Sizi başqa bir dünyaya aparmaq istəyirəm.
və sizinlə gündə 1 dollardan az qazanan
kasıb insanlarla aramdakı
45 illik eşq əhvalatını
paylaşmaq istəyirəm.
Hindistanda çox elitist, züppece
bahalı bir təhsil aldım,
və bu məni az qala məhv etdi.
Diplomat, müəllim
ya da həkim olmağa yönlendirilmiştim
və hər şey planlaşdırıldığı.
Sonra bunları qoyub 3 il boyunca
Hindistan squash çempionu oldum.
(gülüşmələr)
Bütün dünya önümdeydi.
Hər şey ayaqlarımın altında idi.
Heç bir şeyi səhv edə bilməzdim.
Amma sonra şübhələnməyə başladım.
Bir kəndə gedib yaşamaq, işləmək və
nəyə bənzədiyini görmək istədim.
Buna görə 1965-ci ildə Hindistanın
Bihar əyalətində yaşanan qıtlığı görməyə getdim.
Və həyatımda ilk dəfə aclığı, ölümü,
aclıqdan ölən insanları gördüm.
Bu mənim həyatımı dəyişdirdi.
Evə döndüm və anama
belə dedim:
"Bir kənddə yaşamaq və işləmək istəyirəm."
Anam komaya girdi.
(gülüşmələr)
"Bu da nəyi?
Bütün dünya ayaqlarının altında, ən yaxşı işlər səni gözləyir,
və sən bir kəndə gedib orada yaşamaq istəyirsən?
Yolunda getməyən bir şeylər vardır? "
Mən də ona "Xeyr, çox yaxşı bir təhsil aldım
və bu məni düşünməyə sövq etdi.
Mən də özümcə insanlara bir şeylər
vermək istəyirəm. " dedim.
"Kənddə nə etmək istəyirsən?
Artıq nə iş nə də pul
nə təhlükəsizlik nə də ümid var" dedi.
Mən də "Mən orada yaşamaq və
5 il boyunca quyu qazmaq istəyirəm. "
" 5 il boyunca quyu qazmaq mı?
Hindistandakı ən bahalı məktəblərə və kollecləri getdin
və indi 5 il boyunca quyu qazmaq istəyirsən? "
Uzun bir müddət mənimlə danışmadı,
çünki ailəmi kiçik düşüreceğimi düşünürdü.
Yoxsul insanların sahib olduğu
və əsla ortaya qoyulmamış,
heç bir zaman tanınmamış , hörmət eşidilməmiş,
geniş sahələrdə tətbiq olunmamış
ən qeyri-adi məlumat və bacarıqlara
çatdım.
Və yoxsullar üçün bir Yalınayaklar Kolleci
açmağa qərar verdim.
Məktəb yoxsul insanların əhəmiyyətli olduğunu
düşündüyü şeyləri öğretecekti.
Kəndə ilk dəfə getdiyimdə
kəndin yaşlılar gəldilər və
"Polis üçün mi çalışırsan?" deyə soruşdular.
"Xeyr" dedim.
(gülüşmələr)
"imtahanlarında müvəffəqiyyətsiz oldun?"
"Xeyr" dedim.
"Hökumət vəzifəlisi deyilsənmi?" deyə soruşdular, "Xeyr." dedim.
"Burada nə işin var?
Niyə buradasan?
Hindistanın təhsil sistemi sizi
Paris, Yeni Delhi ya da Zurih'de yönəldər.
Sən bu kənddə nə axtarırsan?
Sənin bizə söyləmədiyi bir problemin var? "
" Xeyr, açıqcası yalnız yoxsullar üçün bir kollec
qurmaq istəyirəm. Məktəbdə yalnız
yoxsulların əhəmiyyətli olduğunu düşündüyü şeylər öyrədiləcək "dedim.
Yaşlılar mənə dərin və mənalı nəsihətlər etdilər.
" Lütfən quracağı Kollecə
diplomalı və ixtisaslı
birini gətirmə "dedilər.
Buna görə Yalınayaklar Kolleci Hindistanda
bir master ya da həkimə dərəcənin varsa
qəbul edilmeyeceğiniz tək kolleclər.
