Deyək ki bu şəxs burada önümdə uzanır.
Və havanın
burnundan və ağzından necə keçdiyini
ve ağciyərlərinə necə daxil olduğunu düşünürəm.
Xüsusilə bu dəfə alveol kisələrinə nə qədər
oksigen gettiyilə maraqlanıram.
Ağciyərlərinin dərinliklərində bu şaxələrə sahiblər,
tənəfüs bronxiallarına aparırlar.
Ama sonunda,bəhs ettiyimiz bu alveol
kisələri var.
Ən uclarında nə qədər oksigen olduğunu
düşünməklə maraqlanıram.
Bu alveolar kisəyi üzrlü saymalısınız.
Həqiqətən də belədi.
Biraz üçyarpaqlı yoncaya bənzəyir,məncə.
Amma məsələ budur.
x'in dərinlikdə olduğu yerdə nə qədər oksigen vardır?
Bəs bunu necə anlayarıq?
Öncə,bu şəxsin nəfəs aldığı
havanı düşünmək istəyirəm.
Atmosferdəki hava ilə nəfəs alır.
Bu atmosfer təyziqli havadır.
Qısaca ATM deyirik.
Dəniz səviyəsindəki atmosfer təyziqinin
760millimetr civə olduğunu bilirik.
Daha yüksək hündürlüklərdə daha aşağı olacaqdır.
Bir dağın zirvəsindəsiz,
bundan daha az olacaqdır.
Bu təyziq ətrafda sıçrayan
müxtəlif molekullardan yaranır.
Bəzi oksigen molekullarım var.
Deyək ki bu təqribən 21faizdir.
Bu mənim oksigenimdir.
Davam etmədən əvvəl FİO2dən danışmalıyam.
Buna rast gələ bilərsiniz.
FİO2 kəsri təmsil edər,bu zaman
21% və ya 0,21-ilhamın kəsri,
yəni nə qədər oksigen və ya hava aldınız-
nəfəs alınan oksigenin kəsri.
Nisbət 21%dir ki bi da təbii ki,
nitrogen səviyəsindən xeyli aşağıdır.
İndi nitrogen--bu şəkildə çəkən--
olduqca təsir edicidir.
Bütün bənövşəyi nitrogendir.
Bu nəfəs aldığımızın təqribən 78%dir.
Son olaraq çox kiçik,
yaşıl xətti çəkirəm.
Bu əsasən argondur.
Argon--yunanca,əsasən
tənbəl terminindən gəlir.
Amma əsasında düşündüyümdə,
argonun çoxda birşey etməyəcəyini xatırladır.
Bədənimizdə heç birşeylə reaksiyaya girməyəcək.
Təbii ki,başqası var.
1%dən azına sahibsən.
Bu karbon dioksid kimi şeylər olur.
Bu dosdumun
aldığı hava parçalanmasıdır.
Bu dostumun nəfəs almasıdır.
İndi nə qədər oksigen aldıqlarını
düşünmək istərsəm,tək etməli olduğum
birazcıq riyaziyyat.
Deyə bilərəm ki,pO2--bu oksigenin qismən təyziqi--
sadəcə 0,21 vəya 21% 760millimetr civənin hasilidir.
Bu 160millimetr civə çıxarır.
İndi,o oksigen ağciyərlərdən aşağı enir.
Və traxeyasından keçərək onun--bütün
kiçik bronxlarına və alveol kisələrinə enir.
Ora çatanda--yolda gedərkən,
maraqlı birşey olur.
Buradakı bədən temperaturu 37dərəcə selsidir.
Normal bədən temperaturudur.
Bunun etdiyi şey--hava
bronxlardan və traxeyalardan keçir.
Olduğu kimi,tənəfüs ağacında
çoxlu nəm var.
Orada nəm var.
Və bu nəm,
İsinməyə başlayanda-və təbii ki,37dərəcə
olduqca isti--maye fazadan
qaz fazasına keçməyə başlayacaq.
Yəni birdənbirə kiçik molekullarınız var.
Onları kiçik su molekulları olaraq çəkəcəm.
Burada.
