[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:03.49,0:00:07.17,Default,,0000,0000,0000,,EVRİMİN MEKANİZMASI
Dialogue: 0,0:00:07.17,0:00:10.06,Default,,0000,0000,0000,,Evrim Nedir?
Dialogue: 0,0:00:10.06,0:00:13.81,Default,,0000,0000,0000,,Evrim, dünyadaki yaşamın gelişimidir.
Dialogue: 0,0:00:13.81,0:00:20.06,Default,,0000,0000,0000,,Bu, milyonlarca yıl önce başlamış ve günümüzde hala devam etmekte olan bir süreçtir.
Dialogue: 0,0:00:20.06,0:00:25.53,Default,,0000,0000,0000,,Evrim, bize dünyadaki devasa yaşam çeşitliliğinin nasıl mümkün olduğunu anlatır
Dialogue: 0,0:00:25.53,0:00:33.83,Default,,0000,0000,0000,,ve ilkel bir tek hücreli canlının nasıl olup da bugün gördüğümüz milyonlarca farklı çeşitteki canlıya dönüşebileceğini gösterir.
Dialogue: 0,0:00:33.83,0:00:42.50,Default,,0000,0000,0000,,Öyleyse evrim, Daschund ve Great Dane türündeki köpekleri birlikte gördüğümüzde sorduğumuz soruya bir cevaptır:
Dialogue: 0,0:00:42.50,0:00:50.31,Default,,0000,0000,0000,,Böylesine farklı görünüşteki iki canlının nasıl olur da ataları aynı olur?
Dialogue: 0,0:00:50.31,0:00:57.93,Default,,0000,0000,0000,,Bu soruya cevap vermek için, mantar ya da bitki gibi diğer canlı formlarının yerine, hayvanlara odaklanalım.
Dialogue: 0,0:00:57.93,0:01:04.85,Default,,0000,0000,0000,,Sorulacak ilk soru şu: Nasıl olur da bir hayvan, bambaşka bir türdeki hayvana dönüşebilir?
Dialogue: 0,0:01:04.85,0:01:11.89,Default,,0000,0000,0000,,Aa! Bundan önce bir soruyu cevaplayalım: Tür tam olarak ne demektir?
Dialogue: 0,0:01:11.89,0:01:17.19,Default,,0000,0000,0000,,Tür, çiftleşerek yavru oluşturabilecek kapasitede olan hayvanlar topluluğuna denir.
Dialogue: 0,0:01:17.19,0:01:22.23,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca bu çiftleşme sonucunda oluşan hayvanın da çoğalma kabiliyeti olacaktır.
Dialogue: 0,0:01:22.23,0:01:26.40,Default,,0000,0000,0000,,Bunu daha iyi anlamak için şu noktaları biraz daha yakından inceleyelim:
Dialogue: 0,0:01:26.40,0:01:33.98,Default,,0000,0000,0000,,Canlıların eşsizliği, aşırı çoğalma ve kalıtım yoluyla güvence altına alınmış olur
Dialogue: 0,0:01:33.98,0:01:37.77,Default,,0000,0000,0000,,Ve ikinci birönemli nokta: Seçilim
Dialogue: 0,0:01:37.77,0:01:47.56,Default,,0000,0000,0000,,Haydi eşsizlik ile başlayalım. Var olan her canlı eşsizdir, ve bu evrim için gereklidir.
Dialogue: 0,0:01:47.56,0:01:51.19,Default,,0000,0000,0000,,Türlerin üyeleri görünüşte birbirlerine çok benzeyebilir;
Dialogue: 0,0:01:51.19,0:01:55.52,Default,,0000,0000,0000,,Bununla birlikte, hepsinin az da olsa farklı özellikleri ve karakterleri vardır.
Dialogue: 0,0:01:55.52,0:02:01.52,Default,,0000,0000,0000,,Benzerlerine göre biraz daha büyük, şişman, güçlü, gözüpek olabilirler.
