1
00:00:02,420 --> 00:00:05,130
Təsəvvür elə ki, bu insan yerdə uzanıb.

2
00:00:05,130 --> 00:00:07,870
Gəlin, onun burnundan və ağzından

3
00:00:07,870 --> 00:00:10,830
havanın ağciyərlərə necə

4
00:00:10,830 --> 00:00:12,840
daxil 
olduğunu düşünək.

5
00:00:12,840 --> 00:00:16,260
Xüsusilə də, 
alveol kisələrinə nə qədər

6
00:00:16,260 --> 00:00:20,390
oksigen getdiyinə diqqət edək.

7
00:00:20,390 --> 00:00:23,580
Ağciyərlərin dərinliklərində
bronxiallar adlandırdığımız hava

8
00:00:23,580 --> 00:00:26,150
keçirən şaxələr mövcuddur.

9
00:00:26,150 --> 00:00:28,750
Amma onların sonunda

10
00:00:28,750 --> 00:00:30,430
alveol kisələri var.

11
00:00:30,430 --> 00:00:34,010
Ən ucunda gəlin, nə qədər oksigen

12
00:00:34,010 --> 00:00:36,120
olduğunu tapmaq.

13
00:00:36,120 --> 00:00:38,300
Alveol kisəsi şəkildə

14
00:00:38,300 --> 00:00:40,200
qəribə görünə bilər amma

15
00:00:40,200 --> 00:00:43,380
o, bir qədər üçyarpaqlı yoncaya bənzəyir.

16
00:00:43,380 --> 00:00:45,100
Deməli, sual budur ki,

17
00:00:45,100 --> 00:00:48,972
x-in olduğu yerdə
nə qədər oksigen var?

18
00:00:48,972 --> 00:00:50,180
Bəs bunu necə anlayırıq?

19
00:00:50,180 --> 00:00:52,630
İlk öncə, bu şəxsin nəfəs aldığı

20
00:00:52,630 --> 00:00:55,080
havanı düşünəlim.

21
00:00:55,080 --> 00:00:57,860
O. atmosferdəki hava ilə nəfəs alır.

22
00:00:57,860 --> 00:01:01,120
Bu, atmosfer təzyiqli havadır.

23
00:01:01,120 --> 00:01:03,710
Qısaca ATM deyirik.

24
00:01:03,710 --> 00:01:06,480
Dəniz səviyyəsindən atmosfer təyziqinin

25
00:01:06,480 --> 00:01:09,130
760 millimetr civə sütunu 
olduğunu bilirik.

26
00:01:09,130 --> 00:01:12,520
Təzyiq daha yüksək hündürlükdə
daha aşağı olacaqdır.

27
00:01:12,520 --> 00:01:14,430
Dağın zirvəsindəki hava

28
00:01:14,430 --> 00:01:16,140
təbii ki, daha az olacaq.

29
00:01:16,140 --> 00:01:19,540
Bu təzyiq ətrafda sıçrayan müxtəlif

30
00:01:19,540 --> 00:01:20,680
molekullardan yaranır.

31
00:01:20,680 --> 00:01:23,290
Bəziləri oksigen molekullarıdır.

32
00:01:23,290 --> 00:01:25,380
Deyək ki, təqribən 21%-i

33
00:01:25,380 --> 00:01:27,080
oksigendir.

34
00:01:27,080 --> 00:01:29,760
Əvvəlcə FİO2-dən 
danışaq.

35
00:01:29,760 --> 00:01:31,690
Hər halda hardasa rastınıza çıxmışdır.

36
00:01:31,690 --> 00:01:35,360
FiO2, tənəffüsün 21% və ya

37
00:01:35,360 --> 00:01:40,170
0,21 hissəsini ifadə edir.

38
00:01:40,170 --> 00:01:43,140
Bu, nəfəs aldığın havadakı

39
00:01:43,140 --> 00:01:46,500
oksigenin fraksiyasını
bildirir.

40
00:01:46,500 --> 00:01:50,690
Deməli, fraksiyası 21% oldu və bu,

41
00:01:50,690 --> 00:01:52,904
azot səviyəsindən xeyli aşağıdır.

42
00:01:52,904 --> 00:01:54,570
Azot hissəsini belə çəkdikdə, 
bunu daha

43
00:01:54,570 --> 00:01:55,550
aydın görə bilərik.

44
00:01:55,550 --> 00:01:57,250
Bənövşəyinin hamısı azotdur.

