1
00:00:00,240 --> 00:00:04,040
"Nguyên tử" siêu nhỏ đến đáng kinh ngạc

2
00:00:04,180 --> 00:00:06,760
Một sợi tóc của chúng ta có kích thước khoảng

3
00:00:06,760 --> 00:00:10,160
500.000 nguyên tử carbon chồng lên nhau

4
00:00:10,460 --> 00:00:15,400
Nhìn vào nắm tay của bạn, nó bao gồm hàng nghìn tỷ nguyên tử

5
00:00:15,600 --> 00:00:19,779
Nếu một nguyên tử bằng 1 viên bi, thế thì nắm tay của bạn sẽ lớn đến thế nào?

6
00:00:19,920 --> 00:00:24,820
Well...khoảng kích thước của Trái Đất. Hm...Vẫn khó tưởng tượng ra?

7
00:00:24,820 --> 00:00:26,260
Hãy thử cái khác

8
00:00:32,659 --> 00:00:34,116
Nhìn vào ngón tay nhỏ bé của bạn

9
00:00:34,116 --> 00:00:37,833
Tưởng tượng đầu ngón tay lớn bằng cái phòng bạn đang ngồi.

10
00:00:38,203 --> 00:00:40,448
Bây giờ đổ đầy gạo vào phòng

11
00:00:40,818 --> 00:00:43,715
Một hạt gạo tượng trưng cho 1 tế bào đầu ngón tay

12
00:00:44,313 --> 00:00:46,305
Bây giờ hãy zoom vào hạt gạo

13
00:00:46,475 --> 00:00:50,137
Và bây giờ, một tế bào lại lớn bằng cái phòng bạn đang ngồi.

14
00:00:50,745 --> 00:00:54,845
Hãy đổ đầy nó bằng gạo. Đây là kích thước của 1 protein.

15
00:00:55,380 --> 00:00:59,170
Bây giờ, chúng ta lại lấp đầy khoảng trống giữa các hạt gạo

16
00:00:59,174 --> 00:01:00,549
bằng các hạt cát rất mịn.

17
00:01:00,989 --> 00:01:04,208
Một nguyên tử nhỏ từng này đấy.

18
00:01:04,875 --> 00:01:06,571
Thế nguyên tử cấu thành như thế nào?

19
00:01:06,960 --> 00:01:10,176
Hãy giả vờ vài phút là nguyên tử nhìn như thế này

20
00:01:10,176 --> 00:01:11,844
để cho dễ hiểu hơn ấy mà

21
00:01:12,363 --> 00:01:15,058
Một nguyên tử gồm 3 loại hạt cơ bản

22
00:01:15,058 --> 00:01:18,147
neutrons, protons và electrons

23
00:01:18,917 --> 00:01:22,915
Protons và neutrons liên kết và tạo nên lõi nguyên tử

24
00:01:22,915 --> 00:01:24,993
chúng được giữ lại với nhau bởi Lực tương tác mạnh

25
00:01:24,993 --> 00:01:27,743
...một trong bốn loại lực cơ bản của vũ trụ

26
00:01:28,340 --> 00:01:31,683
Chúng được tạo thành bởi các hạt quarks và giữ lại với nhau bởi hạt gluons

27
00:01:31,683 --> 00:01:35,026
Chẳng ai biết hạt quarks nhỏ đển mức nào

28
00:01:35,026 --> 00:01:38,369
Chúng ta có thể nghĩ nó kiểu như "điểm", trong hình học

29
00:01:38,369 --> 00:01:41,529
Tưởng tượng chúng trong không gian 0-chiều

30
00:01:41,760 --> 00:01:43,986
Chúng ta hoài nghi rằng hạt quarks và electrons

31
00:01:43,986 --> 00:01:46,707
là những thành tố nền tảng nhất của vạn vật trong vũ trụ.

32
00:01:47,333 --> 00:01:53,530
Electrons xoay quanh lõi nguyên tử. Chúng du hành với vận tốc 2.200 km/h

33
00:01:53,530 --> 00:01:57,120
đủ nhanh để quay quanh Trái Đất chỉ trong 18s

34
00:01:57,120 --> 00:02:01,440
Như các hạt quarks, chúng ta xem electrons là hạt cơ bản.

35
00:02:01,640 --> 00:02:07,680
99.999999999999%

36
00:02:07,680 --> 00:02:12,740
của kích thước nguyên tử là không gian rỗng. Ngoại trừ, nó thật sự không phải vậy

37
00:02:13,260 --> 00:02:18,920
Cái mà chúng ta xem là khoảng trống thật ra là khoảng không gian được lấp đầy bởi các "trường biến động lượng tử"

38
00:02:18,980 --> 00:02:23,600
trường mà có năng lượng tiềm năng, tự xuất hiện và tự tan biến

39
00:02:23,600 --> 00:02:28,160
Những biến động này có sự ảnh hưởng căn bản đến cách những hạt mang điện tương tác

40
00:02:28,170 --> 00:02:30,070
Nhưng đấy là chủ đề cho 1 video khác :D

41
00:02:30,400 --> 00:02:34,120
Thế lõi nguyên tử và eletrons chiếm bao nhiêu không gian?