Dialogue: 0,0:02:01.52,0:02:08.23,Default,,0000,0000,0000,,Öyleyse, bu farklılıkların sebebi nedir? Haydi bir tanesine yakından bakalım.
Dialogue: 0,0:02:08.23,0:02:13.73,Default,,0000,0000,0000,,Her canlı, hücrelerden oluşur. Bu hücrelerin çekirdekleri vardır.
Dialogue: 0,0:02:13.73,0:02:21.56,Default,,0000,0000,0000,,Çekirdek, kromozomları içerir ve bu kromozomlar DNA'ya tutunur.
Dialogue: 0,0:02:21.56,0:02:28.49,Default,,0000,0000,0000,,DNA farklı genlerden oluşur ve bu genlerin içinde yaşamın bilgi taşıyıcıları bulunur.
Dialogue: 0,0:02:28.49,0:02:36.75,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar, hücreler için talimatları ve emirleri içerdiği gibi, canlıların sahip olduğu özelliklere ve karakterlere de karar verirler.
Dialogue: 0,0:02:36.75,0:02:42.59,Default,,0000,0000,0000,,Her canlıda eşsiz olan tam olarak bu DNA'dır.
Dialogue: 0,0:02:42.59,0:02:49.56,Default,,0000,0000,0000,,Bu DNA, bireyden bireye çok az bir değişim gösterir, herkesin benzer özellikler göstermesinin sebebi de budur.
Dialogue: 0,0:02:49.56,0:02:55.13,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bu kadar çok çeşitliliğe sahip DNA nasıl ortaya çıktı?
Dialogue: 0,0:02:55.13,0:02:59.57,Default,,0000,0000,0000,,En önemli faktörlerden biri aşırı çoğalmadır.
Dialogue: 0,0:02:59.57,0:03:04.36,Default,,0000,0000,0000,,Doğada, canlıların türlerinin bekası açısından gerekli olandan çok daha fazla yavruladığını gözlemleyebiliriz.
Dialogue: 0,0:03:04.36,0:03:09.55,Default,,0000,0000,0000,,Yavruların birçoğu sonuç olarak erken ölümle yüzleşmek zorunda kalır.
Dialogue: 0,0:03:09.55,0:03:14.23,Default,,0000,0000,0000,,Bazen yaşadıkları çevrenin kaldırabileceğinden de çok yavruları olabilmektedir.
Dialogue: 0,0:03:14.23,0:03:17.61,Default,,0000,0000,0000,,Bu, tür içindeki çeşitliliğin artmasındaki faktörlerden biridir.
Dialogue: 0,0:03:17.61,0:03:22.11,Default,,0000,0000,0000,,Ne kadar yavru doğurulursa, o kadar küçük farklılık ortaya çıkar.
Dialogue: 0,0:03:22.11,0:03:28.80,Default,,0000,0000,0000,,Ve doğanın istediği de budur: mümkün olduğu kadar fazla "küçük değişiklik".
Dialogue: 0,0:03:28.80,0:03:35.14,Default,,0000,0000,0000,,Bireylerin eşsizliğinin ikinci en büyük sebebi de kalıtımın kendisiyle ortaya çıkar.
Dialogue: 0,0:03:35.14,0:03:42.30,Default,,0000,0000,0000,,Bu arada, kalıtım, DNA'dan yavruya aktarım anlamına gelir.
Dialogue: 0,0:03:42.30,0:03:49.97,Default,,0000,0000,0000,,Bu süreçte iki faktör etkili olur: rekombinasyon ve mutasyon
Dialogue: 0,0:03:49.97,0:03:54.88,Default,,0000,0000,0000,,Rekombinasyon, iki canlının DNAlarının rastgele karışımıdır.
Dialogue: 0,0:03:54.88,0:04:01.47,Default,,0000,0000,0000,,İki canlı birbirlerine aşık olduklarında, genlerini iki defa rekombine ederler.
Dialogue: 0,0:04:01.47,0:04:08.30,Default,,0000,0000,0000,,Gametlerini oluşturduklarında -ki bu gametler sperm ve yumurtadır- İlk seferinde bunu ayrı ayrı yaparlar.
