ဘာသာစကားတွေဟာ သဘာဝ 
အလျောက်တော့ သေမသွားဘူး။

လူတွေဟာ အတင်းအကျပ်ပြုခံရလို့
မိခင်ဘာသာစကားတွေကို စွန့်လွှတ်ကြတယ်။

မကြာခဏတော့ နိုင်ငံရေး ဖိအားပါ။

၁၈၉၂ မှာ US စစ်တပ်

ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Richard Henry 
Pratt စောဒကတက်တာက

တိုင်းရင်း ယဉ်ကျေးမှုတွေကို
သတ်ပစ်ခြင်းဟာ

တိုင်းရင်းသားတွေကို သတ်ပစ်ရေး
အခြားနည်းလမ်းတစ်ခုပါတဲ့။

"အိန္ဒိယန်းကို သတ်၊
ဒါပေမဲ့ လူကို ကယ်"လို့ သူပြောတယ်။

၁၉၇၈ မတိုင်မီအထိ
အစိုးရက ဒါကိုပဲ လုပ်ခဲ့တယ်။

တိုင်းရင်းသား ကလေးတွေကို
သူတို့ရဲ့ မိသားစုတွေကနေ ဖယ်ရှားပြီး

သူ့တို့ကို အင်္ဂလိပ်နာမည်တွေပေးတဲ့
ဘော်ဒါကျောင်းတွေကို အတင်းပို့ကာ

သူတို့ရဲ့ ဘာသာစကားတွေကို 
ပြောရင် အပြစ်ပေးခဲ့တယ်။

သမူဟပြုခြင်းဟာ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုကို
ချီးမွမ်းမှုဖြစ်ခဲ့တယ်။

ယနေ့မှာ ဘာသာစကားပေါင်း 
ခုနှစ်ထောင် ရှင်သန်နေပေမဲ့

အစိုးရတွေက အသိအမှတ်ပြုတာ
(သို့) အွန်လိုင်းမှာ

ပံ့ပိုးတာက မရှိသလောက်ပါ။

ဒီတော့ ယဉ်ကျေးမှုတွေရဲ့ အများစုကြီးက
လူတွေအတွက်

တစ်ကမ္ဘာလုံးဖြစ်မှုဟာ နက်ရှိုင်းစွာ
ကင်းကွာနေဆဲပါ။

ဆိုလိုတာက တစ်စုံတစ်ယောက်အတွက်
မိမိရဲ့ဘာသာစကားကို စွန့်လွှတ်ခြင်းပါ။

ဘယ်လိုမှ မပြောင်းလဲကြရင်

နှစ် ၈၀ အတွင်းမှာ ဘာသာစကားပေါင်း 
၃၀၀၀ လောက်အထိ ကွယ်ပျောက်သွားနိုင်တယ်။

ဒါပေမဲ့ အရာတွေ ပြောင်းနေတယ်။

တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ

လူတွေဟာ ဘိုးဘေး ဘာသာစကားတွေကို 
ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ကာ

သူတို့ ယဉ်ကျေးမှုတွေကို
ပြန်တည်ဆောက်နေတယ်။

ကျွန်တော်တို့ သိသလောက်တော့

ဘာသာစကား ဆယ်တင်မှုဟာ ဂျူးမုန်းတီးမှုတွေ
ပေါ်ပေါက်ချိန် ၁၈၀၀ နှစ်လွန်တွေမှာစခဲ့တယ်။

ဂျူးလူစုတွေဟာ ယဉ်ကျေးမှု 
ပြန်လည်ဖော်ထုတ်မှုနည်းလမ်းအဖြစ်

သူတို့ ဘိုးဘေးဘာသာစကား 
ဟေြဗဲ ဂရုပြုခဲ့တယ်။

ဒါက ငုပ်နေတာ နှစ် ၁၀၀၀ ကျော်ပြီဆိုပေမဲ့

ဂျူးဘာသာရေးနဲ့ ဒဿန စာအုပ်တွေထဲမှာတော့
ကောင်းစွာ ထိန်းသိမ်းထားပါတယ်။

ဒီတော့ ဂျူး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက
လေ့လာပြီး ကလေးတွေကို သင်ပေးတယ်၊

