[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:03.47,0:00:06.78,Default,,0000,0000,0000,,Mechanismes van Evolutie
Dialogue: 0,0:00:06.78,0:00:09.84,Default,,0000,0000,0000,,Wat is evolutie?
Dialogue: 0,0:00:09.84,0:00:14.04,Default,,0000,0000,0000,,Evolutie is de ontwikkeling van\Nleven op aarde
Dialogue: 0,0:00:14.04,0:00:17.35,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een proces dat\Nmiljarden jaren geleden is begonnen...
Dialogue: 0,0:00:17.35,0:00:19.96,Default,,0000,0000,0000,,... en vandaag nog steeds doorgaat.
Dialogue: 0,0:00:19.96,0:00:22.09,Default,,0000,0000,0000,,Evolutie vertelt ons hoe het mogelijk is...\N
Dialogue: 0,0:00:22.09,0:00:25.47,Default,,0000,0000,0000,,...dat de enorme diversiteit\Nvan leven kan ontstaan.
Dialogue: 0,0:00:25.47,0:00:27.96,Default,,0000,0000,0000,,Het laat zien hoe primitieve protozoën...
Dialogue: 0,0:00:27.96,0:00:31.49,Default,,0000,0000,0000,,... de miljoenen verschillende soorten\Nkunnen worden die we zien.
Dialogue: 0,0:00:34.04,0:00:38.79,Default,,0000,0000,0000,,Evolutie is dus het antwoord op de vraag\Ndie we ons allemaal stellen...
Dialogue: 0,0:00:38.79,0:00:42.83,Default,,0000,0000,0000,,... als we een teckel en een deense dog zien:
Dialogue: 0,0:00:42.83,0:00:50.00,Default,,0000,0000,0000,,hoe kan het dat voorouders\Nnakomelingen hebben, die zo anders zijn?
Dialogue: 0,0:00:50.00,0:00:57.86,Default,,0000,0000,0000,,Bij het antwoord focusen we op dieren,\Nen negeren we schimmels en planten.
Dialogue: 0,0:00:57.86,0:01:04.54,Default,,0000,0000,0000,,De eerste vraag is dus: hoe ontwikkelt\Neen diersoort zich in een andere soort?
Dialogue: 0,0:01:05.00,0:01:08.60,Default,,0000,0000,0000,,Ah, maar eerst een korte vraag:
Dialogue: 0,0:01:08.60,0:01:12.18,Default,,0000,0000,0000,,Wat is precies een soort?
Dialogue: 0,0:01:12.18,0:01:17.51,Default,,0000,0000,0000,,Een soort is een groep dieren die\Nin staat is nageslacht te produceren...
Dialogue: 0,0:01:17.51,0:01:21.90,Default,,0000,0000,0000,,... waarbij dat nageslacht ook in staat is\Nom voort te planten.
Dialogue: 0,0:01:21.90,0:01:27.08,Default,,0000,0000,0000,,Om dat antwoord beter te begrijpen, moeten\Nwe de volgende punten beter bekijken:
Dialogue: 0,0:01:27.08,0:01:33.57,Default,,0000,0000,0000,,Het uniek zijn van dieren, gegarandeerd\Ndoor het vele nageslacht en erfelijkheid,
Dialogue: 0,0:01:33.57,0:01:36.65,Default,,0000,0000,0000,,en, als tweede punt, selectie.
Dialogue: 0,0:01:38.47,0:01:41.49,Default,,0000,0000,0000,,We beginnen met het uniek zijn.
Dialogue: 0,0:01:41.49,0:01:47.30,Default,,0000,0000,0000,,Elk wezen dat bestaat is uniek, en dit is\Nessentieel voor evolutie.
Dialogue: 0,0:01:47.31,0:01:50.76,Default,,0000,0000,0000,,De wezens van een soort lijken misschien\Nsterk op elkaar en hun ouders,
Dialogue: 0,0:01:50.76,0:01:55.61,Default,,0000,0000,0000,,echter, ze hebben ieder verschillende\Nkenmerken en eigenschappen.
Dialogue: 0,0:01:55.61,0:02:01.83,Default,,0000,0000,0000,,Ze zijn misschien groter, dikker, sterker\Nof dapperder dan hun soortgenoten.
