0:00:08.990,0:00:14.549 Agiumai 365 milionis de personis[br]tenint s'ingresu che lìngua mama. 0:00:16.609,0:00:20.710 Prus de duus miliardus de personis[br]imparant e fueddant s'ingresu 0:00:20.711,0:00:23.059 che de duus lìngua o de tres. 0:00:24.376,0:00:26.082 Chi tui fueddas s'ingresu, 0:00:26.083,0:00:31.555 agiumai ti podis fai cumprendi[br]de 2,5 miliardus de personis. 0:00:32.085,0:00:34.768 Intzandus poita est chi si nci [br]depeus ghetai a s'imparu 0:00:34.768,0:00:37.048 de un'àtera lìngua stràngia? 0:00:37.048,0:00:41.143 No est scéti a nci fuliai su tempus? 0:00:41.144,0:00:45.382 Nelson Mandela etotu[br]est stètiu criticau de mala manera 0:00:45.383,0:00:49.112 de is sudafricanus nieddus[br]poita ca fueddàt s'afrikaans. 0:00:50.022,0:00:51.488 Issu ddis iat torrau aici: 0:00:51.489,0:00:55.225 “Candu fueddas a un'òmini cun[br]d-una lìngua nodia, chi issu cumprendit, 0:00:56.055,0:00:57.613 as a lompi a sa conca sua. 0:00:59.023,0:01:02.040 Candu ddu fueddas me in sa lìngua cosa sua 0:01:02.720,0:01:04.312 as a lompi a su coru”. 0:01:05.391,0:01:06.661 A innoi seus: 0:01:06.662,0:01:09.330 Chi bolis achiriri a calincunu, 0:01:09.331,0:01:11.705 depis chistionai a su coru cosa sua. 0:01:13.185,0:01:14.973 Beni ddu scint is papas. 0:01:14.974,0:01:18.884 Giovanni Paolo II fueddàt beni[br]unus dexi lìnguas 0:01:18.885,0:01:22.343 e un'àteras doxi a livellu elementari. 0:01:22.953,0:01:26.591 In ònnia logu de su mundu,[br]lassada saludus a is personis 0:01:26.592,0:01:30.847 chistionendi-ddis cun fràsias[br]me in sa lìngua mama insoru, 0:01:30.848,0:01:35.845 a custa manera ndi ddoi[br]at scabùlliu su profetu chi scieus. 0:01:37.395,0:01:39.804 A chini tenit sòrga stràngia puru, 0:01:39.805,0:01:43.265 o dd'at a tenni, beni ddu sciit. 0:01:44.005,0:01:46.406 Mancai fueddant s'ingresu[br]cun is sposas insoru, 0:01:46.407,0:01:50.552 ma chi bolint fai bella figura[br]cun sa mama de sa sposa, 0:01:51.222,0:01:55.181 is piciocus imparant de bonu acatu[br]fintzas is lìnguas prus strambecas, 0:01:55.185,0:01:56.872 s'olandesu etotu. 0:01:56.876,0:01:58.668 (Arrisu) 0:01:58.676,0:02:01.104 Custu costumat a nosi agiudai. 0:02:01.974,0:02:03.300 Poita? 0:02:04.030,0:02:09.044 Sa lìngua mama nosta[br]est acapiada a manera funguda 0:02:09.044,0:02:13.050 a sa personalidadi e a s'identitadi nosta. 0:02:13.051,0:02:17.694 Sa stòria personali nosta[br]est arrexinada a strintu 0:02:17.695,0:02:20.727 aciupada cun sa lìngua mama cosa nosta. 0:02:20.981,0:02:25.838 Teneus unu biaxi diaici mannu[br]de amentus e sentidus a liòngiu strintu[br] 0:02:25.838,0:02:28.838 a is fueddus, a is espressadas, 0:02:28.838,0:02:31.642 fintzas a sa gràmatica[br]chi nci seus crèscius impari. 0:02:32.646,0:02:37.141 Po custu, candu imparas[br]sa lìngua de un'àtera personi, 0:02:37.142,0:02:40.350 amostas de tenni diaderus interessu 0:02:40.351,0:02:44.168 po sa vida e po sa personalidadi cosa sua. 0:02:44.959,0:02:47.585 A cali sorga no ndi iat[br]a essi imbrambulada? 