WEBVTT

00:00:01.144 --> 00:00:03.870
W Europie i Azji Środkowej

00:00:03.870 --> 00:00:06.430
milion dzieci mieszka w dużych instytucjach,

00:00:06.430 --> 00:00:10.528
znanych jako sierocińce.

00:00:10.528 --> 00:00:13.586
Przeważnie uchodzą za nieszkodliwe miejsca,

00:00:13.586 --> 00:00:15.257
gdzie dba się o dzieci.

00:00:15.257 --> 00:00:18.488
Niektórzy znają warunki sierocińców lepiej,

00:00:18.488 --> 00:00:20.940
ale uważają je za zło konieczne.

00:00:20.940 --> 00:00:24.337
Gdzie indziej można umieścić dzieci,

00:00:24.337 --> 00:00:26.488
które nie mają rodziców?

NOTE Paragraph

00:00:26.488 --> 00:00:29.955
60 lat badań wykazało,

00:00:29.955 --> 00:00:32.211
że oddzielanie dzieci od rodzin

00:00:32.211 --> 00:00:34.563
i umieszczanie w dużych instytucjach

00:00:34.563 --> 00:00:37.403
poważnie szkodzi ich zdrowiu i rozwojowi,

00:00:37.403 --> 00:00:40.885
zwłaszcza w wypadku niemowląt.

00:00:40.885 --> 00:00:43.029
Noworodki nie mają jeszcze

00:00:43.029 --> 00:00:45.789
w pełni rozwiniętych mięśni,

00:00:45.789 --> 00:00:47.713
i dotyczy to także mózgu.

00:00:47.713 --> 00:00:50.373
Przez pierwsze 3 lata mózg rośnie

00:00:50.373 --> 00:00:53.143
do pełnych rozmiarów. Większość wzrostu ma miejsce

00:00:53.143 --> 00:00:55.763
podczas pierwszych 6 miesięcy. Na rozwój mózgu

00:00:55.763 --> 00:00:58.989
wpływają doświadczenia i stymulacja.

00:00:58.989 --> 00:01:02.803
Kiedy niemowlę uczy się czegoś,

00:01:02.803 --> 00:01:04.330
np. jak skupiać wzrok,

00:01:04.330 --> 00:01:07.323
naśladować wyraz twarzy,

00:01:07.323 --> 00:01:11.313
podnieść coś, ułożyć słowo, czy usiąść,

00:01:11.313 --> 00:01:14.890
powstają nowe połączenia synaptyczne.

00:01:14.890 --> 00:01:18.989
Tempo nauki zaskakuje rodziców.

00:01:18.989 --> 00:01:23.897
Są zdumieni i zachwyceni sprytem dzieci.

00:01:23.897 --> 00:01:26.481
Okazują im zachwyt

00:01:26.481 --> 00:01:28.202
wywołując uśmiech

00:01:28.202 --> 00:01:32.604
i chęć coraz większych osiągnięć.

00:01:32.604 --> 00:01:36.346
Budowa silnej więzi między dzieckiem a rodzicem

00:01:36.346 --> 00:01:39.557
dostarcza budulca dla fizycznego, socjalnego,

00:01:39.557 --> 00:01:43.067
językowego, poznawczego 
i psychomotorycznego rozwoju.

00:01:43.067 --> 00:01:47.281
To model przyszłych związków z przyjaciółmi,

00:01:47.281 --> 00:01:50.522
partnerami i własnymi dziećmi.

00:01:50.522 --> 00:01:52.938
W większości rodzin odbywa się tak naturalnie,

00:01:52.938 --> 00:01:56.042
że umyka uwadze. Często nie zdajemy sobie sprawy

00:01:56.042 --> 00:01:59.472
z jego znaczenia dla rozwoju,

00:01:59.472 --> 00:02:02.371
a tym samym dla rozwoju zdrowego społeczeństwa.

