WEBVTT

00:00:00.240 --> 00:00:04.040
ატომები წარმოუდგენლად მცირენი არიან.

00:00:04.180 --> 00:00:06.760
ადამიანის თმის სისქე, დაახლოებით,

00:00:06.760 --> 00:00:10.160
500 000 ჩამწკრივებულ ნახშირბადის ატომს უდრის.

00:00:10.460 --> 00:00:15.400
შეხედეთ თქვენს მუშტს, ის შედგება ტრილიონობით და ტრილიონობით ატომისგან.

00:00:15.600 --> 00:00:19.779
თუ თითოეული ატომის ზომა იქნება ერთი სანტიმეტრი, რამხელა იქნება თქვენი მუშტი?

00:00:19.920 --> 00:00:24.820
ნუ... დედამიწის ზომის. ჰმ... მაინც რთული წარმოსადგენია?

00:00:24.820 --> 00:00:26.260
მოდით სხვანაირად ვცადოთ:

00:00:32.659 --> 00:00:34.116
შეხედეთ თქვენს ნეკს.

00:00:34.116 --> 00:00:37.833
წარმოიდგინეთ რომ მისი დაბოლოება იმ ოთახის ხელაა, რომელშიც თქვენ იმყოფებით.

00:00:38.203 --> 00:00:40.448
გაავსეთ ეს ოთახი ბრინჯის მარცვლებით.

00:00:40.818 --> 00:00:43.715
თითოეული მარცვალი წარმოადგენს თქვენს უჯრედს.

00:00:44.313 --> 00:00:46.305
ახლა კიდევ გავადიდოთ ეს მარცვლები.

00:00:46.475 --> 00:00:50.137
და ახლა თითოეული უჯრედი ისეთივე დიდია, როგორიც ის ოთახი, სადაც იმყოფებით.

00:00:50.745 --> 00:00:54.845
კვლავაც შევავსოთ ოთახი ბრინჯით. ახლა თითოეული მარცვალი პროტეინის ცილის ტოლია.

00:00:55.380 --> 00:00:59.170
და ახლა შეავსეთ ყველა ის სიცარიელე ბრინჯის მარცვლებს შორის

00:00:59.174 --> 00:01:00.549
წმინდა სილით.

00:01:00.989 --> 00:01:04.208
დაახლოებით ასეთი პატარები არიან ატომები.

00:01:04.875 --> 00:01:06.571
რისგან შედგებიან ატომები?

00:01:06.960 --> 00:01:10.176
ერთი წუთით წარმოვიდგინოთ, რომ ატომები ასე გამოიყურებიან:

00:01:10.176 --> 00:01:11.844
რათა გავხადოთ უფრო მარტივი გასაგები.

00:01:12.363 --> 00:01:15.058
ატომი შედგება სამი ელემენტარული ნაწილაკისგან:

00:01:15.058 --> 00:01:18.147
ნეიტრონების, პროტონების და ელექტრონებისგან.

00:01:18.917 --> 00:01:22.915
ნეიტრონები და პროტონები ებმიან ერთმანეთს და ქმნიან ბირთვს,

00:01:22.915 --> 00:01:24.993
ე.წ. ძლიერი ურთიერთქმედების წყალობით,

00:01:24.993 --> 00:01:27.743
რომელიც ერთერთია ოთხი ფუნდამენტური ძალიდან სამყაროში.

00:01:28.340 --> 00:01:31.683
ისინი შედგებიან კვარკებისგან და გადაბმულნი არიან გლუონებით.

00:01:31.683 --> 00:01:35.026
ზუსტად არავინ იცის, რამდენად პატარები არიან კვარკები.

00:01:35.026 --> 00:01:38.369
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ისინი უნდა იყვნენ გეომეტრიული წერტილებივით.

00:01:38.369 --> 00:01:41.529
სცადეთ მათი წარმოდგენა, ნულოვან განზომილებაში.

00:01:41.760 --> 00:01:43.986
ჩვენ ვეჭვობთ, რომ კვარკები და ელექტრონები

00:01:43.986 --> 00:01:46.707
მატერიის ყველაზე ფუნდამენტური ნაწილაკები არიან სამყაროში.

00:01:47.333 --> 00:01:53.530
ბირთვის გარშემო ორბიტებზე, ელექტრონები მოძრაობენ 2,200 კმ/წ სიჩქარით.

00:01:53.530 --> 00:01:57.120
საკმარისად სწრაფად, რომ დედამიწას 18 წამში შემოუფრინონ.

00:01:57.120 --> 00:02:01.440
კვარკების მსგავსად, ელექტრონებზეც ვფიქრობთ, რომ ფუნდამენტური ნაწილაკები არიან.

00:02:01.640 --> 00:02:07.680
ატომის 99.999999999999% 


00:02:07.680 --> 00:02:12.740
ცარიელი სივრცეა ... მაგრამ მთლად ასეც არაა.

00:02:13.260 --> 00:02:18.920
ის, რაც ჩვენ გვგონია სიცარიელე, სინამდვილეში სავსეა კვანტური ფლუქტუაციებით,

00:02:18.920 --> 00:02:23.540
ველით, რომელსაც აქვს პოტენციური ენერგია, შეიქმნას და დაიშალოს სპონტანურად.

00:02:23.600 --> 00:02:28.160
ამ ფლუქტუაციებს აქვს ფუნდამენტური ზემოქმედება ნაწილაკების ურთიერთქმედებაზე.

00:02:28.170 --> 00:02:30.070
მაგრამ, ეს სხვა ვიდეოს თემაა.

