- [Alex] Ma a támogatásokkal kezdünk foglalkozni. Viszonylag gyorsan
haladunk, mert ha az eddigi anyagot az adókról értettük, akkor
a támogatások témája is könnyen követhető. Ellenben, ha nem értetted
az adós részt, akkor, ez még titokzatosabb lesz. Tehát legyél biztos, hogy
érted az adókat, mielőtt továbblépsz a támogatásokhoz. Kezdjünk neki.
Most a támogatás csupán egy negatív, vagy fordított adó. Ahelyett, hogy elvenne, a
kormány pénzt ad a vásárlóknak vagy az eladóknak. Egy-két gazdasági tény
a támogatásokról. Az, hogy ki kapja a támogatást nem attól függ, hogy kinek fizet
a kormány. A jogi eseménye a támogatásnak, hogy kinek a kezébe kerül a
támogatás, nem ugyanaz, mint a gazdasági folyamat. Ennek már érthetőnek kell lennie
a videóból, ami az adókról szólt. Hasonlóan, az, hogy ki profitál a támogatásból
a kereslet és kínálat relatív rugalmasságától függ. Ismét, mint az
adóknál. Végezetül, a támogatásokat az adófizetőknek kell fizetni, tehát bevétel helyett,
a támogatásoknak költségük van. És egy nem hatékony kereskedelmi növekedést okoznak
amit holtteherveszteségnek hívnak. Nézzük meg részletesebben. Sok mindenről fogunk
beszélni ebben a diagramban, úgyhogy koncentráljatok erősen. Szokásos módon a piacon
kezdünk, a szabad piaci egyensúlynál. Mondjuk, hogy két dolláros áron ez a
mennyiség. Most nem megyek át azon, hogy a jogilag az, hogy ki kikapja meg
a támogatást, nem befolyásolja a gazdasági megtörténést. Hanem, rögtön
beleugrok a kulcspontba, hogy, a támogatás egy éket ver
az eladók által kapott és a vevők által fizetett ár közé.
Az egyetlen különbség az adótól, hogy az ár, amit az eladók kapnak
a támogatással, az több lesz annál, mint, amit a vevő fizet. Tehát ugyanazt az
ék-elemzést tudjuk használni itt is, azzal a különbséggel, hogy az éket a
diagramban jobbról húzzuk. Most nézzük meg a magasságát ennek az éknek, feltételezzük,
hogy az egy dollár, és rajzoljuk be a diagramba, míg a teteje hozzá nem ér a
kínálati görbéhez, az alja pedig a keresleti görbéhez. Ez most mindent elárul,
amit tudnunk kell. A tetején, a B pontnál, láthatjuk az árat
amit az eladók kapnak, mondjuk 2.40-et. Az alján, a D pontnál láthatjuk az árat
amit a vevők fizettek, 1.40. Figyeljük meg, hogy az összeg, amit az eladók kapnak
1$ több, mint amit a vevők fizettek, az az egy dollár, ami a
támogatásból jön. Figyeljük meg az alapgondolatot: nem számít, hogy az államtól
az eladók vagy a vevők kapják meg támogatást.
Végül, amikor minden le van rendezve, az eladó nettó 2.40-et kap egységenként,
és a vevő 1.40et fizet egységenként. Összehasonlítva a szabad piaci árral, meglátjuk
ki részesül a támogatás relatív nyereségéből. Ebben az esetben, mind az eladó,
mind a vevő kap a nyereségből. Tehát az eladók eredetileg 2 dollárt kaptak
egységenként és most 2.40-et, tehát 40%-al többet kapnak. A vásárlók tehát 40% nyereséget
kapnak. A vevők 2 dollárt fizettek és most 1.40-et, tehát 60% nyereséget kapnak.
Az, hogy ki kapja a nyereséget az a kereslet és kínálat relatív rugalmasságától
függ; próbáld ki te magad is azzal, hogy rajzolsz még pár diagramot
rugalmatlan kínálati görbével, és nézd meg, mi történik. Majd rajzolj
rugalmasabb kínálati görbét, úgy, hogy rugalmasabb legyen, mint a
keresleti görbe és nézd meg, ekkor mi történik. Teszteld a különböző lehetőségeket.
