WEBVTT

00:00:08.463 --> 00:00:12.013
Kada istoričari pričaju
o užasima 20. veka,

00:00:12.013 --> 00:00:17.503
često mislimo na one koji su se desili
tokom i između dva Svetska rata.

00:00:17.503 --> 00:00:20.543
Pored Genocida nad Jermenima
u savremenoj Turskoj,

00:00:20.543 --> 00:00:22.653
Silovanja Nanking u Kini,

00:00:22.653 --> 00:00:24.753
i Kristalne noći u Nemačkoj,

00:00:24.753 --> 00:00:27.522
još jedna užasna kampanja
etničkog čišćenja

00:00:27.522 --> 00:00:32.765
se desila na ostrvu između
Atlantskog okeana i Karipskog mora.

NOTE Paragraph

00:00:32.765 --> 00:00:35.754
Koreni ovog konflikta sežu do 1492,

00:00:35.754 --> 00:00:39.432
kada je Kristifor Kolumbo
nabasao na ovo karipsko ostrvo

00:00:39.432 --> 00:00:46.043
koje će da nazove Hispaniola
započinjući talas evropske kolonizacije.

00:00:46.043 --> 00:00:50.665
Prvobitni stanovnici ostrva Taino
su destekovani nasiljem i bolešću,

00:00:50.665 --> 00:00:54.543
a Evropljani su uvezli ogroman broj
porobljenih Afrikanaca

00:00:54.543 --> 00:00:58.043
kako bi rintali na profitabilnim
plantažama šećera.

00:00:58.043 --> 00:01:01.335
Do 1777, ostrvo je podeljeno

00:01:01.335 --> 00:01:03.416
između Zapada
kojim je upravljala Francuska

00:01:03.416 --> 00:01:05.986
i Istoka kojim je upravljala Španija.

00:01:05.986 --> 00:01:11.395
Masovna pobuna robova je Haitiju
omogućila nezavisnost od Francuske 1804.

00:01:11.395 --> 00:01:14.325
i postao je prva crna republika na svetu.

00:01:14.325 --> 00:01:16.515
Međutim, nova nacija je to skupo platila,

00:01:16.515 --> 00:01:21.626
izolovana od svetske ekonomije
i pod omčom duga bivših gospodara.

00:01:21.626 --> 00:01:24.965
U međuvremenu će Dominikanska republika
da proglasi nezavisnost

00:01:24.965 --> 00:01:28.756
tako što će prvo da zbaci haićansku vlast
u istočnoj Hispanioli,

00:01:28.756 --> 00:01:32.116
a kasnije španski
i američki kolonijalizam.

00:01:32.116 --> 00:01:36.186
Uprkos dugoj istoriji saradnje
između ove dve države,

00:01:36.186 --> 00:01:39.977
većina dominikanske elite
je gledala na Haiti kao na rasnu pretnju

00:01:39.977 --> 00:01:46.148
koja je ugrožavala političke i trgovinske
odnose sa belim zapadnim nacijama.

NOTE Paragraph

00:01:46.148 --> 00:01:48.001
U godinama nakon I svetskog rata,

00:01:48.001 --> 00:01:51.357
Sjedinjene države su okupirale
oba dela ostrva.

00:01:51.357 --> 00:01:54.832
To su uradile kako bi osigurale
svoju moć na zapadnoj hemisferi,

00:01:54.832 --> 00:01:59.308
uništavajući lokalnu opoziciju
i uspostavljajući vlade naklonjene SAD-u.

00:01:59.308 --> 00:02:02.860
Okrutna i rasistička priroda
američke okupacije,

00:02:02.860 --> 00:02:06.208
naročito duž udaljene
dominikansko-haićanske granice,

00:02:06.208 --> 00:02:10.872
postavila je temelj većim nepočinstvima
nakon povlačenja SAD-a.

NOTE Paragraph

00:02:10.872 --> 00:02:15.007
Godine 1930, liberalnog dominikanskog
predsednika Horasija Vaskeza

00:02:15.007 --> 00:02:19.279
je svrgnuo njegov načelnik vojske,
Rafael Truhiljo.

00:02:19.279 --> 00:02:22.009
Uprkos tome što je bio
i sam delom Haićanin,

00:02:22.009 --> 00:02:25.991
Truhiljo je gledao na prisustvo bikulturne
haićansko-dominikanske granične oblasti

00:02:25.991 --> 00:02:28.019
i kao na pretnju njegovoj vlasti

00:02:28.019 --> 00:02:32.159
i kao na rutu za beg
političkih revolucionara.

00:02:32.159 --> 00:02:35.739
U jezivom govoru iz 2. oktobra 1937,

00:02:35.739 --> 00:02:39.389
nije ostavio mesta sumnji
o njegovim namerama za region.

00:02:39.389 --> 00:02:43.493
Tvrdeći da štiti dominikanske
zemljoradnike od pljački i upada,

00:02:43.493 --> 00:02:48.119
Truhiljo je najavio smaknuće
300 Haićana duž granice

00:02:48.119 --> 00:02:53.179
i obećao je da će se njegov
takozvani "lek" nastaviti.

