0:00:09.305,0:00:15.209
Proksimume 365 milionoj da homoj[br]havas la anglan kiel gepatran lingvon.

0:00:16.609,0:00:20.710
Pli ol du miliardoj da aliaj[br]lernas kaj parolas la anglan

0:00:20.711,0:00:23.059
kiel duan aŭ trian lingvon.

0:00:24.376,0:00:26.082
Se vi regas la anglan

0:00:26.083,0:00:31.535
vi povas komprenigi vin[br]al preskaŭ 2,5 miliardoj da homoj.

0:00:32.485,0:00:36.838
Kial vi bezonus lerni[br]iun alian fremdan lingvon?

0:00:36.839,0:00:41.143
Ĉu tio ne estas nur[br]ridinda tempomalŝparo?

0:00:41.144,0:00:45.382
Nelson Mandelo estis furioze kritikita

0:00:45.383,0:00:49.112
de sudafrikanoj pro tio,[br]ke li parolis afrikanse.

0:00:50.022,0:00:51.488
Li respondis:

0:00:51.489,0:00:55.225
"Se vi parolas al homo[br]en lingvo, kiun li komprenas,

0:00:56.055,0:00:57.613
tio iras al lia kapo.

0:00:59.023,0:01:02.040
Se vi parolas al li en lia propra lingvo,

0:01:02.720,0:01:04.312
tio iras al lia koro."

0:01:05.391,0:01:06.661
Do jen la afero:

0:01:06.662,0:01:09.330
se vi volas konvinki iun,

0:01:09.331,0:01:11.705
vi bezonas paroli al lia koro.

0:01:13.185,0:01:14.973
Papoj scias tion.

0:01:14.974,0:01:18.884
Johano Paŭlo la dua flue parolis[br]dekon da lingvoj

0:01:18.885,0:01:22.343
kaj dekojn da aliaj[br]iom pli elementnivele.

0:01:22.953,0:01:26.591
Kien ajn li iris,[br]li salutis la homojn

0:01:26.592,0:01:30.847
per almenaŭ kelkaj frazoj[br]en ilia denaska lingvo;

0:01:30.848,0:01:35.845
kaj tio estis grava ŝlosilo[br]por lia populareco.

0:01:37.395,0:01:39.804
Homoj kun fremda bopatrino

0:01:39.805,0:01:43.265
aŭ estonta bopatrino[br]ankaŭ scias tion.

0:01:44.005,0:01:46.406
Ili povas paroli angle[br]kun sia koramikino,

0:01:46.407,0:01:50.552
sed kiam ili volas bonan rilaton[br]kun la panjo de la knabino,

0:01:51.222,0:01:55.181
junuloj pretas lerni[br]la plej strangajn lingvojn,

0:01:55.185,0:01:56.872
inkluzive de la nederlanda.

0:01:56.876,0:01:58.668
(Ridado)

0:01:58.676,0:02:01.104
Kaj la lertaĵo kutime sukcesas.

0:02:01.974,0:02:03.300
Kial?

0:02:04.030,0:02:09.044
Nu, nia denaska lingvo[br]tute interplektiĝis kun

0:02:09.045,0:02:13.050
nia personeco, nia identeco.

0:02:13.051,0:02:17.694
Nia tute persona historio[br]profunde enradikiĝis,

0:02:17.695,0:02:20.727
trempiĝis en nia patrina lingvo.

0:02:21.451,0:02:27.648
Tiom da memoraĵoj kaj sentoj[br]estas konektitaj al vortoj, esprimoj,

0:02:28.764,0:02:31.642
eĉ al la gramatiko,[br]kun kiu ni kreskis.

0:02:32.646,0:02:37.141
Se vi lernas[br]la lingvon de aliuloj,

0:02:37.142,0:02:40.350
vi montras vin sincere interesita

0:02:40.351,0:02:44.168
pri ilia vivo, ilia personeco,

0:02:44.959,0:02:47.585
Kiu bopatrino estus ne flatita?

0:02:48.711,0:02:52.581
Kiam vi aŭdas vian propran lingvon,[br]vi sentas vin konekata.

