1
00:00:00,690 --> 00:00:03,660
SAL: Mọi thứ chúng ta đã đề cập cho đến
nay trong

2
00:00:03,660 --> 00:00:06,410
hành trình tìm hiểu về hóa học đều xoay
quanh sự ổn định của

3
00:00:06,410 --> 00:00:08,420
electron và vị trí electron thích hợp nhất

4
00:00:08,420 --> 00:00:10,340
trong các lớp electron bền vững

5
00:00:10,340 --> 00:00:14,030
Giống như tất cả mọi thứ trong cuộc sống,
nếu bạn khám phá nguyên tử

6
00:00:14,030 --> 00:00:16,400
sâu hơn một chút, bạn sẽ nhận ra rằng
electron không phải

7
00:00:16,400 --> 00:00:19,250
là thứ duy nhất diễn ra trong một nguyên
tử

8
00:00:19,250 --> 00:00:24,250
Bản thân hạt nhân cũng có những tương tác
hoặc có một số

9
00:00:24,250 --> 00:00:27,140
trạng thái không bền vững, cần được giải
phóng theo cách nào đó

10
00:00:27,140 --> 00:00:28,740
Đó là những gì chúng ta sẽ nói

11
00:00:28,740 --> 00:00:31,420
trong video này

12
00:00:31,420 --> 00:00:35,110
Thực ra cơ chế của quá trình này vượt xa
phạm vi

13
00:00:35,110 --> 00:00:37,450
của một khóa học hóa học năm nhất, nhưng
ít nhất thì

14
00:00:37,450 --> 00:00:39,570
biết rằng nó diễn ra cũng là
điều cần thiết

15
00:00:39,570 --> 00:00:43,110
Rồi sẽ có một ngày khi chúng ta học về lực
hạt nhân mạnh

16
00:00:43,110 --> 00:00:45,570
vật lý lượng tử và các lĩnh vực tương tự,
chúng ta có thể bắt đầu

17
00:00:45,570 --> 00:00:49,280
giải thích chính xác về lý do tại sao các
proton, neutron

18
00:00:49,280 --> 00:00:52,810
và các quark cấu thành nên chúng lại tương
tác

19
00:00:52,810 --> 00:00:53,530
theo cách chúng đang làm

20
00:00:53,530 --> 00:00:55,500
Nhưng như đã nói, ít nhất chúng ta hãy
nghĩ về

21
00:00:55,500 --> 00:01:00,890
các kiểu phân rã chính của hạt nhân

22
00:01:00,890 --> 00:01:03,880
Vậy giả sử tôi có một số proton

23
00:01:03,880 --> 00:01:06,830
Tôi sẽ chỉ vẽ một vài hạt ở đây

24
00:01:06,830 --> 00:01:09,590
Một số proton ở đó, và tôi sẽ vẽ một số
neutron

25
00:01:09,590 --> 00:01:13,430
Và tôi sẽ vẽ chúng bằng một màu trung tính

26
00:01:13,430 --> 00:01:16,780
Có lẽ màu xám sẽ phù hợp

27
00:01:16,780 --> 00:01:21,520
Để tôi vẽ một số neutron ở đây

28
00:01:21,520 --> 00:01:22,020
Vậy tôi có bao nhiêu proton?

29
00:01:22,020 --> 00:01:24,300
Tôi có 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8

30
00:01:24,300 --> 00:01:32,410
Tôi sẽ vẽ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
neutron

31
00:01:32,410 --> 00:01:34,870
Hãy gọi đây là hạt nhân của nguyên tử của
chúng ta

32
00:01:34,870 --> 00:01:36,960
điều này đã được đề cập đến trong video

33
00:01:36,960 --> 00:01:39,860
đầu tiên tôi tạo về nguyên tử-- hạt nhân
nếu bạn thực sự

34
00:01:39,860 --> 00:01:43,320
muốn vẽ một nguyên tử thực sự-- và thực
sự rất khó để

35
00:01:43,320 --> 00:01:45,440
vẽ một nguyên tử vì nó không có ranh giới
rõ ràng

