WEBVTT

00:00:01.809 --> 00:00:06.696
Amerikalı beyzbol oyuncusu 
ve filozof Yogi Berra şöyle söylüyor:

00:00:06.720 --> 00:00:10.287
"Nereye gittiğimizi bilmiyorsak
oraya ulaşamayabiliriz."

00:00:11.525 --> 00:00:15.571
Bilimsel bilgi toplamak, değişen 
bir iklimde geleceğimizin nasıl görüneceği

00:00:15.595 --> 00:00:19.261
ve bunun sağlımız için 
ne anlama geldiği konusunda

00:00:19.261 --> 00:00:23.000
bize daha geniş 
bir kavrayış ve netlik sağlıyor.

00:00:23.714 --> 00:00:27.419
İlgili bir bakış açısı hakkında
konuşmak için buradayım,

00:00:27.443 --> 00:00:32.105
fosil yakıt yakmaktan oluşan 
sera gazı emisyonlarının

00:00:32.129 --> 00:00:36.539
yiyeceklerimizin besin kalitesini
nasıl azalttığı hakkında konuşacağım.

NOTE Paragraph

00:00:37.011 --> 00:00:39.150
Besin piramidiyle başlayalım.

00:00:39.174 --> 00:00:40.936
Hepiniz besin piramidini biliyordur.

00:00:41.348 --> 00:00:43.786
Hepimizin dengeli beslenmesi gerekiyor.

00:00:43.810 --> 00:00:45.327
Protein almamız gerekiyor,

00:00:45.351 --> 00:00:47.062
mikro besin almamız gerekiyor,

00:00:47.086 --> 00:00:48.394
vitamin almamız gerekiyor.

00:00:48.418 --> 00:00:51.528
Dolayısıyla bu, her gün 
ihtiyacımız olan şeyleri aldığımızdan

00:00:51.528 --> 00:00:54.166
nasıl emin olacağımız
konusunda düşünmemiz için bir yol

00:00:54.190 --> 00:00:56.308
ki böylece büyüyüp gelişebilelim.

NOTE Paragraph

00:00:56.332 --> 00:00:58.917
Ancak sadece ihtiyacımız 
olduğu için yemek yemiyoruz,

00:00:58.941 --> 00:01:00.881
aynı zamanda zevk için de yemek yiyoruz.

00:01:00.905 --> 00:01:03.508
Ekmek, makarna, pizza --

00:01:03.532 --> 00:01:07.613
kültürel olarak önemli olan
birçok yiyecek var.

00:01:07.637 --> 00:01:09.429
Bunları yemeyi seviyoruz.

00:01:10.088 --> 00:01:12.479
Bu yüzden diyetimiz için önemliler

00:01:12.503 --> 00:01:15.173
ancak aynı zamanda 
kültürlerimiz için de önemliler.

NOTE Paragraph

00:01:15.757 --> 00:01:21.261
Karbondioksit, Sanayi Devrimi'nin 
başından beri artıyor,

00:01:21.285 --> 00:01:26.647
günümüzde yaklaşık olarak milyonda
280'den 410 birimin üzerine artış gösterdi

00:01:26.671 --> 00:01:28.914
ve artmaya da devam ediyor.

00:01:28.938 --> 00:01:33.364
Bitkilerin büyümesi için gerekli olan 
karbon, bu karbondioksitten geliyor.

00:01:33.388 --> 00:01:34.850
Onu bitkiye getiriyorlar,

00:01:34.874 --> 00:01:38.121
karbonun kendisini ayırıyorlar

00:01:38.145 --> 00:01:39.929
ve onu büyümek için kullanıyorlar.

00:01:40.542 --> 00:01:43.475
Aynı zamanda topraktaki 
besinlere de ihtiyaçları var.

00:01:44.166 --> 00:01:47.672
Bu yüzden evet, 
karbondioksit bir gübre.

NOTE Paragraph

00:01:49.186 --> 00:01:54.152
Bu; artan karbondioksit yoğunluğu,
dünya genelindeki gıda güvenliği

00:01:54.176 --> 00:01:58.302
ve insanların her gün yeteri kadar
yediklerinden emin olmak açısından

00:01:58.302 --> 00:02:00.814
sevindirici bir haber olmalı.

00:02:01.466 --> 00:02:06.621
Dünyada yaklaşık olarak 820 milyon insan
her gün yeteri kadar yemek yiyemiyor.