Bizim okulumuzda təhsil keçirmək üçün
universitetdən ayrılmış ya da qovulmuş olmanız lazımdır.
Əllərinizlə və haysiyetinizle
çalışmaq məcburiyyətindəsiniz.
Cəmiyyətə təqdim edəcəyiniz bir qabiliyyətiniz olduğunu
və onlara xidmət edəcəyinizi göstərmək məcburiyyətindəsiniz.
Beləcə Yalınayaklar Kollecini qurduq
və professionallığa yenidən təyin.
Professional kimdir?
Professional
qabiliyyət, güvən və inancın
bir bileşimidir.
Su kahini bir professional.
mama
bir professional.
Kırık-çıkıçı bir professional.
Bunlar dünyanın hər yerindən professionallar.
nəqliyyatı çətin olan hər kənddə onları tapa bilərsiniz.
Bu kəsləri ortaya çıxararaq sahib olduqları
məlumat və qabiliyyətlərin universal olduğunu
göstərmək istədik.
Bu məlumat və qabiliyyətlər istifadə edilməli,
bu gün belə əhəmiyyətli olduqları
bütün dünyaya
göstərilməli.
Kollec Mahatma Qandinin həyat və iş etmə
formasını nümunə götürərək işləyir.
Yerdə yemək yeyir, yerdə yatar, yerdə çalışarsınız.
Yazılı kontrakt yoxdur.
Mənimlə 20 il yaşaya ya da sabah gedə bilərsiniz.
Və kimsə aylıq 100 dollardan çox qazana bilməz.
Yalınayaklar Kollecinə pul üçün gəlirsə, heç gəlməyin.
Yalınayaklar Kollecinə çalışmaq və
mübarizə etmək üçün gələ bilərsiniz.
Bura çabalayarak düşüncələr çıxarmanızda istədiyimiz bir yer.
Düşüncənin nə olursa olsun, gəlin və təcrübənin.
Müvəffəqiyyətsiz olmanız heç əhəmiyyətli deyil.
Yaralı beretli təkrar başlayın.
Bura müəllimin şagird, şagirdin də müəllim
olduğu tək kolleclər.
Və diplom verməyən tək kollec.
diplomunuzu xidmət etdiyiniz cəmiyyət verir.
Divara mühəndis olduğunuzu göstərən
bir kağız parçası asmanıza ehtiyac yoxdur.
Bunu söylədiyimdə
"Yaxşı bizə bu etdiyinin mümkün olub olmadığını göstər.
Gösteremezsen hamısı lagalugadan başqa bir şey deyil" dedilər.
Beləcə ilk Yalınayaklar Kollecini
1986-cı ildə qurduq.
Kollec oxuma yazma bilməyən
12 ayaqyalın memar tərəfindən kvadrat metri 16,5
dollara inşa edildi.
Binada 150 adam yaşadı və çalışdı.
2002-ci ildə Ağa Xan Memarlıq Mükafatını qazandılar.
Dərhal sonra işin arxasında bir memar olduğundan şüphelendiler.
Onlara "Bəli planları bir memar etdi amma
kolleci inşa edən yalınayak mimarlardı" dedim.
Bizə inanmadıqları üçün 50.000 dollarlıq
mükafatı geri edən tək quruluş olduq.
və açıqcası Tilonia'nın ayaqyalın memarlarına
palçıq atmağa çalışdıqlarını düşündük.
Olduqca təsirli, kağız üstündə işinin mütəxəssisi olan
bir əkinçiyə "Burada necə bir şey yetişdirə?"
deyə soruşdum. Torpağa belə bir baxdı və
"Unut bunu, buradan bir şey çıxmaz.
Değmez.
Su yoxdur, yalnız daşlı torpaq." dedi.
Gözlər mənə çevrildiyi
"Tamam, kənddəki yaşlı adama gedib
burada nə yetiştirebileceğimi soruşacağam" dedim.
Səssizcə mənə baxıb belə dedi:
"Bunları, bunları və bunları edərsən, yetişəcək."
Bu şəkil oranın bu anda nəyə bənzədiyini göstərir.
Dama çıxdığımda
qadınlar mənə belə dedi: "Buranı təmizləyin.
Bu işi kişilər etməli çünki biz bu texnologiyanı kişilərlə paylaşmaq istəmirik.
