Deyək ki, bu şəxs önümdə uzanıb.
Biz isə onun burnundan və ağzından
havanın ağciyərlərə necə
daxil
olduğunu düşünürük.
Xüsusilə də,
alveol kisələrinə nə qədər
oksigen gettiyi ilə maraqlanırıq.
Ağciyərlərin dərinliklərində
bronxiallar adlandırdığımız hava
keçirən şaxələr mövcuddur.
Amma onların sonunda,bəhs ettiyimiz
bu alveol kisələri var.
Ən uclarında nə qədər oksigen olduğunu
tapmaq istəyirik.
Alveol kisəsi şəkildə
qəribə görünə bilər amma
o, bir az üçyarpaqlı yoncaya bənzəyir.
Deməli,sual budur ki,
x'in olduğu yerdə
nə qədər oksigen var?
Bəs bunu necə anlayırıq?
İlk öncə, bu şəxsin nəfəs aldığı
havanı düşünəlim.
Atmosferdəki hava ilə nəfəs alır.
Bu, atmosfer təyziqli havadır.
Qısaca ATM deyirik.
Dəniz səviyyəsində atmosfer təyziqinin
760 millimetr civə sütunu
olduğunu bilirik.
Daha yüksək hündürlüklərdə
daha aşağı olacaqdır.
Dağın zirvəsindəki hava
təbii ki, daha az olacaq.
Bu təyziq ətrafda sıçrayan müxtəlif
molekullardan yaranır.
Bəziləri oksigen molekullarıdır.
Deyək ki, bu təqribən 21%-dir.
Bu, oksigendir.
Davam etmədən əvvəl FİO2-dən
danışmalıyam.
Buna rast gələ bilərsiniz.
FiO2, tənəffüsün 21% və ya
0,21 hissəsini ifadə edir.
Bu, nəfəs aldığın havadakı
oksigenin fraksiyasını
bildirir.
Deməli fraksiyası 21% oldu və bu,
azot səviyəsindən xeyli aşağıdır.
Azot hissəsini belə
təsir edicidir.
Bütün bənövşəyi nitrogendir.
Bu nəfəs aldığımızın təqribən 78%dir.
Son olaraq çox kiçik,
yaşıl xətti çəkirəm.
Bu əsasən argondur.
Argon--yunanca,əsasən
tənbəl terminindən gəlir.
Amma əsasında düşündüyümdə,
argonun çox birşey
etməyəcəyini xatırladır.
Bədənimizdə heç birşeylə
reaksiyaya girməyəcək.
Təbii ki,başqası var.
1%dən azına sahibsən.
Bu karbon dioksid kimi şeylər olur.
Bu dosdumun
aldığı hava parçalanmasıdır.
Bu dostumun nəfəs almasıdır.
İndi nə qədər oksigen aldıqlarını
düşünmək istərsəm,
etməli olduğum
birazcıq riyaziyyat.
Deyə bilərəm ki,
pO2--bu oksigenin qismən təyziqi--
sadəcə 0,21 vəya
21% 760millimetr civənin hasilidir.
Bu 160millimetr civə çıxarır.
İndi,o oksigen ağciyərlərdən aşağı enir.
Və traxeyasından keçərək onun--bütün
kiçik bronxlarına və alveol kisələrinə enir.
Ora çatanda--yolda gedərkən,
maraqlı birşey olur.
Buradakı bədən
temperaturu 37dərəcə selsidir.
Normal bədən temperaturudur.
Bunun etdiyi şey--hava
bronxlardan və traxeyalardan keçir.
Olduğu kimi,tənəfüs ağacında
çoxlu nəm var.
Orada nəm var.
Və bu nəm,
İsinməyə başlayanda-və təbii ki,37dərəcə
olduqca isti--maye fazadan
qaz fazasına keçməyə başlayacaq.
Yəni birdənbirə kiçik molekullarınız var.
Onları kiçik su molekulları
olaraq çəkəcəm.
Burada.
Keçməkdə olan girməyə və
qarışmağa başlayacaq.
Yəni nəfəs aldığı qaz
artıq qarışır.