00:02:07.090 --> 00:02:10.692
Dolayısıyla yüksek karbondioksitin
gıda güvenliği sorunumuza

00:02:10.716 --> 00:02:13.487
nasıl yardımcı olacağı hakkında
makul sayıda yayın var.

00:02:13.511 --> 00:02:18.593
Tarımsal verimlilik sürecimizi
hızlandırmamız gerekiyor,

00:02:18.617 --> 00:02:23.452
böylece 2050'de hayatta olacak
9 ile 10 milyar insana besin sağlayabilir

00:02:23.476 --> 00:02:26.023
ve Sürdürülebilir Kalkınma
Hedefleri'ne ulaşabilelim,

00:02:26.023 --> 00:02:27.781
özellikle de iki numaralı hedefe;

00:02:27.781 --> 00:02:30.955
besin güvensizliğini kaldırmak,

00:02:30.955 --> 00:02:32.509
besin değerini artırmak,

00:02:32.509 --> 00:02:36.137
herkesin ihtiyaç duyduğu
yiyeceklere erişimi artırmak.

00:02:36.196 --> 00:02:40.563
İklim değişikliğinin tarımsal
verimliliği etkilediğini biliyoruz.

00:02:41.166 --> 00:02:45.680
Dünya, sanayi öncesi zamandan bu yana
bir santigrat derece kadar ısındı.

00:02:45.704 --> 00:02:49.513
Bu ısınma, yerel sıcaklıkları 
ve yağış dağılımlarını değiştiriyor

00:02:49.537 --> 00:02:51.845
ve bunun dünyanın birçok kısmında

00:02:51.845 --> 00:02:55.617
tarımsal verimlilik açısından 
sonuçlar doğuruyor.

00:02:56.292 --> 00:02:59.583
Sorun sadece sıcaklık ve yağıştaki
yerel değişiklikler değil,

00:02:59.607 --> 00:03:01.094
aşırı derecede olması.

00:03:01.553 --> 00:03:05.224
Sıcak hava dalgası,
seller ve kuraklık açısından aşırılık

00:03:05.248 --> 00:03:09.185
önemli derecede verimliliği etkiliyor.

NOTE Paragraph

00:03:10.677 --> 00:03:16.013
Bitkilerin büyümesini sağlamak dışında

00:03:16.018 --> 00:03:18.795
bu karbondioksit 
başka sonuçlar da doğuruyor,

00:03:18.819 --> 00:03:21.885
yüksek oranda karbondioksit olduğunda

00:03:21.909 --> 00:03:25.954
bitkiler; karbonhidratların, şekerlerin
ve nişastaların sentezini arttırıyor

00:03:25.978 --> 00:03:31.238
ve protein ile önemli besinlerin 
yoğunluğunu azaltıyor

00:03:31.262 --> 00:03:37.775
ve bu, gıda güvenliğinin gelişimini
nasıl düşündüğümüz açısından çok önemli.

NOTE Paragraph

00:03:38.532 --> 00:03:42.438
Birkaç gece önce, iklim değişikliği 
hakkındaki bir masa sohbetinde

00:03:42.462 --> 00:03:46.427
biri 7'de 5 oranında 
iyimser olduklarını söyledi:

00:03:46.451 --> 00:03:49.282
Haftanın 5 günü iyimserler

00:03:49.306 --> 00:03:52.021
ve bu diğer iki günde 
konuşulacak bir konu.

NOTE Paragraph

00:03:53.227 --> 00:03:55.386
Mikro besinleri düşündüğümüzde

00:03:55.410 --> 00:03:59.827
neredeyse hepsi yüksek karbondioksit
yoğunluklarından etkileniyor.

00:03:59.851 --> 00:04:02.260
Özellikle de ikisi, demir ve çinko.

00:04:02.284 --> 00:04:06.291
Yeteri kadar demire sahip değilseniz
demir eksikliği anemisi olabilirsiniz.


00:04:06.315 --> 00:04:12.620
Yorgunluk, nefes darlığı ve bazı oldukça 
ciddi sonuçlarla da ilişkilendiriliyor.

00:04:12.620 --> 00:04:14.596
Yeteri kadar çinkoya sahip değilseniz ise

00:04:14.596 --> 00:04:17.021
iştahsızlık yaşayabilirsiniz.