0:02:53.834,0:02:55.617
Kiam vi vojaĝas,

0:02:55.618,0:02:59.592
kaj estas parolinta[br]fremdan lingvon dum tagoj aŭ semajnoj,

0:03:00.642,0:03:03.011
enirinte la aviadilon,

0:03:03.012,0:03:06.279
kie la personaro salutas vin[br]en via propra lingvo,

0:03:06.280,0:03:08.408
vi scias, ke vi rehejmiĝas.

0:03:10.478,0:03:14.450
Se gepatraj lingvoj havus aromojn,

0:03:14.451,0:03:18.680
mi kredas, ke ili odorus kiel kukoj,

0:03:18.681,0:03:21.103
kaj bonfartiga kokosupo,

0:03:21.773,0:03:23.828
kaj de avina tualetakvo

0:03:24.668,0:03:27.941
eble iom de tineglobetoj.

0:03:28.742,0:03:34.000
Tio tre eble estas la kialo,[br]pro kiu konstruitaj lingvoj,

0:03:34.001,0:03:40.301
kia Esperanto, ne sukcesis[br]tiel vaste, kiel atendiĝis.

0:03:41.212,0:03:44.212
Kvankam ili estas saĝe projektitaj,

0:03:44.213,0:03:46.995
kaj simplaj, facile lerneblaj,

0:03:48.334,0:03:53.085
neniu lando iam adoptis[br]planlingvon kiel propran.

0:03:53.948,0:03:58.939
Same kiel fremda lingvo[br]sisteme instruota

0:03:58.940,0:04:02.564
vaste kaj dum longa tempo

0:04:03.414,0:04:05.161
kvankam tio estis provita.

0:04:05.831,0:04:11.871
Sed iel, malgraŭ la malfacilaĵoj[br]pri naturaj lingvoj -

0:04:11.872,0:04:15.434
la ĉagrenaj malregulecoj,

0:04:15.435,0:04:20.154
la malkongruo inter[br]literumo kaj prononco,

0:04:20.156,0:04:24.694
kelkfoje absurda malsimpleco[br]de la gramatiko -

0:04:25.655,0:04:27.304
sed malgraŭ ĉio ĉi

0:04:28.304,0:04:34.192
ni preferas lerni lingvojn,[br]kiuj nature kreskis kun homoj.

0:04:35.812,0:04:39.654
Planlingvoj alparolas la kapon.

0:04:40.774,0:04:44.772
Naturaj lingvoj odoras kuke.

0:04:46.056,0:04:51.981
Por Nelson Mandela lerni la[br]afrikansan estis "koni vian malamikon".

0:04:51.982,0:04:56.910
Li diris "Vi sciu ilian lingvon[br]kaj iliajn pasiojn

0:04:56.911,0:05:00.243
kaj esperojn kaj timojn,[br]se vi volas venki ilin."

0:05:01.073,0:05:03.644
Tion li faris. Tio efikis.

0:05:04.724,0:05:08.186
Sed ne ĉiam temas pri malamikoj, ĉu?

0:05:09.254,0:05:12.111
Tio aplikeblas al ĉiaj homaj rilatoj.

0:05:13.445,0:05:17.746
Kaj mi estos la lasta por aserti[br]ke bopatrinoj estas malamikoj -

0:05:17.747,0:05:18.983
laŭ difino.

0:05:19.833,0:05:22.762
Antaŭ sep aŭ ok jaroj

0:05:22.763,0:05:25.642
mi veturis tra Pollando[br]kun mia familio.

0:05:27.172,0:05:31.413
La butikoj estis fermotaj,[br]kaj ni bezonis aĉeti nutraĵon.

0:05:32.257,0:05:35.692
Finfine ni vidis vendejegon[br]je la alia flanko de la strato.

0:05:36.908,0:05:41.637
La sola maniero por iri tien[br]estis U-turni.

0:05:41.638,0:05:43.328
Tion mi do faris.

0:05:44.368,0:05:46.578
Tio verŝajne estis danĝera.

0:05:47.528,0:05:49.696
Tio certe estis kontraŭleĝa.

0:05:52.065,0:05:57.638
Sur la parkejo, eĉ antaŭ ol mi[br]povis haltigi la motoron -

0:05:58.238,0:06:00.053
mi aŭdis frapetojn.