Dialogue: 0,0:02:02.70,0:02:05.47,Default,,0000,0000,0000,,Wat is de reden van deze verschillen?
Dialogue: 0,0:02:05.47,0:02:08.73,Default,,0000,0000,0000,,We bekijken dit wezen van dichterbij.
Dialogue: 0,0:02:08.73,0:02:11.55,Default,,0000,0000,0000,,Elk wezen bestaat uit cellen.
Dialogue: 0,0:02:11.55,0:02:14.12,Default,,0000,0000,0000,,Deze cellen hebben een celkern.
Dialogue: 0,0:02:14.12,0:02:20.98,Default,,0000,0000,0000,,De celkern bevat chromosomen, en\Nde chromosomen bevatten het DNA.
Dialogue: 0,0:02:20.98,0:02:24.43,Default,,0000,0000,0000,,DNA bestaat uit verschillende genen,
Dialogue: 0,0:02:24.43,0:02:28.76,Default,,0000,0000,0000,,en het zijn deze genen die\Nde informatie over het leven dragen.
Dialogue: 0,0:02:28.76,0:02:36.54,Default,,0000,0000,0000,,Ze bevatten de instructies voor de cel, en\Nbepalen de kenmerken die elk wezen heeft.
Dialogue: 0,0:02:36.54,0:02:41.50,Default,,0000,0000,0000,,En het is dit DNA wat uniek is\Nvoor elk wezen.
Dialogue: 0,0:02:41.50,0:02:50.13,Default,,0000,0000,0000,,Het verschilt iets tussen individuen, waar-\Ndoor ieder verschillende eigenschappen heeft.
Dialogue: 0,0:02:50.13,0:02:53.98,Default,,0000,0000,0000,,Maar hoe ontstaat deze enorme variatie in DNA?
Dialogue: 0,0:02:55.70,0:03:00.05,Default,,0000,0000,0000,,Een belangrijke factor is de overvloedige\Nproducie van nageslacht.
Dialogue: 0,0:03:00.06,0:03:04.22,Default,,0000,0000,0000,,In de natuur zien we dat wezens vaak\Nveel meer nageslacht produceren dan nodig...
Dialogue: 0,0:03:04.22,0:03:09.40,Default,,0000,0000,0000,,...voor het voortbestaan van de soort,\Nen veel nakomelingen sterven een vroege dood.
Dialogue: 0,0:03:09.40,0:03:13.98,Default,,0000,0000,0000,,Vaak zijn er zelfs meer nakomelingen dan\Nhet milieu in stand kan houden.
Dialogue: 0,0:03:13.98,0:03:18.02,Default,,0000,0000,0000,,Dit is één factor in de vergroting\Nvan diversiteit in een soort:
Dialogue: 0,0:03:18.02,0:03:22.93,Default,,0000,0000,0000,,hoe meer nakomelingen, hoe meer\Nverschillen er voorkomen.
Dialogue: 0,0:03:22.93,0:03:28.50,Default,,0000,0000,0000,,Dit is wat de natuur wil: zo veel mogelijk\Nkleine verschillen.
Dialogue: 0,0:03:30.00,0:03:34.83,Default,,0000,0000,0000,,De tweede belangrijke factor van uniek zijn\Nvindt plaats in de erfelijkheid.
Dialogue: 0,0:03:35.54,0:03:41.97,Default,,0000,0000,0000,,Trouwens:\NErfelijkheid is het doorgeven van DNA naar nageslacht.
Dialogue: 0,0:03:41.98,0:03:46.78,Default,,0000,0000,0000,,In dit proces zijn twee zeer interessante\Nfactoren aanwezig:
Dialogue: 0,0:03:46.78,0:03:49.81,Default,,0000,0000,0000,,Recombinatie en Mutatie.
Dialogue: 0,0:03:50.91,0:03:55.65,Default,,0000,0000,0000,,Recombinatie is het willekeurig mengen\Nvan het DNA van twee wezens.
Dialogue: 0,0:03:55.65,0:04:00.90,Default,,0000,0000,0000,,Als twee diertjes verliefd worden en paren,\Nrecombineren ze hun genen tweemaal.
