1
00:00:06,755 --> 00:00:08,762
Dünyayı saran ağ (WWW),

2
00:00:08,762 --> 00:00:11,036
yani sizin muhtemelen bu videoyu izlemekte olduğunuz yer,

3
00:00:11,036 --> 00:00:13,251
her gün milyonlarca insan tarafından

4
00:00:13,251 --> 00:00:14,211
hava durumuna bakmaktan

5
00:00:14,211 --> 00:00:15,335
yemek sipariş etmeye,

6
00:00:15,335 --> 00:00:16,404
sohbet etmekten

7
00:00:16,404 --> 00:00:17,218
bankacılık işlemlerine,

8
00:00:17,218 --> 00:00:18,305
haber paylaşmaktan

9
00:00:18,305 --> 00:00:19,322
devrim başlatmaya kadar

10
00:00:19,322 --> 00:00:21,125
her şey için kullanılmakta.

11
00:00:21,125 --> 00:00:24,328
Bilgisayardan, telefondan, hatta arabadan bile bağlanıyoruz.

12
00:00:24,328 --> 00:00:25,496
O orada,

13
00:00:25,496 --> 00:00:27,050
tüm çevremizde, her an.

14
00:00:27,050 --> 00:00:28,717
Peki o tam olarak nedir?

15
00:00:29,064 --> 00:00:32,051
Öncelikle, Dünyayı Saran Ağ (WWW) Internet değildir;

16
00:00:32,051 --> 00:00:34,905
her ne kadar bu iki terim, sıkça birbirinin yerine kullanılsa da.

17
00:00:34,905 --> 00:00:37,607
Internet, bilgisayarların veri paylaşması için

18
00:00:37,607 --> 00:00:39,470
birbirlerine bağlanmasından ibarettir.

19
00:00:39,470 --> 00:00:41,145
Internet ilk ortaya çıktığında,

20
00:00:41,145 --> 00:00:44,161
bilgisayarlar birbirlerine doğrudan arama yapmaktaydı.

21
00:00:44,161 --> 00:00:46,426
Günümüzde, tüm çevremizde ağlar var;

22
00:00:46,426 --> 00:00:49,023
böylece bilgisayarlar kesintisiz olarak iletişim hâlinde.

23
00:00:49,023 --> 00:00:50,757
Internet sayesinde sağlanan iletişimin

24
00:00:50,757 --> 00:00:52,265
pek çok kullanım alanı var;

25
00:00:52,265 --> 00:00:54,805
e-posta, dosya paylaşımı ya da toplu sohbet gibi.

26
00:00:54,805 --> 00:00:56,192
Ama en yaygın kullanım amacı

27
00:00:56,192 --> 00:00:57,995
Dünyayı Saran Ağ erişimi.

28
00:00:57,995 --> 00:01:00,607
Ağı, bir dizi gökdelenler oluşmuş varsayın;

29
00:01:00,607 --> 00:01:02,753
her biri bir web sağlayıcıyı temsil ediyor.

30
00:01:02,753 --> 00:01:05,618
Bunlar, daima Internet'e bağlı olan bilgisayarlardır ve

31
00:01:05,618 --> 00:01:08,449
veri depolamak ve paylaşmak için özel tasarlanmışlardır.

32
00:01:08,449 --> 00:01:10,468
Birisi, bir web sitesi kurduğunda,

33
00:01:10,468 --> 00:01:12,694
bu gökdelende bir oda kiralamış olur.

34
00:01:12,694 --> 00:01:14,581
İçini bilgi ile doldurur ve

35
00:01:14,581 --> 00:01:16,452
başkalarının girmesi için

36
00:01:16,452 --> 00:01:18,869
bu bilgiyi düzenler.

37
00:01:18,869 --> 00:01:20,646
Bu gökdelenlere sahip olup,

38
00:01:20,646 --> 00:01:22,033
içlerindeki odaları kiralayanlara

39
00:01:22,033 --> 00:01:23,368
"web host" denir.

40
00:01:23,368 --> 00:01:24,887
Ama isteyen herkes, doğru ekipmanla ve

41
00:01:24,887 --> 00:01:27,200
işin nasıl yapılacağını bildikten sonra web server kurabilir.

42
00:01:27,200 --> 00:01:29,156
Bir web sitesine sahip olmanın önemli bir

43
00:01:29,156 --> 00:01:30,992
bileşeni daha vardır ki,

44
00:01:30,992 --> 00:01:33,426
o olmadan kaybolmamak elde değildir.

45
00:01:33,426 --> 00:01:35,331
O da web sitesinin adresidir ve

46
00:01:35,331 --> 00:01:36,664
alan adını içerir.

47
00:01:36,664 --> 00:01:38,397
Tıpkı gerçek dünyadaki adresler gibi,

48
00:01:38,397 --> 00:01:41,326
web site adresleri sizi gitmek istediğiniz yere ulaştırır.

49
00:01:41,326 --> 00:01:43,199
Web sitelerinde tutulan bilgiler,

50
00:01:43,199 --> 00:01:44,737
web dilindedir;

51
00:01:44,737 --> 00:01:46,869
HTML ve JavaScript gibi.