Dialogue: 0,0:04:08.30,0:04:13.86,Default,,0000,0000,0000,,Gametler, genlerin yarısını alır ve ilerlerler.
Dialogue: 0,0:04:13.86,0:04:18.55,Default,,0000,0000,0000,,İkinci rekombinasyon bir erkek dişiyi döllediğinde gerçekleşir.
Dialogue: 0,0:04:18.55,0:04:28.67,Default,,0000,0000,0000,,Ebeveynlerden her biri DNAlarının %50'sini, bir başka deyişle eşsiz özellik ve karakterterlerinin %50'sini getirirler.
Dialogue: 0,0:04:28.67,0:04:33.55,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar daha sonra rekombine olur, ya da karışır. Ve sonuç; yeni bir yavru.
Dialogue: 0,0:04:33.55,0:04:41.02,Default,,0000,0000,0000,,Bu yavrular, rastgele bir DNA karışımına ve dolayısıyla ebeveynlerinin özelliklerine ve karakterlerine sahiptir.
Dialogue: 0,0:04:41.02,0:04:47.45,Default,,0000,0000,0000,,Bu, bir tür içindeki çeşitliliği ve farklılıkları artırır. Hatta daha fazlası...
Dialogue: 0,0:04:47.45,0:04:52.29,Default,,0000,0000,0000,,Ama Mutasyon da evrim için önemlidir.
Dialogue: 0,0:04:52.29,0:04:55.65,Default,,0000,0000,0000,,Mutasyonlar, DNA'daki rastgele değişimlerdir.
Dialogue: 0,0:04:55.65,0:05:00.36,Default,,0000,0000,0000,,Bu ayrıca DNA'daki kopyalama hataları olarak da tanımlanabilir.
Dialogue: 0,0:05:00.36,0:05:05.21,Default,,0000,0000,0000,,Ki bu hatalar toksinler, kimyasal maddeler ya da radyasyon tarafından tetiklenirler.
Dialogue: 0,0:05:05.21,0:05:09.87,Default,,0000,0000,0000,,Bir mutasyon, DNA'nın bir parçasındaki değişiklikle ortaya çıkar.
Dialogue: 0,0:05:09.87,0:05:15.90,Default,,0000,0000,0000,,Bu değişiklikler genellikle olumsuzdur ve kanser gibi hastalıklarla sonuçlanabilir.
Dialogue: 0,0:05:15.90,0:05:20.15,Default,,0000,0000,0000,,Bununla birlikte bunların ayrıca nötr ve olumlu etkileri de olabilir.
Dialogue: 0,0:05:20.15,0:05:26.19,Default,,0000,0000,0000,,Rastgele bir mutasyon olan, insanlardaki mavi göz rengi gibi.
Dialogue: 0,0:05:26.19,0:05:32.24,Default,,0000,0000,0000,,Öyle ya da böyle, bir mutasyon, bir gamete etki etmek durumundadır. Yani bir sperme ya da yumurta hücresine.
Dialogue: 0,0:05:32.24,0:05:37.82,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü, yalnızca bir gametteki DNA yavruya iletilebilir.
Dialogue: 0,0:05:37.82,0:05:45.49,Default,,0000,0000,0000,,X-ray cihazlarından, herhangi bir tehlikede olmayan diğer organlarımızı korumamız gerekmediği halde, cinsel organlarımızı korumamızın sebebi de budur.
Dialogue: 0,0:05:45.49,0:05:53.66,Default,,0000,0000,0000,,Özetle, kalıtım sürecinde canlılar, özelliklerini yavrularına DNA formunda iletirler.
Dialogue: 0,0:05:53.66,0:05:59.36,Default,,0000,0000,0000,,Rekombinasyon ve mutasyon DNA'yı değiştirir, böylece her bir çocuk ebeveynlerinden farklı bir görünüme sahip olur
Dialogue: 0,0:05:59.36,0:06:05.08,Default,,0000,0000,0000,,Ve ebeveynlerinin özelliklerinin rastgele karışımını alırlar.