Dialogue: 0,0:04:02.08,0:04:05.98,Default,,0000,0000,0000,,De eerste keer doen ze dat zelf, bij het\Nproduceren van de gameten,
Dialogue: 0,0:04:05.98,0:04:08.56,Default,,0000,0000,0000,,oftewel: sperma- en eicellen.
Dialogue: 0,0:04:09.75,0:04:13.03,Default,,0000,0000,0000,,De gameten nemen de helft van de genen,\Nen mengen ze.
Dialogue: 0,0:04:14.33,0:04:18.97,Default,,0000,0000,0000,,De tweede recombinatie vindt plaats\Nwanneer een mannetje een vrouwtje bevrucht
Dialogue: 0,0:04:20.26,0:04:23.47,Default,,0000,0000,0000,,De ouders leveren ieder 50% van hun DNA,
Dialogue: 0,0:04:23.47,0:04:27.03,Default,,0000,0000,0000,,met andere woorden: 50% van hun\Nunieke kenmerken en eigenschappen.
Dialogue: 0,0:04:28.30,0:04:32.96,Default,,0000,0000,0000,,Deze worden gerecombineerd of gemengd,\Nen het resultaat is nieuw nageslacht.
Dialogue: 0,0:04:34.23,0:04:37.68,Default,,0000,0000,0000,,Deze nakomelingen hebben een willekeurige\Nmix van hun DNA, en dus...
Dialogue: 0,0:04:37.68,0:04:40.53,Default,,0000,0000,0000,,van de kenmerken en eigenschappen van\Nhun ouders.
Dialogue: 0,0:04:41.44,0:04:45.92,Default,,0000,0000,0000,,Dit bevordert de diversiteit en verschillen\Nbinnen een soort nog verder.
Dialogue: 0,0:04:48.19,0:04:51.72,Default,,0000,0000,0000,,Maar mutaties zijn ook belangrijk \Nvoor evolutie.
Dialogue: 0,0:04:52.17,0:04:56.09,Default,,0000,0000,0000,,Mutaties zijn willekeurige wijzigingen\Nin DNA.
Dialogue: 0,0:04:56.09,0:05:00.29,Default,,0000,0000,0000,,Ze worden ook beschreven als\Nkopiëerfoutjes in DNA,
Dialogue: 0,0:05:00.29,0:05:05.28,Default,,0000,0000,0000,,aangespoord door giffen of andere chemische\Nstoffen, of door straling.
Dialogue: 0,0:05:05.80,0:05:10.16,Default,,0000,0000,0000,,Het is een mutatie als\Neen deel van het DNA is gewijzigd.
Dialogue: 0,0:05:10.55,0:05:16.28,Default,,0000,0000,0000,,Deze veranderingen zijn vaak negatief en\Nkunnen tot ziekten leiden, zoals kanker.
Dialogue: 0,0:05:16.32,0:05:22.36,Default,,0000,0000,0000,,Ze kunnen echter ook neutraal of positief\Neffect hebben, zoals blauwe oogkleur, ...
Dialogue: 0,0:05:22.36,0:05:25.06,Default,,0000,0000,0000,,... wat ook zo'n willekeurige mutatie is.
Dialogue: 0,0:05:26.38,0:05:32.70,Default,,0000,0000,0000,,In ieder geval moet een mutatie een gameet,\Neen sperma- of eicel, beïnvloeden ...
Dialogue: 0,0:05:32.70,0:05:37.67,Default,,0000,0000,0000,,... omdat enkel het DNA in de gameten\Nwordt doorgegeven naar nageslacht.
Dialogue: 0,0:05:37.67,0:05:41.100,Default,,0000,0000,0000,,Dit is ook de reden dat we geslachtsorganen\Nbeschermen bij röntgenfoto's...
Dialogue: 0,0:05:41.100,0:05:45.28,Default,,0000,0000,0000,,... terwijl andere lichaamsdelen\Ngeen risico lopen.
Dialogue: 0,0:05:45.28,0:05:53.15,Default,,0000,0000,0000,,Samengevat: in erfelijkheid geven wezens\Nhun eigenschappen door via DNA.
Dialogue: 0,0:05:53.15,0:05:59.45,Default,,0000,0000,0000,,Recombinatie en mutatie veranderen het DNA,\Nzodat elk kind verschilt en...