Nəticə olaraq olan şey,suyun buxar təzyiqi
dediyimiz şeyə sahib olurlar.
Bu buxar təzyiqi temperaturu
bağlı olaraq dəyişir.
Amma 37dərəcədə buxar təzyiqi
47millimetr civə olur.
Temperatur 37dərəcədirsə
o zaman su molekullarının bir qismi
mayeni tərk edərək,
qaz fazasına keçməsini gözləyirik.
Ortaya çıxdı ki,ayrılan molekul miqdarı
vəya molekul sayı
47 millimetr civə olan
təzyiq yaradacaq.
Bu olduqca standartdır.
Bu bir cədvəldən ibarətdir.
Əslində,biraz düşünsəniz,
çoxlu istilik yaradacaq--deyək ki,
suyu qaynadırsınız
Bu 100dərəcə selsi olur.
Ordakı buxar təzyiqi çox yüksək olur,
çünki qaynayır.
760 olacaq.
Yəni qaynama əslində 760dır.
Bunu yadda saxlayın.
Qaynar suyun buxar təzyiqi
bəs 760sizə nəyi xatırladır?
Atmosferik təzyiqi.
Bu maraqlıdır.
Suyu qaynadarkən buxar təzyqi
Atmosfer təzyiqinə bərabər olacaq.
Əslində su qaynayanda olan budur.
Amma diqqətimi dağıtmaq istəmirəm.
Bədənimizdə vəya
ağciyərlərimizdə su qaynatmırıq.
Biz əslində bundan çox soyuduruq.
Amma biz isinirik.
37dərəcəyik.
Qaz fazasına girən
kiçik su molekullarından
bəzilərinə sahibsiniz.
Ümumiyətlə olmalı olan--bütün bunlar
760olmalıdır.
Ortalama olaraq ağciyər təzyiqlərimiz
atmosfer təzyiqlə eyni olacaq.
Amma indi su 47olacaq.
Su 47alırsa,o kiçik qaz
molekullarının geri qalanı713 olmalıdır.
Bu dinlənmədir.
O dinlənmədə nə var idi?
Əvvəlki kimi olacaq.
Onu mümkün olan ən yaxşı şəkildə
çəkməyə çalışacam
burdakı mənim oksigenim olacaq.
Bu 713ün 21%dir.
Hələdə çox ama çox nitrogenimiz var.
Əvvəldə olduğu kimi eyni qırılma.
Bunun nəfəs alınan hava olduğun unutmayın.
Yəni nəfəs verməkdən danışmırıq.
Sadəcə nəfəs almaqdan danışırıq.
Buradakı bənövşəyi-bu 78%dir.
Yenə bu 713ün 78%dir.
Orda hələdə biraz argon var,
və digər qazlar--hamısını yazmayacam,
amma siz anladınız.
Su ümumi təyziqin bir qismini aldığından
digər bütün qazların
parsiyal təyziqi aşağı olacaq.
Bəs alveol kisəsinə girən havanın
parsiyal təyziqi nədir?
Əsasında 21%olanFiO2olacaq.
Bunu bura yazacam.
Sonra atmosferik təzyiqə sahibik.
Buradaki atmosfer təzyiqidir.
Bunun 760olduğunu dedik.
Kiçik bir ox çəkərək nəyin
nə olduğunu anlaya bilərik.
760millimetr civə.
Suyun parsiyal təzyiqini hesablamaq üçün.
.
Çünki artıq burada
bir miqdar su buxarımız var.
47ni çıxarmalıyıq.
İndiyə qədər bu riyaziyata
əməl etmisinizsə,
görürsünüzki burda nə oldu?
Təqribən 150millimetr civə.
Bu nöqtəyədək oksigenin
parsiyal təyziqidir.
Oxumla açıqca göstərim,
bu narıncı x'də deyil.
İndiyə qədər başladığımızdan
daha aşağı olan parsiyal bir təyziq
olduğunu anladıq.
Bunun səbəbi suyun parsiyal təzyiqi idi.
Bir sonraki videomuzda oradan başlayaq.