Dialogue: 0,0:06:05.08,0:06:10.22,Default,,0000,0000,0000,,Burada önemli bir kelime vardır: Rastgele.
Dialogue: 0,0:06:10.22,0:06:13.78,Default,,0000,0000,0000,,Tüm bu süreç şansa dayalıdır.
Dialogue: 0,0:06:13.78,0:06:19.61,Default,,0000,0000,0000,,Rastgele rekombinasyon ve mutasyon, karakter ve özelliklerin rastgele karışımına sahip bireylerle sonuçlanır.
Dialogue: 0,0:06:19.61,0:06:24.03,Default,,0000,0000,0000,,Ki onlar, bunları sırayla ve rastgele karıştırır ve iletirler.
Dialogue: 0,0:06:24.03,0:06:31.86,Default,,0000,0000,0000,,Fakat nasıl oluyor da canlılar çevrelerine bu kadar mükemmel bir şekilde uyum göstermişken, bu kadar çok şey, bu kadar fazla şansa kalmış durumda.
Dialogue: 0,0:06:31.86,0:06:39.32,Default,,0000,0000,0000,,Örneğin, sopa çekirgesi, sinek kuşu ya da kurbağa balığı?
Dialogue: 0,0:06:39.32,0:06:43.82,Default,,0000,0000,0000,,Cevabı ikinci anahtar nokta veriyor: Seçilim.
Dialogue: 0,0:06:43.82,0:06:49.48,Default,,0000,0000,0000,,Doğal seçilim sürecine her bir birey maruz kalmaktadır.
Dialogue: 0,0:06:49.48,0:06:53.74,Default,,0000,0000,0000,,Öğrendiğimiz gibi, her bir birey, diğer türdeşinden bir şekilde farklıdır.
Dialogue: 0,0:06:53.74,0:07:00.52,Default,,0000,0000,0000,,Ve bir türün içinde kapsamlı bir varyasyon bulunur.
Dialogue: 0,0:07:00.52,0:07:06.02,Default,,0000,0000,0000,,Çevresel etkiler, canlılara etki ederler. Bu sözde seçilim faktörleri şunları kapsar:
Dialogue: 0,0:07:06.02,0:07:15.32,Default,,0000,0000,0000,,Yırtıcılar, parazitler, aynı türdeki hayvanlar, toksinler, yaşam çevresindeki değişiklikler, ya da iklim.
Dialogue: 0,0:07:15.32,0:07:18.78,Default,,0000,0000,0000,,Seçilim her bir canlının maruz kaldığı bir süreçtir.
Dialogue: 0,0:07:18.78,0:07:23.02,Default,,0000,0000,0000,,Her canlı, eşi olmayan özellik ve karakteristiklerin karışımına sahiptir.
Dialogue: 0,0:07:23.02,0:07:31.78,Default,,0000,0000,0000,,Bu karışım, onların çevrelerinde hayatta kalmalarına yardımcı olur. Ya da olmaz, duruma göre.
Dialogue: 0,0:07:31.78,0:07:39.35,Default,,0000,0000,0000,,Uygunsuz karışıma sahip birey, doğa tarafından seçilecektir.
Dialogue: 0,0:07:39.35,0:07:47.33,Default,,0000,0000,0000,,Doğru karışıma sahip olanlar yaşayacak ve gelişmiş özellik ve karakteristiklerini iletebileceklerdir.
Dialogue: 0,0:07:47.33,0:07:50.24,Default,,0000,0000,0000,,Çeşitliliğin bu denli önemli olmasının sebebi budur.
Dialogue: 0,0:07:50.24,0:07:56.48,Default,,0000,0000,0000,,Canlıların, mümkün olduğunca farklı yavru yapma çabalarının sebebi budur.
