1
00:00:00,240 --> 00:00:04,040
ატომები წარმოუდგენლად მცირენი არიან.

2
00:00:04,180 --> 00:00:06,760
ადამიანის თმის სისქე, დაახლოებით,

3
00:00:06,760 --> 00:00:10,160
500 000 ჩამწკრივებულ ნახშირბადის ატომს უდრის.

4
00:00:10,460 --> 00:00:15,400
შეხედეთ თქვენს მუშტს, ის შედგება ტრილიონობით და ტრილიონობით ატომისგან.

5
00:00:15,600 --> 00:00:19,779
თუ თითოეული ატომის ზომა იქნება ერთი სანტიმეტრი, რამხელა იქნება თქვენი მუშტი?

6
00:00:19,920 --> 00:00:24,820
ნუ... დედამიწის ზომის. ჰმ... მაინც რთული წარმოსადგენია?

7
00:00:24,820 --> 00:00:26,260
მოდით სხვანაირად ვცადოთ:

8
00:00:32,659 --> 00:00:34,116
შეხედეთ თქვენს ნეკს.

9
00:00:34,116 --> 00:00:37,833
წარმოიდგინეთ რომ მისი დაბოლოება იმ ოთახის ხელაა, რომელშიც თქვენ იმყოფებით.

10
00:00:38,203 --> 00:00:40,448
გაავსეთ ეს ოთახი ბრინჯის მარცვლებით.

11
00:00:40,818 --> 00:00:43,715
თითოეული მარცვალი წარმოადგენს თქვენს უჯრედს.

12
00:00:44,313 --> 00:00:46,305
ახლა კიდევ გავადიდოთ ეს მარცვლები.

13
00:00:46,475 --> 00:00:50,137
და ახლა თითოეული უჯრედი ისეთივე დიდია, როგორიც ის ოთახი, სადაც იმყოფებით.

14
00:00:50,745 --> 00:00:54,845
კვლავაც შევავსოთ ოთახი ბრინჯით. ახლა თითოეული მარცვალი პროტეინის ცილის ტოლია.

15
00:00:55,380 --> 00:00:59,170
და ახლა შეავსეთ ყველა ის სიცარიელე ბრინჯის მარცვლებს შორის

16
00:00:59,174 --> 00:01:00,549
წმინდა სილით.

17
00:01:00,989 --> 00:01:04,208
დაახლოებით ასეთი პატარები არიან ატომები.

18
00:01:04,875 --> 00:01:06,571
რისგან შედგებიან ატომები?

19
00:01:06,960 --> 00:01:10,176
ერთი წუთით წარმოვიდგინოთ, რომ ატომები ასე გამოიყურებიან:

20
00:01:10,176 --> 00:01:11,844
რათა გავხადოთ უფრო მარტივი გასაგები.

21
00:01:12,363 --> 00:01:15,058
ატომი შედგება სამი ელემენტარული ნაწილაკისგან:

22
00:01:15,058 --> 00:01:18,147
ნეიტრონების, პროტონების და ელექტრონებისგან.

23
00:01:18,917 --> 00:01:22,915
ნეიტრონები და პროტონები ებმიან ერთმანეთს და ქმნიან ბირთვს,

24
00:01:22,915 --> 00:01:24,993
ე.წ. ძლიერი ურთიერთქმედების წყალობით,

25
00:01:24,993 --> 00:01:27,743
რომელიც ერთერთია ოთხი ფუნდამენტური ძალიდან სამყაროში.

26
00:01:28,340 --> 00:01:31,683
ისინი შედგებიან კვარკებისგან და გადაბმულნი არიან გლუონებით.

27
00:01:31,683 --> 00:01:35,026
ზუსტად არავინ იცის, რამდენად პატარები არიან კვარკები.

28
00:01:35,026 --> 00:01:38,369
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ისინი უნდა იყვნენ გეომეტრიული წერტილებივით.

29
00:01:38,369 --> 00:01:41,529
სცადეთ მათი წარმოდგენა, ნულოვან განზომილებაში.

30
00:01:41,760 --> 00:01:43,986
ჩვენ ვეჭვობთ, რომ კვარკები და ელექტრონები

31
00:01:43,986 --> 00:01:46,707
მატერიის ყველაზე ფუნდამენტური ნაწილაკები არიან სამყაროში.

32
00:01:47,333 --> 00:01:53,530
ბირთვის გარშემო ორბიტებზე, ელექტრონები მოძრაობენ 2,200 კმ/წ სიჩქარით.

33
00:01:53,530 --> 00:01:57,120
საკმარისად სწრაფად, რომ დედამიწას 18 წამში შემოუფრინონ.

34
00:01:57,120 --> 00:02:01,440
კვარკების მსგავსად, ელექტრონებზეც ვფიქრობთ, რომ ფუნდამენტური ნაწილაკები არიან.

35
00:02:01,640 --> 00:02:07,680
ატომის 99.999999999999% 


36
00:02:07,680 --> 00:02:12,740
ცარიელი სივრცეა ... მაგრამ მთლად ასეც არაა.

37
00:02:13,260 --> 00:02:18,920
ის, რაც ჩვენ გვგონია სიცარიელე, სინამდვილეში სავსეა კვანტური ფლუქტუაციებით,

38
00:02:18,920 --> 00:02:23,540
ველით, რომელსაც აქვს პოტენციური ენერგია, შეიქმნას და დაიშალოს სპონტანურად.

39
00:02:23,600 --> 00:02:28,160
ამ ფლუქტუაციებს აქვს ფუნდამენტური ზემოქმედება ნაწილაკების ურთიერთქმედებაზე.

40
00:02:28,170 --> 00:02:30,070
მაგრამ, ეს სხვა ვიდეოს თემაა.