00:02:30.400 --> 00:02:34.120
რა სივრცეს ავსებენ ატომში ბირთვი და ელექტრონები?

00:02:34.380 --> 00:02:37.516
თუ თქვენ გამოიღებთ ატომებიდან მთელ სივრცეს,

00:02:37.516 --> 00:02:41.032
მაშინ ემფაიერ სთეით ბილდინგის ზომა შემცირდება ბრინჯის მარცვლამდე.

00:02:41.312 --> 00:02:44.780
კაცობრიობის მთელი ატომები მოთავსდებოდა ჩაის კოვზზე.

00:02:45.020 --> 00:02:48.890
არიან ექსტრემალური ობიექტები,რომლებიც ამ მდგომარეობაში არსებობენ.

00:02:49.073 --> 00:02:52.646
ნეიტრონულ ვარსკვლავში ატომები ისე მჭიდროდ არიან განლაგებულნი,

00:02:52.646 --> 00:02:57.180
რომ სამი მზის მასის სხეული რამოდენიმე კილომეტრის დიამეტრამდეა შეკუმშული.

00:02:57.440 --> 00:03:00.840
სხვათა შორის, როგორ გამოიყურებიან ატომები?

00:03:00.980 --> 00:03:03.320
ნუ, ამის მსგავსად.

00:03:03.680 --> 00:03:07.560
ელექტრონები არიან როგორც ტალღის ფუნქციები და ნაწილაკები ერთდროულად.

00:03:07.780 --> 00:03:11.400
ჩვენ შეგვიძლია გამოვთვალოთ თუ სად შეიძლება იყოს ელექტრონი დროის ნებისმიერ მომენტში.

00:03:11.400 --> 00:03:14.410
ეს ალბათობების ღრუბლები,რომელთაც ეძახიან ორბიტალებს, არიან ადგილები,

00:03:14.410 --> 00:03:18.190
სადაც ელექტრონები შეიძლება იყვნენ 95%- იანი ალბათობით.

00:03:18.320 --> 00:03:21.053
ელექტრონის არსებობის ალბათობა უახლოვდება 0-ს,

00:03:21.053 --> 00:03:23.376
რამდენადაც ვშორდებით ბირთვს,

00:03:23.376 --> 00:03:27.160
მაგრამ სინამდვილეში არასოდეს უტოლდება მას, რაც ნიშნავს, რომ თეორიულად,

00:03:27.160 --> 00:03:30.910
ატომის ელექტრონი შეიძლება იყოს სამყაროს მეორე მხარეს.

00:03:30.910 --> 00:03:32.536
კარგით, მოიცადეთ ერთ წამს.

00:03:32.536 --> 00:03:36.082
ეს უცნაური რამეები შეადგენენ სამყაროს მთელ მატერიას.

00:03:36.252 --> 00:03:38.321
ათეულობით უკვე ცნობილი ელემენტისთვის,

00:03:38.321 --> 00:03:42.033
არ გჭირდება ათეულობით ელემენტარული ნაწილაკი, მხოლოდ სამი.

00:03:42.570 --> 00:03:46.419
აიღეთ ერთი პროტონი და ერთი ელექტრონი და თქვენ გაქვთ წყალბადი.

00:03:46.540 --> 00:03:49.860
დაამატეთ პროტონი და ნეიტრონი, თქვენ გექნებათ ჰელიუმი.

00:03:50.140 --> 00:03:53.433
დაამატეთ ცოტა კიდევ და მიიღებთ ნახშირბადს, კიდევ ცოტა და ფტორს,

00:03:53.433 --> 00:03:56.326
უფრო მეტზე - ოქროს და ასე შ.

00:03:56.326 --> 00:03:59.420
და ყველა ელემენტის ატომები ერთნაირია:

00:03:59.540 --> 00:04:03.200
მაგ: წყალბადის ყველა ატომი სამყაროში ზუსტად ერთნაირია;

00:04:03.200 --> 00:04:07.740
წყალბადი თქვენს სხეულში ზუსტად ისეთია, როგორიც მზეში.

00:04:08.040 --> 00:04:11.000
დაბნეულად გრძნობთ თავს?
რასაკვირველია ჩვენც!

00:04:11.000 --> 00:04:14.599
სამყაროს ამ მასშტაბებში,ჩვენს ყოველდღიურობაში, არაფერს აქვს აზრი.

00:04:14.599 --> 00:04:18.629
ჩვენ კი კვანტურ მექანიკაზე, ან ნაწილაკების ზოოპარკზე საუბარიც კი არ დაგვიწყია,

00:04:18.629 --> 00:04:19.881
რომლებიც კიდევ უფრო უცნაურია!

00:04:20.384 --> 00:04:24.550
ატომების ჩვენეული მოდელი რამდენჯერმე შეიცვალა მას შემდეგ, რაც ჩვენ მასზე დავფიქრდით;

00:04:24.550 --> 00:04:27.120
მიმდინარე მოდელი კი ნამდვილად არ იქნება უკანასკნელი.

00:04:27.130 --> 00:04:29.903
ასე რომ, მოდით, მხარი დავუჭიროთ მეცნიერებს და კვლევას

00:04:29.903 --> 00:04:33.256
და დაველოდოთ აურაცხელი ინფორმაციის ახალ ტალღას

00:04:33.256 --> 00:04:37.720
ჩვენი უცნაური სამყაროს შესახებ, რომელიც ჩვენი არსებობის აუცილებელი წინაპირობაა.