45
00:01:57,250 --> 00:02:00,810
Bu, nəfəs aldığımız havanın təqribən 
78%-dir.

46
00:02:00,810 --> 00:02:02,790
Son olaraq çox kiçik,

47
00:02:02,790 --> 00:02:05,190
yaşıl xətt ilə bir hissə çəkirəm.

48
00:02:05,190 --> 00:02:07,120
Bu, əsasən arqondur.

49
00:02:07,120 --> 00:02:09,900
Arqon yunanca

50
00:02:09,900 --> 00:02:11,850
"tənbəl" mənasındadır.

51
00:02:11,850 --> 00:02:14,320
Arqonun əslində

52
00:02:14,320 --> 00:02:16,340
çox bir əhəmiyyəti yoxdur.

53
00:02:16,340 --> 00:02:21,171
Bədənimizdə heçnə ilə
reaksiyaya girməyəcək.

54
00:02:21,171 --> 00:02:22,420
Təbii ki,başqa qazlar 
da var.

55
00:02:22,420 --> 00:02:24,210
Onlar 1%-dən azdır.

56
00:02:24,210 --> 00:02:26,970
Bu, məsələn karbon dioksid ola bilər.

57
00:02:26,970 --> 00:02:29,180
Bu, bu şəxsin

58
00:02:29,180 --> 00:02:31,180
aldığı havadakı qazlardır.

59
00:02:31,180 --> 00:02:33,170
Hal-hazırda nəfəs aldığını görürük.

60
00:02:33,170 --> 00:02:36,530
İndi, onun nə qədər oksigen aldığını

61
00:02:36,530 --> 00:02:38,180
tapmaq üçün bir az
hesablama

62
00:02:38,180 --> 00:02:40,360
aparmalıyıq.

63
00:02:40,360 --> 00:02:46,560
Deməli, oksigenin parsial
təzyiqi yəni, PaO2

64
00:02:46,560 --> 00:02:55,110
0,21 ilə 760 millimetr civə sütununun 
hasilinə bərabərdir.

65
00:02:55,110 --> 00:02:59,930
Hasili isə
160 millimetr civə sütunu olacaq.

66
00:02:59,930 --> 00:03:03,030
İndi, oksigen ağciyərlərə enir,

67
00:03:03,030 --> 00:03:06,740
traxeyadan keçərək onun bütün

68
00:03:06,740 --> 00:03:10,450
kiçik bronxlarına və sonra alveol 
kisələrinə enir.

69
00:03:10,450 --> 00:03:12,950
Hava bu istiqamətdə gedərkən,

70
00:03:12,950 --> 00:03:14,200
maraqlı bir şey olur.

71
00:03:14,200 --> 00:03:17,790
Buradakı bədən 
temperaturu 37 dərəcə selsidir.

72
00:03:17,790 --> 00:03:20,260
Yəni, bu, normal bədən temperaturudur.

73
00:03:20,260 --> 00:03:23,220
Hava alveollara çatmadan öncə

74
00:03:23,220 --> 00:03:27,640
broxlardan və traxeyadan keçir.

75
00:03:27,640 --> 00:03:30,370
Bu proses zamanı tənəffüs yolunda

76
00:03:30,370 --> 00:03:32,300
çoxlu nəm olur.
Şəkildə göstərdiyim

77
00:03:32,300 --> 00:03:33,425
yerlər nəm olan 
hissədir.

78
00:03:33,425 --> 00:03:34,800
37 dərəcə olduqca isti

79
00:03:34,800 --> 00:03:37,210
olduğundan, nəm

80
00:03:37,210 --> 00:03:41,340
maye fazadan

81
00:03:41,340 --> 00:03:43,180
qaz fazasına keçməyə başlayacaq.

82
00:03:43,180 --> 00:03:45,680
Bu zaman nöqtə şəklində

83
00:03:45,680 --> 00:03:48,510
çəkdiyim bu kiçik su molekulları

84
00:03:48,510 --> 00:03:49,660
yaranacaq.

85
00:03:49,660 --> 00:03:52,660
Həmin bu molekullar

86
00:03:52,660 --> 00:03:54,750
havaya qarışır və

87
00:03:54,750 --> 00:03:58,420
nəfəs alan zaman ağciyərlərə

88
00:03:58,420 --> 00:03:59,650
keçir.

89
00:03:59,650 --> 00:04:01,850
Nəticə olaraq su, buxar

90
00:04:01,850 --> 00:04:06,340
təzyiqinə sahib olur.

