0:00:01.809,0:00:06.696
Amerikalı beyzbol oyuncusu [br]ve filozof Yogi Berra şöyle söylüyor:

0:00:06.720,0:00:10.287
"Nereye gittiğimizi bilmiyorsak[br]oraya ulaşamayabiliriz."

0:00:11.525,0:00:15.571
Bilimsel bilgi toplamak, değişen [br]bir iklimde geleceğimizin nasıl görüneceği

0:00:15.595,0:00:19.261
ve bunun sağlımız için [br]ne anlama geldiği konusunda

0:00:19.261,0:00:23.000
bize daha geniş [br]bir kavrayış ve netlik sağlıyor.

0:00:23.714,0:00:27.419
İlgili bir bakış açısı hakkında[br]konuşmak için buradayım,

0:00:27.443,0:00:32.105
fosil yakıt yakmaktan oluşan [br]sera gazı emisyonlarının

0:00:32.129,0:00:36.539
yiyeceklerimizin besin kalitesini[br]nasıl azalttığı hakkında konuşacağım.

0:00:37.011,0:00:39.150
Besin piramidiyle başlayalım.

0:00:39.174,0:00:40.936
Hepiniz besin piramidini biliyordur.

0:00:41.348,0:00:43.786
Hepimizin dengeli beslenmesi gerekiyor.

0:00:43.810,0:00:45.327
Protein almamız gerekiyor,

0:00:45.351,0:00:47.062
mikro besin almamız gerekiyor,

0:00:47.086,0:00:48.394
vitamin almamız gerekiyor.

0:00:48.418,0:00:51.528
Dolayısıyla bu, her gün [br]ihtiyacımız olan şeyleri aldığımızdan

0:00:51.528,0:00:54.166
nasıl emin olacağımız[br]konusunda düşünmemiz için bir yol

0:00:54.190,0:00:56.308
ki böylece büyüyüp gelişebilelim.

0:00:56.332,0:00:58.917
Ancak sadece ihtiyacımız [br]olduğu için yemek yemiyoruz,

0:00:58.941,0:01:00.881
aynı zamanda zevk için de yemek yiyoruz.

0:01:00.905,0:01:03.508
Ekmek, makarna, pizza --

0:01:03.532,0:01:07.613
kültürel olarak önemli olan[br]birçok yiyecek var.

0:01:07.637,0:01:09.429
Bunları yemeyi seviyoruz.

0:01:10.088,0:01:12.479
Bu yüzden diyetimiz için önemliler

0:01:12.503,0:01:15.173
ancak aynı zamanda [br]kültürlerimiz için de önemliler.

0:01:15.757,0:01:21.261
Karbondioksit, Sanayi Devrimi'nin [br]başından beri artıyor,

0:01:21.285,0:01:26.647
günümüzde yaklaşık olarak milyonda[br]280'den 410 birimin üzerine artış gösterdi

0:01:26.671,0:01:28.914
ve artmaya da devam ediyor.

0:01:28.938,0:01:33.364
Bitkilerin büyümesi için gerekli olan [br]karbon, bu karbondioksitten geliyor.

0:01:33.388,0:01:34.850
Onu bitkiye getiriyorlar,

0:01:34.874,0:01:38.121
karbonun kendisini ayırıyorlar

0:01:38.145,0:01:39.929
ve onu büyümek için kullanıyorlar.

0:01:40.542,0:01:43.475
Aynı zamanda topraktaki [br]besinlere de ihtiyaçları var.

0:01:44.166,0:01:47.672
Bu yüzden evet, [br]karbondioksit bir gübre.

0:01:49.186,0:01:54.152
Bu; artan karbondioksit yoğunluğu,[br]dünya genelindeki gıda güvenliği

0:01:54.176,0:01:58.302
ve insanların her gün yeteri kadar[br]yediklerinden emin olmak açısından

0:01:58.302,0:02:00.814
sevindirici bir haber olmalı.

0:02:01.466,0:02:06.621
Dünyada yaklaşık olarak 820 milyon insan[br]her gün yeteri kadar yemek yiyemiyor.