Következésképpen, az adó jövedelmet termel a kormánynak, a támogatás pedig
költséget. Mi is ez a költség? Figyeljük meg, hogy a támogatás egységenként 1 dollár
- ez adott a diagramban szereplő ék magassága alapján. Melyik az a mennyiség, amely támogatott?
Ez az a mennyiség. Tehát a támogatás teljes költsége az 1 dollár
szorozva a mennyiséggel, vagy a támogatás szorozva a mennyiséggel, azaz a terület,
ami itt kékkel jelenik meg. Végül, még sok van hátra, de már érthetőnek
kellene lennie. Figyeljük meg, amit a támogatás tesz, a támogatás másik hatása, nem
meglepő módon, hogy megnöveli az eladott mennyiséget. Tehát növekszik a nem támogatottól - a
támogatott mennyiségig. Most ezen elcserélt többlet egységek
esetében, nézzük mit mond a keresleti és kínálat görbe. Azt árulja el, hogy
ezeknél a plusz egységeknél, az eladók előállítási költségei túllépik
a vásárlók által kifizetett értékét a terméknek. Tehát ez a plusz mennyiség
veszteség. Az eladóknak a költsége meghaladja azt az értéket, amit ezen egységek a vásárlónak jelentenek.
Tehát a támogatás holtteherveszteséget okoz. Túl sok kereskedelem zajlik. Az adóval
ellentétben, ahol az adó csökkenti a kereskedelemi hasznot, a támogatás növeli
a pazarló kereskedelmet. Nézzük ezt a diagramot. Menjünk biztosra, hogy értjük
az egész diagramot, ezután megnézünk néhány gyakorlati alkalmazást és adunk pár
további lehetőséget, amivel a diagramot nézhetjük. De valójában ennyi a lényeg, minden itt van
ezen a diagramon. Emlékszünk a megérzésünkre, hogy
ki viseli valójában az adó terhét? A rugalmasság olyan mint a szabadulás. Tehát minél
rugalmasabb a kereslet görbe, annál inkább a vásárlók ki tudják kerülni az adózást. Minél
rugalmasabb a kínálat görbe a keresleti görbéhez viszonyítva, annál inkább,
az eladóknak ki tudják kerülni az adózást. Itt egy hasonló ráérzést adok,
hogy emlékezz, mi történik a támogatással. Az történik, hogy
ha nincs rugalmasság, vagy a görbe rugalmatlan, akkor nincs belépés. Nincs
rugalmatlanság = nincs belépés. És ha nincs belépés, akkor kapjuk
a támogatás hasznát. Ha senki sem tud belépni és elvinni a támogatást, tied
a haszon. Tehát, ha nincs rugalmasság, nincs belépés, a támogatás hasznát kapjuk meg.
Figyeljük meg. Csináljuk meg újra az adóelemzést. Feltételezzük, hogy van egy
rugalmas keresleti görbénk és egy meglehetősen rugalmatlan kínálati görbénk, és itt van az
adó-ék. Behelyezzük a diagramba és azt látjuk, hogy az eladóknak többet kell az
adóteherből viselni. Ami azt jelenti, hogy esnek az árak is. Ők fizetik az adó oroszlánrészét,
mert nincs más hely ahová mehetnének. Nem tudják az erőforrásaikat,
melyeket az adott áru előállításához használnak, más termékek előállításához
felhasználni. A kínálat viszonylag fix, az erőforrások leginkább az adott
termék előállításában hasznosak, tehát a beszállítók nem tudnak megszabadulni. Ugyanezért a
eladók nyernek a legtöbbet a támogatásokból, tehát nézzük a támogatás-éket. Berajzoljuk
a diagramba. Le tudjuk olvasni a diagramból itt, hogy az ár, amit az
eladók fizetnek nőnek, sokkal jobban, mint ahogy a vevők ára csökken, a piaci árhoz
képest. Tehát mi történik? Az, hogy van itt ez a
támogatás, de mivel a kínálati görbe rugalmatlan,
nem látunk sok erőforrást, ami máshonnan a gazdaságból jönne, hogy felvehessük
a támogatást, felvehessük a támogatást. Az erőforrások a gazdaság többi részében
nem jók ennek az árunak a gyártásához, így csak azok az erőforrások jók,