52
00:01:46,869 --> 00:01:48,775
Aradığımız web sitesini bulduğumuzda,

53
00:01:48,775 --> 00:01:52,033
web tarayıcımız sitedeki tüm kodu alır ve

54
00:01:52,033 --> 00:01:55,084
sözcüklere, grafiklere, videolara dönüştürür.

55
00:01:55,084 --> 00:01:57,872
Bilgisayar dili bilmemiz gerekmez, çünkü

56
00:01:57,872 --> 00:02:01,320
web tarayıcımız bizim için bir grafik arayüz yaratır.

57
00:02:01,320 --> 00:02:02,783
Aslında bir çok yönden,

58
00:02:02,783 --> 00:02:05,283
Dünyayı Saran Ağ büyük bir sanal şehir gibidir.

59
00:02:05,283 --> 00:02:06,893
Burada, web dilinde

60
00:02:06,893 --> 00:02:08,259
başkalarıyla iletişim kurarız ve

61
00:02:08,259 --> 00:02:10,618
tarayıcılarımız da bize çevirmenlik yapar.

62
00:02:10,618 --> 00:02:12,866
Şehirlerin nasıl sahibi yoksa,

63
00:02:12,866 --> 00:02:14,332
ağın da sahibi yoktur;

64
00:02:14,332 --> 00:02:15,949
o hepimize aittir.

65
00:02:15,949 --> 00:02:17,785
Herkes taşınıp, bir dükkan açabilir.

66
00:02:17,785 --> 00:02:19,840
Erişim sağlamak için, bir Internet servis sağlayıcıya

67
00:02:19,840 --> 00:02:21,474
ücret ödememiz gerekebilir;

68
00:02:21,474 --> 00:02:23,368
ya da web alanı kiralamak için hosting şirketine

69
00:02:23,368 --> 00:02:25,865
veya web adresimizi almak için kayıt rehberine.

70
00:02:25,865 --> 00:02:27,948
Tıpkı bir şehirdeki hizmet firmaları gibi,

71
00:02:27,948 --> 00:02:29,984
bu şirketler de önemli araçlar sağlar.

72
00:02:29,984 --> 00:02:31,366
Ama sonuçta hiçbiri

73
00:02:31,366 --> 00:02:32,986
ağın sahibi değildir.

74
00:02:32,986 --> 00:02:34,823
Ağı bu kadar özel kılan gerçek neden

75
00:02:34,823 --> 00:02:36,617
tam da adında gizlidir.

76
00:02:36,617 --> 00:02:37,950
Ağdan önce,

77
00:02:37,950 --> 00:02:39,533
bilginin çoğunu çizgisel biçimde

78
00:02:39,533 --> 00:02:41,027
kullanmak zorunda kalıyorduk.

79
00:02:41,027 --> 00:02:42,863
Kitaplarda ya da gazete makalelerinde,

80
00:02:42,863 --> 00:02:45,284
her cümle baştan sona okunur,

81
00:02:45,284 --> 00:02:46,832
sayfa sayfa ilerlenir,

82
00:02:46,832 --> 00:02:49,533
sonuna kadar düz bir çizgide gidilir.

83
00:02:49,533 --> 00:02:51,572
Ama beynimiz aslında böyle çalışmaz.

84
00:02:51,572 --> 00:02:53,865
Her bir düşüncemiz, diğer düşüncelerimizle bağlantılıdır.

85
00:02:53,865 --> 00:02:55,574
Anılar ve duygular, tıpkı ağda olduğu gibi

86
00:02:55,574 --> 00:02:58,611
gevşek biçimde hepsi birbirine bağlıdır.

87
00:02:58,611 --> 00:03:01,315
Dünyayı Saran Ağın yaratıcısı Tim Berners-Lee,

88
00:03:01,315 --> 00:03:04,517
veriyi düzenleme yöntemi olarak, bu doğal yapıyı

89
00:03:04,517 --> 00:03:06,852
örnek almak gerektiğini fark etmişti.

90
00:03:06,852 --> 00:03:09,618
Ağ bunu hiperlinkler sayesinde başarır.

91
00:03:09,618 --> 00:03:11,890
Bir web sitesinin içinden pek çok sayfaya bağlantı vererek,

92
00:03:11,890 --> 00:03:14,163
hatta başka sitelere yönlendirme yaparak,

93
00:03:14,163 --> 00:03:16,950
bilgiyi ve düşünceleri anında genişletir.

94
00:03:16,950 --> 00:03:18,450
Hiperlinkler sayesinde,

95
00:03:18,450 --> 00:03:19,524
ağın işleyişi tıpkı

96
00:03:19,524 --> 00:03:22,516
düşüncelerimizin işleyişi gibi olur.

97
00:03:22,516 --> 00:03:24,663
Ağ yaşamımızın büyük bir parçası;

98
00:03:24,663 --> 00:03:26,516
çünkü yapısal ve içeriksel olarak

99
00:03:26,516 --> 00:03:28,683
hem toplumun tümünü

100
00:03:28,683 --> 00:03:30,807
hem de bireysel zihnimizi yansıtıyor.

101
00:03:30,807 --> 00:03:32,571
Tüm sınırları aşarak,

102
00:03:32,571 --> 00:03:34,856
ırk, cinsiyet, yaş ve hatta uzay-zamanı aşarak

103
00:03:34,856 --> 00:03:36,182
bu zihinleri

104
00:03:36,182 --> 00:03:37,812
birbirine bağlıyor.