91
00:04:06,340 --> 00:04:09,420
Buxar təzyiqi temperaturdan

92
00:04:09,420 --> 00:04:10,740
asılı olaraq dəyişir.

93
00:04:10,740 --> 00:04:13,540
Amma buxar təzyiqi 37 dərəcədə

94
00:04:13,540 --> 00:04:17,140
47 millimetr civə sütünu olur.

95
00:04:17,140 --> 00:04:20,760
Temperatur 37 dərəcə olanda, su

96
00:04:20,760 --> 00:04:24,010
molekullarının bir qismi mayeni

97
00:04:24,010 --> 00:04:27,230
tərk edərək, qaz fazasına keçir.

98
00:04:27,230 --> 00:04:31,050
Çıxan bu su

99
00:04:31,050 --> 00:04:32,680
molekulları

100
00:04:32,680 --> 00:04:35,400
47 millimetr civə sütunu olan

101
00:04:35,400 --> 00:04:37,270
təzyiq yaradır.

102
00:04:37,270 --> 00:04:39,000
Bu standart rəqəmdir. 
Bunu

103
00:04:39,000 --> 00:04:40,842
cədvələ baxaraq müəyyən edirik.

104
00:04:40,842 --> 00:04:42,300
Bədənin çox isti

105
00:04:42,300 --> 00:04:44,720
olduğunu, hətda qaynayan

106
00:04:44,720 --> 00:04:47,290
suyun içində olduğunu
düşünəlim.

107
00:04:47,290 --> 00:04:49,010
İstiliyimiz 100dərəcə selsi olur.

108
00:04:49,010 --> 00:04:51,590
Qaynadığı üçün buxar təzyiqi çox

109
00:04:51,590 --> 00:04:52,520
yüksək olur və

110
00:04:52,520 --> 00:04:54,970
bu, 760 olacaq.
Deməli,

111
00:04:54,970 --> 00:04:58,360
yadda saxla ki, su qaynayanda
760

112
00:04:58,360 --> 00:04:59,530
millimetr 
civə sütunu olur.

113
00:04:59,530 --> 00:05:06,620
Qaynar suyun buxar təzyiqi
yəni,

114
00:05:06,620 --> 00:05:08,950
760 sizə nəyi xatırladır?

115
00:05:08,950 --> 00:05:11,417
Təbii ki də, atmosferik təzyiqi
xatırladır.

116
00:05:11,417 --> 00:05:12,250
Olduqca maraqlıdır,
hə?

117
00:05:12,250 --> 00:05:15,510
Su qaynayanda buxar təzyqi

118
00:05:15,510 --> 00:05:17,830
atmosfer təzyiqinə bərabər olur.

119
00:05:17,830 --> 00:05:20,760
Deməli, qaynayan suda tam 
olaraq bu baş verir.

120
00:05:20,760 --> 00:05:22,610
Nəysə, bununla fikrimizi 
yayındırmayaq.

121
00:05:22,610 --> 00:05:26,350
Bədəndə və ya
ağciyərlərdə onsuz da su qaynamırıq.

122
00:05:26,350 --> 00:05:28,120
Suya nisbətən biz daha soyuğuq.

123
00:05:28,120 --> 00:05:29,120
Amma bu bizi isidir və

124
00:05:29,120 --> 00:05:30,150
bədən 37 dərəcə olur.

125
00:05:30,150 --> 00:05:34,280
Deməlİ, nəfəs aldğımız havada 
qaz fazasına keçmiş

126
00:05:34,280 --> 00:05:37,050
kiçik su molekulları var.

127
00:05:37,050 --> 00:05:40,190
Havanın ümumi təzyiqi

128
00:05:40,190 --> 00:05:41,720
760 olmalıdır.

129
00:05:41,720 --> 00:05:45,120
Belə ki, ağciyərin orta təzyiqi atmosfer

130
00:05:45,120 --> 00:05:47,290
təzyiq ilə eyni olacaq.

131
00:05:47,290 --> 00:05:51,280
Amma bunun 47 millimetr civə sütununu
su təşkil edir.

132
00:05:51,280 --> 00:05:54,720
Su 47 olduğu üçün digər kiçik qaz

133
00:05:54,720 --> 00:06:00,070
molekullarının təzyiqləri cəmi
713 millimetr

134
00:06:00,070 --> 00:06:03,180
civə sütunu olacaq.

