1
00:00:14,982 --> 00:00:18,533
W społeczeństwie, musimy przestrzegać praw 
utrzymujących porządek.

2
00:00:18,533 --> 00:00:22,251
Czy wiecie, ze podobnie jest w przypadku materii?

3
00:00:22,251 --> 00:00:26,250
Możemy opisać te prawa patrząc na relacje.

4
00:00:26,250 --> 00:00:31,282
Na początek kilka prostych praw rządzących gazami.

5
00:00:31,282 --> 00:00:36,182
W 1662 roku, Robert Boyle zdał sobie sprawę, 
że gazy miają ciekawą właściwość

6
00:00:36,182 --> 00:00:39,350
gdy je włożyć do pojemnika i zmienić jego objętość.

7
00:00:39,350 --> 00:00:42,751
Weźmy pustą butelkę, zakręćmy korek,

8
00:00:42,751 --> 00:00:45,549
a następnie ściśnijmy ją. 
Co się wtedy stanie?

9
00:00:45,549 --> 00:00:50,751
Ciśnienie wewnątrz wzrasta 
wraz ze zmniejszeniem rozmiaru butelki.

10
00:00:50,751 --> 00:00:55,283
Możemy zgnieść butelkę jedynie do momentu, 
aż gaz nie odepchnie naszej ręki z powrotem.

11
00:00:55,283 --> 00:01:00,549
Nazywa się to proporcjonalnością odwrotną 
i zmienia się identycznie dla każdego gazu.

12
00:01:00,549 --> 00:01:05,917
Prawo Boyle'a pozwala chemikom przewidzieć 
objętość każdego gazu w dowolnym ciśnieniu,

13
00:01:05,917 --> 00:01:09,167
ponieważ ich zależność jest niezmienna.

14
00:01:09,167 --> 00:01:14,982
W 1780 roku Jacques Charles zauważył związek 
pomiędzy gazami, a ich temperaturą.

15
00:01:14,982 --> 00:01:18,086
Jeśli kiedykolwiek widziałeś balon gazowy, 
widziałeś jak ta zasada działa.

16
00:01:18,086 --> 00:01:20,583
Kiedy położy się balon na ziemi,
jest on całkiem płaski.

17
00:01:20,583 --> 00:01:26,815
Nadmuchuje się go za pomocą ogromnego płomienia podgrzewającego powietrze wewnątrz powłoki.

18
00:01:26,815 --> 00:01:31,433
Wraz z podgrzewaniem wzrasta objętość powietrza.

19
00:01:31,433 --> 00:01:35,283
Im gaz staje się cieplejszy, tym większa jego objętość.
Tak brzmi Prawo Charles'a.

20
00:01:35,283 --> 00:01:38,181
Zauważcie, że różni się od Prawa Boyle'a.

21
00:01:38,181 --> 00:01:40,299
Prawo Charles'a określa bezpośredni związek.

22
00:01:40,299 --> 00:01:44,216
Wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się objętość.

23
00:01:44,216 --> 00:01:46,699
Trzecie prawo równie łatwo zademonstrować.

24
00:01:46,699 --> 00:01:49,849
Kiedy nadmuchujemy baloniki
wzrasta w nich ciśnienie.

25
00:01:49,849 --> 00:01:55,000
Wdmuchujemy cząsteczki gazów 
z naszych płuc do balonu.

26
00:01:55,000 --> 00:02:00,754
To wpływa na zwiększenie objętości balonu. 
Oto Prawo Avogadra.

27
00:02:00,754 --> 00:02:04,054
Wraz ze wzrostem liczby cząsteczek gazu,

28
00:02:04,054 --> 00:02:05,989
wzrasta objętość balonu.

29
00:02:05,989 --> 00:02:10,021
Jeśli wdmuchniemy za dużo cząsteczek...
Wiecie co się stanie.

30
00:02:10,021 --> 00:02:14,489
Prawa funkcjonują wszędzie, 
nawet w najmniejszej cząsteczce gazu.

31
00:02:14,489 --> 00:02:18,388
Jeśli je ścisnąć, ciśnienie wzrośnie,
jako że cząstki są ściśnięte.

32
00:02:18,388 --> 00:02:22,371
Mniejsza objętość oznacza większe ciśnienie, 
ponieważ cząsteczki odpychają się.

33
00:02:22,371 --> 00:02:28,287
Wraz ze wzrostem temperatury cząsteczki gazów 
oddalają się od siebie, a objętość wzrasta.

34
00:02:28,287 --> 00:02:33,323
Wreszcie, jeśli doda się gazu do zamkniętego pojemnika, w pojemniku objętość również wzrośnie.

35
00:02:33,323 --> 00:02:38,355
Uwaga jednak, by nie dodać zbyt dużo, 
bo balon pęknie.