Dialogue: 0,0:05:59.45,0:06:04.78,Default,,0000,0000,0000,,... een willekeurige mix van de\Neigenschappen van zijn ouders krijgt.
Dialogue: 0,0:06:05.91,0:06:10.17,Default,,0000,0000,0000,,Het sleutelwoord hierbij is: willekeurig.
Dialogue: 0,0:06:10.17,0:06:13.43,Default,,0000,0000,0000,,Al deze processen zijn gebaseerd op toeval.
Dialogue: 0,0:06:13.43,0:06:17.14,Default,,0000,0000,0000,,Willekeurige recombinaties en mutaties\Nresulteren in individuen met...
Dialogue: 0,0:06:17.14,0:06:20.19,Default,,0000,0000,0000,,... willekeurige samenstellingen van\Nkenmerken en eigenschappen.
Dialogue: 0,0:06:20.19,0:06:23.41,Default,,0000,0000,0000,,Deze mixen deze ook weer willekeurig,\Nen geven ze weer door.
Dialogue: 0,0:06:25.56,0:06:28.05,Default,,0000,0000,0000,,Maar hoe kan zoveel aan toeval liggen, ...
Dialogue: 0,0:06:28.05,0:06:32.39,Default,,0000,0000,0000,,... als alle wezens zo goed zijn\Naangepast aan hun omgeving?
Dialogue: 0,0:06:32.39,0:06:38.62,Default,,0000,0000,0000,,Bijvoorbeeld de wandelende tak,\Nde kolibrie, en de hengelvis.
Dialogue: 0,0:06:40.08,0:06:43.96,Default,,0000,0000,0000,,Het antwoord wordt geleverd door\Nhet tweede kernpunt: selectie.
Dialogue: 0,0:06:43.96,0:06:50.17,Default,,0000,0000,0000,,Elk individu wordt onderworpen aan een\Nproces van natuurlijke selectie.
Dialogue: 0,0:06:50.17,0:06:55.02,Default,,0000,0000,0000,,Zoals we hebben geleerd, is elk individu\Niets verschillend van zijn naasten...
Dialogue: 0,0:06:55.02,0:06:59.75,Default,,0000,0000,0000,,... en is er behoorlijke variatie\Nbinnen een soort.
Dialogue: 0,0:06:59.75,0:07:03.64,Default,,0000,0000,0000,,Omgevingsinvloeden hebben een\Neffect op levende wezens.
Dialogue: 0,0:07:03.64,0:07:09.46,Default,,0000,0000,0000,,Deze zogeheten selectiefactoren omvatten:\Nroofdieren, parasieten, ...
Dialogue: 0,0:07:09.46,0:07:15.25,Default,,0000,0000,0000,,... dieren van dezelfde soort, gifstoffen,\Nveranderingen in het milieu of het klimaat.
Dialogue: 0,0:07:15.25,0:07:19.63,Default,,0000,0000,0000,,Selectie is een proces waar elk wezen\Naan wordt onderworpen.
Dialogue: 0,0:07:19.63,0:07:24.64,Default,,0000,0000,0000,,Elk wezen heeft een unieke samenstelling\Nvan kenmerken en eigenschappen.
Dialogue: 0,0:07:24.64,0:07:30.83,Default,,0000,0000,0000,,Deze samenstelling helpt ze te overleven\Nin hun omgeving — of niet.
Dialogue: 0,0:07:31.59,0:07:36.03,Default,,0000,0000,0000,,Iedereen met een ongeschikte samenstelling\Nwordt geselecteerd door de omgeving.
Dialogue: 0,0:07:38.62,0:07:41.14,Default,,0000,0000,0000,,Degenen met de goede samenstelling overleven,
Dialogue: 0,0:07:41.14,0:07:44.58,Default,,0000,0000,0000,,en kunnen hun betere kenmerken\Nen eigenschappen doorgeven.
Dialogue: 0,0:07:47.24,0:07:50.20,Default,,0000,0000,0000,,Daarom is diversiteit zo belangrijk
Dialogue: 0,0:07:50.20,0:07:56.20,Default,,0000,0000,0000,,Daarom doen dieren zo veel moeite om zo\Nverschillend mogelijk nageslacht te krijgen.