0:06:01.250,0:06:06.096
Mi do malsuprenigis la vitroplaton;[br]kaj du okulparoj aperis.

0:06:07.624,0:06:11.963
Ĉiu okulparo apartenis[br]al policisto.

0:06:13.296,0:06:17.564
Nu, mi ne povas pretendi[br]iun nivelon de flueco en la pola

0:06:17.565,0:06:19.255
iam ajn,

0:06:19.985,0:06:23.526
sed mi kutime kapablis[br]simple konversacii.

0:06:24.336,0:06:27.780
Tamen en tiu stato[br]kun kulpa konscienco,

0:06:28.620,0:06:31.755
antaŭ du reprezentantoj[br]de la leĝo en uniformo

0:06:33.175,0:06:38.315
ĉiu sencoplena pola vorto,[br]kiun mi iam sciis, forfluis el mi.

0:06:39.719,0:06:43.789
Tamen mi eĉ ne momenton

0:06:44.549,0:06:47.728
provi negoci[br]tiun situacion en la angla.

0:06:49.078,0:06:53.318
La angla verŝajne donintus al mi[br]lingvan avantaĝon,

0:06:54.278,0:06:57.280
sed povintus kaŭzi malkomforton[br]al la policistoj.

0:06:58.244,0:07:00.934
Mi do decidis uzi la polan.

0:07:01.774,0:07:02.798
Kiel?

0:07:04.479,0:07:08.699
Tiu pola anguleto en mia cerbo [br]ĵus viŝiĝis

0:07:10.388,0:07:11.965
krom unu afero.

0:07:13.204,0:07:17.942
Unu afero, kiun mi tiel ofte ripetis,

0:07:17.943,0:07:20.814
ke mi povintus citi ĝin dormante.

0:07:22.501,0:07:24.960
Ĝi estis infana poemeto,

0:07:27.563,0:07:29.652
pri malsana rano.

0:07:30.273,0:07:32.251
(Ridado)

0:07:32.951,0:07:34.522
Jen tio, kion mi havis.

0:07:34.523,0:07:39.523
Mi scias, ke tio estis io stranga, [br]tamen mi balbutis:

0:07:40.417,0:07:42.532
(Pole) "Iu rano sentis sin malforta

0:07:42.532,0:07:46.084
do al kuracisto iris ĝi[br]kaj diris, ke ĝi malsanas.

0:07:46.085,0:07:50.458
Kuracisto surmetis okulvitrojn[br]ĉar li iom maljunis."

0:07:51.564,0:07:53.882
Mi ekrigardis al la policistoj.

0:07:53.883,0:07:56.483
Kaj ili kvazaŭ fiksrigardis min.

0:07:56.484,0:07:57.813
(Ridado)

0:07:58.653,0:08:01.659
Mi iel memoras, ke unu el ili[br]kvazaŭ gratis sian kapon.

0:08:02.669,0:08:05.242
Kaj tiam ili ridetis.

0:08:06.112,0:08:07.339
Ili ridetis.

0:08:07.340,0:08:10.879
Kaj tio siavice trankviligis min,

0:08:10.880,0:08:14.256
nu, sufiĉe por ebligi, ke [br]kelkaj pli sencoplenaj vortoj

0:08:14.257,0:08:16.677
povu reveni en mian kapon.

0:08:16.688,0:08:19.687
Mi kapablis balbuti[br]kelkajn duonfrazojn, kiel:

0:08:19.688,0:08:23.483
"Tre bedaŭras..., bezonis manĝi,[br]... neniam plu faros."

0:08:24.763,0:08:26.262
Ili lasis min iri.

0:08:27.334,0:08:32.458
Dum mi kuris al la butiko, ili kriis:[br](pole) “Szczęśliwej podróży!"

0:08:32.480,0:08:34.020
"Bonan vojaĝon!"

0:08:34.650,0:08:39.006
Ne estas mia intenco[br]instigi vin lerni lingvojn

0:08:39.006,0:08:42.696
por ke vi povu vojaĝi ĉirkaŭ la mondon,[br]malobservi leĝojn kaj tiel eskapi.