မျိုးဆက် ၁၀၀ နီးပါး ပထမဆုံး မိခင်
ဘာသာစကားပြောသူတွေကို ပျိုးထောင်တာပေါ့။

ယနေ့မှာ ဂျူး ငါးသန်းရဲ့ 
မိခင် ဘာသာစကားဖြစ်ပါတယ်။

အနည်းဆုံး ကျွန်တော့အတွက်

ဂျူး ရွေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတွေရဲ့ သမူဟပြု
ထားတဲ အင်္ဂလိပ် စကားပြောအဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်၊

ယဉ်ကျေးမှု အချုပ်အခြာ အာဏာရဲ့
တိုင်မကြီးတစ်လုံးပါ။

နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ကြာတဲ့အခါ

ကျွန်တော်တို့ ရှိဆဲပါ။

ကဲ မကြားသေးခင်အထိက

ဟေဗြဲဘာသာစကား ပြန်နိုးကြွမှုက
မူမမှန်တာတစ်ခုပါ။

ကျွန်တော်တို့စကားလို ကောင်းစွာ
ထိန်းထားတွေက မရှိသလောက်

နည်းပြီး အစ္စရေးရဲ့ ဖန်တီးမှု

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၁၀၀၀ ကျော်က
ပထမဆုံး ဂျူး နိုင်ငံက

ဟေဗြဲစကား နေ့စဉ်သုံးအတွက်
ပံ့ပိုးပေးခဲ့တယ်။

တစ်နည်းဆိုရရင် ယဉ်ကျေးမှုအများစုဟာ
အခွင့်အလမ်းတစ်ခု မရခဲ့ဘူး။

(ဗီဒီယို) မင်္ဂလာပါ၊ 
ကျွန်မက Elizabeth ပါ၊

ကောန်ဝေါ မှာ နေပါတယ်။

ဒါကတော့ ကောနစ်ရှ် ပါ၊

ကောန်ဝေါ ရဲ့ ဘိုးဘေး ဘာသာစကားပါ။

ယနေ့မှာတော့ အဆိုအရ အင်္ဂလန်တောင်ဘက်က
နိုင်ငံတစ်ခုပါ။

၁၉၀၀နှစ်တွေမှာ ကောနစ်ရှ်လှုပ်ရှားသူ
တွေက ယဉ်ကျေးမှုအတွက်တိုက်ပွဲဝင်တယ်။

ဒီဘာသာစကားဟာ နှစ် ၁၀၀ ကျော်
ငုပ်နေခဲ့ပေမဲ့

စာအုပ်ဟောင်းတွေ၊ ပြဇာတ်တွေကို 
သုံးပြီး ကလေးတွေကို သင်ပေးခဲ့တယ်။

သို့ပေမည့် ကောနစ်ရှ် စကားပြောသူတွေရဲ့
မျိုးဆက်သစ်ဟာ

Cornwall အနှံ့ ပြန့်ကျဲသွားတော့

ဒီဘာသာစကားကို လွတ်လပ်စွာ 
အသုံးမပြုနိုင်ခဲ့ဘူး။

၁၉၀၀ နှစ်လွန်တွေလောက်မှာ 
ကောနစ်ရှ် ပြန်နိုးထခဲ့ပေမဲ့

တိုးပွား မနေဘူး။

ဒီနောက် ၂၀၀၀ လွန် အစောပိုင်းမှာ ကောနစ်ရှ် 
စကားပြောသူတွေဟာ အွန်လိုင်းမှာ တွေ့ပြီး