00:04:17.045 --> 00:04:19.172
Dünya genelinde çok önemli bir sorun.

00:04:19.196 --> 00:04:22.271
Çinko eksikliği olan 
neredeyse bir milyar insan var.

00:04:22.295 --> 00:04:25.235
Anne ve çocuk sağlığı 
açısından çok önemli.

00:04:25.259 --> 00:04:27.166
Gelişimi etkiliyor.

00:04:27.788 --> 00:04:31.605
B vitaminleri de 
pek çok nedenden ötürü çok önemli.

00:04:31.629 --> 00:04:34.623
Yiyecekleri enerjiye 
çevirmemizde yardımcı oluyorlar.

00:04:34.647 --> 00:04:39.985
Vücudumuzun birçok fizyolojik faaliyetinin
işlevi açısından çok önemliler

00:04:39.985 --> 00:04:42.688
ve bir bitkide yüksek oranda 
karbon olduğunda

00:04:42.704 --> 00:04:46.310
daha az azot ve B vitaminleri alıyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:04:46.731 --> 00:04:48.295
Sadece biz etkilenmiyoruz.

00:04:48.319 --> 00:04:53.548
Sığırlar çoktan etkilendi
çünkü yemlerinin kalitesi düşüyor.

00:04:53.728 --> 00:04:57.189
Aslında bu, bitkilerin 
her tüketicisini etkiliyor.

00:04:57.213 --> 00:05:01.085
Örneğin evcil kedi
ve köpeklerimizi düşünelim.

00:05:01.109 --> 00:05:04.577
Birçok evcil hayvan ve köpek
mamalarındaki etiketlere bakarsanız

00:05:04.601 --> 00:05:09.246
bu mamalarda kayda değer miktarda 
tahıl olduğunu fark edeceksiniz.

00:05:09.270 --> 00:05:11.357
Dolayısıyla bu herkesi etkiliyor.

NOTE Paragraph

00:05:11.381 --> 00:05:13.687
Peki, bunun bir sorun 
olduğunu nasıl biliyoruz?

00:05:13.711 --> 00:05:15.588
Saha araştırmalarından

00:05:15.612 --> 00:05:18.943
ve laboratuvarlardaki
deneysel çalışmalardan biliyoruz.

00:05:18.967 --> 00:05:20.447
Saha araştırmalarında --

00:05:20.471 --> 00:05:24.916
ilk olarak buğdaya
ve pirince odaklanacağım --

00:05:24.930 --> 00:05:29.460
örneğin farklı arazilere 
ayrılan pirinç tarlaları var.

00:05:30.460 --> 00:05:32.564
Arazilerin hepsi aynı:

00:05:32.588 --> 00:05:34.459
Toprak aynı,

00:05:34.483 --> 00:05:36.192
yağış aynı --

00:05:36.216 --> 00:05:38.152
her şey aynı.

00:05:38.176 --> 00:05:42.193
Bunların haricinde bazı araziler 
üzerine karbondioksit atılıyor.

00:05:42.637 --> 00:05:45.858
Dolayısıyla günümüzün koşulları

00:05:45.858 --> 00:05:49.862
ve yüzyılın ilerleyen zamanlarındaki 
karbondioksit koşulları altında

00:05:49.862 --> 00:05:52.563
nasıl görüneceğini karşılaştırabilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:05:53.032 --> 00:05:56.097
Bunu yapan birkaç çalışmadan
birinin bir parçasıydım.

00:05:56.121 --> 00:06:00.692
Çin ve Japonya'daki 
18 pirinç sahasını inceledik

00:06:00.716 --> 00:06:02.662
ve yüzyılın ilerleyen zamanlarında

00:06:02.662 --> 00:06:05.425
beklediğimiz koşullar 
altında onları yetiştirdik.

00:06:07.185 --> 00:06:09.233
Sonuçlara baktığımızda

00:06:09.257 --> 00:06:12.349
beyaz sütun günümüz koşulları,

00:06:12.373 --> 00:06:16.409
kırmızı sütun ise yüzyılın ilerleyen 
zamanlarındaki koşullar.

00:06:16.741 --> 00:06:20.735
Protein, yaklaşık olarak yüzde 10,

00:06:20.759 --> 00:06:24.602
demir yüzde 8, çinko yüzde 5 azalıyor.