Bu sayədə dam su keçirməz olacaq. "
(gülüşmələr)
Bir miqdar palma özü, bir miqdar sidik və bilmədiyim
başqa vəsaitlərdən meydana gəlirdi.
Amma sızıntının önlüyordu.
1986-cı ildə bəri sızdırmadı.
Qadınlar bu texnologiyanı kişilərlə paylaşmayacaklar.
(gülüşmələr)
Tamamilə günəş enerjisiylə çalışan
tək kolejdi.
Bütün enerji günəşdən təmin edilir.
Damda 45 kilowattlık panellər var.
Önümüzdəki 25 il daha belə olacaq.
Günəş parladıkça
enerji problemimiz olmayacaq.
İşin gözəl tərəfi
bu sistem heç Kollecə getməmiş,
yalnız 8 illik əsas təhsil almış
bir Hindi din adamı
tərəfindən quruldu.
Günəş enerjisi haqqında tanıdığım hər kəsdən
daha çox məlumatı olduğunu zəmanət edirəm.
Yalınayaklar Kolej'nde yeməklər
günəş enerjisiylə pişer.
Günəş enerjisiylə çalışan bu sobadan
qadınlar qurar.
Oxuma yazması olmayan
qadınlar bu təcrübəli
soba sistemini qurdular.
Günəş enerjisiylə çalışan parabolik bir Scheffler soba.
Çox təəssüf ki yarı yarıya Alman olsalar da
çox hassaslardı.
(gülüşmələr)
Bu qədər həssas bir Hindistanlı qadın tapa bilməzsiniz.
Bu sobadan qətiliklə
son santimetresine qədər edə bilərlər.
Günəş enerjiylə çalışan soba sayəsində
hər gün iki, ayda 60 dəfə yemək çıxarırıq.
Bir diş hekimimiz var.
Özü bir nənə, oxuma yazma bilməyən bir diş həkimi.
7.000 uşağın
diş sağlamlığıyla maraqlanır.
Yalınayak texnologiyası:
1986-cı ildə bəri damda yığılan yağış sularını yığırıq
-bunu memarlar ya da mühəndislər olmadan öz başımıza düşündük-
Bu sayədə çox az su israf olur.
Bütün dam yeraltında olan
400.000 litrlik bir tanka axır və
beləcə suyu israf etməz oluruq.
Yağış sularını topladığımız üçün, 4 illik quraqlıq olsa belə
hələ kafi içmə Suyumuz olacaq.
Uşaqların yüzdə 60ı məktəbə getmir,
çünki koyunlara, keçilərə
və digər heyvanlara
baxmaları lazımdır.
Biz də buçocuklar üçün
gecələri dərs ediləcək bir məktəb qurmağa qərar verdik.
Tilonia'nın gecə məktəbləri sayəsində
75.000-dən çox uşaq təhsil aldı.
Məktəb uşaqların həyatlarına uyğun hala gəlmişdi,
öğretmenlerinkine deyil.
Bu məktəblərdə nə öyrədirik?
Demokratiya, vətəndaşlıq,
tarlanızı necə ölçə bilərsiniz,
tutuklanırsanız nə etməlisiniz,
heyvanınız Xəstələnsəm nə etməlisiniz.
Gecə məktəblərində öğrettiklerimiz bunlar.
Bütün məktəblər günəş enerjisiylə aydınlatılıyor.
Hər beş ildən bir
seçkilər təşkil edirik.
6-14 yaş arası uşaqları
demokratik cəlb edirik,
və bir başçı seçirlər.
başçıları 12 yaş.
Gündüzləri 20 keçi güdür amma
axşamları başçılıq edir.
kabineti var,
təhsil naziri, enerji naziri, sağlamlıq naziri var.
7.000 uşağın təhsil aldığı 150 məktəbi
müşahidə və denetliyorlar.
5 il əvvəl Dünya Uşaqları Mükafatını qazandı
və İsveçə getdi.
Həyatında ilk dəfə kəndindən çölə çıxmışdı.
İsveçi heç görməmişdi.
olanlardan ötəri gözləri büyülenmedi.
Orada olan İsveç Kraliçası mənə döndü və
belə dedi: "Bu uşağa özünə güvəninin haradan gəldiyini soruşur mısın?