0:08:44.586,0:08:49.481
Sed tiu epizodo ilustras,[br]kiel kelkaj vortoj,

0:08:50.261,0:08:53.760
eĉ simplaj aŭ frenezaj, [br]nur kelkaj vortoj

0:08:53.761,0:08:57.991
povas iri rekte al la koro kaj fandi ĝin.

0:08:58.901,0:09:01.771
Parenteze, ekzistas alternativo[br]por la malsana rano.

0:09:01.772,0:09:04.207
Estis io, kion mi same bone sciis:

0:09:05.857,0:09:07.232
drinkada kanto.

0:09:07.233,0:09:08.525
(Ridado)

0:09:09.185,0:09:11.394
Tio povintus rezultigi ne rideton

0:09:12.124,0:09:14.430
sed ekskurson al la loka policejo

0:09:14.431,0:09:15.661
por sangotesto.

0:09:17.603,0:09:21.133
Vi ne bezonas lerni multajn lingvojn,

0:09:21.134,0:09:24.153
kaj vi ne bezonas[br]lerni ilin ĝisfunde.

0:09:24.154,0:09:26.162
Iomete povas bone efiki.

0:09:27.122,0:09:30.383
Dek vortoj al la koro[br]povas pli efiki

0:09:30.384,0:09:32.964
ol mil vortoj al la kapo.

0:09:34.644,0:09:38.741
Vi povas preferi ĉiam uzi la anglan[br]kaj renkontiĝi en la mezo.

0:09:39.851,0:09:44.822
Sed vi ankaŭ povas elekti esti tiu,[br]kiu transiras la mezan linion

0:09:44.823,0:09:49.393
kaj renkonti vian novan konaton,[br]aŭ kontraŭulon, kiu ajn li estas,

0:09:49.394,0:09:51.480
renkonti ilin sur ilia propra teritorio.

0:09:52.375,0:09:55.334
Paroli la lingvon de aliulo[br]ne malfortigas vin,

0:09:55.336,0:09:57.066
tio montras vin forta.

0:09:57.856,0:10:04.241
Estas la persono, kiu havas la kuraĝon[br]kaj penas transiri limojn,

0:10:05.221,0:10:06.923
kiu finfine venkas.

0:10:08.292,0:10:12.210
Ne timu fari erarojn.[br]Erari igas vin homa.

0:10:12.918,0:10:16.836
Kaj ĉi-okaze tio estas avantaĝo:

0:10:18.091,0:10:20.692
se vi tie faras eraron,

0:10:20.693,0:10:26.090
vi donas al aliuloj la oportunon[br]helpi vin, veni al vi kaj renkonti vin.

0:10:26.091,0:10:31.933
Tiel la ĵus estigita konekto[br]iĝos pli forta.[br]

0:10:32.934,0:10:37.190
Ĉu vi volas komprenigi vin

0:10:38.320,0:10:39.970
aŭ ĉu vi volas konektiĝi?

0:10:41.650,0:10:46.520
Ni lasu ĉiun lerni[br]kaj uzi la anglan.

0:10:48.080,0:10:52.561
Tiel ni povas interagi kun miksita[br]aŭdantaro, kiel ni faras ĉi tie ĉe TEDx.[br]

0:10:53.591,0:10:57.697
La angla estas potenca ilo[br]por interŝanĝi scion.

0:10:57.698,0:11:03.750
por internaciaj kunvenoj[br]pri tutmondaj problemoj.

0:11:04.940,0:11:10.161
Precipe la angla estas la vojo[br]al 365 milionoj da koroj.

0:11:11.131,0:11:17.170
Por 365 milionoj da homoj[br]la angla odoras kuke.

0:11:18.927,0:11:20.517
Sed kial halti tie?

0:11:22.007,0:11:24.535
Kial ne fari kroman penon

0:11:24.536,0:11:27.696
kaj lerni almenaŭ unu[br]plian fremdan lingvon?

0:11:28.776,0:11:31.784
Estas multaj aromoj[br]de kukoj tie.

0:11:31.785,0:11:34.181
Ni ekgustumu novan.

0:11:34.990,0:11:36.051
Dankon.

0:11:36.463,0:11:37.755
(Aplaŭdo)