36
00:01:45,440 --> 00:01:49,050
Electron thực sự có thể ở bất kỳ thời điểm
nào

37
00:01:49,050 --> 00:01:49,980
nó có thể ở bất cứ đâu

38
00:01:49,980 --> 00:01:52,740
Nhưng nếu bạn hỏi, vậy 90% thời gian

39
00:01:52,740 --> 00:01:53,700
electron sẽ ở đâu

40
00:01:53,700 --> 00:01:55,680
Bạn sẽ nói, đó là bán kính, hoặc

41
00:01:55,680 --> 00:01:57,750
đường kính của nguyên tử

42
00:01:57,750 --> 00:02:00,530
Trong video đầu tiên, chúng ta đã học rằng
hạt nhân chỉ

43
00:02:00,530 --> 00:02:05,450
chiếm một phần cực nhỏ bé trong thể tích
của

44
00:02:05,450 --> 00:02:08,340
hình cầu nơi electron sẽ xuất hiện 90%
thời gian

45
00:02:08,340 --> 00:02:12,080
Điều thú vị ở đây là hầu hết

46
00:02:12,080 --> 00:02:15,280
những gì chúng ta nhìn thấy trong cuộc
sống chỉ là không gian trống

47
00:02:15,280 --> 00:02:17,030
Tất cả những thứ này chỉ là không gian mở

48
00:02:17,030 --> 00:02:19,400
Nhưng tôi chỉ muốn nhắc lại điều đó bởi vì

49
00:02:19,400 --> 00:02:23,660
điểm nhỏ xíu mà chúng ta đã nói đến trước
đó

50
00:02:23,660 --> 00:02:26,320
mặc dù nó chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong

51
00:02:26,320 --> 00:02:29,030
thể tích của một nguyên tử--thực ra nó gần
như là toàn bộ khối lượng của

52
00:02:29,030 --> 00:02:31,890
nguyên tử-- đó là thứ tôi đang phóng to
đến điểm này.

53
00:02:31,890 --> 00:02:34,240
Đây không phải là các nguyên tử, đây không
phải là các electron.

54
00:02:34,240 --> 00:02:36,580
Bây giờ chúng ta đang phóng to hạt nhân

55
00:02:36,580 --> 00:02:40,040
Hóa ra, đôi khi hạt nhân

56
00:02:40,040 --> 00:02:43,650
không ổn định và nó muốn đạt đến trạng
thái cấu hình

57
00:02:43,650 --> 00:02:44,400
ổn định hơn

58
00:02:44,400 --> 00:02:46,600
Chúng ta sẽ không đi sâu vào cơ chế
chính xác

59
00:02:46,600 --> 00:02:48,700
xác định hạt nhân không bền và những thứ
tương tự

60
00:02:48,700 --> 00:02:51,880
Nhưng để đạt được trạng thái ổn định hơn,

61
00:02:51,880 --> 00:02:55,820
đôi khi hạt nhân phát ra thứ được gọi là
hạt alpha, hoặc

62
00:02:55,820 --> 00:02:58,470
quá trình này được gọi là phân rã alpha

63
00:02:58,470 --> 00:03:04,440
Phân rã alpha

64
00:03:04,440 --> 00:03:06,220
Và nó phát ra một hạt alpha,

65
00:03:06,220 --> 00:03:09,160
nghe có vẻ rất kỳ lạ

66
00:03:09,160 --> 00:03:12,450
Nó chỉ đơn giản là một tập hợp các
neutron và proton

67
00:03:12,450 --> 00:03:16,690
Vì vậy, một hạt alpha bao gồm hai neutron
và hai proton

68
00:03:16,690 --> 00:03:20,850
Có thể những hạt này cảm thấy chúng không
thực sự phù hợp

69
00:03:20,850 --> 00:03:25,110
ở bên trong hạt nhân, vì vậy chúng tập
hợp lại ở đây

70
00:03:25,110 --> 00:03:27,740
Và chúng được phát ra

71
00:03:27,740 --> 00:03:30,070
Chúng rời khỏi hạt nhân

72
00:03:30,070 --> 00:03:33,870
hãy cùng suy nghĩ xem điều gì sẽ xảy ra
với một nguyên tử khi

73
00:03:33,870 --> 00:03:36,050
một thứ gì đó như thế xảy ra

74
00:03:36,050 --> 00:03:38,500
Giả sử tôi có một nguyên tố bất kỳ, tôi sẽ
gọi

75
00:03:38,500 --> 00:03:40,310
nó là nguyên tố E

76
00:03:40,310 --> 00:03:43,020
Giả sử nó có p, proton

77
00:03:43,020 --> 00:03:45,660
Tôi sẽ tô màu chúng theo màu của proton

78
00:03:45,660 --> 00:03:47,800
Nó có p, proton

79
00:03:47,800 --> 00:03:51,550
Nó có số khối nguyên tử, là tổng số

80
00:03:51,550 --> 00:03:55,510
proton cộng với số neutron

81
00:03:55,510 --> 00:03:59,480
Và tôi sẽ phải tô neutron màu xám, đúng
chứ?