Yalnız 12 yaşında amma
heç bir şey gözlərini kamaştıramadı. "
Hemen solunda olan qız
mənə döndü, dimdik kraliçaya baxaraq belə dedi:
"Lütfən özünə mənim prezident olduğumu söyləyin."
(gülüşmələr)
(Alqışlar)
Oxuma yazma nisbəti çox düşükken
bəzi şeyləri kuklalarla izah edərdik.
Kuklalar bizim ünsiyyət araçlarımızdı.
Jokhim CHacha adında
300 illik bir kuklamız var.
Özü mənim psikoanalistim və müəllim.
Doktoru və vəkilinin.
Bağışçım.
Əslində hədiyyə toplar
və anlaşmazlıklarımı həll edir.
Köyümdeki problemlərə həll tapar.
Kənddə bir gərginlik varsa,
məktəbə davam azaldısa,
müəllimlə vəli arasında bir sürtüşme yaşandıysa
kukla bütün kəndin gözü qarşısında müəllimi və Vəlini
yanına çağırır və belə deyir : "Tokalaşın.
Məktəbə davam düşməməli."
Bu kuklalar Dünya Bankı hesabatlarının
geri çevrilmə məhsullarından edildi.
(gülüşmələr)
(Alqışlar)
Günəş enerjisiylə çalışan kəndlərin bu yerliləşdirilmiş və
açıqlığa qovuşdurulmuş yanaşmalarını
bu təhsilli insanlar sayəsində
Ladakh'tan Bhutan'a
bütün Hindistana
yaydık.
Ladakh'a getdiyimizdə
hava -40 dereceydi
altına girəcəyiniz bir dam edəcəyimi bilmirdim
çünki hər yer qar idi .
Oradakı bir qadına bunu soruşduq:
Günəş enerjisindən əldə edilən elektrikdən
necə faydalandıq?
Qadın bir dəqiqə düşündükdən sonra cavab verdi:
"İlk dəfə qışda ərimin üzünü görə bilirəm."
(gülüşmələr)
Əfqanıstana gedərkən,
Hindistandan aldığımız bir dərs var idi:
Kişilər eğitilemezdi.
(gülüşmələr)
Kişilər narahat,
ehtiraslı
dürtüsel olaraq dəyişəndə
və bütün istədikləri bir diplomu.
(gülüşmələr)
Dünyanın hər yerində eyni meyl vardır,
kişilər diplom istəyərlər.
Niyə? Çünki onlar kəndi tərk edərək
şəhərdə işləmək istəyirlər.
Möcüzə bir həll yolu inkişaf etdirdik:
nənəyə öyrətmək.
Bu gün dünyada ən yaxşı
ünsiyyət yolu nədir?
Televiziya? Xeyr.
Telqraf? Xeyr.
Telefon? Xeyr.
Bir qadına izah edin.
(gülüşmələr)
(Alqışlar)
Əfqanıstana ilk dəfə getdiyimizdə
üç qadın seçdik və
onları Hindistana aparmaq istədiyimizi söylədik.
"İmkansız" dedilər. "Evlərindən belə çıxa bilmirlər və
siz onları Hindistana mı aparmaq istəyirsiniz?"
"Bir imtiyaz tanıyaraq onlarla birlikdə ərlərini da aparacağam." dedim.
Ərlərini da onlarla birlikdə apardım.
Əlbəttə qadınlar kişilərdən çox daha ağıllı idi.
Bu qadınları altı ay içində
necə değiştirebilirdik?
İşarə dili.
yazıyla anlaşamazsınız.
Eyni dili danışa bilməz.
Amma işarə diliylə razılaşa.
Və altı ay içində
bir günəş enerjisi mühəndisi ola bilərlər.
Öz kəndlərinə geri döndüklərində bu sistemi qura bilərlər.
Geri dönən qadınlar getdikləri ilk kənddə
bir atelye çalışması
təşkil etdilər.
Əfqanıstanda enerji ehtiyacını günəşdən qarşılayan ilk kənd
bu üç qadın sayəsində bunu bacardı.
Bu qadın
qeyri-adi bir nənə.
55 yaş və özü Əfqanıstanda 200 evi günəş enerjisiylə işləyən hala gətirdi.