0:02:48.711,0:02:52.581 Candu intendis sa lìngua cosa tua[br]t'agatas in axu. 0:02:53.834,0:02:55.617 Candu partis po unu biaxu 0:02:55.618,0:02:59.592 e nci aturas diis e cidas[br]fueddendi un'àtera lìngua, 0:03:00.642,0:03:03.011 candu nci intras in d-un'aereu 0:03:03.012,0:03:06.279 e is chi nci traballant aìnturu[br]ti saludant me in sa lìngua cosa tua, 0:03:06.280,0:03:08.408 sciis de essi lompendi deretu[br]conca a domu. 0:03:10.478,0:03:14.450 Chi sa lìngua mama essit unu nuscu, 0:03:14.451,0:03:18.680 iat a essi su de su pistocu, 0:03:18.681,0:03:21.103 e de unu bellu brou de pudda, 0:03:21.773,0:03:23.828 de s'àcua de fragus de s'ajaja - 0:03:24.668,0:03:27.941 e mancai unu pagu de nafatalina puru. 0:03:28.742,0:03:34.000 Iat a podi essi diaderus po custu[br]ca is lìnguas fraigadas, 0:03:34.001,0:03:40.301 che s'Esperantu, no ant mai fatu profetu. 0:03:41.212,0:03:44.212 Mancai fatas a ciorbeddera, 0:03:44.213,0:03:46.995 po cantu simplis e fàtzilis de imparai, 0:03:47.704,0:03:50.948 nisciuna bidda s'est mai pigàt a coddu[br]una lingua artifizali[br] 0:03:50.948,0:03:53.948 comenti e chi fessit sa sua. 0:03:53.948,0:03:58.939 Nimancu che lìngua stràngia[br]de imparai ònnia dii sistematicamenti 0:03:58.940,0:04:02.564 spainendi-dda meda e po meda tempus, 0:04:02.714,0:04:05.161 mancai ndi siat stètia fata sa tenta. 0:04:05.831,0:04:11.871 Invecis, mancai su barrancu[br]de is lìnguas naturalis - 0:04:11.872,0:04:15.434 comenti a sa pelea[br]chi si ponit s'irregularidadi, 0:04:15.435,0:04:20.154 sa diferèntzia intra[br]de ortografia e pronùntzia, 0:04:20.156,0:04:24.694 sa gramàtica incolliosa[br]taliorta assurda puru - 0:04:25.655,0:04:27.304 mancai siat aici, 0:04:28.304,0:04:34.192 scioberaus de imparai sa lìngua[br]chi si ndi ddoi est pesàt paris cun nosu. 0:04:35.812,0:04:39.654 Is lìnguas fraigadas fueddant[br]conca a su ciorbeddu. 0:04:40.774,0:04:44.772 Is lìnguas naturalis[br]tenint nuscu de pistocu. 0:04:46.056,0:04:51.981 Po Nelson Mandela, a imparai s'Afrikaans[br]boliat nai “a sciri totu de su nemigu”. 0:04:51.982,0:04:56.910 Naràt: “depis connosci[br]sa lìngua, s'afròddiu, 0:04:56.911,0:05:00.243 su speru e sa timòria insoru,[br]chi ddus bolis binci”. 0:05:01.073,0:05:03.644 Issu dd'at fatu. At funtzionau. 0:05:04.724,0:05:08.186 Custu no balit scéti[br]po su nemigu, a ddu scieis? 0:05:08.494,0:05:12.111 Pertocat totu su biaxi de arrelatas[br]de sa genti me in su mundu. 0:05:13.445,0:05:17.746 Deu seu s'ùrtima in sa Terra[br]po nai ca is sorgas funt nemigas 0:05:17.747,0:05:18.983 po definitzioni. 0:05:19.833,0:05:22.762 Agiumai seti, otu annus a oi, 0:05:22.763,0:05:25.642 ndi femu truessendi sa Polònia[br]a màchina cun sa famìllia mia. 0:05:27.172,0:05:31.413 Is butegas fiant acanta de serrai[br]e bolemus comporai cosa de papai. 0:05:32.257,0:05:35.692 A s'acabada eus biu unu mercau mannu[br]a s'àtera parti de s'arruga. 0:05:36.908,0:05:41.637 Po acudi a nci lompi sa manera[br]fiat sa de furriai po ndi torrai agoa. 0:05:41.638,0:05:43.328 E est su chi apu fatu! 0:05:44.368,0:05:46.578 Capassu fiat perigulosu. 0:05:47.528,0:05:49.696 De siguru contras a sa lei. 0:05:52.065,0:05:57.638 Me in su parchègiu, fintzas a primu[br]de ndi sturai su motori de sa màchina, 0:05:58.238,0:06:00.053 intendu tochendi. 