00:02:02.371 --> 00:02:04.913
Dopiero kiedy sprawy idą źle,

00:02:04.913 --> 00:02:07.922
dostrzegamy wagę rodziny dla dziecka.

NOTE Paragraph

00:02:07.922 --> 00:02:11.858
W sierpniu 1993 r. byłam świadkiem

00:02:11.858 --> 00:02:16.016
olbrzymiego wpływu, jaki wywierają na dzieci

00:02:16.016 --> 00:02:20.419
sierocińce i brak rodzicielskiej troski.

00:02:20.419 --> 00:02:22.856
Jeśli pamiętacie doniesienia prasowe

00:02:22.856 --> 00:02:26.110
z Rumunii po rewolucji 1989 r.,

00:02:26.110 --> 00:02:30.531
pamiętacie też koszmarne warunki 
tamtejszych placówek.

00:02:30.531 --> 00:02:33.290
Dyrektor wielkiego sierocińca poprosił mnie o pomoc

00:02:33.290 --> 00:02:37.253
w zapobieganiu oddzielania dzieci od rodzin.

00:02:37.253 --> 00:02:41.438
550 niemowląt mieszkało w pokazowym 
sierocińcu Czauczesku,

00:02:41.438 --> 00:02:44.356
więc podobno miały lepsze niż zwykle warunki.

00:02:44.356 --> 00:02:46.806
Po doświadczeniach w pracy z dziećmi

00:02:46.806 --> 00:02:49.422
oczekiwałam hałasu i zamieszania

00:02:49.422 --> 00:02:51.285
ale zastałam klasztorną ciszę.

00:02:51.285 --> 00:02:54.731
Trudno było uwierzyć, że w ogóle są tam jakieś dzieci

00:02:54.731 --> 00:02:57.367
choć dyrektor pokazywał mi salę za salą

00:02:57.367 --> 00:03:00.382
wypełnioną rzędami łóżeczek

00:03:00.382 --> 00:03:06.398
W każdym leżało dziecko gapiąc się w sufit.

00:03:06.398 --> 00:03:10.048
Z 40 niemowląt na sali, żadne nie płakało.

00:03:10.048 --> 00:03:12.087
Widziałam jednak, że mają pełne pieluchy,

00:03:12.087 --> 00:03:13.659
że niektóre cierpią,

00:03:13.659 --> 00:03:17.504
ale słychać było tylko cichy, monotonny jęk.

00:03:17.504 --> 00:03:19.604
Siostra przełożona z dumą oznajmiła,

00:03:19.604 --> 00:03:22.825
że ich dzieci świetnie się zachowują.

00:03:22.825 --> 00:03:25.568
Przez następne kilka dni zdałam sobie sprawę,

00:03:25.568 --> 00:03:27.631
że ta cisza nie była niczym wyjątkowym.

00:03:27.631 --> 00:03:31.404
Nowo przyjęte dzieci płakały przez kilka godzin,

00:03:31.404 --> 00:03:33.393
ale kiedy to nie pomagało,

00:03:33.393 --> 00:03:36.071
stopniowo uczyły się apatii. W ciągu kilku dni

00:03:36.071 --> 00:03:39.567
robiły się osowiałe, apatyczne, wpatrzone w pustkę,

00:03:39.567 --> 00:03:41.393
jak wszystkie inne dzieci.

NOTE Paragraph

00:03:41.393 --> 00:03:44.310
Na przestrzeni lat często obwiniano

00:03:44.310 --> 00:03:46.481
personel tych instytucji

00:03:46.481 --> 00:03:49.335
za krzywdę wyrządzaną dzieciom,

00:03:49.335 --> 00:03:53.902
ale jedna osoba mogła mieć pod opieką do 40 dzieci.

00:03:53.902 --> 00:03:57.964
Musiały stosować kontrolę.

00:03:57.964 --> 00:04:01.839
Dzieci musiały budzić się o 7 i jeść o 7:30.