82
00:03:59,480 --> 00:04:06,590
Vậy, khi nó trải qua phân rã alpha, điều
gì

83
00:04:06,590 --> 00:04:08,180
sẽ xảy ra với nguyên tố này?

84
00:04:08,180 --> 00:04:11,890
Số proton của nó sẽ giảm đi 2

85
00:04:11,890 --> 00:04:16,040
Vì vậy, số proton của nó sẽ bằng p trừ 2

86
00:04:16,040 --> 00:04:19,450
Và số neutron của nó cũng sẽ giảm đi 2

87
00:04:19,450 --> 00:04:21,320
Vì vậy, số khối của nó sẽ giảm đi 4

88
00:04:21,320 --> 00:04:27,100
Ở trên bạn sẽ có p trừ 2, cộng với số
neutron trừ 2,

89
00:04:27,100 --> 00:04:28,940
do đó chúng ta sẽ có trừ 4

90
00:04:28,940 --> 00:04:31,080
Vậy, khối lượng của nó sẽ giảm đi 4 và nó

91
00:04:31,080 --> 00:04:32,700
thực sự sẽ biến thành một nguyên tố mới

92
00:04:32,700 --> 00:04:34,710
Hãy nhớ rằng, các nguyên tố được xác định
bởi

93
00:04:34,710 --> 00:04:36,250
số lượng proton

94
00:04:36,250 --> 00:04:40,630
Vì vậy, trong quá trình phân rã alpha, khi
bạn mất đi hai neutron và

95
00:04:40,630 --> 00:04:43,300
hai proton, nhưng đặc biệt là các proton
sẽ biến

96
00:04:43,300 --> 00:04:44,460
bạn thành một nguyên tố khác

97
00:04:44,460 --> 00:04:46,860
nếu gọi nguyên tố này là số 1,

98
00:04:46,860 --> 00:04:50,590
thì chúng ta sẽ có một nguyên tố khác,
nguyên tố số 2

99
00:04:50,590 --> 00:04:54,050
Nếu bạn nghĩ về những gì được tạo ra,
chúng ta đang phát ra

100
00:04:54,050 --> 00:04:58,600
một thứ gì đó có hai proton

101
00:04:58,600 --> 00:05:00,340
và hai neutron

102
00:05:00,340 --> 00:05:02,740
Vì vậy, khối lượng của nó sẽ bằng khối
lượng của hai proton

103
00:05:02,740 --> 00:05:04,790
và hai neutron

104
00:05:04,790 --> 00:05:05,830
Vậy chúng ta đang phát ra cái gì

105
00:05:05,830 --> 00:05:09,810
Chúng ta đang phát ra một thứ gì đó có
khối lượng là 4

106
00:05:09,810 --> 00:05:12,170
Vậy nếu bạn nhìn vào, 2 proton và 2
neutron là gì?

107
00:05:12,170 --> 00:05:14,740
Thực ra tôi không nhớ bảng

108
00:05:14,740 --> 00:05:14,880
tuần hoàn

109
00:05:14,880 --> 00:05:17,020
Tôi quên dán nó trước video này

110
00:05:17,020 --> 00:05:19,680
Nhưng bạn không cần mất nhiều thời gian
để tìm nguyên tố

111
00:05:19,680 --> 00:05:23,280
có hai proton trong bảng tuần hoàn, đó
chính là heli

112
00:05:23,280 --> 00:05:25,590
Nó thực sự có khối lượng nguyên tử là 4

113
00:05:25,590 --> 00:05:29,390
Vì vậy, đây thực chất là hạt nhân heli
được giải phóng trong quá trình

114
00:05:29,390 --> 00:05:30,080
phân rã alpha

115
00:05:30,080 --> 00:05:31,875
Đây thực chất là một hạt nhân heli

116
00:05:35,010 --> 00:05:39,170
Và vì nó là hạt nhân heli và không có

117
00:05:39,170 --> 00:05:43,420
electron nào để cân bằng với hai proton
của nó, nên đây sẽ là một