NOTE Paragraph

00:02:53.179 --> 00:02:55.879
U narednih nekoliko nedelja,
dominikanska vojska,

00:02:55.879 --> 00:02:57.949
u službi Truhiljovih naredbi,

00:02:57.949 --> 00:03:01.540
ubila je na hiljade haićanskih
muškaraca i žena,

00:03:01.540 --> 00:03:04.400
pa čak i njihovu dominikansku decu.

00:03:04.400 --> 00:03:07.270
Vojni cilj su bili Haićani crnci,

00:03:07.270 --> 00:03:11.470
iako su mnogi Dominikanci
i sami bili tamne kože.

00:03:11.470 --> 00:03:14.170
Neka svedočenja kažu
da kako bi razlikovali stanovnike

00:03:14.170 --> 00:03:16.161
jedne družave od drugih

00:03:16.161 --> 00:03:21.341
ubice su terale svoje žrtve
da izgovore špansku reč za peršun.

00:03:21.341 --> 00:03:25.470
Dominikanci su je izgovarali perejil,
treperavim španskim "r".

00:03:25.470 --> 00:03:30.732
Prvobitni haićanski jerzi, pak,
je kreolski, koji nema treperavo r.

00:03:30.732 --> 00:03:33.349
Pa, ako je ljudima
bilo teško da kažu perejil,

00:03:33.349 --> 00:03:37.481
procenjivalo bi se da su Haićani
i odmah su ubijani.

00:03:37.481 --> 00:03:40.620
Međutim, noviji akademici
pretpostavljaju da slični testovi

00:03:40.620 --> 00:03:44.422
nisu bili jedini faktor koji je korišćen
da se odredi ko će da bude ubijen,

00:03:44.422 --> 00:03:48.431
naročito stoga što su mnogi pogranični
stanovnici bili bilingvalni.

NOTE Paragraph

00:03:48.431 --> 00:03:52.051
Dominikanska vlada je cenzurisala
sve vesti o masakru,

00:03:52.051 --> 00:03:54.242
dok su tela bacali u jaruge,

00:03:54.242 --> 00:03:55.523
istovarali ih u reke

00:03:55.523 --> 00:03:58.302
ili palili kako bi se rešili dokaza.

00:03:58.302 --> 00:04:02.233
Zbog toga niko ne zna tačno
koliko ljudi je ubijeno,

00:04:02.233 --> 00:04:07.548
iako savremenici procenjuju
da broj seže od oko 4.000 do 15.000.

00:04:07.548 --> 00:04:11.341
Ipak je stepen krvoprolića
bio očit mnogim posmatračima.

NOTE Paragraph

00:04:11.341 --> 00:04:14.933
Kako je američki ambasador
u Dominikanskoj republici tada zabeležio:

00:04:14.933 --> 00:04:19.114
"Čitav severozapad od granice,
sa dahabonske strane,

00:04:19.114 --> 00:04:22.144
je potpuno lišen Haićana.

00:04:22.144 --> 00:04:28.454
Oni koji nisu smaknuti, pobegli su preko
granice ili se i dalje skrivaju u žbunju."

00:04:28.454 --> 00:04:30.833
Vlada je pokušavala
da se odrekne odgovrnosti

00:04:30.833 --> 00:04:33.884
i da za ubistva okrivi
samoorganizovane građane,

00:04:33.884 --> 00:04:37.040
međutim Truhiljo
je doživeo međunarodnu osudu.

00:04:37.040 --> 00:04:38.884
Na kraju je dominikanska vlada

00:04:38.884 --> 00:04:44.514
primorana da plati obeštećenje
od svega 525.000 dolara Haitiju,

00:04:44.514 --> 00:04:46.364
međutim, zbog korumpirane birokratije,

00:04:46.364 --> 00:04:51.167
jedva da je išta od ovog novca stiglo
do preživelih ili njihovih porodica.

00:04:51.167 --> 00:04:53.884
Ni Truhiljo, niti bilo ko iz njegove vlade

00:04:53.884 --> 00:04:58.114
nisu nikad kažnjeni
za ovaj zločin protiv čovečnosti.

NOTE Paragraph

00:04:58.114 --> 00:05:01.115
Zaveštanje masakra ostaje izvor tenzija

00:05:01.115 --> 00:05:02.764
između dve države.

00:05:02.764 --> 00:05:07.464
Aktivisti sa obe strane granice
su pokušavali da zaleče rane iz prošlosti.

00:05:07.464 --> 00:05:10.303
Međutim, dominikanska država
je uradila malo ili nimalo

00:05:10.303 --> 00:05:14.015
da zvanično oda poštu
masakru ili njegovim žrtvama.

00:05:14.015 --> 00:05:18.906
U međuvremenu, sećanje na Haićanski
masakr ostaje jezivi podsetnik

00:05:18.906 --> 00:05:22.166
na to kako vođe gladni moći
mogu da izmanipulišu ljudima

00:05:22.166 --> 00:05:24.727
da se okrenu protiv
svojih celoživotnih komšija.