00:04:01.839 --> 00:04:04.351
O 8 zmieniano pieluchy, więc opiekun

00:04:04.351 --> 00:04:07.716
miał tylko 30 minut na nakarmienie 20 dzieci.

00:04:07.716 --> 00:04:11.412
Jeśli któreś narobiło w pieluchę o 8:30,

00:04:11.412 --> 00:04:14.371
musiało czekać kilka godzin na następne przewijanie.

00:04:14.371 --> 00:04:17.020
Dzienny kontakt dziecka z ludzką istotą

00:04:17.020 --> 00:04:21.488
ograniczał się do kilku minut karmienia i przewijania.

00:04:21.488 --> 00:04:24.388
Przez resztę czasu miały tylko sufit,

00:04:24.388 --> 00:04:28.520
ściany i kraty łóżeczka.

NOTE Paragraph

00:04:28.520 --> 00:04:31.419
Od pierwszej wizyty w sierocińcu Czauczesku

00:04:31.419 --> 00:04:34.552
widziałam setki podobnych miejsc w 18 krajach,

00:04:34.552 --> 00:04:37.344
od Czech do Sudanu.

00:04:37.344 --> 00:04:40.328
Mimo różnic krajobrazu i kultury

00:04:40.328 --> 00:04:43.625
instytucje i los oddanych im dzieci

00:04:43.625 --> 00:04:46.218
wyglądały przygnębiająco podobnie.

00:04:46.218 --> 00:04:49.328
Brak stymulacji prowadził do samostumulacji

00:04:49.328 --> 00:04:52.269
jak machanie rękami, kołysanie,

00:04:52.269 --> 00:04:56.080
agresję. Gdzieniegdzie stosowano leki psychiatryczne

00:04:56.080 --> 00:04:58.911
by kontrolować zachowanie dzieci.

00:04:58.911 --> 00:05:01.112
W niektórych sierocińcach wiązano je,

00:05:01.112 --> 00:05:04.000
żeby nie zrobiły krzywdy sobie lub innym.

00:05:04.000 --> 00:05:06.492
Szybko dawano im etykietkę upośledzonych

00:05:06.492 --> 00:05:09.927
i wysyłano do placówek dla upośledzonych dzieci.

00:05:09.927 --> 00:05:14.270
Większość z nich już nigdy nie opuści placówki.

00:05:14.270 --> 00:05:16.933
Pozostałe dzieci w wieku 3 lat

00:05:16.933 --> 00:05:19.481
przenoszono w inne miejsce, a w wieku 7 lat

00:05:19.481 --> 00:05:23.434
w kolejne. Dzielono je według wieku i płci,

00:05:23.434 --> 00:05:25.979
bezmyślnie rozdzielano rodzeństwa

00:05:25.979 --> 00:05:29.867
czasem nie dając im nawet szansy się pożegnać.

00:05:29.867 --> 00:05:32.645
Rzadko miały dosyć jedzenia. Często chodziły głodne.

00:05:32.645 --> 00:05:35.355
Starsze dzieci znęcały się nad młodszymi.

00:05:35.355 --> 00:05:38.704
Uczyły się przetrwać, bronić, albo przepadały.

NOTE Paragraph

00:05:38.704 --> 00:05:42.264
Po opuszczeniu placówek było im bardzo ciężko

00:05:42.264 --> 00:05:45.559
przystosować się do społeczeństwa.

00:05:45.559 --> 00:05:48.808
W Mołdawii dziewczęta wychowane w sierocińcach

00:05:48.808 --> 00:05:52.816
10 razy częściej padają ofiarą 
handlarzy żywym towarem.

00:05:52.816 --> 00:05:56.972
Badanie w Rosji wykazało, że w dwa lata 
po opuszczeniu sierocińca

00:05:56.972 --> 00:06:01.331
20% osób było w rejestrze przestępców,

00:06:01.331 --> 00:06:04.187
14% miało związek z prostytucją,

00:06:04.187 --> 00:06:08.751
a 10% odebrało sobie życie.

