WEBVTT

00:00:06.755 --> 00:00:08.762
Dünyayı saran ağ (WWW),

00:00:08.762 --> 00:00:11.036
yani sizin muhtemelen bu videoyu izlemekte olduğunuz yer,

00:00:11.036 --> 00:00:13.251
her gün milyonlarca insan tarafından

00:00:13.251 --> 00:00:14.211
hava durumuna bakmaktan

00:00:14.211 --> 00:00:15.335
yemek sipariş etmeye,

00:00:15.335 --> 00:00:16.404
sohbet etmekten

00:00:16.404 --> 00:00:17.218
bankacılık işlemlerine,

00:00:17.218 --> 00:00:18.305
haber paylaşmaktan

00:00:18.305 --> 00:00:19.322
devrim başlatmaya kadar

00:00:19.322 --> 00:00:21.125
her şey için kullanılmakta.

00:00:21.125 --> 00:00:24.328
Bilgisayardan, telefondan, hatta arabadan bile bağlanıyoruz.

00:00:24.328 --> 00:00:25.496
O orada,

00:00:25.496 --> 00:00:27.050
tüm çevremizde, her an.

00:00:27.050 --> 00:00:28.717
Peki o tam olarak nedir?

00:00:29.064 --> 00:00:32.051
Öncelikle, Dünyayı Saran Ağ (WWW) Internet değildir;

00:00:32.051 --> 00:00:34.905
her ne kadar bu iki terim, sıkça birbirinin yerine kullanılsa da.

00:00:34.905 --> 00:00:37.607
Internet, bilgisayarların veri paylaşması için

00:00:37.607 --> 00:00:39.470
birbirlerine bağlanmasından ibarettir.

00:00:39.470 --> 00:00:41.145
Internet ilk ortaya çıktığında,

00:00:41.145 --> 00:00:44.161
bilgisayarlar birbirlerine doğrudan arama yapmaktaydı.

00:00:44.161 --> 00:00:46.426
Günümüzde, tüm çevremizde ağlar var;

00:00:46.426 --> 00:00:49.023
böylece bilgisayarlar kesintisiz olarak iletişim hâlinde.

00:00:49.023 --> 00:00:50.757
Internet sayesinde sağlanan iletişimin

00:00:50.757 --> 00:00:52.265
pek çok kullanım alanı var;

00:00:52.265 --> 00:00:54.805
e-posta, dosya paylaşımı ya da toplu sohbet gibi.

00:00:54.805 --> 00:00:56.192
Ama en yaygın kullanım amacı

00:00:56.192 --> 00:00:57.995
Dünyayı Saran Ağ erişimi.

00:00:57.995 --> 00:01:00.607
Ağı, bir dizi gökdelenler oluşmuş varsayın;

00:01:00.607 --> 00:01:02.753
her biri bir web sağlayıcıyı temsil ediyor.

00:01:02.753 --> 00:01:05.618
Bunlar, daima Internet'e bağlı olan bilgisayarlardır ve

00:01:05.618 --> 00:01:08.449
veri depolamak ve paylaşmak için özel tasarlanmışlardır.

00:01:08.449 --> 00:01:10.468
Birisi, bir web sitesi kurduğunda,

00:01:10.468 --> 00:01:12.694
bu gökdelende bir oda kiralamış olur.

00:01:12.694 --> 00:01:14.581
İçini bilgi ile doldurur ve

00:01:14.581 --> 00:01:16.452
başkalarının girmesi için

00:01:16.452 --> 00:01:18.869
bu bilgiyi düzenler.

00:01:18.869 --> 00:01:20.646
Bu gökdelenlere sahip olup,

00:01:20.646 --> 00:01:22.033
içlerindeki odaları kiralayanlara

00:01:22.033 --> 00:01:23.368
"web host" denir.

00:01:23.368 --> 00:01:24.887
Ama isteyen herkes, doğru ekipmanla ve

00:01:24.887 --> 00:01:27.200
işin nasıl yapılacağını bildikten sonra web server kurabilir.

00:01:27.200 --> 00:01:29.156
Bir web sitesine sahip olmanın önemli bir

00:01:29.156 --> 00:01:30.992
bileşeni daha vardır ki,

00:01:30.992 --> 00:01:33.426
o olmadan kaybolmamak elde değildir.

00:01:33.426 --> 00:01:35.331
O da web sitesinin adresidir ve

00:01:35.331 --> 00:01:36.664
alan adını içerir.

00:01:36.664 --> 00:01:38.397
Tıpkı gerçek dünyadaki adresler gibi,

00:01:38.397 --> 00:01:41.326
web site adresleri sizi gitmek istediğiniz yere ulaştırır.

00:01:41.326 --> 00:01:43.199
Web sitelerinde tutulan bilgiler,

00:01:43.199 --> 00:01:44.737
web dilindedir;

00:01:44.737 --> 00:01:46.869
HTML ve JavaScript gibi.