42
00:02:34,380 --> 00:02:37,516
Nếu bạn trừ tất các không gian giữa các lõi nguyên tử

43
00:02:37,516 --> 00:02:41,032
ra khỏi Empire State Building, nó sẽ lớn bằng 1 hạt gạo

44
00:02:41,312 --> 00:02:44,780
Và tất cả nguyên tử của loài người sẽ chỉ chứa trong 1 cái muỗng trà mà thôi.

45
00:02:45,020 --> 00:02:48,890
Có những vật thể đặc biệt khi những trạng thái như thế này tồn tại

46
00:02:49,073 --> 00:02:52,646
Trong 1 ngôi sao neutron, lõi nguyên tử được nén rất chặt

47
00:02:52,646 --> 00:02:57,180
đến nỗi khối lượng của ba Mặt Trời cộng lại có thể chứa vừa trong 1 vật thể có chiều rộng chỉ vài kilometers

48
00:02:57,440 --> 00:03:00,840
Nhân tiên, nguyên tử trông như thế nào

49
00:03:00,980 --> 00:03:03,320
Well, kiểu như này...

50
00:03:03,680 --> 00:03:07,560
Electrons có tính chất như sóng, hay còn gọi là lưỡng tính sóng-hạt.

51
00:03:07,780 --> 00:03:11,400
Chúng ta có thể tính toán vị trí của một electron vào 1 thời điểm nào đó

52
00:03:11,400 --> 00:03:14,410
Những vị trí này gọi là orbitals

53
00:03:14,410 --> 00:03:18,190
là nơi mà electrons có thể xuất hiện với xác suất 95%

54
00:03:18,320 --> 00:03:21,053
Khả năng thấy 1 electron càng tiến tới 0%

55
00:03:21,053 --> 00:03:23,376
thì chúng ta càng đi xa lõi nguyên tử

56
00:03:23,376 --> 00:03:27,160
nhưng thật sự nó chẳng bao giờ đạt đến số 0. Nghĩa là, trong lý thuyết,

57
00:03:27,160 --> 00:03:30,910
một electron của nguyên tử có thể ở tận bên kia vũ trụ

58
00:03:30,910 --> 00:03:32,536
Okay, chờ một tý

59
00:03:32,536 --> 00:03:36,082
Những thứ kỳ lạ này tạo nên vạn vật trong vũ trụ

60
00:03:36,252 --> 00:03:38,321
Có hàng tá nguyên tố được biết đến

61
00:03:38,321 --> 00:03:42,033
bạn chả cần nhiều hạt cơ bản, chỉ cần 3 thôi

62
00:03:42,570 --> 00:03:46,419
Lấy 1 proton và 1 electron, và bạn có Hydrogen

63
00:03:46,540 --> 00:03:49,860
Thêm 1 proton và 1 neutron, bạn có Helium

64
00:03:50,140 --> 00:03:53,433
Thêm vài hạt, bạn được Carbon, thêm tý nữa, Fluorine

65
00:03:53,433 --> 00:03:56,326
và nhiều hơn, Vàng, cứ thế.

66
00:03:56,326 --> 00:03:59,420
Mọi nguyên tử của nguyên tố đều giống nhau

67
00:03:59,540 --> 00:04:03,200
ví dụ mọi nguyên tử Hydrogen, đều chẳng khác gì

68
00:04:03,200 --> 00:04:07,740
Hydrogen trong cơ thể bạn giống y chang Hydrogen trong Mặt Trời

69
00:04:08,040 --> 00:04:11,000
Thấy rối chưa? Chúng tôi cũng vậy!

70
00:04:11,000 --> 00:04:14,599
Không có gì trong phạm vi này của vũ trụ này lại có lý trong thế giới của chúng ta,

71
00:04:14,599 --> 00:04:18,629
đấy là còn chưa bắt đầu nói đến cơ học lượng tử hay là particle zoo

72
00:04:18,629 --> 00:04:19,881
những thứ còn kỳ lạ hơn nhiều!

73
00:04:20,384 --> 00:04:24,550
Mô hình nguyên tử đã thay đổi được vài lần từ lần đầu chúng ta nhận ra nó

74
00:04:24,550 --> 00:04:27,120
và mô hình hiện tại chắc chắn không phải là cái cuối cùng

75
00:04:27,130 --> 00:04:29,903
Vậy hãy ủng hộ các nhà khoa học và nghiên cứu

76
00:04:29,903 --> 00:04:33,256
chờ đợi những điều dị thường khác

77
00:04:33,256 --> 00:04:37,691
về thế giới kỳ lạ này, nền tảng cơ bản cho sự tồn tại của chúng ta.

78
00:04:38,071 --> 00:04:57,241
Vietsub by: @andrangea