Deyək ki, bu şəxs önümdə uzanıb. Biz isə onun burnundan və ağzından havanın ağciyərlərə necə daxil olduğunu düşünürük. Xüsusilə də, alveol kisələrinə nə qədər oksigen gettiyi ilə maraqlanırıq. Ağciyərlərin dərinliklərində bronxiallar adlandırdığımız hava keçirən şaxələr mövcuddur. Amma onların sonunda,bəhs ettiyimiz bu alveol kisələri var. Ən uclarında nə qədər oksigen olduğunu tapmaq istəyirik. Alveol kisəsi şəkildə qəribə görünə bilər amma o, bir az üçyarpaqlı yoncaya bənzəyir. Deməli,sual budur ki, x'in olduğu yerdə nə qədər oksigen var? Bəs bunu necə anlayırıq? İlk öncə, bu şəxsin nəfəs aldığı havanı düşünəlim. Atmosferdəki hava ilə nəfəs alır. Bu, atmosfer təyziqli havadır. Qısaca ATM deyirik. Dəniz səviyyəsində atmosfer təyziqinin 760 millimetr civə sütunu olduğunu bilirik. Daha yüksək hündürlüklərdə daha aşağı olacaqdır. Dağın zirvəsindəki hava təbii ki, daha az olacaq. Bu təyziq ətrafda sıçrayan müxtəlif molekullardan yaranır. Bəziləri oksigen molekullarıdır. Deyək ki, bu təqribən 21%-dir. Bu, oksigendir. Davam etmədən əvvəl FİO2-dən danışmalıyam. Buna rast gələ bilərsiniz. FiO2, tənəffüsün 21% və ya 0,21 hissəsini ifadə edir. Bu, nəfəs aldığın havadakı oksigenin fraksiyasını bildirir. Deməli fraksiyası 21% oldu və bu, azot səviyəsindən xeyli aşağıdır. Azot hissəsini belə təsir edicidir. Bütün bənövşəyi nitrogendir. Bu nəfəs aldığımızın təqribən 78%dir. Son olaraq çox kiçik, yaşıl xətti çəkirəm. Bu əsasən argondur. Argon--yunanca,əsasən tənbəl terminindən gəlir. Amma əsasında düşündüyümdə, argonun çox birşey etməyəcəyini xatırladır. Bədənimizdə heç birşeylə reaksiyaya girməyəcək. Təbii ki,başqası var. 1%dən azına sahibsən. Bu karbon dioksid kimi şeylər olur. Bu dosdumun aldığı hava parçalanmasıdır. Bu dostumun nəfəs almasıdır. İndi nə qədər oksigen aldıqlarını düşünmək istərsəm, etməli olduğum birazcıq riyaziyyat. Deyə bilərəm ki, pO2--bu oksigenin qismən təyziqi-- sadəcə 0,21 vəya 21% 760millimetr civənin hasilidir. Bu 160millimetr civə çıxarır. İndi,o oksigen ağciyərlərdən aşağı enir. Və traxeyasından keçərək onun--bütün kiçik bronxlarına və alveol kisələrinə enir. Ora çatanda--yolda gedərkən, maraqlı birşey olur. Buradakı bədən temperaturu 37dərəcə selsidir. Normal bədən temperaturudur. Bunun etdiyi şey--hava bronxlardan və traxeyalardan keçir. Olduğu kimi,tənəfüs ağacında çoxlu nəm var. Orada nəm var. Və bu nəm, İsinməyə başlayanda-və təbii ki,37dərəcə olduqca isti--maye fazadan qaz fazasına keçməyə başlayacaq. Yəni birdənbirə kiçik molekullarınız var. Onları kiçik su molekulları olaraq çəkəcəm. Burada. Keçməkdə olan girməyə və qarışmağa başlayacaq. Yəni nəfəs aldığı qaz artıq qarışır. Nəticə olaraq olan şey,suyun buxar təzyiqi dediyimiz şeyə sahib olurlar. Bu buxar təzyiqi temperaturu bağlı olaraq dəyişir. Amma 37dərəcədə buxar təzyiqi 47millimetr civə olur. Temperatur 37dərəcədirsə o zaman su molekullarının bir qismi mayeni tərk edərək, qaz fazasına keçməsini gözləyirik. Ortaya çıxdı ki,ayrılan molekul miqdarı vəya molekul sayı 47 millimetr civə olan təzyiq yaradacaq. Bu olduqca standartdır. Bu bir cədvəldən ibarətdir. Əslində,biraz düşünsəniz, çoxlu istilik yaradacaq--deyək ki, suyu qaynadırsınız Bu 100dərəcə selsi olur. Ordakı buxar təzyiqi çox yüksək olur, çünki qaynayır. 760 olacaq. Yəni qaynama əslində 760dır. Bunu yadda saxlayın. Qaynar suyun buxar təzyiqi bəs 760sizə nəyi xatırladır? Atmosferik təzyiqi. Bu maraqlıdır. Suyu qaynadarkən buxar təzyqi Atmosfer təzyiqinə bərabər olacaq. Əslində su qaynayanda olan budur. Amma diqqətimi dağıtmaq istəmirəm. Bədənimizdə vəya ağciyərlərimizdə su qaynatmırıq. Biz əslində bundan çox soyuduruq. Amma biz isinirik. 37dərəcəyik. Qaz fazasına girən kiçik su molekullarından bəzilərinə sahibsiniz. Ümumiyətlə olmalı olan--bütün bunlar 760olmalıdır. Ortalama olaraq ağciyər təzyiqlərimiz atmosfer təzyiqlə eyni olacaq. Amma indi su 47olacaq. Su 47alırsa,o kiçik qaz molekullarının geri qalanı713 olmalıdır. Bu dinlənmədir. O dinlənmədə nə var idi? Əvvəlki kimi olacaq. Onu mümkün olan ən yaxşı şəkildə çəkməyə çalışacam burdakı mənim oksigenim olacaq. Bu 713ün 21%dir. Hələdə çox ama çox nitrogenimiz var. Əvvəldə olduğu kimi eyni qırılma. Bunun nəfəs alınan hava olduğun unutmayın. Yəni nəfəs verməkdən danışmırıq. Sadəcə nəfəs almaqdan danışırıq. Buradakı bənövşəyi-bu 78%dir. Yenə bu 713ün 78%dir. Orda hələdə biraz argon var, və digər qazlar--hamısını yazmayacam, amma siz anladınız. Su ümumi təyziqin bir qismini aldığından digər bütün qazların parsiyal təyziqi aşağı olacaq. Bəs alveol kisəsinə girən havanın parsiyal təyziqi nədir? Əsasında 21%olanFiO2olacaq. Bunu bura yazacam. Sonra atmosferik təzyiqə sahibik. Buradaki atmosfer təzyiqidir. Bunun 760olduğunu dedik. Kiçik bir ox çəkərək nəyin nə olduğunu anlaya bilərik. 760millimetr civə. Suyun parsiyal təzyiqini hesablamaq üçün. . Çünki artıq burada bir miqdar su buxarımız var. 47ni çıxarmalıyıq. İndiyə qədər bu riyaziyata əməl etmisinizsə, görürsünüzki burda nə oldu? Təqribən 150millimetr civə. Bu nöqtəyədək oksigenin parsiyal təyziqidir. Oxumla açıqca göstərim, bu narıncı x'də deyil. İndiyə qədər başladığımızdan daha aşağı olan parsiyal bir təyziq olduğunu anladıq. Bunun səbəbi suyun parsiyal təzyiqi idi. Bir sonraki videomuzda oradan başlayaq.