Dialogue: 0,0:07:56.48,0:08:01.89,Default,,0000,0000,0000,,Böyle yaparak, yavrularından en azından bir tanesinin doğal seçilim sürecini geçmelerinin ihtimalini artırırlar.
Dialogue: 0,0:08:01.89,0:08:05.34,Default,,0000,0000,0000,,Onların hayatta kalma şanslarını en yüksek seviyeye getirirler.
Dialogue: 0,0:08:05.34,0:08:10.92,Default,,0000,0000,0000,,Bunun iyi bir örneği, uzak bir adada yaşayan bir grup ispinoz kuşu üzerinde gözlemlenebilir.
Dialogue: 0,0:08:10.92,0:08:14.59,Default,,0000,0000,0000,,İspinoz kuşları, bilim dünyasının en şöhretli hayvanlarındandır.
Dialogue: 0,0:08:14.59,0:08:23.09,Default,,0000,0000,0000,,Ve Darwin İspinozları olarak bilinirler. Ki isimleri, onları keşfeden Charles Darwin'den gelmektedir. Bu İspinoz kuşlarının hikayesi.
Dialogue: 0,0:08:23.09,0:08:32.98,Default,,0000,0000,0000,,Birkaç yüzyıl önce, küçük bir grup ispinoz kuşu,muhtemel bir fırtınanın etkisiyle, Pasifik'in ortasındaki Galapagos Adası'na sürüklenmiştir.
Dialogue: 0,0:08:32.98,0:08:36.92,Default,,0000,0000,0000,,İspinozlar burada kendilerimi yepyeni bir çevre içerisinde buldular.
Dialogue: 0,0:08:36.92,0:08:42.23,Default,,0000,0000,0000,,Gerçek bir ispinoz cenneti: Bir yiyecek bolluğu ve yırtıcıların olmadığı bir yer.
Dialogue: 0,0:08:42.23,0:08:48.06,Default,,0000,0000,0000,,Hızlıca ve çok büyük sayılarla ürediler. Ada, çok geçmeden ispinozlarla doldu taştı.
Dialogue: 0,0:08:48.06,0:08:51.25,Default,,0000,0000,0000,,Ki bu yiyecek kaynaklarının git gide kıtlaşması anlamına geliyordu.
Dialogue: 0,0:08:51.25,0:08:56.75,Default,,0000,0000,0000,,İspinoz cenneti, kıtlıkla yüzleşiyordu ve ispinoz dostlar da çoktan rakip hale gelmişlerdi.
Dialogue: 0,0:08:56.75,0:08:59.39,Default,,0000,0000,0000,,Seçilim de işte tam burada müdahil oldu.
Dialogue: 0,0:08:59.39,0:09:03.48,Default,,0000,0000,0000,,Onların kişilikleri ve küçük değişiklikleri, ki bu gözlemde gagalardaki ufak değişimler,
Dialogue: 0,0:09:03.48,0:09:10.82,Default,,0000,0000,0000,,Bazı kuşların kendi türdeşleriyle rakip durumuna düşmelerinin önüne geçiyordu.
Dialogue: 0,0:09:10.82,0:09:16.18,Default,,0000,0000,0000,,Bazı ispinozların gagaları içindeki solucanları için toprakları kazmaya uygundu.
Dialogue: 0,0:09:16.18,0:09:21.22,Default,,0000,0000,0000,,Diğerleri ise parçalanmış tohumları gagalarıyla kavramaya daha uygundu.
Dialogue: 0,0:09:21.22,0:09:28.38,Default,,0000,0000,0000,,İspinozlar, sonuç olarak ekolojik nişlere ayrılmıştı ve bu nişlerde aşırı rekabetten kurtulmuşlardı.
Dialogue: 0,0:09:28.38,0:09:32.69,Default,,0000,0000,0000,,Çok geçmeden öncelikle aynı nişte bulunan diğer ispinozlarla çiftleşmeye başladılar.