နေ့စဉ်စကားပြောဖို့ ဒစ်ဂျစ်တယ် 
နေရာတွေ မြှင့်တင်ခဲ့တယ်။

အဲဒီကနေ အပတ်စဉ်၊ လစဉ်
ပွဲတွေ ကျင်းပခဲ့ပြီး

အများအလယ်မှာ စုစည်းကာ
စကားပြောနိုင်ခဲ့တယ်။

ယနေ့မှာ တစ်ချို့ကျောင်းတွေက
ကောနစ်ရှ် ကို သင်ပေးတယ်။

ကောနစ်ရှ် လက်ဟန် ဘာသာစကား
သင်္ကေတတွေရှိပါတယ်။

ရေခဲမုနု့် ကြော်ငြာတွေ၊

ဝီကီပီးဒီးယာနဲ့ စာပြောင်တွေတောင်ပါ။

(ရယ်သံများ)

(ရယ်သံများ)

သူတို့ဘာသာစကား ပကတိအတိုင်း 
ပြန်ဖြစ်တာနဲ့အတူ

Cornwall က လူတွေဟာ
Ireland, Scotland Wales နဲ့

တွဲရှိနေတဲ့ Celtic နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ်
အသိအမှတ်ပြုဖို့ သေချာစေခဲ့တယ်။

သူတို့ဟာ အတင်းအကျပ် သမူဟပြမှုရဲ့
ရာစုနှစ်တွေကို ငေးကာ

ပြောတာက "ငါတို့ အင်္ဂလန်က
နိုင်ငံတစ်ခု မဟုတ်ဘူး

ငါတို့ဟာ ကိုယ်ပိုင် အခွင့်အလမ်းရှိသူတွေပါ

ငါတို့ ဒီမှာ ရှိတုန်းပဲ"တဲ့။

သူတို့တွေချည်း မဟုတ်ပါဘူး။

Louisiana ရဲ့ Tunica-Biloxi လူမျိုးစုဟာ
ဘိုးသေးဘာသာစကားကို ပြန်ဖော်ထုတ်နေတယ်။

(ဗီဒီယို) ကျွန်မက Teyanna ပါ။

သူငယ်ချင်တွေကတော့ "တိတ်ဆိတ် မုန်တိုင်း"
လို့ ကျွန်မကို ခေါ်တယ်။

ဒါက ၁၉၀၀ နှစ်လွန်တွေမှာ စခဲ့တယ်။

Donna Pierite နဲ့ သူမိသားစုဟာ

တက္ကသိုလ် မော်ကွန်းတိုက်မှာ
သိမ်းထားတဲ့အဘိဓာန်ဟောင်းတွေ

ကို မိတ္တူကူးဖို့ Baton Rouge နဲ့ 
New Orleans ကို ခရီးထွက်စဉ်ပါ။

ရည်ရွယ်ချက်က တူနီကာ ကို လေ့လာပြီး

ကလေးတွေကို သင်ပေးကာ
ဒါကို ရပ်ရွာနဲ့ မျှဝေဖို့ပါ။

ယနေ့မှာ သူတို့ဟာ တူနီကာ
ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရေးကို ဦးဆောင်နေတယ်။

၂၀၁၄ ကတည်းက ဘာသာစကား စခန်းသွင်း
အတန်းတွေမှာ စကားပြောသူ ၁၀၀ နီးပါးရှိပြီး

၂၀၁၇ သန်းခေါင်စာရင်းတစ်ခုအရ
ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပြောဆိုသူ

၃၂ ယောက်ရှိတယ်။

သူတို့ တစ်ချို့က
Donna ရဲ့သမီး Elisabeth လိုပဲ

ကလေးတွေကို တူနီကာ သင်ပေးနေတယ်။

ဒီပြောဆိုသူ အသစ်တွေဟာ မာတိကာ၊
Facebook

ဗီဒီယိုတွေနဲ့ စာပြောင်တွေကိုလည်း
ဖန်တီးနေတယ်။

(ရယ်သံများ)

(ရယ်သံများ)

(ရယ်သံများ)