118
00:05:43,420 --> 00:05:44,950
ion heli

119
00:05:44,950 --> 00:05:48,490
Về cơ bản nó không có electron

120
00:05:48,490 --> 00:05:50,830
Nó có hai proton nên nó có điện tích cộng
2

121
00:05:53,350 --> 00:05:59,110
Vì vậy, một hạt alpha thực sự chỉ là một
ion heli, một ion

122
00:05:59,110 --> 00:06:01,960
heli tích điện dương 2 được giải phóng
tự phát bởi

123
00:06:01,960 --> 00:06:05,780
hạt nhân để đạt đến trạng thái ổn định hơn

124
00:06:05,780 --> 00:06:07,670
Đây là một loại phân rã

125
00:06:07,670 --> 00:06:08,850
Chúng ta hãy khám phá các loại khác

126
00:06:08,850 --> 00:06:14,050
Bây giờ hãy để tôi vẽ một hạt nhân khác
ở đây

127
00:06:14,050 --> 00:06:17,640
Tôi sẽ vẽ một số neutron

128
00:06:17,640 --> 00:06:19,310
Tôi sẽ chỉ vẽ một số proton

129
00:06:24,200 --> 00:06:27,920
hóa ra đôi khi một neutron cảm thấy không

130
00:06:27,920 --> 00:06:30,710
thoải mái với chính nó

131
00:06:30,710 --> 00:06:33,710
Nó nhìn vào những gì các proton làm
hàng ngày và nói,

132
00:06:33,710 --> 00:06:34,560
bạn biết là gì không?

133
00:06:34,560 --> 00:06:37,780
Vì lý do nào đó, khi nhìn vào trái tim
mình, tôi cảm thấy mình

134
00:06:37,780 --> 00:06:39,220
thực sự nên là một proton

135
00:06:39,220 --> 00:06:42,640
Nếu tôi là một proton, thì toàn bộ hạt
nhân sẽ

136
00:06:42,640 --> 00:06:43,870
ổn định hơn một chút

137
00:06:43,870 --> 00:06:46,860
Để trở thành 1 proton, những gì nó làm là
-- hãy nhớ rằng, một

138
00:06:46,860 --> 00:06:49,180
neutron có điện tích trung hòa

139
00:06:49,180 --> 00:06:52,060
Những gì nó làm là phát ra một electron

140
00:06:52,060 --> 00:06:54,070
Và tôi biết bạn đang nghĩ, Sal, điều đó
thật điên rồ, tôi

141
00:06:54,070 --> 00:06:55,760
thậm chí còn không biết neutron có
electron bên trong,

142
00:06:55,760 --> 00:06:56,900
và tất cả những thứ đó

143
00:06:56,900 --> 00:06:58,050
Tôi đồng ý với bạn

144
00:06:58,050 --> 00:06:58,810
Nó thật điên rồ

145
00:06:58,810 --> 00:07:01,750
Một ngày nào đó chúng ta sẽ nghiên cứu
tất cả những gì tồn tại

146
00:07:01,750 --> 00:07:03,540
bên trong hạt nhân

147
00:07:03,540 --> 00:07:08,880
Nhưng hãy giả sử nó có thể phát ra một
electron

148
00:07:08,880 --> 00:07:10,206
Vậy, nó phát ra một
electron

149
00:07:12,730 --> 00:07:15,460
Và chúng tôi biểu thị nó bằng-- khối
lượng của nó gần bằng 0

150
00:07:15,460 --> 00:07:17,830
Chúng ta biết một electron thực sự không
có khối lượng bằng 0, nhưng

151
00:07:17,830 --> 00:07:19,970
chúng ta đang nói về đơn vị khối lượng
nguyên tử

152
00:07:19,970 --> 00:07:25,130
Nếu proton là 1, thì electron là 1/1836

153
00:07:25,130 --> 00:07:25,940
Chúng ta chỉ làm tròn nó

154
00:07:25,940 --> 00:07:27,250
Chúng ta nói nó có khối lượng bằng 0

155
00:07:27,250 --> 00:07:29,380
Khối lượng thực sự của nó không bằng 0

156
00:07:29,380 --> 00:07:32,670
Và điện tích của nó là trừ 1

157
00:07:32,670 --> 00:07:34,370
Nó mang tính nguyên tử, bạn có thể nói số
hiệu

158
00:07:34,370 --> 00:07:35,200
nguyên tử của nó là trừ 1

159
00:07:35,200 --> 00:07:36,570
Nó phát ra một electron

160
00:07:36,570 --> 00:07:39,760
Bằng cách phát ra một electron, thay vì
trung hòa, bây giờ

