0:00:14.982,0:00:18.533
Toplumda düzeni koruyan[br]yasalara uymak zorundayız.

0:00:18.533,0:00:22.251
Tüm kimyasal maddelerin belirli[br]yasalara da uyduğunu biliyor muydunuz?

0:00:22.251,0:00:25.950
Aslında, bu yasaları ilişkilere[br]bakarak tanımlayabiliriz.

0:00:26.250,0:00:29.692
Başlamak için bazı kolay yasalar,[br]gazları yöneten yasalardır.

0:00:31.282,0:00:34.962
1662'de Robert Boyle,[br]gazları kaplara koyduklarında

0:00:34.962,0:00:38.851
ve hacimlerini değiştirdiklerinde[br]ilginç bir tepki verdiğini fark etti.

0:00:39.350,0:00:42.751
Boş bir şişe alın ve kapağı kapatın.

0:00:42.751,0:00:45.129
Şimdi şişeyi sıkıştırın, ne oluyor?

0:00:45.549,0:00:50.161
Kabın boyutu azaldığında[br]şişenin içindeki basınç artar.

0:00:50.751,0:00:54.751
Bu kabı ancak içerideki gazlar[br]geri itene kadar sıkıştırabilirsiniz.

0:00:55.283,0:00:59.933
Buna ters orantı denir [br]ve her gaz için aynı oranda değişir.

0:01:00.549,0:01:03.367
Boyle yasası, kimyagerlerin[br]herhangi bir basınçtaki

0:01:03.367,0:01:05.917
herhangi bir gazın hacmini[br]tahmin etmelerine yarar

0:01:05.917,0:01:08.218
çünkü ilişki her zaman aynıdır.

0:01:09.167,0:01:12.122
1780'de Jacques Charles gazlar[br]ve sıcaklıkları arasında

0:01:12.122,0:01:14.442
farklı bir ilişki olduğunu fark etti.

0:01:14.822,0:01:16.976
Daha önce bir sıcak[br]hava balonu gördüyseniz

0:01:16.976,0:01:17.961
bu yasayı gördünüz.

0:01:17.961,0:01:20.138
Balon yerdeyken tamamen düzdür.

0:01:20.138,0:01:22.881
Balonu bir parti balonu gibi[br]havaya uçurmak yerine,

0:01:22.881,0:01:26.118
kılıfın içindeki havayı ısıtmak için[br]dev bir alev kullanırlar.

0:01:26.593,0:01:30.775
Hava ısındığında, gaz hacmi[br]arttıkça balon şişmeye başlar.

0:01:30.775,0:01:33.423
Gaz ne kadar sıcak olursa[br]hacim de o kadar büyük olur

0:01:33.423,0:01:34.823
ve bu Charles'ın yasasıdır.

0:01:35.143,0:01:37.173
Bu yasa Boyle'un yasasından farklıdır.

0:01:37.583,0:01:39.922
Charles'ın yasasının ilişkisi direkttir.

0:01:40.221,0:01:43.435
Sıcaklık arttıkça hacim de artar.

0:01:44.179,0:01:46.446
Üçüncü yasa da kolayca gösterilebilir.

0:01:46.676,0:01:49.279
Parti balonlarını şişirdiğinizde[br]hacim artar.

0:01:49.849,0:01:54.429
Üflerken ciğerlerinizden balona[br]daha fazla gaz parçacığı sokarsınız.

0:01:54.929,0:01:59.620
Bu balon hacminin artmasına neden olur.[br]Bu Avogadro'nun yürürlükteki kanunu.

0:02:00.430,0:02:05.617
Bir kaba eklenen gaz parçacıklarının[br]sayısı arttıkça hacim de artacaktır.

0:02:05.854,0:02:09.334
Çok fazla parçacık eklerseniz[br]bundan sonra ne olacağını biliyorsunuz.

0:02:10.444,0:02:13.829
Yasalar her yerde, en küçük[br]gaz parçacıklarında bile.

0:02:14.259,0:02:17.992
Onları sıkarsanız parçacıklar[br]birbirine itildikçe basınç artar.

0:02:18.382,0:02:21.799
Düşük hacim yüksek basınç anlamına[br]gelir çünkü bu parçacıklar geri iter.

0:02:22.309,0:02:27.038
Sıcaklık arttıkça, gazlar birbirinden[br]uzaklaşır ve hacim de artar.

0:02:27.938,0:02:32.690
Son olarak, kapalı bir kaba gaz[br]eklerseniz bu kabın hacmi artar.

0:02:33.131,0:02:35.077
Ancak çok fazla eklememeye dikkat edin,

0:02:35.077,0:02:37.483
aksi takdirde balonun[br]patlamasına sebep olursunuz.