41
00:02:30,400 --> 00:02:34,120
რა სივრცეს ავსებენ ატომში ბირთვი და ელექტრონები?

42
00:02:34,380 --> 00:02:37,516
თუ თქვენ გამოიღებთ ატომებიდან მთელ სივრცეს,

43
00:02:37,516 --> 00:02:41,032
მაშინ ემფაიერ სთეით ბილდინგის ზომა შემცირდება ბრინჯის მარცვლამდე.

44
00:02:41,312 --> 00:02:44,780
კაცობრიობის მთელი ატომები მოთავსდებოდა ჩაის კოვზზე.

45
00:02:45,020 --> 00:02:48,890
არიან ექსტრემალური ობიექტები,რომლებიც ამ მდგომარეობაში არსებობენ.

46
00:02:49,073 --> 00:02:52,646
ნეიტრონულ ვარსკვლავში ატომები ისე მჭიდროდ არიან განლაგებულნი,

47
00:02:52,646 --> 00:02:57,180
რომ სამი მზის მასის სხეული რამოდენიმე კილომეტრის დიამეტრამდეა შეკუმშული.

48
00:02:57,440 --> 00:03:00,840
სხვათა შორის, როგორ გამოიყურებიან ატომები?

49
00:03:00,980 --> 00:03:03,320
ნუ, ამის მსგავსად.

50
00:03:03,680 --> 00:03:07,560
ელექტრონები არიან როგორც ტალღის ფუნქციები და ნაწილაკები ერთდროულად.

51
00:03:07,780 --> 00:03:11,400
ჩვენ შეგვიძლია გამოვთვალოთ თუ სად შეიძლება იყოს ელექტრონი დროის ნებისმიერ მომენტში.

52
00:03:11,400 --> 00:03:14,410
ეს ალბათობების ღრუბლები,რომელთაც ეძახიან ორბიტალებს, არიან ადგილები,

53
00:03:14,410 --> 00:03:18,190
სადაც ელექტრონები შეიძლება იყვნენ 95%- იანი ალბათობით.

54
00:03:18,320 --> 00:03:21,053
ელექტრონის არსებობის ალბათობა უახლოვდება 0-ს,

55
00:03:21,053 --> 00:03:23,376
რამდენადაც ვშორდებით ბირთვს,

56
00:03:23,376 --> 00:03:27,160
მაგრამ სინამდვილეში არასოდეს უტოლდება მას, რაც ნიშნავს, რომ თეორიულად,

57
00:03:27,160 --> 00:03:30,910
ატომის ელექტრონი შეიძლება იყოს სამყაროს მეორე მხარეს.

58
00:03:30,910 --> 00:03:32,536
კარგით, მოიცადეთ ერთ წამს.

59
00:03:32,536 --> 00:03:36,082
ეს უცნაური რამეები შეადგენენ სამყაროს მთელ მატერიას.

60
00:03:36,252 --> 00:03:38,321
ათეულობით უკვე ცნობილი ელემენტისთვის,

61
00:03:38,321 --> 00:03:42,033
არ გჭირდება ათეულობით ელემენტარული ნაწილაკი, მხოლოდ სამი.

62
00:03:42,570 --> 00:03:46,419
აიღეთ ერთი პროტონი და ერთი ელექტრონი და თქვენ გაქვთ წყალბადი.

63
00:03:46,540 --> 00:03:49,860
დაამატეთ პროტონი და ნეიტრონი, თქვენ გექნებათ ჰელიუმი.

64
00:03:50,140 --> 00:03:53,433
დაამატეთ ცოტა კიდევ და მიიღებთ ნახშირბადს, კიდევ ცოტა და ფტორს,

65
00:03:53,433 --> 00:03:56,326
უფრო მეტზე - ოქროს და ასე შ.

66
00:03:56,326 --> 00:03:59,420
და ყველა ელემენტის ატომები ერთნაირია:

67
00:03:59,540 --> 00:04:03,200
მაგ: წყალბადის ყველა ატომი სამყაროში ზუსტად ერთნაირია;

68
00:04:03,200 --> 00:04:07,740
წყალბადი თქვენს სხეულში ზუსტად ისეთია, როგორიც მზეში.

69
00:04:08,040 --> 00:04:11,000
დაბნეულად გრძნობთ თავს?
რასაკვირველია ჩვენც!

70
00:04:11,000 --> 00:04:14,599
სამყაროს ამ მასშტაბებში,ჩვენს ყოველდღიურობაში, არაფერს აქვს აზრი.

71
00:04:14,599 --> 00:04:18,629
ჩვენ კი კვანტურ მექანიკაზე, ან ნაწილაკების ზოოპარკზე საუბარიც კი არ დაგვიწყია,

72
00:04:18,629 --> 00:04:19,881
რომლებიც კიდევ უფრო უცნაურია!

73
00:04:20,384 --> 00:04:24,550
ატომების ჩვენეული მოდელი რამდენჯერმე შეიცვალა მას შემდეგ, რაც ჩვენ მასზე დავფიქრდით;

74
00:04:24,550 --> 00:04:27,120
მიმდინარე მოდელი კი ნამდვილად არ იქნება უკანასკნელი.

75
00:04:27,130 --> 00:04:29,903
ასე რომ, მოდით, მხარი დავუჭიროთ მეცნიერებს და კვლევას

76
00:04:29,903 --> 00:04:33,256
და დაველოდოთ აურაცხელი ინფორმაციის ახალ ტალღას

77
00:04:33,256 --> 00:04:37,720
ჩვენი უცნაური სამყაროს შესახებ, რომელიც ჩვენი არსებობის აუცილებელი წინაპირობაა.