00:06:25.314 --> 00:06:27.950
Bunlar, çok büyük bir değişim
olarak görünmüyor olabilir

00:06:27.974 --> 00:06:31.878
fakat her ülkedeki 
ağırlıklı olarak nişasta yiyen

00:06:31.902 --> 00:06:34.347
yoksul kesimi düşünmeye başladığınızda

00:06:34.351 --> 00:06:39.402
bunun sınırda olan insanları
ciddi eksikliklerin sınırına taşıyacağını

00:06:39.402 --> 00:06:42.239
ve her tür sağlık sorunları 
yaratacağını fark ediyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:06:42.263 --> 00:06:46.124
Durum, B vitaminleri için daha da ciddi.

00:06:46.148 --> 00:06:49.777
B1 ve B2 vitaminlerine baktığınızda

00:06:49.801 --> 00:06:52.470
yaklaşık yüzde 17'lik bir düşüş var.

00:06:52.494 --> 00:06:57.513
Pantotenik asitte, yani B5 vitamininde, 
yaklaşık yüzde 13'lük bir düşüş var.

00:06:57.537 --> 00:07:00.864
Folik asitte yaklaşık 
yüzde 30'luk bir düşüş var.

00:07:00.888 --> 00:07:05.162
Bunlar, yapılan çeşitli deneylerin
üstünde ortalamalar.

00:07:05.186 --> 00:07:08.662
Folik asit çocuk gelişimi için çok önemli.

00:07:08.662 --> 00:07:10.911
Yeteri kadar folik asit 
almayan hamile kadınlar

00:07:10.915 --> 00:07:14.131
doğum kusurlarıyla bebek sahibi 
olmakta daha yüksek riske sahipler.

00:07:14.599 --> 00:07:18.689
Dolayısıyla bunlar, karbondioksit 
yükselmeye devam ettikçe

00:07:18.689 --> 00:07:22.190
sağlığımız için oldukça 
ciddi olası sonuçlar.

NOTE Paragraph

00:07:23.636 --> 00:07:24.917
Diğer bir örnek ise

00:07:24.941 --> 00:07:29.316
Chris Weyant ve meslektaşları tarafından
yapılan bu modelleme işi,

00:07:29.340 --> 00:07:32.686
yüksek karbondioksitten 
düşük demir ve çinkoya --

00:07:32.686 --> 00:07:34.912
sadece demir ve çinkoya baktılar --

00:07:34.912 --> 00:07:38.409
çeşitli sağlık sonuçlarına kadar 
olan bu zincere baktılar.

00:07:38.433 --> 00:07:43.571
Sıtmaya, ishalli hastalıklara, zatürreye,
demir eksikliği anemisine

00:07:43.583 --> 00:07:47.730
ve 2050'de sonuçlarının 
ne olabileceğine baktılar.

00:07:47.754 --> 00:07:49.974
Burada renk ne kadar koyuysa

00:07:49.998 --> 00:07:51.958
sonuçlar da o kadar büyük.

00:07:51.982 --> 00:07:57.631
En büyük etkilerin Asya ve Afrika'da 
olduğunu görebilirsiniz

00:07:57.638 --> 00:08:02.083
ancak aynı zamanda ABD 
ve Avrupa'daki ülkelerde de

00:08:02.083 --> 00:08:04.472
nüfuslar bundan etkilenebilir.

00:08:05.075 --> 00:08:09.349
Yaklaşık olarak 125 milyon insanın
etkilenebileceğini tahmin ediyorlar.

00:08:10.041 --> 00:08:14.088
Aynı zamanda en etkili müdahalenin 
ne olacağını da modellediler

00:08:14.112 --> 00:08:18.617
ve nihai kararları 
sera gazlarını azaltmaktı:

00:08:18.641 --> 00:08:21.719
Yüzyılın ortasına kadar 
sera gazı emisyonlarını azaltmak

00:08:21.743 --> 00:08:23.940
ki böylece yüzyılın ilerleyen zamanlarında

00:08:23.940 --> 00:08:26.944
bu sonuçlar hakkında 
endişelenmemize gerek kalmasın.

NOTE Paragraph

00:08:28.568 --> 00:08:31.074
Bu deneyler, bu modelleme çalışmaları

00:08:31.098 --> 00:08:33.656
iklim değişikliğinin kendisini 
hesaba katmadı.

