WEBVTT

00:00:02.420 --> 00:00:05.130
Təsəvvür elə ki, bu insan yerdə uzanıb.

00:00:05.130 --> 00:00:07.870
Gəlin, onun burnundan və ağzından

00:00:07.870 --> 00:00:10.830
havanın ağciyərlərə necə

00:00:10.830 --> 00:00:12.840
daxil 
olduğunu düşünək.

00:00:12.840 --> 00:00:16.260
Xüsusilə də, 
alveol kisələrinə nə qədər

00:00:16.260 --> 00:00:20.390
oksigen getdiyinə diqqət edək.

00:00:20.390 --> 00:00:23.580
Ağciyərlərin dərinliklərində
bronxiallar adlandırdığımız hava

00:00:23.580 --> 00:00:26.150
keçirən şaxələr mövcuddur.

00:00:26.150 --> 00:00:28.750
Amma onların sonunda

00:00:28.750 --> 00:00:30.430
alveol kisələri var.

00:00:30.430 --> 00:00:34.010
Ən ucunda gəlin, nə qədər oksigen

00:00:34.010 --> 00:00:36.120
olduğunu tapmaq.

00:00:36.120 --> 00:00:38.300
Alveol kisəsi şəkildə

00:00:38.300 --> 00:00:40.200
qəribə görünə bilər amma

00:00:40.200 --> 00:00:43.380
o, bir qədər üçyarpaqlı yoncaya bənzəyir.

00:00:43.380 --> 00:00:45.100
Deməli, sual budur ki,

00:00:45.100 --> 00:00:48.972
x-in olduğu yerdə
nə qədər oksigen var?

00:00:48.972 --> 00:00:50.180
Bəs bunu necə anlayırıq?

00:00:50.180 --> 00:00:52.630
İlk öncə, bu şəxsin nəfəs aldığı

00:00:52.630 --> 00:00:55.080
havanı düşünəlim.

00:00:55.080 --> 00:00:57.860
O. atmosferdəki hava ilə nəfəs alır.

00:00:57.860 --> 00:01:01.120
Bu, atmosfer təzyiqli havadır.

00:01:01.120 --> 00:01:03.710
Qısaca ATM deyirik.

00:01:03.710 --> 00:01:06.480
Dəniz səviyyəsindən atmosfer təyziqinin

00:01:06.480 --> 00:01:09.130
760 millimetr civə sütunu 
olduğunu bilirik.

00:01:09.130 --> 00:01:12.520
Təzyiq daha yüksək hündürlükdə
daha aşağı olacaqdır.

00:01:12.520 --> 00:01:14.430
Dağın zirvəsindəki hava

00:01:14.430 --> 00:01:16.140
təbii ki, daha az olacaq.

00:01:16.140 --> 00:01:19.540
Bu təzyiq ətrafda sıçrayan müxtəlif

00:01:19.540 --> 00:01:20.680
molekullardan yaranır.

00:01:20.680 --> 00:01:23.290
Bəziləri oksigen molekullarıdır.

00:01:23.290 --> 00:01:25.380
Deyək ki, təqribən 21%-i

00:01:25.380 --> 00:01:27.080
oksigendir.

00:01:27.080 --> 00:01:29.760
Əvvəlcə FİO2-dən 
danışaq.

00:01:29.760 --> 00:01:31.690
Hər halda hardasa rastınıza çıxmışdır.

00:01:31.690 --> 00:01:35.360
FiO2, tənəffüsün 21% və ya

00:01:35.360 --> 00:01:40.170
0,21 hissəsini ifadə edir.

00:01:40.170 --> 00:01:43.140
Bu, nəfəs aldığın havadakı

00:01:43.140 --> 00:01:46.500
oksigenin fraksiyasını
bildirir.

00:01:46.500 --> 00:01:50.690
Deməli, fraksiyası 21% oldu və bu,

00:01:50.690 --> 00:01:52.904
azot səviyəsindən xeyli aşağıdır.

00:01:52.904 --> 00:01:54.570
Azot hissəsini belə çəkdikdə, 
bunu daha

00:01:54.570 --> 00:01:55.550
aydın görə bilərik.

00:01:55.550 --> 00:01:57.250
Bənövşəyinin hamısı azotdur.