0:02:07.090,0:02:10.692
Dolayısıyla yüksek karbondioksitin[br]gıda güvenliği sorunumuza

0:02:10.716,0:02:13.487
nasıl yardımcı olacağı hakkında[br]makul sayıda yayın var.

0:02:13.511,0:02:18.593
Tarımsal verimlilik sürecimizi[br]hızlandırmamız gerekiyor,

0:02:18.617,0:02:23.452
böylece 2050'de hayatta olacak[br]9 ile 10 milyar insana besin sağlayabilir

0:02:23.476,0:02:26.023
ve Sürdürülebilir Kalkınma[br]Hedefleri'ne ulaşabilelim,

0:02:26.023,0:02:27.781
özellikle de iki numaralı hedefe;

0:02:27.781,0:02:30.955
besin güvensizliğini kaldırmak,

0:02:30.955,0:02:32.509
besin değerini artırmak,

0:02:32.509,0:02:36.137
herkesin ihtiyaç duyduğu[br]yiyeceklere erişimi artırmak.

0:02:36.196,0:02:40.563
İklim değişikliğinin tarımsal[br]verimliliği etkilediğini biliyoruz.

0:02:41.166,0:02:45.680
Dünya, sanayi öncesi zamandan bu yana[br]bir santigrat derece kadar ısındı.

0:02:45.704,0:02:49.513
Bu ısınma, yerel sıcaklıkları [br]ve yağış dağılımlarını değiştiriyor

0:02:49.537,0:02:51.845
ve bunun dünyanın birçok kısmında

0:02:51.845,0:02:55.617
tarımsal verimlilik açısından [br]sonuçlar doğuruyor.

0:02:56.292,0:02:59.583
Sorun sadece sıcaklık ve yağıştaki[br]yerel değişiklikler değil,

0:02:59.607,0:03:01.094
aşırı derecede olması.

0:03:01.553,0:03:05.224
Sıcak hava dalgası,[br]seller ve kuraklık açısından aşırılık

0:03:05.248,0:03:09.185
önemli derecede verimliliği etkiliyor.

0:03:10.677,0:03:16.013
Bitkilerin büyümesini sağlamak dışında

0:03:16.018,0:03:18.795
bu karbondioksit [br]başka sonuçlar da doğuruyor,

0:03:18.819,0:03:21.885
yüksek oranda karbondioksit olduğunda

0:03:21.909,0:03:25.954
bitkiler; karbonhidratların, şekerlerin[br]ve nişastaların sentezini arttırıyor

0:03:25.978,0:03:31.238
ve protein ile önemli besinlerin [br]yoğunluğunu azaltıyor

0:03:31.262,0:03:37.775
ve bu, gıda güvenliğinin gelişimini[br]nasıl düşündüğümüz açısından çok önemli.

0:03:38.532,0:03:42.438
Birkaç gece önce, iklim değişikliği [br]hakkındaki bir masa sohbetinde

0:03:42.462,0:03:46.427
biri 7'de 5 oranında [br]iyimser olduklarını söyledi:

0:03:46.451,0:03:49.282
Haftanın 5 günü iyimserler

0:03:49.306,0:03:52.021
ve bu diğer iki günde [br]konuşulacak bir konu.

0:03:53.227,0:03:55.386
Mikro besinleri düşündüğümüzde

0:03:55.410,0:03:59.827
neredeyse hepsi yüksek karbondioksit[br]yoğunluklarından etkileniyor.

0:03:59.851,0:04:02.260
Özellikle de ikisi, demir ve çinko.

0:04:02.284,0:04:06.291
Yeteri kadar demire sahip değilseniz[br]demir eksikliği anemisi olabilirsiniz.[br]

0:04:06.315,0:04:12.620
Yorgunluk, nefes darlığı ve bazı oldukça [br]ciddi sonuçlarla da ilişkilendiriliyor.

0:04:12.620,0:04:14.596
Yeteri kadar çinkoya sahip değilseniz ise

0:04:14.596,0:04:17.021
iştahsızlık yaşayabilirsiniz.

