.000 Gdyby wypompować z oceanów całą wodę, 00:12:08.000 --> 00:12:10.000 oto co by pozostało. 00:12:10.000 --> 00:12:12.000 To biomasa z dna morskiego. 00:12:12.000 --> 00:12:15.000 Najwięcej jej przy biegunach, 00:12:15.000 --> 00:12:18.000 a niewiele przy równiku. 00:12:18.000 --> 00:12:20.000 Odkryliśmy życie w ekstremalnych warunkach. 00:12:20.000 --> 00:12:22.000 Odkryliśmy nowe gatunki 00:12:22.000 --> 00:12:24.000 żyjące wewnątrz lodu, 00:12:24.000 --> 00:12:26.000 utrzymujące sieć żywieniową opartą na lodzie. NOTE Paragraph 00:12:26.000 --> 00:12:28.000 Odkryliśmy również tego niesamowitego kraba yeti 00:12:28.000 --> 00:12:31.000 wśród gorących kominów hydrotermalnych koło Wyspy Wielkanocnej. 00:12:31.000 --> 00:12:33.000 Ten niezwykły gatunek 00:12:33.000 --> 00:12:36.000 wzbudził spore zainteresowanie. 00:12:36.000 --> 00:12:39.000 Odkryliśmy również najgłębsze kominy - 5 km, 00:12:39.000 --> 00:12:42.000 najgorętsze - 407 °C, 00:12:42.000 --> 00:12:44.000 kominy w południowym Pacyfiku i Arktyce, 00:12:44.000 --> 00:12:46.000 dotąd nieznane. 00:12:46.000 --> 00:12:49.000 Tak więc zupełnie nowe środowiska czekają na odkrycie. NOTE Paragraph 00:12:49.000 --> 00:12:51.000 Przed nami nadal wiele niewiadomych. 00:12:51.000 --> 00:12:53.000 Opiszę pokrótce kilka z nich. 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 Opisze pokrótce kilka z nich. 00:12:55.000 --> 00:12:58.000 Po pierwsze: ile w morzu jest ryb? 00:12:58.000 --> 00:13:00.000 O rybach wiemy więcej niż o innych mieszkańcach oceanów, 00:13:00.000 --> 00:13:02.000 poza ssakami morskimi. 00:13:02.000 --> 00:13:05.000 Na podstawie współczynnika odkryć możemy oszacować 00:13:05.000 --> 00:13:08.000 ile nowych gatunków jeszcze odkryjemy. 00:13:08.000 --> 00:13:10.000 Możemy w ten sposób obliczyć, 00:13:10.000 --> 00:13:13.000 że skoro znamy około 16,5 tys. gatunków morskich 00:13:13.000 --> 00:13:15.000 to pewnie jest jeszcze 1-4 tys. do odkrycia. 00:13:15.000 --> 00:13:17.000 Tak więc spisaliśmy się całkiem nieźle. 00:13:17.000 --> 00:13:19.000 Znamy blisko 75% gatunków ryb, 00:13:19.000 --> 00:13:21.000 może nawet 90%. 00:13:21.000 --> 00:13:24.000 Ryby jednak są najbardziej znane. NOTE Paragraph 00:13:24.000 --> 00:13:27.000 Nasza wiedza o innych organizmach jest dużo mniejsza. 00:13:27.000 --> 00:13:29.000 Ten wykres oparty jest na najnowszych badaniach, 00:13:29.000 --> 00:13:32.000 które zostaną opublikowane w magazynie PLoS Biology. 00:13:32.000 --> 00:13:34.000 Mają na celu przewidzieć liczbę nieodkrytych gatunków 00:13:34.000 --> 00:13:36.000 na lądzie i w wodzie. 00:13:36.000 --> 00:13:38.000 Według badań znamy ok. 9% gatunków zamieszkujących oceany. 00:13:38.000 --> 00:13:41.000 Według badań znamy ok. 9% gatunków zamieszkujących oceany. 00:13:41.000 --> 00:13:43.000 A więc nawet po naszym spisie gatunków 00:13:43.000 --> 00:13:45.000 91% pozostaje do odkrycia. 00:13:45.000 --> 00:13:47.000 W sumie da nam to 00:13:47.000 --> 00:13:49.000 blisko 2 miliony gatunków. 00:13:49.000 --> 00:13:51.000 Pozostało więc jeszcze wiele do zrobienia 00:13:51.000 --> 00:13:53.000 w zakresie nieznanych gatunków. NOTE Paragraph 00:13:53.000 --> 00:13:55.000 Oto bakteria 00:13:55.000 --> 00:13:58.000 występująca w dużych koloniach u wybrzeży Chile. 00:13:58.000 --> 00:14:00.000 Bakteryjne maty pokrywają tam obszar wielkości Grecji. 00:14:00.000 --> 00:14:03.000 Bakteria widoczna jest gołym okiem, 00:14:03.000 --> 00:14:06.000 więc nietrudno sobie wyobrazić biomasę jaką reprezentuje. 00:14:06.000 --> 00:14:08.000 Intrygujący w mikrobach jest 00:14:08.000 --> 00:14:10.000 stopień ich zróżnicowania. 00:14:10.000 --> 00:14:12.000 Pojedyncza kropla morskiej wody 00:14:12.000 --> 00:14:14.000 może zawierać do 160 różnych rodzajów mikrobów. 