161
00:07:39,760 --> 00:07:41,020
nó biến thành một proton

162
00:07:44,490 --> 00:07:47,090
Và quá trình này được gọi là phân rã beta

163
00:07:52,500 --> 00:07:56,780
Hạt beta thực chất chỉ là electron được
phát ra

164
00:07:56,780 --> 00:08:00,480
Hãy quay trở lại trường hợp về một phần tử

165
00:08:00,480 --> 00:08:03,940
Nó có một số proton nhất định, và sau đó

166
00:08:03,940 --> 00:08:05,980
là một số neutron nhất định

167
00:08:05,980 --> 00:08:08,340
bạn có các proton và neutron, sau đó bạn
có được

168
00:08:08,340 --> 00:08:09,660
số khối của nó

169
00:08:09,660 --> 00:08:13,480
Khi nó trải qua quá trình phân rã beta,
thì điều gì xảy ra?

170
00:08:13,480 --> 00:08:15,490
Vậy, các proton có bị thay đổi không?

171
00:08:15,490 --> 00:08:18,890
Chắc chắn rồi, chúng ta có nhiều hơn một
proton so với trước đây

172
00:08:18,890 --> 00:08:20,500
Vì một neutron đã biến thành một proton

173
00:08:20,500 --> 00:08:23,410
Vì vậy, bây giờ số proton của chúng ta là
cộng 1

174
00:08:23,410 --> 00:08:25,186
Số khối của chúng ta có thay đổi không?

175
00:08:25,186 --> 00:08:26,720
Cùng xem nào

176
00:08:26,720 --> 00:08:28,750
Số neutron giảm đi một nhưng số

177
00:08:28,750 --> 00:08:30,365
proton của bạn tăng lên một

178
00:08:30,365 --> 00:08:32,380
Vì vậy, số khối của bạn sẽ không thay đổi

179
00:08:32,380 --> 00:08:36,789
Nó vẫn sẽ là p cộng N

180
00:08:36,789 --> 00:08:39,909
khối lượng của bạn vẫn giữ nguyên, không
giống như trường hợp

181
00:08:39,909 --> 00:08:42,679
phân rã alpha, nhưng nguyên tố của
bạn sẽ thay đổi

182
00:08:42,679 --> 00:08:44,039
Số proton của bạn thay đổi

183
00:08:44,039 --> 00:08:47,975
Một lần nữa, bạn đang đối phó với một
nguyên tố mới trong

184
00:08:47,975 --> 00:08:49,470
quá trình phân rã beta

185
00:08:49,470 --> 00:08:52,530
Giả sử chúng ta có một tình huống khác

186
00:08:52,530 --> 00:08:57,360
Giả sử có một tình huống mà một trong
những proton này

187
00:08:57,360 --> 00:09:00,750
nhìn vào các neutron và nói, bạn biết là
gì không?

188
00:09:00,750 --> 00:09:02,240
Tôi thấy cách chúng tồn tại

189
00:09:02,240 --> 00:09:04,170
Điều đó thật hấp dẫn đối với tôi

190
00:09:04,170 --> 00:09:13,230
Tôi nghĩ mình sẽ phù hợp hơn và cộng
đồng các phân tử

191
00:09:13,230 --> 00:09:15,660
bên trong hạt nhân của chúng ta sẽ hạnh
phúc hơn nếu

192
00:09:15,660 --> 00:09:17,160
tôi cũng là một neutron

193
00:09:17,160 --> 00:09:19,770
Tất cả chúng ta sẽ ở trong một trạng
thái ổn định hơn

194
00:09:19,770 --> 00:09:23,660
Điều chúng làm là, proton nhỏ bé khó chịu
đó

195
00:09:23,660 --> 00:09:27,340
có một xác suất phát ra-- đây là một

196
00:09:27,340 --> 00:09:31,020
khái niệm mới đối với bạn-- một positron,
chứ không phải một proton

197
00:09:31,020 --> 00:09:33,070
Nó phát ra một positron

198
00:09:33,070 --> 00:09:34,670
Vậy positron là gì

199
00:09:34,670 --> 00:09:36,390
Nó là một thứ có khối lượng

200
00:09:36,390 --> 00:09:38,610
chính xác bằng electron

201
00:09:38,610 --> 00:09:42,890
Vì vậy, nó bằng 1/1836 khối lượng của
một proton