0:04:17.045,0:04:19.172
Dünya genelinde çok önemli bir sorun.

0:04:19.196,0:04:22.271
Çinko eksikliği olan [br]neredeyse bir milyar insan var.

0:04:22.295,0:04:25.235
Anne ve çocuk sağlığı [br]açısından çok önemli.

0:04:25.259,0:04:27.166
Gelişimi etkiliyor.

0:04:27.788,0:04:31.605
B vitaminleri de [br]pek çok nedenden ötürü çok önemli.

0:04:31.629,0:04:34.623
Yiyecekleri enerjiye [br]çevirmemizde yardımcı oluyorlar.

0:04:34.647,0:04:39.985
Vücudumuzun birçok fizyolojik faaliyetinin[br]işlevi açısından çok önemliler

0:04:39.985,0:04:42.688
ve bir bitkide yüksek oranda [br]karbon olduğunda

0:04:42.704,0:04:46.310
daha az azot ve B vitaminleri alıyorsunuz.

0:04:46.731,0:04:48.295
Sadece biz etkilenmiyoruz.

0:04:48.319,0:04:53.548
Sığırlar çoktan etkilendi[br]çünkü yemlerinin kalitesi düşüyor.

0:04:53.728,0:04:57.189
Aslında bu, bitkilerin [br]her tüketicisini etkiliyor.

0:04:57.213,0:05:01.085
Örneğin evcil kedi[br]ve köpeklerimizi düşünelim.

0:05:01.109,0:05:04.577
Birçok evcil hayvan ve köpek[br]mamalarındaki etiketlere bakarsanız

0:05:04.601,0:05:09.246
bu mamalarda kayda değer miktarda [br]tahıl olduğunu fark edeceksiniz.

0:05:09.270,0:05:11.357
Dolayısıyla bu herkesi etkiliyor.

0:05:11.381,0:05:13.687
Peki, bunun bir sorun [br]olduğunu nasıl biliyoruz?

0:05:13.711,0:05:15.588
Saha araştırmalarından

0:05:15.612,0:05:18.943
ve laboratuvarlardaki[br]deneysel çalışmalardan biliyoruz.

0:05:18.967,0:05:20.447
Saha araştırmalarında --

0:05:20.471,0:05:24.916
ilk olarak buğdaya[br]ve pirince odaklanacağım --

0:05:24.930,0:05:29.460
örneğin farklı arazilere [br]ayrılan pirinç tarlaları var.

0:05:30.460,0:05:32.564
Arazilerin hepsi aynı:

0:05:32.588,0:05:34.459
Toprak aynı,

0:05:34.483,0:05:36.192
yağış aynı --

0:05:36.216,0:05:38.152
her şey aynı.

0:05:38.176,0:05:42.193
Bunların haricinde bazı araziler [br]üzerine karbondioksit atılıyor.

0:05:42.637,0:05:45.858
Dolayısıyla günümüzün koşulları

0:05:45.858,0:05:49.862
ve yüzyılın ilerleyen zamanlarındaki [br]karbondioksit koşulları altında

0:05:49.862,0:05:52.563
nasıl görüneceğini karşılaştırabilirsiniz.

0:05:53.032,0:05:56.097
Bunu yapan birkaç çalışmadan[br]birinin bir parçasıydım.

0:05:56.121,0:06:00.692
Çin ve Japonya'daki [br]18 pirinç sahasını inceledik

0:06:00.716,0:06:02.662
ve yüzyılın ilerleyen zamanlarında

0:06:02.662,0:06:05.425
beklediğimiz koşullar [br]altında onları yetiştirdik.

0:06:07.185,0:06:09.233
Sonuçlara baktığımızda

0:06:09.257,0:06:12.349
beyaz sütun günümüz koşulları,

0:06:12.373,0:06:16.409
kırmızı sütun ise yüzyılın ilerleyen [br]zamanlarındaki koşullar.

0:06:16.741,0:06:20.735
Protein, yaklaşık olarak yüzde 10,

0:06:20.759,0:06:24.602
demir yüzde 8, çinko yüzde 5 azalıyor.