NOTE Paragraph

00:06:08.751 --> 00:06:11.632
Czemu jest tyle sierot w Europie,

00:06:11.632 --> 00:06:15.503
gdzie od lat nie było wojen ani katastrof?

00:06:15.503 --> 00:06:20.087
Otóż 95% tych dzieci ma żyjących rodziców,

00:06:20.087 --> 00:06:22.076
których społeczeństwo obwinia o porzucenie dzieci,

00:06:22.076 --> 00:06:24.839
choć badania wykazują,

00:06:24.839 --> 00:06:27.960
że większość z nich chce mieć swoje dzieci,

00:06:27.960 --> 00:06:30.279
a za instytucjonalizacją

00:06:30.279 --> 00:06:34.476
stoi bieda, upośledzenie i pochodzenie.

00:06:34.476 --> 00:06:37.575
Wiele krajów nie ma szkół integracyjnych,

00:06:37.575 --> 00:06:40.279
więc nawet przy niewielkim upośledzeniu

00:06:40.279 --> 00:06:42.855
dzieci trafiają do szkół z internatem

00:06:42.855 --> 00:06:44.663
w wieku 6 czy 7 lat.

00:06:44.663 --> 00:06:48.797
Czasem setki kilometrów od domu.

00:06:48.797 --> 00:06:51.521
Biednym rodzinom trudno jest podróżować

00:06:51.521 --> 00:06:55.639
i stopniowo kontakt się urywa.

00:06:55.639 --> 00:06:58.942
Z każdym z miliona dzieci w sierocińcach

00:06:58.942 --> 00:07:02.696
wiąże się zwykle zdesperowany rodzic

00:07:02.696 --> 00:07:07.806
w sytuacji bez wyjścia, jak Natalia z Mołdawii

00:07:07.806 --> 00:07:10.199
która mogła wyżywić tylko jedno dziecko,

00:07:10.199 --> 00:07:13.383
więc starszego syna oddała do sierocińca,

00:07:13.383 --> 00:07:16.423
albo Desi z Bułgarii, która opiekowała się w domu

00:07:16.423 --> 00:07:19.052
czwórką dzieci do śmierci męża,

00:07:19.052 --> 00:07:21.295
kiedy to musiała wrócić do pracy

00:07:21.295 --> 00:07:23.442
i nie pozostało jej nic innego,

00:07:23.442 --> 00:07:27.274
jak oddać niepełnosprawne dziecko do sierocińca.

00:07:27.274 --> 00:07:30.428
Wiele dziewczyn boi się przyznać do ciąży

00:07:30.428 --> 00:07:34.014
i zostawia dzieci w szpitalu.

00:07:34.014 --> 00:07:36.746
Młodzi rodzice dowiadują się

00:07:36.746 --> 00:07:41.252
że dziecko jest niepełnosprawne

00:07:41.252 --> 00:07:44.307
ale zamiast pozytywnego przekazu o możliwościach,

00:07:44.307 --> 00:07:47.154
zachęca się ich:

00:07:47.154 --> 00:07:50.210
"Dajcie spokój. Zostawcie dziecko w sierocińcu

00:07:50.210 --> 00:07:53.730
i idźcie zrobić następne, zdrowe".

NOTE Paragraph

00:07:53.730 --> 00:07:57.262
Nie jest to ani potrzebne ani nieuniknione.

00:07:57.262 --> 00:08:00.389
Każde dziecko ma prawo do rodziny.

00:08:00.389 --> 00:08:04.220
Zasługuje na nią i potrzebuje jej. Dzieci są odporne.

00:08:04.220 --> 00:08:06.902
Zabrane dostatecznie wcześnie z sierocińca

00:08:06.902 --> 00:08:10.423
do kochających rodzin, pokonują upośledzenie

00:08:10.423 --> 00:08:13.466
i wiodą normalne, szczęśliwe życie.