202
00:09:42,890 --> 00:09:46,200
Nhưng chúng ta chỉ viết một số 0 ở đó 
vì trong đơn vị khối lượng nguyên tử

203
00:09:46,200 --> 00:09:47,830
nó gần như bằng 0

204
00:09:47,830 --> 00:09:50,006
Nhưng nó có điện tích dương

205
00:09:50,006 --> 00:09:51,720
Và điều hơi khó hiểu là họ vẫn sẽ

206
00:09:51,720 --> 00:09:52,630
viết e ở đó

207
00:09:52,630 --> 00:09:54,440
Bất cứ khi nào tôi nhìn thấy ký hiệu e,
tôi nghĩ ngay đến electron

208
00:09:54,440 --> 00:09:56,720
Nhưng không, họ nói e bởi vì nó giống như
cùng

209
00:09:56,720 --> 00:09:59,500
một loại hạt, nhưng thay vì mang điện tích
âm

210
00:09:59,500 --> 00:10:00,830
nó mang điện tích dương

211
00:10:00,830 --> 00:10:02,080
Đây là một positron

212
00:10:04,980 --> 00:10:08,450
Và bây giờ chúng ta bắt đầu đi vào các
loại

213
00:10:08,450 --> 00:10:10,210
và vật chất kỳ lạ

214
00:10:10,210 --> 00:10:11,730
Nhưng điều này thực sự xảy ra

215
00:10:11,730 --> 00:10:15,920
Và nếu bạn có một proton phát ra hạt này,

216
00:10:15,920 --> 00:10:19,370
mang theo hầu hết điện tích dương của nó

217
00:10:19,370 --> 00:10:26,330
thì proton này sẽ biến thành một neutron

218
00:10:26,330 --> 00:10:29,160
Và đó được gọi là phát xạ positron

219
00:10:29,160 --> 00:10:31,350
Phát xạ positron thường khá dễ để xác định
bản

220
00:10:31,350 --> 00:10:33,510
chất của nó, bởi vì họ gọi nó là phát xạ
positron

221
00:10:33,510 --> 00:10:37,880
Nếu chúng ta bắt đầu với cùng một nguyên
tử E, nó có một số

222
00:10:37,880 --> 00:10:41,500
proton nhất định và một số neutron nhất
định

223
00:10:41,500 --> 00:10:43,190
Nguyên tố mới sẽ là gì?

224
00:10:43,190 --> 00:10:46,060
Nó sẽ mất đi một proton. p trừ 1

225
00:10:46,060 --> 00:10:47,770
Và nó sẽ được chuyển thành 1
neutron

226
00:10:47,770 --> 00:10:49,620
Vì vậy, p sẽ giảm đi 1

227
00:10:49,620 --> 00:10:51,030
N sẽ tăng lên 1

228
00:10:51,030 --> 00:10:55,020
Do đó, khối lượng của toàn bộ nguyên tử sẽ
không thay đổi

229
00:10:55,020 --> 00:10:57,550
Vậy thì nó sẽ bằng p cộng N

230
00:10:57,550 --> 00:11:00,500
Nhưng chúng ta vẫn sẽ có một nguyên tố
khác, phải không?

231
00:11:00,500 --> 00:11:03,230
Khi xảy ra phân rã beta, chúng ta làm tăng

232
00:11:03,230 --> 00:11:04,150
số proton

233
00:11:04,150 --> 00:11:06,700
Vì vậy, chúng ta đã đi về bên phải trong
bảng tuần hoàn hoặc

234
00:11:06,700 --> 00:11:09,070
chúng ta đã tăng dần về bên phải,
bạn hiểu rồi đấy

235
00:11:09,070 --> 00:11:12,440
Khi xảy ra phát xạ positron, chúng ta làm
giảm

236
00:11:12,440 --> 00:11:14,700
số proton

237
00:11:14,700 --> 00:11:16,300
Thực ra tôi nên viết điều đó ở đây trong

238
00:11:16,300 --> 00:11:17,510
cả hai phản ứng này

239
00:11:17,510 --> 00:11:20,460
Đây là phát xạ positron, và tôi còn lại

240
00:11:20,460 --> 00:11:22,060
một positron

241
00:11:22,060 --> 00:11:29,430
Và trong quá trình phân rã beta, tôi còn
lại một electron

242
00:11:29,430 --> 00:11:30,670
Chúng được viết theo cách hoàn toàn giống
nhau

243
00:11:30,670 --> 00:11:32,660
Bạn biết đây là một electron vì nó có điện
tích trừ 1