00:01:57.250 --> 00:02:00.810
Bu, nəfəs aldığımız havanın təqribən 
78%-dir.

00:02:00.810 --> 00:02:02.790
Son olaraq çox kiçik,

00:02:02.790 --> 00:02:05.190
yaşıl xətt ilə bir hissə çəkirəm.

00:02:05.190 --> 00:02:07.120
Bu, əsasən arqondur.

00:02:07.120 --> 00:02:09.900
Arqon yunanca

00:02:09.900 --> 00:02:11.850
"tənbəl" mənasındadır.

00:02:11.850 --> 00:02:14.320
Arqonun əslində

00:02:14.320 --> 00:02:16.340
çox bir əhəmiyyəti yoxdur.

00:02:16.340 --> 00:02:21.171
Bədənimizdə heçnə ilə
reaksiyaya girməyəcək.

00:02:21.171 --> 00:02:22.420
Təbii ki,başqa qazlar 
da var.

00:02:22.420 --> 00:02:24.210
Onlar 1%-dən azdır.

00:02:24.210 --> 00:02:26.970
Bu, məsələn karbon dioksid ola bilər.

00:02:26.970 --> 00:02:29.180
Bu, bu şəxsin

00:02:29.180 --> 00:02:31.180
aldığı havadakı qazlardır.

00:02:31.180 --> 00:02:33.170
Hal-hazırda nəfəs aldığını görürük.

00:02:33.170 --> 00:02:36.530
İndi, onun nə qədər oksigen aldığını

00:02:36.530 --> 00:02:38.180
tapmaq üçün bir az
hesablama

00:02:38.180 --> 00:02:40.360
aparmalıyıq.

00:02:40.360 --> 00:02:46.560
Deməli, oksigenin parsial
təzyiqi yəni, PaO2

00:02:46.560 --> 00:02:55.110
0,21 ilə 760 millimetr civə sütununun 
hasilinə bərabərdir.

00:02:55.110 --> 00:02:59.930
Hasili isə
160 millimetr civə sütunu olacaq.

00:02:59.930 --> 00:03:03.030
İndi, oksigen ağciyərlərə enir,

00:03:03.030 --> 00:03:06.740
traxeyadan keçərək onun bütün

00:03:06.740 --> 00:03:10.450
kiçik bronxlarına və sonra alveol 
kisələrinə enir.

00:03:10.450 --> 00:03:12.950
Hava bu istiqamətdə gedərkən,

00:03:12.950 --> 00:03:14.200
maraqlı bir şey olur.

00:03:14.200 --> 00:03:17.790
Buradakı bədən 
temperaturu 37 dərəcə selsidir.

00:03:17.790 --> 00:03:20.260
Yəni, bu, normal bədən temperaturudur.

00:03:20.260 --> 00:03:23.220
Hava alveollara çatmadan öncə

00:03:23.220 --> 00:03:27.640
broxlardan və traxeyadan keçir.

00:03:27.640 --> 00:03:30.370
Bu proses zamanı tənəffüs yolunda

00:03:30.370 --> 00:03:32.300
çoxlu nəm olur.
Şəkildə göstərdiyim

00:03:32.300 --> 00:03:33.425
yerlər nəm olan 
hissədir.

00:03:33.425 --> 00:03:34.800
37 dərəcə olduqca isti

00:03:34.800 --> 00:03:37.210
olduğundan, nəm

00:03:37.210 --> 00:03:41.340
maye fazadan

00:03:41.340 --> 00:03:43.180
qaz fazasına keçməyə başlayacaq.

00:03:43.180 --> 00:03:45.680
Bu zaman nöqtə şəklində

00:03:45.680 --> 00:03:48.510
çəkdiyim bu kiçik su molekulları

00:03:48.510 --> 00:03:49.660
yaranacaq.

00:03:49.660 --> 00:03:52.660
Həmin bu molekullar

00:03:52.660 --> 00:03:54.750
havaya qarışır və

00:03:54.750 --> 00:03:58.420
nəfəs alan zaman ağciyərlərə

00:03:58.420 --> 00:03:59.650
keçir.