0:06:01.250,0:06:06.096 Ndi calu sa fentanedda de sa màchina[br]e nci biu ogu sconchiendi. 0:06:07.624,0:06:11.963 S'ogu chi apu nau fiat de sa giustìtzia. 0:06:13.296,0:06:17.564 De certu no mi-ndi potzu fai bantu[br]de sciri sa lìngua polaca, 0:06:17.565,0:06:19.255 incapas andendi beni puru; 0:06:19.985,0:06:23.526 una borta, mancai totu custu,[br]femu bona a ndi chistionai pagu pagu. 0:06:24.336,0:06:27.780 Ma sa dii in cudda manera,[br]agatendi-mì afartada, 0:06:28.620,0:06:31.755 a faci apari cun duus òminis[br]de sa giustìtzia, a divisa, 0:06:33.175,0:06:38.315 s'est sparèssiu totu su fueddu[br]assentau chi sciemu in polacu. 0:06:39.719,0:06:43.789 No apu pensau mancu po nudda 0:06:44.549,0:06:47.728 de straviai fueddendi ingresu[br]in sa situatzioni acantu femu. 0:06:49.078,0:06:53.318 Capassu ca s'ingresu m'iat a essi agiudau[br]po su chi pertocat sa bisura linguìstica, 0:06:54.278,0:06:57.280 ma mi iat a essi postu[br]in discumbèniu cun sa giustìtzia. 0:06:58.244,0:07:00.934 Femu atrivia a fueddai polacu. 0:07:01.774,0:07:02.798 Comenti? 0:07:04.479,0:07:07.388 Si ndi fiat sbuidau su[br]logu piticheddeddeddu[br] 0:07:07.388,0:07:10.388 de su ciorbeddu miu[br]ancu s'agatàt su polacu, 0:07:10.388,0:07:11.965 de totu francu de una cosa. 0:07:13.204,0:07:17.942 Ddoi fiat una cosa[br]chi emu arripìtiu diaici a fitianu 0:07:17.943,0:07:20.814 chi dd'emu a essi pòtzia[br]arrepiti durmendi puru. 0:07:22.501,0:07:24.960 Fiat una poesia po pipius 0:07:27.563,0:07:29.652 chi ndi fueddàt de un'arrana malàdia. 0:07:30.273,0:07:32.251 (Arrisu) 0:07:32.711,0:07:34.522 Fiat totu su chi mi-nci fiat aturau. 0:07:34.523,0:07:39.293 Gei ddu sciu, no fiat bellu de nai,[br]ma dd'apu scoviau aicetotu: 0:07:40.137,0:07:42.532 (Polacu) “Un'arrana calisisiat[br]s'est intèndia mali, 0:07:42.532,0:07:46.084 po custu est andada ancu de su dotori[br]a ddi nai chi s'intendiat mali. 0:07:46.085,0:07:50.458 Su dotori s'est postu[br]is ollieras ca fiat a s'antiga”. 0:07:51.564,0:07:53.882 Apu ghetau un'apubada a sa giustìtzia. 0:07:53.883,0:07:56.483 Fiant mirendi-mì a fìrmu. 0:07:56.484,0:07:57.813 (Arrisu) 0:07:58.653,0:08:01.659 Mi parit de amentai chi unu[br]de issus fiat scarfendi-sì sa conca. 0:08:02.669,0:08:05.242 Apustis ant scaringiau de arriri. 0:08:06.112,0:08:07.339 Ant scaringiau de arriri! 0:08:07.340,0:08:10.879 Custu m'at fatu arrimai, 0:08:10.880,0:08:14.256 tanti de pirmiti chi calincunu[br]fueddu intelligenti 0:08:14.257,0:08:16.677 si ndi toressit a ghetai in sa conca mia. 0:08:16.688,0:08:19.687 Apu incumentzau a ndi achichiai[br]unas cantu fràsias che, 0:08:19.688,0:08:23.483 “Dispraxit meda, serbit cosa de papai,[br]no dd'eus a fai prus”. 0:08:24.763,0:08:26.262 Mi iant lassau andai. 0:08:27.094,0:08:30.430 In s'interis chi mi femu scabiossendi-mì[br]a butega, apu intèndiu:[br] 0:08:30.650,0:08:32.480 (Polacu) “Szczęśliwej podróży!!” 0:08:32.480,0:08:34.020 “Bonu biaxu!” 0:08:34.650,0:08:39.006 No bolemu lompi a s'intentu[br]de si spingi a imparai is lìnguas 0:08:39.006,0:08:42.696 po biaxai peri su mundu, andai contras[br]a sa lei e apustis a si spesai. 