0:06:25.314,0:06:27.950
Bunlar, çok büyük bir değişim[br]olarak görünmüyor olabilir

0:06:27.974,0:06:31.878
fakat her ülkedeki [br]ağırlıklı olarak nişasta yiyen

0:06:31.902,0:06:34.347
yoksul kesimi düşünmeye başladığınızda

0:06:34.351,0:06:39.402
bunun sınırda olan insanları[br]ciddi eksikliklerin sınırına taşıyacağını

0:06:39.402,0:06:42.239
ve her tür sağlık sorunları [br]yaratacağını fark ediyorsunuz.

0:06:42.263,0:06:46.124
Durum, B vitaminleri için daha da ciddi.

0:06:46.148,0:06:49.777
B1 ve B2 vitaminlerine baktığınızda

0:06:49.801,0:06:52.470
yaklaşık yüzde 17'lik bir düşüş var.

0:06:52.494,0:06:57.513
Pantotenik asitte, yani B5 vitamininde, [br]yaklaşık yüzde 13'lük bir düşüş var.

0:06:57.537,0:07:00.864
Folik asitte yaklaşık [br]yüzde 30'luk bir düşüş var.

0:07:00.888,0:07:05.162
Bunlar, yapılan çeşitli deneylerin[br]üstünde ortalamalar.

0:07:05.186,0:07:08.662
Folik asit çocuk gelişimi için çok önemli.

0:07:08.662,0:07:10.911
Yeteri kadar folik asit [br]almayan hamile kadınlar

0:07:10.915,0:07:14.131
doğum kusurlarıyla bebek sahibi [br]olmakta daha yüksek riske sahipler.

0:07:14.599,0:07:18.689
Dolayısıyla bunlar, karbondioksit [br]yükselmeye devam ettikçe

0:07:18.689,0:07:22.190
sağlığımız için oldukça [br]ciddi olası sonuçlar.

0:07:23.636,0:07:24.917
Diğer bir örnek ise

0:07:24.941,0:07:29.316
Chris Weyant ve meslektaşları tarafından[br]yapılan bu modelleme işi,

0:07:29.340,0:07:32.686
yüksek karbondioksitten [br]düşük demir ve çinkoya --

0:07:32.686,0:07:34.912
sadece demir ve çinkoya baktılar --

0:07:34.912,0:07:38.409
çeşitli sağlık sonuçlarına kadar [br]olan bu zincere baktılar.

0:07:38.433,0:07:43.571
Sıtmaya, ishalli hastalıklara, zatürreye,[br]demir eksikliği anemisine

0:07:43.583,0:07:47.730
ve 2050'de sonuçlarının [br]ne olabileceğine baktılar.

0:07:47.754,0:07:49.974
Burada renk ne kadar koyuysa

0:07:49.998,0:07:51.958
sonuçlar da o kadar büyük.

0:07:51.982,0:07:57.631
En büyük etkilerin Asya ve Afrika'da [br]olduğunu görebilirsiniz

0:07:57.638,0:08:02.083
ancak aynı zamanda ABD [br]ve Avrupa'daki ülkelerde de

0:08:02.083,0:08:04.472
nüfuslar bundan etkilenebilir.

0:08:05.075,0:08:09.349
Yaklaşık olarak 125 milyon insanın[br]etkilenebileceğini tahmin ediyorlar.

0:08:10.041,0:08:14.088
Aynı zamanda en etkili müdahalenin [br]ne olacağını da modellediler

0:08:14.112,0:08:18.617
ve nihai kararları [br]sera gazlarını azaltmaktı:

0:08:18.641,0:08:21.719
Yüzyılın ortasına kadar [br]sera gazı emisyonlarını azaltmak

0:08:21.743,0:08:23.940
ki böylece yüzyılın ilerleyen zamanlarında

0:08:23.940,0:08:26.944
bu sonuçlar hakkında [br]endişelenmemize gerek kalmasın.

0:08:28.568,0:08:31.074
Bu deneyler, bu modelleme çalışmaları

0:08:31.098,0:08:33.656
iklim değişikliğinin kendisini [br]hesaba katmadı.