သူတို့ ပို ထုတ်ဝေလေလေ

အခြား တူနီကာတွေကို ပါဝင်ဖို့
စေ့ဆော်ပေးလေလေပါ။

မကြာသေးခင်က Texas မှာနေတဲ့ လူမျိုးအသင်းဝင်
တစ်ယောက်က Elisabeth ကို Facebook မှာ

ရေးပြီး "bless these lands"ကို
ဘယ်လို ပြောလဲမေးခဲ့တယ်။

ဒါက ဝင်းခြံ အမှတ်အသားတစ်ခုပါ။

ဒီတော့ သူယဉ်ကျေးမှုဟာ ရှင်သန်ပြီး
ယနေ့ တိုးပွားနေတာကို

အိမ်နီးချင်းတွေကိုပြနိုင်တယ်

အခု ဟေဗြဲ, ကောနစ်ရှ် နဲ့ တူနီကာ တို့ဟာ

တိုက်တိုင်းက ဘာသာစကား တက်ကြွ
လှုပ်ရှားမှုရဲ့ တိုးပွားမှု နမူနာသုံးခုပါ။

သူတို့ဟာ Channel Isles မှ Jèrriais
စကားပြောသူတွေဖြစ်ဖြစ်၊

Nairobi မှ Kenyan
လက်ဟန် ဘာသာစကား ပြောသူတွေဖြစ်ဖြစ်ပါ

ဘာသာစကားတစ်ခုကို ထိန်းသိမ်းဖို့(သို့)
ဆယ်တင်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေတဲ့

လူမှုအသိုက်အဝန်းအားလုံးမှာ
တူညီတာ တစ်ခုရှိတယ်၊ မီဒီယာပါ။

ဒီတော့ သူတို့ ဘာသာစကားကို
မျှဝေ သင်ကြားနိုင်တယ်။

အင်တာနက် ကြီးထွားလာသလို

မီဒီယာ ရရှိမှုနဲ့ 
ဖန်တီးမှု ကျယ်ပြန့်လာတော့

ဘိုးဘွား ဘာသာစကားတွေကို
ထိန်းသိမ်းခြင်းနဲ့ ဆယ်တင်ခြင်းတွေဟာ

အခုဆို ခါတိုင်းထက် ပိုဖြစ်နိင်လာတယ်။

ဒီတော့ သင့် ဘိုးဘေး ဘာသာ
စကားတွေက ဘာတွေလဲ။

အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားနဲ့ ကြီးပြင်းလာတာ
တောင်မှ ကျွန်တော့ ဘာသာစကားတွေက

ဟေဗြဲ ရစ်ဒစ်၊ ဟန်ဂေရီ,နဲ့ 
စကော့လန် ဂေးလစ်ပါ။

ကျွန်တော့အတွက် ကံကောင်းတာက
ဒီဘာသာစကားတိုင်းဟာ အွန်လိုင်းမှာရှိတယ်။

အထူးသဖြင့် ဟေဗြဲဘာသာစကား
ကျွန်တေ့် iPhone မှာ သွင်းထားတယ်။

Google Translate က ပံ့ပိုးပေးပြီး

အလိုလိုတောင် အမှားပြင်ပေးတယ်။

သင့်ဘာသာစကားဟာ ကျယ်ပြန့်စွာ
ပံ့ပိုးမထားနိုင်လောက်ပေမဲ့

စူးစမ်းလေ့လာဖို့ အားပေးတာက

တစ်ယောက်ယောက်က တစ်နေရာရာမှာ
ဒါကို အွန်လိုင်းမှာ တင်ထား နိုင်လို့ပါ။

သင့်ဘာသာစကားကို ဆယ်တင်ခြင်းနဲ့
သင့်ယဉ်ကျေးမှုကို ပွေ့ဖက်ခြင်းဟာ

ကမ္ဘာအနှံ့ ခေတ်ထဲမှာ သင့်ကိုယ်သင်
ဖြစ်စေဖို့ အားကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပါ။

အကြောင်းက ကျွန်တော် မကြာခင်က
ဟေဗြဲဘာသာစကားနဲ့ ပြောဖို့ သင်ယူခဲ့သလို

"'nḥnw 'dyyn k'n"

ကျွန်တော်တို့ ဒီမှာရှိဆဲပါ။

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(လက်ခုပ်သံများ)