00:14:14.000 --> 00:14:16.000 Same oceany 00:14:16.000 --> 00:14:19.000 mogą zawierać ich prawie 1 mld rodzajów. 00:14:19.000 --> 00:14:22.000 To bardzo ekscytujące. Co one wszystkie tam robią? 00:14:22.000 --> 00:14:24.000 Tego niestety nie wiemy. NOTE Paragraph 00:14:24.000 --> 00:14:26.000 Najwspanialszą rzeczą w spisie gatunków 00:14:26.000 --> 00:14:28.000 jest rola globalnej nauki. 00:14:28.000 --> 00:14:30.000 Na zdjęciu Ziemi nocą 00:14:30.000 --> 00:14:32.000 widzimy wiele obszarów 00:14:32.000 --> 00:14:35.000 zwiększonej ingerencji człowieka 00:14:35.000 --> 00:14:37.000 i obszary mniej rozwinięte, 00:14:37.000 --> 00:14:39.000 a pomiędzy nimi duże czarne obszary 00:14:39.000 --> 00:14:41.000 stosunkowo niezbadanego oceanu. 00:14:41.000 --> 00:14:43.000 Należy pamiętać, 00:14:43.000 --> 00:14:45.000 że oceany są połączone. 00:14:45.000 --> 00:14:47.000 Granice krajów nie dotyczą organizmów morskich. 00:14:47.000 --> 00:14:49.000 Przemieszczają się gdzie chcą. 00:14:49.000 --> 00:14:52.000 Tym ważniejsza staje się 00:14:52.000 --> 00:14:54.000 globalna współpraca. NOTE Paragraph 00:14:54.000 --> 00:14:56.000 Straciliśmy wiele wspaniałych rzeczy, 00:14:56.000 --> 00:14:59.000 np. tuńczyki pływające licznie w Morzu Północnym 00:14:59.000 --> 00:15:01.000 całkowicie wyginęły. 00:15:01.000 --> 00:15:04.000 W Morzu Śródziemnym zarzucano głęboko sieci, 00:15:04.000 --> 00:15:06.000 które zebrały więcej śmieci niż zwierząt. 00:15:06.000 --> 00:15:09.000 A głębiny morskie jedno z najbardziej dziewiczych środowisk 00:15:09.000 --> 00:15:11.000 jakie pozostały na Ziemi. 00:15:11.000 --> 00:15:13.000 Problemów jest więcej. 00:15:13.000 --> 00:15:16.000 Dużym zmartwieniem jest zakwaszenie oceanów 00:15:16.000 --> 00:15:19.000 i ocieplenie wód, które mogą wpływać na rafy koralowe. 00:15:19.000 --> 00:15:22.000 Jeszcze za naszego życia 00:15:22.000 --> 00:15:24.000 będziemy świadkami ogromnych szkód na rafach koralowych. NOTE Paragraph 00:15:24.000 --> 00:15:27.000 Mógłbym jeszcze długo, choć kończy mi się czas, 00:15:27.000 --> 00:15:29.000 wymieniać troski związane z oceanem, 00:15:29.000 --> 00:15:31.000 ale wolę zakończyć bardziej pozytywnie. 00:15:31.000 --> 00:15:33.000 Będzie ogromnym wyzwaniem 00:15:33.000 --> 00:15:35.000 ochrona tego, co jeszcze mamy, 00:15:35.000 --> 00:15:37.000 a zostało na Ziemi wiele nieopisanego piękna. 00:15:37.000 --> 00:15:39.000 Oceany są tak produktywne 00:15:39.000 --> 00:15:42.000 i dzieje się w nich tak wiele rzeczy mających wpływ na człowieka, 00:15:42.000 --> 00:15:45.000 że naprawdę musimy, choćby z egoistycznych pobudek, 00:15:45.000 --> 00:15:47.000 postarać się bardziej niż w przeszłości. 00:15:47.000 --> 00:15:49.000 Musimy odnaleźć kluczowe miejsca 00:15:49.000 --> 00:15:51.000 i zrobić wszystko, by je chronić. NOTE Paragraph 00:15:51.000 --> 00:15:53.000 Oceany zapierają nam dech, 00:15:53.000 --> 00:15:55.000 ale zapewniają też tlen, 00:15:55.000 --> 00:15:57.000 którym oddychamy. 00:15:57.000 --> 00:16:00.000 Naukowcy pracujący nad spisem pracowali w deszczu, zimnie, 00:16:00.000 --> 00:16:02.000 pod i ponad powierzchnią wody, 00:16:02.000 --> 00:16:04.000 starając się wyjaśnić fenomen 00:16:04.000 --> 00:16:06.000 pozostający wciąż tajemnicą, 00:16:06.000 --> 00:16:09.000 niezwykłą zdolność przystosowawczą obecną w oceanach. 00:16:09.000 --> 00:16:12.000 Nie ważne, czy wypasasz jaki w górach w Chile, 00:16:12.000 --> 00:16:15.000 czy jesteś maklerem w Nowym Jorku, 00:16:15.000 --> 00:16:17.000 albo miłośnikiem TED mieszkającym w Edynburgu, 00:16:17.000 --> 00:16:19.000 ocean ma znaczenie. 00:16:19.000 --> 00:16:21.000 Dopóki istnieją oceany, istniejemy i my. NOTE Paragraph 00:16:21.000 --> 00:16:23.000 Dziękuję za uwagę. NOTE Paragraph 00:16:23.000 --> 00:16:25.000 (Oklaski)