WEBVTT

00:00:00.240 --> 00:00:04.040
"Nguyên tử" siêu nhỏ đến đáng kinh ngạc

00:00:04.180 --> 00:00:06.760
Một sợi tóc của chúng ta có kích thước khoảng

00:00:06.760 --> 00:00:10.160
500.000 nguyên tử carbon chồng lên nhau

00:00:10.460 --> 00:00:15.400
Nhìn vào nắm tay của bạn, nó bao gồm hàng nghìn tỷ nguyên tử

00:00:15.600 --> 00:00:19.779
Nếu một nguyên tử bằng 1 viên bi, thế thì nắm tay của bạn sẽ lớn đến thế nào?

00:00:19.920 --> 00:00:24.820
Well...khoảng kích thước của Trái Đất. Hm...Vẫn khó tưởng tượng ra?

00:00:24.820 --> 00:00:26.260
Hãy thử cái khác

00:00:32.659 --> 00:00:34.116
Nhìn vào ngón tay nhỏ bé của bạn

00:00:34.116 --> 00:00:37.833
Tưởng tượng đầu ngón tay lớn bằng cái phòng bạn đang ngồi.

00:00:38.203 --> 00:00:40.448
Bây giờ đổ đầy gạo vào phòng

00:00:40.818 --> 00:00:43.715
Một hạt gạo tượng trưng cho 1 tế bào đầu ngón tay

00:00:44.313 --> 00:00:46.305
Bây giờ hãy zoom vào hạt gạo

00:00:46.475 --> 00:00:50.137
Và bây giờ, một tế bào lại lớn bằng cái phòng bạn đang ngồi.

00:00:50.745 --> 00:00:54.845
Hãy đổ đầy nó bằng gạo. Đây là kích thước của 1 protein.

00:00:55.380 --> 00:00:59.170
Bây giờ, chúng ta lại lấp đầy khoảng trống giữa các hạt gạo

00:00:59.174 --> 00:01:00.549
bằng các hạt cát rất mịn.

00:01:00.989 --> 00:01:04.208
Một nguyên tử nhỏ từng này đấy.

00:01:04.875 --> 00:01:06.571
Thế nguyên tử cấu thành như thế nào?

00:01:06.960 --> 00:01:10.176
Hãy giả vờ vài phút là nguyên tử nhìn như thế này

00:01:10.176 --> 00:01:11.844
để cho dễ hiểu hơn ấy mà

00:01:12.363 --> 00:01:15.058
Một nguyên tử gồm 3 loại hạt cơ bản

00:01:15.058 --> 00:01:18.147
neutrons, protons và electrons

00:01:18.917 --> 00:01:22.915
Protons và neutrons liên kết và tạo nên lõi nguyên tử

00:01:22.915 --> 00:01:24.993
chúng được giữ lại với nhau bởi Lực tương tác mạnh

00:01:24.993 --> 00:01:27.743
...một trong bốn loại lực cơ bản của vũ trụ

00:01:28.340 --> 00:01:31.683
Chúng được tạo thành bởi các hạt quarks và giữ lại với nhau bởi hạt gluons

00:01:31.683 --> 00:01:35.026
Chẳng ai biết hạt quarks nhỏ đển mức nào

00:01:35.026 --> 00:01:38.369
Chúng ta có thể nghĩ nó kiểu như "điểm", trong hình học

00:01:38.369 --> 00:01:41.529
Tưởng tượng chúng trong không gian 0-chiều

00:01:41.760 --> 00:01:43.986
Chúng ta hoài nghi rằng hạt quarks và electrons

00:01:43.986 --> 00:01:46.707
là những thành tố nền tảng nhất của vạn vật trong vũ trụ.

00:01:47.333 --> 00:01:53.530
Electrons xoay quanh lõi nguyên tử. Chúng du hành với vận tốc 2.200 km/h

00:01:53.530 --> 00:01:57.120
đủ nhanh để quay quanh Trái Đất chỉ trong 18s

00:01:57.120 --> 00:02:01.440
Như các hạt quarks, chúng ta xem electrons là hạt cơ bản.

00:02:01.640 --> 00:02:07.680
99.999999999999%

00:02:07.680 --> 00:02:12.740
của kích thước nguyên tử là không gian rỗng. Ngoại trừ, nó thật sự không phải vậy

00:02:13.260 --> 00:02:18.920
Cái mà chúng ta xem là khoảng trống thật ra là khoảng không gian được lấp đầy bởi các "trường biến động lượng tử"

00:02:18.980 --> 00:02:23.600
trường mà có năng lượng tiềm năng, tự xuất hiện và tự tan biến

00:02:23.600 --> 00:02:28.160
Những biến động này có sự ảnh hưởng căn bản đến cách những hạt mang điện tương tác

00:02:28.170 --> 00:02:30.070
Nhưng đấy là chủ đề cho 1 video khác :D

00:02:30.400 --> 00:02:34.120
Thế lõi nguyên tử và eletrons chiếm bao nhiêu không gian?