00:03:59.650 --> 00:04:01.850
Nəticə olaraq su, buxar

00:04:01.850 --> 00:04:06.340
təzyiqinə sahib olur.

00:04:06.340 --> 00:04:09.420
Buxar təzyiqi temperaturdan

00:04:09.420 --> 00:04:10.740
asılı olaraq dəyişir.

00:04:10.740 --> 00:04:13.540
Amma buxar təzyiqi 37 dərəcədə

00:04:13.540 --> 00:04:17.140
47 millimetr civə sütünu olur.

00:04:17.140 --> 00:04:20.760
Temperatur 37 dərəcə olanda, su

00:04:20.760 --> 00:04:24.010
molekullarının bir qismi mayeni

00:04:24.010 --> 00:04:27.230
tərk edərək, qaz fazasına keçir.

00:04:27.230 --> 00:04:31.050
Çıxan bu su

00:04:31.050 --> 00:04:32.680
molekulları

00:04:32.680 --> 00:04:35.400
47 millimetr civə sütunu olan

00:04:35.400 --> 00:04:37.270
təzyiq yaradır.

00:04:37.270 --> 00:04:39.000
Bu standart rəqəmdir. 
Bunu

00:04:39.000 --> 00:04:40.842
cədvələ baxaraq müəyyən edirik.

00:04:40.842 --> 00:04:42.300
Bədənin çox isti

00:04:42.300 --> 00:04:44.720
olduğunu, hətda qaynayan

00:04:44.720 --> 00:04:47.290
suyun içində olduğunu
düşünəlim.

00:04:47.290 --> 00:04:49.010
İstiliyimiz 100dərəcə selsi olur.

00:04:49.010 --> 00:04:51.590
Qaynadığı üçün buxar təzyiqi çox

00:04:51.590 --> 00:04:52.520
yüksək olur və

00:04:52.520 --> 00:04:54.970
bu, 760 olacaq.
Deməli,

00:04:54.970 --> 00:04:58.360
yadda saxla ki, su qaynayanda
760

00:04:58.360 --> 00:04:59.530
millimetr 
civə sütunu olur.

00:04:59.530 --> 00:05:06.620
Qaynar suyun buxar təzyiqi
yəni,

00:05:06.620 --> 00:05:08.950
760 sizə nəyi xatırladır?

00:05:08.950 --> 00:05:11.417
Təbii ki də, atmosferik təzyiqi
xatırladır.

00:05:11.417 --> 00:05:12.250
Olduqca maraqlıdır,
hə?

00:05:12.250 --> 00:05:15.510
Su qaynayanda buxar təzyqi

00:05:15.510 --> 00:05:17.830
atmosfer təzyiqinə bərabər olur.

00:05:17.830 --> 00:05:20.760
Deməli, qaynayan suda tam 
olaraq bu baş verir.

00:05:20.760 --> 00:05:22.610
Nəysə, bununla fikrimizi 
yayındırmayaq.

00:05:22.610 --> 00:05:26.350
Bədəndə və ya
ağciyərlərdə onsuz da su qaynamırıq.

00:05:26.350 --> 00:05:28.120
Suya nisbətən biz daha soyuğuq.

00:05:28.120 --> 00:05:29.120
Amma bu bizi isidir və

00:05:29.120 --> 00:05:30.150
bədən 37 dərəcə olur.

00:05:30.150 --> 00:05:34.280
Deməlİ, nəfəs aldğımız havada 
qaz fazasına keçmiş

00:05:34.280 --> 00:05:37.050
kiçik su molekulları var.

00:05:37.050 --> 00:05:40.190
Havanın ümumi təzyiqi

00:05:40.190 --> 00:05:41.720
760 olmalıdır.

00:05:41.720 --> 00:05:45.120
Belə ki, ağciyərin orta təzyiqi atmosfer

00:05:45.120 --> 00:05:47.290
təzyiq ilə eyni olacaq.

00:05:47.290 --> 00:05:51.280
Amma bunun 47 millimetr civə sütununu
su təşkil edir.

00:05:51.280 --> 00:05:54.720
Su 47 olduğu üçün digər kiçik qaz

00:05:54.720 --> 00:06:00.070
molekullarının təzyiqləri cəmi
713 millimetr

00:06:00.070 --> 00:06:03.180
civə sütunu olacaq.