Dialogue: 0,0:07:56.20,0:08:01.50,Default,,0000,0000,0000,,Ze vergroten de kans dat tenminste één van\Nhun kinderen het selectieproces overleeft.
Dialogue: 0,0:08:01.50,0:08:04.29,Default,,0000,0000,0000,,Ze maximaliseren hun kans van overleven.
Dialogue: 0,0:08:05.97,0:08:10.78,Default,,0000,0000,0000,,Een goed voorbeeld hiervan is te vinden in\Neen groep vinken op een afgelegen eiland.
Dialogue: 0,0:08:11.24,0:08:16.69,Default,,0000,0000,0000,,Ze zijn beroemde dieren in de wetenschap\Nen staan bekend als Darwinvinken,
Dialogue: 0,0:08:16.69,0:08:19.95,Default,,0000,0000,0000,,naar hun ontdekker: Charles Darwin.
Dialogue: 0,0:08:20.32,0:08:22.81,Default,,0000,0000,0000,,En dit is het verhaal van die vinken.
Dialogue: 0,0:08:22.81,0:08:27.04,Default,,0000,0000,0000,,Een paar honderd jaar geleden waaide een\Ngroep vinken naar de Galápagos-eilanden...
Dialogue: 0,0:08:27.04,0:08:30.88,Default,,0000,0000,0000,,... midden in de Grote Oceaan,\Nwaarschijnlijk door een grote storm.
Dialogue: 0,0:08:32.50,0:08:36.73,Default,,0000,0000,0000,,De vinken belandden in een omgeving die\Ncompleet nieuw voor hen was:
Dialogue: 0,0:08:36.73,0:08:42.13,Default,,0000,0000,0000,,Een waar vinken-paradijs, met een overvloed\Naan eten en zonder roofdieren.
Dialogue: 0,0:08:42.63,0:08:45.26,Default,,0000,0000,0000,,Ze plantten zich snel en veelvuldig voort.
Dialogue: 0,0:08:45.26,0:08:50.92,Default,,0000,0000,0000,,De eilanden zaten snel tjokvol vinken,\Nwaardoor voedsel schaars werd.
Dialogue: 0,0:08:50.92,0:08:56.34,Default,,0000,0000,0000,,Het vinkenparadijs werd bedreigd door\Nhongersnood, en vrienden werden concurrenten.
Dialogue: 0,0:08:56.34,0:08:59.23,Default,,0000,0000,0000,,Hier greep selectie in:
Dialogue: 0,0:08:59.23,0:09:03.52,Default,,0000,0000,0000,,Hun individualiteit en kleine verschillen,\Nin dit geval hun verschillende snavels,
Dialogue: 0,0:09:03.52,0:09:08.53,Default,,0000,0000,0000,,betekende dat sommige vogels niet hoefden\Nte concurreren met de andere vinken.
Dialogue: 0,0:09:10.76,0:09:15.95,Default,,0000,0000,0000,,De snavels van sommige vinken waren\Ngeschikt om te graven naar wormen.
Dialogue: 0,0:09:15.95,0:09:20.79,Default,,0000,0000,0000,,Andere vinken konden hun snavels beter\Ngebruiken om zaden te eten.
Dialogue: 0,0:09:20.79,0:09:24.59,Default,,0000,0000,0000,,Als gevolg zochten de vinken hun\Necologische niche op.
Dialogue: 0,0:09:24.59,0:09:28.21,Default,,0000,0000,0000,,In deze niches waren ze veilig tegen\Nuitzonderlijke concurrentie.
Dialogue: 0,0:09:28.21,0:09:33.27,Default,,0000,0000,0000,,Ze begonnen al snel alleen te paren\Nmet andere vinken in dezelfde niche.
Dialogue: 0,0:09:33.27,0:09:37.07,Default,,0000,0000,0000,,Over vele generaties werden deze eigen-\Nschappen versterkt...
Dialogue: 0,0:09:37.07,0:09:41.84,Default,,0000,0000,0000,,... waardoor de vinken hun niche\Nsuccesvol konden uitbuiten.
Dialogue: 0,0:09:41.84,0:09:45.78,Default,,0000,0000,0000,,Het verschil tussen de wormgravers en de\Nzaad-eters werden zo groot...