Qurduğu sistemlər çökmedi.
Əfqanıstanda bir mühəndislik firmasına gedib
firmanın müdirinə AC və DC axınlar
arasındakı fərqi izah etdi.
Adam bunu bilmirdi.
Bu üç qadın 27 başqa qadını eğitti və
Əfqanıstanda günəş enerjisiylə işləyən kənd sayı 100-ə çıxdı.
Afrikaya gedib
eyni şeyi etdik.
Bir masada oturan səkkiz doqquz fərqli ölkədən qadınlar
bir-birləriylə danışır ancaq söylədiklərindən tək söz belə anlamırdılar,
çünki hamısı başqa dillərdə danışırdılar.
Amma bədən dilləri mükəmməl idi.
Bir-birləriylə razılaşa və bu sayədə
günəş enerjisi mühəndisi halına gəlirdilər.
Sierra Leone'ye getdiyimdə
gecənin qaranlığında kəndə gələn
bir baxan olduğunu eşitdim.
Kəndə girdiyində "Necə oldu u iş?" demiş.
Onlar da "Bu iki nənə..." deyə izah etməyə başlamışlar.
"Nənə mi?" Nazir olanlara inana bilməmiş.
"Hara getdilər?" "Hindistana getdilər və geri döndülər."
düz baş nazirə gedib
"Sierra Leone'de günəş enerjisiylə elektrik çıxaran bir kənd olduğunu bilirdiniz?" demiş.
Prezident "Xeyr" demiş və kabineti yarısı sabahısı gün bu nənəyə görməyə getmiş.
"Necə oldu bu iş?"
Daha sonra məni dəvət edib "Mənə 150 nənə öyrədə bilərsiniz bilərsənmi?" dedi.
"Xeyr prezident, edə bilmərəm" dedim.
"Amma onlar edə bilərlər, eğittiğim nənə edə bilərlər."
Prezident Sierra Leon'daki ilk Yalınayak təhsil mərkəzini qurdu.
Burada 150 nənə təhsil aldı.
Qambiya:
Gambiya'ya bir nənə seçməyə getdik.
Kəndə çatdığımda hansı nənəyə
seçmək lazım olduğunu bilirdim.
Xalq mənə bəzilərini göstərərək "Bu iki qadını al" dedi.
Mən "Xeyr" dedim. "Bu qadını almaq istəyirəm."
"Niyə?" dedilər. O dil bilmir və onu tanımırsan.
Onlara "Bədən dilini sevdim, danışma tərzini bəyəndim" dedim.
"Əri əks biridir, göndərməsi çətin" dedilər.
Ərini çağırdım, gəldi,
yayğın, siyasi, əli qolu oynayan biriydi. "Mümkün deyil" dedi.
"Niyə?" "Nə qədər gözəl olduğuna bax, olmaz"
"Bəli, həqiqətən çox gözəl" dedim.
"Ya Hindisyanlı bir adamla qaçsa?"
Ən böyük qoxusu idi.
Ona "Xoşbəxt olacaq və səni telefonla axtaracaq" dedim.
Bir nənə olaraq getdi amma
bir pələng kimi geri döndü.
Təyyarədən indi və
təcrübəli biriymişcesine mətbuatla danışdı.
Milli mətbuatı təsir
və bir ulduz oldu.
Altı ay sonra geri qayıdanda "Ərin harada?" dedim.
"Bilməm, bir yerlərdədir. Heç əhəmiyyətli deyil" dedi.
(gülüşmələr)
Müvəffəqiyyət əhvalatı.
(gülüşmələr)
(Alqışlar)
Bunu söyləyərək bitirmək istəyirəm:
həlləri dışınızda axtarmayın,
içinizdə axtarın.
Və daha əvvəl bu problemləri həll etmiş insanları dinləyin.
Onlar dünyanın hər yerindəsən.
kədərlənməyin.
Dünya Bankını deyil sahədəki insanları dinləyin.
Dünyadakı bütün həllər onların əllərində.
Mahatma Qandinin bir sözüylə bitirirəm:
"Əvvəl sizi umursamazlar,
sonra sizə gülərlər,
sonra döyüş açarlar,
sonra siz qazanarsınız. "
Təşəkkürlər.
(Alqışlar)