0:08:44.586,0:08:49.031 Ma custu contu s'amostat[br]comenti pagu fueddus, 0:08:50.261,0:08:53.760 mancai siant banalis o sciollòrius,[br]pagu fueddus scéti, 0:08:53.761,0:08:56.661 potzant lompi deretu[br]a su coru amoddiendi-ddu. 0:08:58.901,0:09:01.771 Femu nendi, ddoi fiat[br]unu scioberu a s'arrana malàdia. 0:09:01.772,0:09:04.207 Ddoi fiat una cosa[br]chi connoscemu aici beni etotu: 0:09:05.857,0:09:07.232 una cantzoni de imbriagus. 0:09:07.233,0:09:08.525 (Arrisu) 0:09:09.205,0:09:11.864 Cun custa gei no iat a essi[br]godangiau unu scarìngiu, 0:09:11.864,0:09:14.430 ma unu biaxu a sa statzioni[br]de sa giustìtzia de su logu 0:09:14.431,0:09:15.991 po averiguai chi emu bufau. 0:09:17.603,0:09:21.133 Tocat a no imparai medas lìnguas, 0:09:21.134,0:09:24.153 sa chistioni no est a ddas[br]imparai a sa perfetzioni. 0:09:24.154,0:09:26.162 Cun pagu fueddus si podit fai giai meda. 0:09:27.122,0:09:30.383 Dexi fueddus intregaus deretu a su coru[br]podint pungi meda de prus 0:09:30.384,0:09:32.964 de millas fueddus a sa conca. 0:09:34.644,0:09:38.741 Podis sèmpiri detzidi de fueddai[br]s'ingresu e aturai in mesu. 0:09:39.851,0:09:44.822 Ma podis detzidi puru de essi tui etotu[br]a movi su primu arrastu 0:09:44.823,0:09:49.393 e atobiai un'amistadi, o una disamistadi,[br]chinisiollat chi siat, 0:09:49.394,0:09:51.480 me in sa terra sua. 0:09:52.375,0:09:55.334 Fueddai me in sa lìngua[br]de s'àteru no ti fai indulli, 0:09:55.336,0:09:57.066 a s'imbressi ti fai biri forti. 0:09:57.856,0:10:04.241 Est pròpiu sa personi atrivia[br]chi peleat po barigai sa làcana 0:10:05.221,0:10:06.923 chi a s'acabada bincit. 0:10:08.292,0:10:12.210 No timast a sballiai.[br]Is fartas ti torrant a òmini. 0:10:12.918,0:10:16.836 Incapas ddoi at profetu in prus: 0:10:18.091,0:10:20.692 chi faddis aforas a scobertu, 0:10:20.693,0:10:26.090 donas ocasioni a s'àteru[br]de t'agiudai a ti cumprendi. 0:10:26.091,0:10:31.933 Diaici s'arrelata incumentzàt[br]pagora s'at a afortiai. 0:10:33.994,0:10:37.250 Bolis scéti a ti fai cumprendi 0:10:37.340,0:10:39.320 o ndi bolis pesai fintzas un'arrelata? 0:10:41.650,0:10:46.520 Sigheus a imparai e a manigiai s'ingresu. 0:10:48.080,0:10:50.591 Diaici eus a podi fueddai[br]a unu pùblicu amesturau, 0:10:50.591,0:10:53.591 comenti acuntessit[br]a is cunferèntzias TEDx. 0:10:53.591,0:10:57.697 S'ingresu est un'aina forti meda[br]po cumpartziri sa connoscèntzia, 0:10:57.698,0:11:01.880 po is atòbius internatzionalis acantu[br]tzirimòniant de problemas globalis. 0:11:04.940,0:11:09.651 S'ingresu est s'arruga manna[br]chi nci lompit a 365.000.000 de corus. 0:11:10.031,0:11:17.170 Po 365.000.00 de personis sa lìngua [br]ingresa tenit su nuscu de su pistocu. 0:11:18.927,0:11:20.517 Frimai innoi depeus? Poita? 0:11:22.007,0:11:24.535 Poita no depeus passai s'ùrtimu barrancu, 0:11:24.536,0:11:27.696 po imparai ancora[br]assumancu un'àtera lìngua? 0:11:28.776,0:11:31.784 Ddoi est pistocu de sabori diversu puru. 0:11:31.785,0:11:34.181 Ajò a ndi tastai unu nou. 0:11:34.990,0:11:36.051 Gràtzias. 0:11:36.463,0:11:43.025 (Tzacarramanus)