Dialogue: 0,0:09:32.69,0:09:37.22,Default,,0000,0000,0000,,Birçok nesil boyunca, ispinozların kendi nişlerini başarılı bir şekilde kullanmalarına izin veren,
Dialogue: 0,0:09:37.22,0:09:40.94,Default,,0000,0000,0000,,bu ayırt edici özellikler çoğaldı.
Dialogue: 0,0:09:40.94,0:09:45.80,Default,,0000,0000,0000,,Solucan-kazıcılar ve tohum-yiyiciler arasında farklar git gide o kadar çok fazlalaştı ki,
Dialogue: 0,0:09:45.80,0:09:52.10,Default,,0000,0000,0000,,Artık birbirleriyle çiftleşmemeye başladılar. Sonuç olarak farklı türler ortaya çıktı.
Dialogue: 0,0:09:52.10,0:09:57.94,Default,,0000,0000,0000,,Bugün, Galapagos adasında yaşayan, 14 farklı ispinoz türü bulunmaktadır.
Dialogue: 0,0:09:57.94,0:10:02.02,Default,,0000,0000,0000,,Ki bunların tamamı, karaya vuran ispinozların soyundan gelmektedir.
Dialogue: 0,0:10:02.02,0:10:05.88,Default,,0000,0000,0000,,Yeni türler, evrim tarafından işte böyle oluşturulur:
Dialogue: 0,0:10:05.88,0:10:08.55,Default,,0000,0000,0000,,Eşsiz bireylerin etkileşimi yoluyla,
Dialogue: 0,0:10:08.55,0:10:10.60,Default,,0000,0000,0000,,Aşırı yavru doğurulmasıyla,
Dialogue: 0,0:10:10.60,0:10:13.97,Default,,0000,0000,0000,,Kalıtımdaki rekombinasyon ve mutasyonla,
Dialogue: 0,0:10:13.97,0:10:17.30,Default,,0000,0000,0000,,Vee son olarak, seçilim yoluyla.
Dialogue: 0,0:10:17.30,0:10:20.47,Default,,0000,0000,0000,,Bu, niçin çok önemlidir?
Dialogue: 0,0:10:20.47,0:10:27.64,Default,,0000,0000,0000,,Bu bize, yaşamın çeşitliliğinin nereden geldiğini ve niçin yaşayan tüm canlıların çevrelerine bu denli muhteşem adapte olduklarını gösterir.
Dialogue: 0,0:10:27.64,0:10:30.36,Default,,0000,0000,0000,,Bu, ayrıca bizleri de kişisel olarak etkiler.
Dialogue: 0,0:10:30.36,0:10:37.22,Default,,0000,0000,0000,,Her bir kişi, bizleri de kapsayan 3.5 milyar yıllık bir evrimin sonucudur.
Dialogue: 0,0:10:37.22,0:10:41.20,Default,,0000,0000,0000,,Atalarınız, yaşamak için savaştı ve uyum sağladılar.
Dialogue: 0,0:10:41.20,0:10:45.55,Default,,0000,0000,0000,,Bu yaşama savaşı aşırı derecede bilinmez bir kavramdı.
Dialogue: 0,0:10:45.55,0:10:49.96,Default,,0000,0000,0000,,Şimdiye kadar dünya üzerinde yaşamış olan tüm türlerin %99'unun soylarının tükendiğini göz önünde bulunduracak olursak,
Dialogue: 0,0:10:49.96,0:10:55.69,Default,,0000,0000,0000,,Kendini bir başarı hikayesinin parçası olarak görebilirsin.
Dialogue: 0,0:10:55.69,0:10:59.77,Default,,0000,0000,0000,,Dinazorlar öldü ama sen yaşıyor ve bu videoyu izliyorsun.
Dialogue: 0,0:10:59.77,0:11:06.30,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü inanılmaz derecede özelsin, tıpku şu an hayatta olan tüm canlılar gibi.
Dialogue: 0,0:11:06.30,0:11:10.78,Default,,0000,0000,0000,,Tekrar etmeyen ve eşsiz... Tüm evrenin içinde. [ Türkçe Çeviri: Oral Ünlü ]