00:02:34.380 --> 00:02:37.516
Nếu bạn trừ tất các không gian giữa các lõi nguyên tử

00:02:37.516 --> 00:02:41.032
ra khỏi Empire State Building, nó sẽ lớn bằng 1 hạt gạo

00:02:41.312 --> 00:02:44.780
Và tất cả nguyên tử của loài người sẽ chỉ chứa trong 1 cái muỗng trà mà thôi.

00:02:45.020 --> 00:02:48.890
Có những vật thể đặc biệt khi những trạng thái như thế này tồn tại

00:02:49.073 --> 00:02:52.646
Trong 1 ngôi sao neutron, lõi nguyên tử được nén rất chặt

00:02:52.646 --> 00:02:57.180
đến nỗi khối lượng của ba Mặt Trời cộng lại có thể chứa vừa trong 1 vật thể có chiều rộng chỉ vài kilometers

00:02:57.440 --> 00:03:00.840
Nhân tiên, nguyên tử trông như thế nào

00:03:00.980 --> 00:03:03.320
Well, kiểu như này...

00:03:03.680 --> 00:03:07.560
Electrons có tính chất như sóng, hay còn gọi là lưỡng tính sóng-hạt.

00:03:07.780 --> 00:03:11.400
Chúng ta có thể tính toán vị trí của một electron vào 1 thời điểm nào đó

00:03:11.400 --> 00:03:14.410
Những vị trí này gọi là orbitals

00:03:14.410 --> 00:03:18.190
là nơi mà electrons có thể xuất hiện với xác suất 95%

00:03:18.320 --> 00:03:21.053
Khả năng thấy 1 electron càng tiến tới 0%

00:03:21.053 --> 00:03:23.376
thì chúng ta càng đi xa lõi nguyên tử

00:03:23.376 --> 00:03:27.160
nhưng thật sự nó chẳng bao giờ đạt đến số 0. Nghĩa là, trong lý thuyết,

00:03:27.160 --> 00:03:30.910
một electron của nguyên tử có thể ở tận bên kia vũ trụ

00:03:30.910 --> 00:03:32.536
Okay, chờ một tý

00:03:32.536 --> 00:03:36.082
Những thứ kỳ lạ này tạo nên vạn vật trong vũ trụ

00:03:36.252 --> 00:03:38.321
Có hàng tá nguyên tố được biết đến

00:03:38.321 --> 00:03:42.033
bạn chả cần nhiều hạt cơ bản, chỉ cần 3 thôi

00:03:42.570 --> 00:03:46.419
Lấy 1 proton và 1 electron, và bạn có Hydrogen

00:03:46.540 --> 00:03:49.860
Thêm 1 proton và 1 neutron, bạn có Helium

00:03:50.140 --> 00:03:53.433
Thêm vài hạt, bạn được Carbon, thêm tý nữa, Fluorine

00:03:53.433 --> 00:03:56.326
và nhiều hơn, Vàng, cứ thế.

00:03:56.326 --> 00:03:59.420
Mọi nguyên tử của nguyên tố đều giống nhau

00:03:59.540 --> 00:04:03.200
ví dụ mọi nguyên tử Hydrogen, đều chẳng khác gì

00:04:03.200 --> 00:04:07.740
Hydrogen trong cơ thể bạn giống y chang Hydrogen trong Mặt Trời

00:04:08.040 --> 00:04:11.000
Thấy rối chưa? Chúng tôi cũng vậy!

00:04:11.000 --> 00:04:14.599
Không có gì trong phạm vi này của vũ trụ này lại có lý trong thế giới của chúng ta,

00:04:14.599 --> 00:04:18.629
đấy là còn chưa bắt đầu nói đến cơ học lượng tử hay là particle zoo

00:04:18.629 --> 00:04:19.881
những thứ còn kỳ lạ hơn nhiều!

00:04:20.384 --> 00:04:24.550
Mô hình nguyên tử đã thay đổi được vài lần từ lần đầu chúng ta nhận ra nó

00:04:24.550 --> 00:04:27.120
và mô hình hiện tại chắc chắn không phải là cái cuối cùng

00:04:27.130 --> 00:04:29.903
Vậy hãy ủng hộ các nhà khoa học và nghiên cứu

00:04:29.903 --> 00:04:33.256
chờ đợi những điều dị thường khác

00:04:33.256 --> 00:04:37.691
về thế giới kỳ lạ này, nền tảng cơ bản cho sự tồn tại của chúng ta.

00:04:38.071 --> 00:04:57.241
Vietsub by: @andrangea