244
00:11:32,660 --> 00:11:33,890
Bạn biết đây là một positron vì nó

245
00:11:33,890 --> 00:11:35,810
có điện tích cộng 1

246
00:11:35,810 --> 00:11:38,170
Bây giờ còn một loại phân rã cuối cùng mà

247
00:11:38,170 --> 00:11:39,140
bạn nên biết

248
00:11:39,140 --> 00:11:42,810
Nhưng nó không làm thay đổi số lượng
proton hoặc neutron

249
00:11:42,810 --> 00:11:43,970
trong hạt nhân

250
00:11:43,970 --> 00:11:46,940
nó chỉ giải phóng rất nhiều năng lượng,
hoặc đôi khi

251
00:11:46,940 --> 00:11:48,350
là một proton năng lượng cao

252
00:11:48,350 --> 00:11:50,160
Và đó gọi là phân rã gamma

253
00:11:50,160 --> 00:11:52,510
Phân rã gamma có nghĩa là các hạt nhân này
tự sắp xếp lại

254
00:11:52,510 --> 00:11:52,795
cấu trúc

255
00:11:52,795 --> 00:11:54,460
Có thể chúng xích lại gần nhau hơn 1 chút

256
00:11:54,460 --> 00:11:57,990
Bằng cách đó, chúng giải phóng năng
lượng dưới dạng

257
00:11:57,990 --> 00:12:03,180
sóng điện từ có bước sóng rất cao

258
00:12:03,180 --> 00:12:05,820
Về cơ bản đây là tia gamma, bạn có thể
gọi nó là hạt

259
00:12:05,820 --> 00:12:08,230
gamma hoặc tia gamma

260
00:12:08,230 --> 00:12:09,450
Và nó có năng lượng rất cao

261
00:12:09,450 --> 00:12:11,720
Tia gamma là thứ bạn không muốn tiếp xúc

262
00:12:11,720 --> 00:12:15,460
Chúng có khả năng gây chết người rất cao

263
00:12:15,460 --> 00:12:17,130
Mọi thứ chúng ta đã thảo luận cho đến nay
chỉ mang tính lý thuyết

264
00:12:17,130 --> 00:12:20,000
Bây giờ, hãy giải một số bài toán thực tế
và xác định xem chúng ta

265
00:12:20,000 --> 00:12:21,750
đang đối mặt với loại phóng xạ nào

266
00:12:21,750 --> 00:12:24,400
Ở đây tôi có Berili-7, với 7

267
00:12:24,400 --> 00:12:26,900
là khối lượng nguyên tử của nó

268
00:12:26,900 --> 00:12:30,520
Và nó đang được chuyển đổi thành Liti-7.
Vậy

269
00:12:30,520 --> 00:12:31,440
chuyện gì đang xảy ra

270
00:12:31,440 --> 00:12:36,000
Berili của tôi, khối lượng hạt nhân vẫn
giữ nguyên, nhưng

271
00:12:36,000 --> 00:12:42,240
số proton giảm từ bốn xuống còn ba

272
00:12:42,240 --> 00:12:45,130
Vì vậy, tôi đang giảm số proton

273
00:12:45,130 --> 00:12:46,840
Tổng khối lượng của tôi không thay đổi

274
00:12:46,840 --> 00:12:49,100
Vì vậy, đây chắc chắn không phải là phân
rã alpha

275
00:12:49,100 --> 00:12:50,960
Phân rã alpha là giải phóng toàn bộ 1

276
00:12:50,960 --> 00:12:52,770
hạt heli ra khỏi hạt nhân

277
00:12:52,770 --> 00:12:54,960
Vậy tôi đang giải phóng thứ gì?