amelyek ezen a piacon vannak, a rögzített erőforrások, ezek az egyetlenek, melyek megkapják
a támogatást. Az árak felmennek, mivel nincs túl sok
külső erőforrásunk a gazdaság többi részéről, hogy előállítsuk ezt az árut. Vagy
a vevők szempontjából is végiggondolhatjuk ezt. Mikor a kereslet
viszonylag rugalmas, kikerülhetik az adózást. De, hasonlóan mikor a kereslet rugalmas,
a vásárlók a gazdaság más területeiről, helyettesítő árukkal
bejönnek és felveszik a támogatást. Magasan tartják az árakat
mert a vásárlók nem hagyják abba a helyettesítő fogyasztását és
inkább átmennek erre a piacra és megveszik ezt az árut. És mivel megkapod
mind ezt a vásárlót, akik a gazdaság más részéről jönnek, hogy megvegyék ezt az árut, az
ár nem csökken radikálisan. Még egyszer, játszunk ezzel picit. Rajzoljunk egy-két
keresleti és kínálati görbét egy adó vonallal, és egy támogatás vonallal, amíg
nem megy ösztönösen. És emlékezzünk, hogy a támogatás esetén, a nem rugalmas vagy
kevésbé rugalmas kevesebb belépést jelent, kevesebb belépés több nyereséget jelent a támogatásból, tehát
a támogatásból több hasznot nyernek. Próbáljuk ki a gyakorlatban. Kaliforniai farmerek
a Központi Völgyben nagy víz-támogatást kapnak. Általában 20-30 dollárt fizetnek hektár-lábanként
azért a vízért aminek 200-500 dollár az előállítása. Ki jár ezzel a támogatással
a legjobban? A kaliforniai pamut eladói vagy
a vásárlói? Gondolkozzunk így. A kaliforniai
pamut vásárlóinak milyen helyettesítő áruik vannak? Vajon rugalmas vagy
rugalmatlan az ő keresletük? A kaliforniai pamut vásárlóinak
nagyon rugalmas keresletük lesz, igaz? Mert a kaliforniai pamutot helyettesíteni tudják
georgiaival, pakisztánival, indiaival, és rengeteg
másik országbelivel. Valóban, a pamut árát a
a világpiac határozza meg, tehát, ha a kaliforniai pamut-eladók támogatást kapnak, az
nem sokat fog csökkenteni a pamut árán a világban. Csak néhány vevőt fog rávenni
hogy több kaliforniai pamutot vásároljon és kevesebb
Pakisztánit vagy Indiait. Ezzel szemben a kaliforniai pamut eladóinak
eléggé rugalmatlan a kínálati görbéjük. Nincs sok föld arra, amivel valamit
kezdeni lehetne és eléggé meghatározott, hogy azon mit tudnak termelni és valószínűleg
csak pamuttermelésre jó. Tehát a kaliforniai pamut eladók
részesülnek a leginkább ennek a támogatásnak a hasznából. Nem fogja levinni a nadrágok árát
a Gapnél. E helyett a kaliforniai pamut eladóinak vagy a termelőinek
a zsebébe megy. Nem meglepő módon a kaliforniai farmerek lobbiznak leginkább
ezért a támogatásért és nem a pamut fogyasztói. Tehát, ahogy
láthatjuk, a támogatások sokszor pazarlók. És az egyik oka, hogy
támogatások vannak, a politika, a különböző specifikus érdekcsoportok ereje a lobbizásban, lobbi
csoportok és tevékenységük stb. Máskor még erre visszatértünk. Habár a támogatások hasznosak is lehetnek
különösen, ha oka van annak, hogy miért alacsonyabb a kereslet egy jószág iránt
mint az áru valódi értéke. Rengeteg példát veszünk majd erről,
amikor az externáliákról fogunk beszélni, de ezt megelőzően szeretnék
még egy példát adni, ahol erre könnyen rá lehet érezni, és
ez a bér-támogatás. A következő leckében megnézzük a képzetlen vagy alacsonyan képzett
munkások bér-támogatásait és összehasonlítjuk a minimálbérrel. Köszönöm.
- Ha szeretnéd tesztelni magad, kattints a kvízkérdésekre.
Ha készen állsz a folytatásra, kattints a következő videóra.
Felirat: amara.org közösség
Fordította: Kiss Károly
Ellenőrizte és lektorálta: Mandel Kinga Magdolna