00:01:46.869 --> 00:01:48.775
Aradığımız web sitesini bulduğumuzda,

00:01:48.775 --> 00:01:52.033
web tarayıcımız sitedeki tüm kodu alır ve

00:01:52.033 --> 00:01:55.084
sözcüklere, grafiklere, videolara dönüştürür.

00:01:55.084 --> 00:01:57.872
Bilgisayar dili bilmemiz gerekmez, çünkü

00:01:57.872 --> 00:02:01.320
web tarayıcımız bizim için bir grafik arayüz yaratır.

00:02:01.320 --> 00:02:02.783
Aslında bir çok yönden,

00:02:02.783 --> 00:02:05.283
Dünyayı Saran Ağ büyük bir sanal şehir gibidir.

00:02:05.283 --> 00:02:06.893
Burada, web dilinde

00:02:06.893 --> 00:02:08.259
başkalarıyla iletişim kurarız ve

00:02:08.259 --> 00:02:10.618
tarayıcılarımız da bize çevirmenlik yapar.

00:02:10.618 --> 00:02:12.866
Şehirlerin nasıl sahibi yoksa,

00:02:12.866 --> 00:02:14.332
ağın da sahibi yoktur;

00:02:14.332 --> 00:02:15.949
o hepimize aittir.

00:02:15.949 --> 00:02:17.785
Herkes taşınıp, bir dükkan açabilir.

00:02:17.785 --> 00:02:19.840
Erişim sağlamak için, bir Internet servis sağlayıcıya

00:02:19.840 --> 00:02:21.474
ücret ödememiz gerekebilir;

00:02:21.474 --> 00:02:23.368
ya da web alanı kiralamak için hosting şirketine

00:02:23.368 --> 00:02:25.865
veya web adresimizi almak için kayıt rehberine.

00:02:25.865 --> 00:02:27.948
Tıpkı bir şehirdeki hizmet firmaları gibi,

00:02:27.948 --> 00:02:29.984
bu şirketler de önemli araçlar sağlar.

00:02:29.984 --> 00:02:31.366
Ama sonuçta hiçbiri

00:02:31.366 --> 00:02:32.986
ağın sahibi değildir.

00:02:32.986 --> 00:02:34.823
Ağı bu kadar özel kılan gerçek neden

00:02:34.823 --> 00:02:36.617
tam da adında gizlidir.

00:02:36.617 --> 00:02:37.950
Ağdan önce,

00:02:37.950 --> 00:02:39.533
bilginin çoğunu çizgisel biçimde

00:02:39.533 --> 00:02:41.027
kullanmak zorunda kalıyorduk.

00:02:41.027 --> 00:02:42.863
Kitaplarda ya da gazete makalelerinde,

00:02:42.863 --> 00:02:45.284
her cümle baştan sona okunur,

00:02:45.284 --> 00:02:46.832
sayfa sayfa ilerlenir,

00:02:46.832 --> 00:02:49.533
sonuna kadar düz bir çizgide gidilir.

00:02:49.533 --> 00:02:51.572
Ama beynimiz aslında böyle çalışmaz.

00:02:51.572 --> 00:02:53.865
Her bir düşüncemiz, diğer düşüncelerimizle bağlantılıdır.

00:02:53.865 --> 00:02:55.574
Anılar ve duygular, tıpkı ağda olduğu gibi

00:02:55.574 --> 00:02:58.611
gevşek biçimde hepsi birbirine bağlıdır.

00:02:58.611 --> 00:03:01.315
Dünyayı Saran Ağın yaratıcısı Tim Berners-Lee,

00:03:01.315 --> 00:03:04.517
veriyi düzenleme yöntemi olarak, bu doğal yapıyı

00:03:04.517 --> 00:03:06.852
örnek almak gerektiğini fark etmişti.

00:03:06.852 --> 00:03:09.618
Ağ bunu hiperlinkler sayesinde başarır.

00:03:09.618 --> 00:03:11.890
Bir web sitesinin içinden pek çok sayfaya bağlantı vererek,

00:03:11.890 --> 00:03:14.163
hatta başka sitelere yönlendirme yaparak,

00:03:14.163 --> 00:03:16.950
bilgiyi ve düşünceleri anında genişletir.

00:03:16.950 --> 00:03:18.450
Hiperlinkler sayesinde,

00:03:18.450 --> 00:03:19.524
ağın işleyişi tıpkı

00:03:19.524 --> 00:03:22.516
düşüncelerimizin işleyişi gibi olur.

00:03:22.516 --> 00:03:24.663
Ağ yaşamımızın büyük bir parçası;

00:03:24.663 --> 00:03:26.516
çünkü yapısal ve içeriksel olarak

00:03:26.516 --> 00:03:28.683
hem toplumun tümünü

00:03:28.683 --> 00:03:30.807
hem de bireysel zihnimizi yansıtıyor.

00:03:30.807 --> 00:03:32.571
Tüm sınırları aşarak,

00:03:32.571 --> 00:03:34.856
ırk, cinsiyet, yaş ve hatta uzay-zamanı aşarak

00:03:34.856 --> 00:03:36.182
bu zihinleri

00:03:36.182 --> 00:03:37.812
birbirine bağlıyor.