00:08:34.082 --> 00:08:37.206
Sadece karbondioksit 
bileşenine odaklandılar.

00:08:37.584 --> 00:08:39.714
Dolayısıyla ikisini birleştirince

00:08:39.738 --> 00:08:43.197
etkinin size söylediğimden 
daha büyük olması bekleniyor.

NOTE Paragraph

00:08:44.108 --> 00:08:48.467
Kahvaltı için yediğiniz yemeğin,
öğle yemeği için yiyeceğiniz yemeğin

00:08:48.467 --> 00:08:52.705
besin kalitesi açısından büyükanne 
ve büyükbabanızın yediklerinden

00:08:52.705 --> 00:08:57.236
ne kadar değiştiğini 
size şimdi anlatabilmek isterdim.

00:08:58.312 --> 00:08:59.469
Ama anlatamam.

00:08:59.493 --> 00:09:01.736
Bu konu hakkında bir araştırmamız yok.

00:09:02.253 --> 00:09:04.958
Şu anki gıda güvensizliğinin 
bu değişimler tarafından

00:09:04.958 --> 00:09:07.161
ne kadar etkilendiğini anlatmak isterdim.

00:09:07.851 --> 00:09:09.097
Ama anlatamam.

00:09:09.121 --> 00:09:11.430
Bu konu hakkında da bir araştırmamız yok.

00:09:12.437 --> 00:09:15.879
Olası çözümlerin ne olabileceği de 
dahil olmak üzere

00:09:15.903 --> 00:09:19.962
bu alanda bilinmesi gereken çok şey var.

00:09:19.986 --> 00:09:22.740
Bu çözümlerin ne olduğunu 
tam olarak bilmiyoruz

00:09:22.764 --> 00:09:25.497
fakat birçok seçeneğimiz var.

00:09:25.521 --> 00:09:28.032
Teknolojide ilerleme kaydettik.

00:09:28.056 --> 00:09:31.412
Bitki ıslahımız var.
Biyolojik arıtmamız var.

00:09:31.436 --> 00:09:33.238
Toprak bir fark yaratabilir

00:09:33.262 --> 00:09:36.255
ve tabii bu değişimlerin 
gelecekteki sağlığımızı,

00:09:36.279 --> 00:09:39.760
çocuklarımız sağlığını 
ve torunlarımızın sağlığını

00:09:39.784 --> 00:09:43.119
nasıl etkileyebileceğini bilmenin
çok yararı olacaktır.

00:09:44.111 --> 00:09:46.474
Bu yatırımlar zaman alır.

00:09:47.053 --> 00:09:50.237
Tüm bu sorunları çözmek zaman alacak.

00:09:51.427 --> 00:09:57.004
Bu araştırmaya yatırım yapan herhangi bir
ulusal bir kuruluş veya iş grubu yok.

00:09:57.799 --> 00:10:03.249
Nereye gittiğimizi bilmemiz için
bu yatırımlara son derece ihtiyacımız var.

NOTE Paragraph

00:10:04.048 --> 00:10:06.657
Bu süre içerisinde yapabileceğimiz şey

00:10:06.681 --> 00:10:12.849
tüm insanların tam bir beslenmeye 
erişimi olduğundan emin olmak,

00:10:12.873 --> 00:10:17.042
sadece dünyanın zengin kısımlarında değil
dünyanın her yerinde.

00:10:17.552 --> 00:10:21.485
Ayrıca yüzyılın ilerleyen zamanlarında
gelecek olan zorlukları azaltmak için

00:10:21.485 --> 00:10:25.643
sera gazı emisyonlarını teker teker
ve toplu olarak düşürmemiz gerekiyor.

NOTE Paragraph

00:10:27.570 --> 00:10:33.175
Eğitimin pahalı olduğunu düşünüyorsan 
cahilliği dene diye bir söz vardır.

00:10:34.112 --> 00:10:35.331
Denemeyelim.

00:10:35.977 --> 00:10:38.267
Kendimize yatırım yapalım;

00:10:38.267 --> 00:10:39.759
çocuklarımıza

00:10:39.759 --> 00:10:41.297
ve de gezegenimize.

NOTE Paragraph

00:10:41.321 --> 00:10:42.535
Teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:10:42.559 --> 00:10:46.818
(Alkış)