135
00:06:03,180 --> 00:06:04,450
Dİgər qazlar hansılar idi?

136
00:06:04,450 --> 00:06:05,950
Əvvəlki ilə eynidir.

137
00:06:05,950 --> 00:06:07,845
Bunu mümkün qədər ən yaxşı şəkildə

138
00:06:07,845 --> 00:06:09,303
çəkməyə çalışacam.
Deməli

139
00:06:09,303 --> 00:06:11,930
bu hiss oksigenə aid olacaq.

140
00:06:11,930 --> 00:06:16,310
Bu 713-ün 21% təşkil edir.

141
00:06:16,310 --> 00:06:18,910
Hələdə, çox miqdarda azot qazımız var.

142
00:06:18,910 --> 00:06:21,600
Bu hissə əvvəl çəkdiyimiz kimi olacaq.

143
00:06:21,600 --> 00:06:25,142
Bunun nəfəs alınan hava olduğun unutmayın.

144
00:06:25,142 --> 00:06:26,850
Nəfəs verərkən olan hava deyil.

145
00:06:26,850 --> 00:06:28,590
Sadəcə nəfəs alınan havadan
danışırıq.

146
00:06:28,590 --> 00:06:32,360
Deməli, bənövşəyi hissə 78% oldu.

147
00:06:32,360 --> 00:06:35,206
Yenə, bu da 713-ün 78%-dir.

148
00:06:35,206 --> 00:06:37,080
Amma hələdə, biraz argon və

149
00:06:37,080 --> 00:06:39,515
digər qazlar

150
00:06:39,515 --> 00:06:40,390
mövcuddur.

151
00:06:40,390 --> 00:06:42,840
Buxar təzyiqi ümumi təyziqin bir qismini

152
00:06:42,840 --> 00:06:45,880
əhatə etdiyi üçün, digər bütün qazların

153
00:06:45,880 --> 00:06:48,690
parsial təyziqi aşağı olacaq.

154
00:06:48,690 --> 00:06:51,710
Bəs alveol kisəsinə daxil olan havanın

155
00:06:51,710 --> 00:06:54,750
parsial təyziqi nədir?

156
00:06:54,750 --> 00:07:00,850
21%-i olan FiO2 olacaq.

157
00:07:00,850 --> 00:07:02,730
Qeyd edəlim.

158
00:07:02,730 --> 00:07:04,890
Bizdə həm də
atmosfer təzyiqi də var.

159
00:07:04,890 --> 00:07:06,960
Buradakı atmosfer təzyiqinin

160
00:07:06,960 --> 00:07:09,510
760 olduğunu demişdik.

161
00:07:09,510 --> 00:07:12,730
Qarışıqlıq yaranmasın deyə oxlardan
istifadə

162
00:07:12,730 --> 00:07:15,210
edirəm.

163
00:07:15,210 --> 00:07:17,850
Suyun parsial təzyiqini

164
00:07:17,850 --> 00:07:18,610
çıxaq.

165
00:07:18,610 --> 00:07:21,550
Çünki artıq burada
bir miqdar su buxarı var.

166
00:07:21,550 --> 00:07:26,230
Ona görə də
47-ni çıxarmalıyıq.

167
00:07:26,230 --> 00:07:30,620
Deməli, bu riyazi əməli

168
00:07:30,620 --> 00:07:33,400
həll etdikdə cavabın təqribən

169
00:07:33,400 --> 00:07:38,150
150 millimetr civə sütunu 
olduğunu görərik.

170
00:07:38,150 --> 00:07:43,336
Bu, oksigenin bu nöqtədəki parsial
təzyiqidir.

171
00:07:43,336 --> 00:07:45,210
Yenə ox ilə göstərirəm ki,
qarışıqlıq

172
00:07:45,210 --> 00:07:48,190
olmasın.
Bu, narıncı x'də deyil.

173
00:07:48,190 --> 00:07:49,700
İndiyə qədər oksigenin

174
00:07:49,700 --> 00:07:53,030
parsial təzyiqinin bir qədər
aşağı

175
00:07:53,030 --> 00:07:54,280
olduğu nəticəsinə gəldik.

176
00:07:54,280 --> 00:07:56,600
Çünki, burada əlavə olaraq
suyun parsiyal təzyiqi də oldu.

177
00:07:56,600 --> 00:07:59,630
Növbəti videoda bu haqda ətraflı danışacağıq.