00:06:03.180 --> 00:06:04.450
Dİgər qazlar hansılar idi?

00:06:04.450 --> 00:06:05.950
Əvvəlki ilə eynidir.

00:06:05.950 --> 00:06:07.845
Bunu mümkün qədər ən yaxşı şəkildə

00:06:07.845 --> 00:06:09.303
çəkməyə çalışacam.
Deməli

00:06:09.303 --> 00:06:11.930
bu hiss oksigenə aid olacaq.

00:06:11.930 --> 00:06:16.310
Bu 713-ün 21% təşkil edir.

00:06:16.310 --> 00:06:18.910
Hələdə, çox miqdarda azot qazımız var.

00:06:18.910 --> 00:06:21.600
Bu hissə əvvəl çəkdiyimiz kimi olacaq.

00:06:21.600 --> 00:06:25.142
Bunun nəfəs alınan hava olduğun unutmayın.

00:06:25.142 --> 00:06:26.850
Nəfəs verərkən olan hava deyil.

00:06:26.850 --> 00:06:28.590
Sadəcə nəfəs alınan havadan
danışırıq.

00:06:28.590 --> 00:06:32.360
Deməli, bənövşəyi hissə 78% oldu.

00:06:32.360 --> 00:06:35.206
Yenə, bu da 713-ün 78%-dir.

00:06:35.206 --> 00:06:37.080
Amma hələdə, biraz argon və

00:06:37.080 --> 00:06:39.515
digər qazlar

00:06:39.515 --> 00:06:40.390
mövcuddur.

00:06:40.390 --> 00:06:42.840
Buxar təzyiqi ümumi təyziqin bir qismini

00:06:42.840 --> 00:06:45.880
əhatə etdiyi üçün, digər bütün qazların

00:06:45.880 --> 00:06:48.690
parsial təyziqi aşağı olacaq.

00:06:48.690 --> 00:06:51.710
Bəs alveol kisəsinə daxil olan havanın

00:06:51.710 --> 00:06:54.750
parsial təyziqi nədir?

00:06:54.750 --> 00:07:00.850
21%-i olan FiO2 olacaq.

00:07:00.850 --> 00:07:02.730
Qeyd edəlim.

00:07:02.730 --> 00:07:04.890
Bizdə həm də
atmosfer təzyiqi də var.

00:07:04.890 --> 00:07:06.960
Buradakı atmosfer təzyiqinin

00:07:06.960 --> 00:07:09.510
760 olduğunu demişdik.

00:07:09.510 --> 00:07:12.730
Qarışıqlıq yaranmasın deyə oxlardan
istifadə

00:07:12.730 --> 00:07:15.210
edirəm.

00:07:15.210 --> 00:07:17.850
Suyun parsial təzyiqini

00:07:17.850 --> 00:07:18.610
çıxaq.

00:07:18.610 --> 00:07:21.550
Çünki artıq burada
bir miqdar su buxarı var.

00:07:21.550 --> 00:07:26.230
Ona görə də
47-ni çıxarmalıyıq.

00:07:26.230 --> 00:07:30.620
Deməli, bu riyazi əməli

00:07:30.620 --> 00:07:33.400
həll etdikdə cavabın təqribən

00:07:33.400 --> 00:07:38.150
150 millimetr civə sütunu 
olduğunu görərik.

00:07:38.150 --> 00:07:43.336
Bu, oksigenin bu nöqtədəki parsial
təzyiqidir.

00:07:43.336 --> 00:07:45.210
Yenə ox ilə göstərirəm ki,
qarışıqlıq

00:07:45.210 --> 00:07:48.190
olmasın.
Bu, narıncı x'də deyil.

00:07:48.190 --> 00:07:49.700
İndiyə qədər oksigenin

00:07:49.700 --> 00:07:53.030
parsial təzyiqinin bir qədər
aşağı

00:07:53.030 --> 00:07:54.280
olduğu nəticəsinə gəldik.

00:07:54.280 --> 00:07:56.600
Çünki, burada əlavə olaraq
suyun parsiyal təzyiqi də oldu.

00:07:56.600 --> 00:07:59.630
Növbəti videoda bu haqda ətraflı danışacağıq.