0:08:34.082,0:08:37.206
Sadece karbondioksit [br]bileşenine odaklandılar.

0:08:37.584,0:08:39.714
Dolayısıyla ikisini birleştirince

0:08:39.738,0:08:43.197
etkinin size söylediğimden [br]daha büyük olması bekleniyor.

0:08:44.108,0:08:48.467
Kahvaltı için yediğiniz yemeğin,[br]öğle yemeği için yiyeceğiniz yemeğin

0:08:48.467,0:08:52.705
besin kalitesi açısından büyükanne [br]ve büyükbabanızın yediklerinden

0:08:52.705,0:08:57.236
ne kadar değiştiğini [br]size şimdi anlatabilmek isterdim.

0:08:58.312,0:08:59.469
Ama anlatamam.

0:08:59.493,0:09:01.736
Bu konu hakkında bir araştırmamız yok.

0:09:02.253,0:09:04.958
Şu anki gıda güvensizliğinin [br]bu değişimler tarafından

0:09:04.958,0:09:07.161
ne kadar etkilendiğini anlatmak isterdim.

0:09:07.851,0:09:09.097
Ama anlatamam.

0:09:09.121,0:09:11.430
Bu konu hakkında da bir araştırmamız yok.

0:09:12.437,0:09:15.879
Olası çözümlerin ne olabileceği de [br]dahil olmak üzere

0:09:15.903,0:09:19.962
bu alanda bilinmesi gereken çok şey var.

0:09:19.986,0:09:22.740
Bu çözümlerin ne olduğunu [br]tam olarak bilmiyoruz

0:09:22.764,0:09:25.497
fakat birçok seçeneğimiz var.

0:09:25.521,0:09:28.032
Teknolojide ilerleme kaydettik.

0:09:28.056,0:09:31.412
Bitki ıslahımız var.[br]Biyolojik arıtmamız var.

0:09:31.436,0:09:33.238
Toprak bir fark yaratabilir

0:09:33.262,0:09:36.255
ve tabii bu değişimlerin [br]gelecekteki sağlığımızı,

0:09:36.279,0:09:39.760
çocuklarımız sağlığını [br]ve torunlarımızın sağlığını

0:09:39.784,0:09:43.119
nasıl etkileyebileceğini bilmenin[br]çok yararı olacaktır.

0:09:44.111,0:09:46.474
Bu yatırımlar zaman alır.

0:09:47.053,0:09:50.237
Tüm bu sorunları çözmek zaman alacak.

0:09:51.427,0:09:57.004
Bu araştırmaya yatırım yapan herhangi bir[br]ulusal bir kuruluş veya iş grubu yok.

0:09:57.799,0:10:03.249
Nereye gittiğimizi bilmemiz için[br]bu yatırımlara son derece ihtiyacımız var.

0:10:04.048,0:10:06.657
Bu süre içerisinde yapabileceğimiz şey

0:10:06.681,0:10:12.849
tüm insanların tam bir beslenmeye [br]erişimi olduğundan emin olmak,

0:10:12.873,0:10:17.042
sadece dünyanın zengin kısımlarında değil[br]dünyanın her yerinde.

0:10:17.552,0:10:21.485
Ayrıca yüzyılın ilerleyen zamanlarında[br]gelecek olan zorlukları azaltmak için

0:10:21.485,0:10:25.643
sera gazı emisyonlarını teker teker[br]ve toplu olarak düşürmemiz gerekiyor.

0:10:27.570,0:10:33.175
Eğitimin pahalı olduğunu düşünüyorsan [br]cahilliği dene diye bir söz vardır.

0:10:34.112,0:10:35.331
Denemeyelim.

0:10:35.977,0:10:38.267
Kendimize yatırım yapalım;

0:10:38.267,0:10:39.759
çocuklarımıza

0:10:39.759,0:10:41.297
ve de gezegenimize.

0:10:41.321,0:10:42.535
Teşekkür ederim.

0:10:42.559,0:10:46.818
(Alkış)