Dialogue: 0,0:09:45.78,0:09:48.92,Default,,0000,0000,0000,,... dat ze niet langer in staat waren\Nmet elkaar te paren.
Dialogue: 0,0:09:48.92,0:09:51.88,Default,,0000,0000,0000,,Als gevolg ontstonden verschillende soorten.
Dialogue: 0,0:09:53.73,0:09:57.77,Default,,0000,0000,0000,,Vandaag zijn er veertien vinkensoorten\Nop de Galápagos-eilanden,
Dialogue: 0,0:09:57.77,0:10:02.10,Default,,0000,0000,0000,,die allemaal afstammen van\Ndezelfde groep gestrande vinken.
Dialogue: 0,0:10:02.10,0:10:05.65,Default,,0000,0000,0000,,Zo worden nieuwe soorten gecreëerd\Ndoor evolutie:
Dialogue: 0,0:10:05.65,0:10:11.10,Default,,0000,0000,0000,,Door de interactie van unieke individuen,\Nhet overvloedige nageslacht,...
Dialogue: 0,0:10:11.10,0:10:17.06,Default,,0000,0000,0000,,... recombinatie en mutatie in erfelijkheid,\Nen uiteindelijk door selectie.
Dialogue: 0,0:10:18.24,0:10:20.31,Default,,0000,0000,0000,,Waarom is dit zo belangrijk?
Dialogue: 0,0:10:20.31,0:10:22.76,Default,,0000,0000,0000,,Het legt uit waar de variëteit in leven\Nvandaan komt...
Dialogue: 0,0:10:22.76,0:10:26.74,Default,,0000,0000,0000,,... en waarom levende wezens zo goed zijn\Naangepast aan hun leefomgeving.
Dialogue: 0,0:10:27.80,0:10:30.26,Default,,0000,0000,0000,,Maar het beïnvloedt ons ook persoonlijk:
Dialogue: 0,0:10:30.26,0:10:37.09,Default,,0000,0000,0000,,Elk persoon is het resultaat van\N3.5 miljard jaar evolutie — dus ook jij.
Dialogue: 0,0:10:37.09,0:10:41.50,Default,,0000,0000,0000,,Jouw voorouders vochten en pasten zich aan\Nom te overleven.
Dialogue: 0,0:10:41.50,0:10:45.61,Default,,0000,0000,0000,,Of ze overleefden was extreem onzeker.
Dialogue: 0,0:10:45.61,0:10:50.51,Default,,0000,0000,0000,,Als we bedenken dat 99% van alle soorten die\Nooit hebben geleefd, uitgestorven zijn...
Dialogue: 0,0:10:50.51,0:10:55.34,Default,,0000,0000,0000,,... kan je jezelf beschouwen als \Ndeel van een succesverhaal.
Dialogue: 0,0:10:55.34,0:11:00.74,Default,,0000,0000,0000,,De dinosauriërs zijn verdwenen, maar jij\Nleeft en bekijkt deze video...
Dialogue: 0,0:11:00.74,0:11:03.17,Default,,0000,0000,0000,,... omdat je ongelofelijk bijzonder bent.
Dialogue: 0,0:11:03.17,0:11:06.16,Default,,0000,0000,0000,,Net als alle andere wezens die bestaan.
Dialogue: 0,0:11:06.16,0:11:09.92,Default,,0000,0000,0000,,Onreproduceerbaar, en uniek in het heelal.
Dialogue: 0,0:11:23.43,0:11:27.21,Default,,0000,0000,0000,,Concept, Ontwerp, en Storyboard:\NPhilipp Dettmer, philippdettmer.com
Dialogue: 0,0:11:29.18,0:11:32.73,Default,,0000,0000,0000,,Animatie:\NJacques Alomi, jacquesalomo.de
Dialogue: 0,0:11:34.75,0:11:38.47,Default,,0000,0000,0000,,Voice Over:\NSteve Tyler, www.voice-pool.com
Dialogue: 0,0:11:39.34,0:11:43.53,Default,,0000,0000,0000,,Bedankt voor jullie ondersteuning:\NMechtild Reddanz, Markus Fenner,\NXuyen Dam en Cathrin Ziegler