Keçməkdə olan girməyə və
qarışmağa başlayacaq.
Yəni nəfəs aldığı qaz
artıq qarışır.
Nəticə olaraq olan şey,suyun buxar təzyiqi
dediyimiz şeyə sahib olurlar.
Bu buxar təzyiqi
temperatura bağlı olaraq dəyişir.
Amma 37dərəcədə buxar təzyiqi
47millimetr civə olur.
Temperatur 37dərəcədirsə
o zaman su molekullarının bir qismi
mayeni tərk edərək,qaz fazasına keçməsini gözləyirik.
Ortaya çıxdı ki,ayrılan molekul miqdarı
vəya molekul sayı
47 millimetr civə olan
təzyiq yaradacaq.
Bu olduqca standartdır.
Bu bir cədvəldən ibarətdir.
Əslində,biraz düşünsəniz,
çoxlu istilik yaradacaq--deyək ki,
suyu qaynadırsınız
Bu 100dərəcə selsi olur.
Ordakı buxar təzyiqi çox yüksək olur,
çünki qaynayır.
760 olacaq.
Yəni qaynama əslində 760dır.
Bunu yadda saxlayın.
Qaynar suyun buxar təzyiqi
bəs 760sizə nəyi xatırladır?
Atmosferik təzyiqi.
Bu maraqlıdır.
Suyu qaynadarkən buxar təzyqi
Atmosfer təzyiqinə bərabər olacaq.
Əslində su qaynayanda olan budur.
Amma diqqətimi daha dağıtmaq istəmirəm.
Bədənimizdə vəya ağciyərlərimizdə su qaynatmırıq.
Biz əslində bundan çox soyuduruq.
Amma biz isinirik.
37dərəcəyik.
Qaz fazasına girən kiçik su molekullarından
bəzilərinə sahibsiniz.
Ümumiyətlə olmalı olan--bütün bunlar
760olmalıdır.
Ortalama olaraq ağciyər təzyiqlərimiz
atmosfer təzyiqlə eyni olacaq.
Amma indi su 47olacaq.
Su 47alırsa,o kiçik qaz
molekullarının geri qalanı713 olmalıdır.
Bu dinlənmədir.
O dinlənmədə nə var idi?
Əvvəlki kimi olacaq.
Onu mümkün olan ən yaxşı şəkildə
çəkməyə çalışacam
burdakı mənim oksigenim olacaq.
Bu 713ün 21%dir.
Hələdə çox ama çox nitrogenimiz var.
Əvvəldə olduğu kimi eyni qırılma.
Bunun nəfəs alınan hava olduğun unutmayın.
Yəni nəfəs verməkdən danışmırıq.
Sadəcə nəfəs almaqdan danışırıq.
Buradakı bənövşəyi-bu 78%dir.
Yenə bu 713ün 78%dir.
Orda hələdə biraz argon var,
və digər qazlar--hamısını yazmayacam,
amma siz anladınız.
Su ümumi təyziqin bir qismini aldığından
digər bütün qazların
parsiyal təyziqi aşağı olacaq.
Bəs alveol kisəsinə girən havanın
parsiyal təyziqi nədir?
Əsasında 21%olanFiO2olacaq.
Bunu bura yazacam.
Sonra atmosferik təzyiqə sahibik.
Buradaki atmosfer təzyiqidir.
Bunun 760olduğunu dedik.
Kiçik bir ox çəkərək nəyin nə olduğunu anlaya bilərik.
760millimetr civə.
Suyun parsiyal təzyiqini
hesablamaq üçün.
Çünki artıq burada bir miqdar su buxarımız var.
47ni çıxarmalıyıq.
İndiyə qədər bu riyaziyata əməl etmisinizsə,
görürsünüzki burda nə oldu?
Təqribən 150millimetr civə.
Bu nöqtədək oksigenin qismi təyziqidir.
Oxumla açıqca göstərim,
bu narıncı x'də deyil.
İndiyə qədər başladığımızdan
daha aşağı olan qismi bir təyziq
olduğunu anladıq.
Bunun səbəbi suyun parsiyal təzyiqi idi.
Bir sonraki videomuzda oradan başlayaq.