00:08:13.466 --> 00:08:17.027
Taniej wychodzi wspieranie rodzin

00:08:17.027 --> 00:08:19.546
niż finansowanie instytucji.

00:08:19.546 --> 00:08:22.742
Obliczono, że koszt usług wspierania rodzin

00:08:22.742 --> 00:08:25.650
wynosi 10% budżetu instytucji

00:08:25.650 --> 00:08:27.914
a dobrej jakości rodzina zastępcza

00:08:27.914 --> 00:08:30.906
kosztuje 30%.

00:08:30.906 --> 00:08:33.954
Wydając mniej na dziecko a więcej na usługę,

00:08:33.954 --> 00:08:37.906
możemy zainwestować oszczędności

00:08:37.906 --> 00:08:42.555
w wysokiej jakości opiekę dla dzieci specjalnej troski.

NOTE Paragraph

00:08:42.555 --> 00:08:47.092
W Europie widać przeniesienie nacisku i funduszy

00:08:47.092 --> 00:08:49.928
z wielkich instytucji z miernymi wynikami,

00:08:49.928 --> 00:08:53.888
na społecznościowe usługi

00:08:53.888 --> 00:08:56.613
chroniące dzieci i wspierające ich pełen rozwój.

00:08:56.613 --> 00:09:00.440
Na początku pracy w Rumunii niemal 20 lat temu

00:09:00.440 --> 00:09:04.216
200 tys. dzieci mieszkało w instytucjach,

00:09:04.216 --> 00:09:07.777
a co dzień przybywało nowych.

00:09:07.777 --> 00:09:10.088
Teraz jest ich mniej niż 10 tys.

00:09:10.088 --> 00:09:13.536
a rodziny w całym kraju mogą liczyć na pomoc.

00:09:13.536 --> 00:09:17.322
W Mołdawii, pomimo skrajnej biedy

00:09:17.322 --> 00:09:20.314
i straszliwych skutków globalnego kryzysu

00:09:20.314 --> 00:09:23.098
ilość dzieci w sierocińcach spadła o 50%

00:09:23.098 --> 00:09:26.314
przez ostatnie 5 lat. Środki rozprowadza się

00:09:26.314 --> 00:09:30.967
do usług wspierania rodzin i szkół integracyjnych.

00:09:30.967 --> 00:09:34.197
Wiele krajów planuje szeroko zakrojone zmiany.

00:09:34.197 --> 00:09:36.718
Komisja Europejska i duzi sponsorzy

00:09:36.718 --> 00:09:40.198
przekierowują pieniądze z instytucji

00:09:40.198 --> 00:09:43.194
do wspierania rodzin, dawania władzy społecznościom,

00:09:43.194 --> 00:09:45.923
by mogły same zająć się własnymi dziećmi.

NOTE Paragraph

00:09:45.923 --> 00:09:48.726
Zostało jeszcze wiele do zrobienia,

00:09:48.726 --> 00:09:51.094
by zakończyć systematyczną instytucjonalizację.

00:09:51.094 --> 00:09:54.163
Trzeba uświadamiać społeczeństwo,

00:09:54.163 --> 00:09:57.687
że sierocińce krzywdzą dzieci,

00:09:57.687 --> 00:10:00.647
i że istnieją lepsze rozwiązania.

00:10:00.647 --> 00:10:03.611
Jeśli ktoś chce wesprzeć sierociniec,

00:10:03.611 --> 00:10:07.653
powinien raczej wesprzeć usługi rodzinne.

NOTE Paragraph

00:10:07.653 --> 00:10:10.915
Razem jesteśmy w stanie w miarę szybko

00:10:10.915 --> 00:10:13.779
znieść tę formę nadużywania dzieci.

NOTE Paragraph

00:10:13.779 --> 00:10:16.371
Dziękuję. (Brawa)

NOTE Paragraph

00:10:16.371 --> 00:10:20.371
(Brawa)