278
00:12:54,960 --> 00:12:57,410
Tôi đang giải phóng một điện tích dương,
hoặc tôi

279
00:12:57,410 --> 00:12:58,560
đang giải phóng một positron

280
00:12:58,560 --> 00:13:00,940
Trên thực tế, tôi có cái này trong phương
trình này

281
00:13:00,940 --> 00:13:04,040
Đây là một positron

282
00:13:04,040 --> 00:13:07,140
Vì vậy, loại phân rã của Berili-7 thành
Liti-7 này là

283
00:13:07,140 --> 00:13:09,760
phát xạ positron

284
00:13:09,760 --> 00:13:10,830
Nghe hợp lý

285
00:13:10,830 --> 00:13:12,400
Bây giờ chúng ta hãy xem xét phân rã tiếp
theo

286
00:13:12,400 --> 00:13:19,870
Chúng ta có urani-238 phân rã thành
thori-234

287
00:13:19,870 --> 00:13:25,140
Ta thấy khối lượng nguyên tử giảm 4, trừ

288
00:13:25,140 --> 00:13:28,910
4, và số hiệu nguyên tử giảm, hay

289
00:13:28,910 --> 00:13:31,270
số proton giảm đi 2

290
00:13:31,270 --> 00:13:33,810
Vì vậy, về bản chất, bạn phải giải phóng
một thứ gì đó

291
00:13:33,810 --> 00:13:37,390
có khối lượng nguyên tử là 4, và số hiệu
nguyên tử

292
00:13:37,390 --> 00:13:39,680
là 2, hoặc heli

293
00:13:39,680 --> 00:13:42,210
Như vậy đây là phân rã alpha

294
00:13:42,210 --> 00:13:46,100
Vậy đây chính là một hạt alpha

295
00:13:46,100 --> 00:13:48,400
Và đây là một ví dụ về phân rã alpha

296
00:13:48,400 --> 00:13:51,110
Bây giờ có lẽ bạn đang nói, này Sal,
đợi đã, có điều gì đó kỳ lạ

297
00:13:51,110 --> 00:13:51,850
đang xảy ra ở đây

298
00:13:51,850 --> 00:13:56,630
Bởi vì nếu tôi chỉ chuyển từ 92 proton
sang 90 proton, tôi vẫn

299
00:13:56,630 --> 00:13:59,430
có 92 electron ở bên ngoài

300
00:13:59,430 --> 00:14:02,750
Vậy tôi sẽ không có điện tích âm 2 sao?

301
00:14:02,750 --> 00:14:08,270
Thậm chí còn tốt hơn, heli tôi giải phóng
ra, nó không có

302
00:14:08,270 --> 00:14:09,090
bất kỳ electron nào đi kèm

303
00:14:09,090 --> 00:14:10,390
Nó chỉ là hạt nhân heli

304
00:14:10,390 --> 00:14:12,700
Vậy nó không có điện tích dương 2 sao?

305
00:14:12,700 --> 00:14:15,180
Và nếu bạn nói vậy, thì bạn hoàn toàn
chính xác

306
00:14:15,180 --> 00:14:19,510
Nhưng thực tế là ngay khi quá trình phân
rã này xảy ra

307
00:14:19,510 --> 00:14:22,290
thori không có lý do gì để giữ lại hai

308
00:14:22,290 --> 00:14:25,050
electron đó, vì vậy hai electron đó biến
mất và

309
00:14:25,050 --> 00:14:26,840
thori trở lại trạng thái trung hòa

310
00:14:26,840 --> 00:14:30,480
Với heli, tương tự, cũng diễn ra rất nhanh

311
00:14:30,480 --> 00:14:33,040
Nó thực sự cần hai electron để ổn định,
vì vậy nó

312
00:14:33,040 --> 00:14:36,880
nhanh chóng lấy hai electron từ bất cứ
nơi nào nó va chạm

313
00:14:36,880 --> 00:14:38,460
vào và do đó trở nên ổn định

314
00:14:38,460 --> 00:14:40,305
Vậy nên bạn có thể viết theo hai cách

315
00:14:40,305 --> 00:14:42,250
Bây giờ hãy làm thêm một ví dụ nữa

316
00:14:42,250 --> 00:14:43,500
Tôi có đây là iốt

317
00:14:45,820 --> 00:14:46,670
Hãy xem điều gì sẽ xảy ra

318
00:14:46,670 --> 00:14:51,020
Khối lượng không thay đổi

319
00:14:51,020 --> 00:14:53,790
Vậy nên, chắc chắn phải có proton biến
thành neutron hoặc

320
00:14:53,790 --> 00:14:55,560
neutron biến thành proton

321
00:14:55,560 --> 00:14:58,810
Tôi thấy ở đây tôi có 53 proton, và

322
00:14:58,810 --> 00:15:00,800
bây giờ tôi có 54 proton

323
00:15:00,800 --> 00:15:04,060
Vậy nên một neutron chắc chắn đã biến
thành một proton

324
00:15:04,060 --> 00:15:06,830
Một neutron đã biến thành một proton

325
00:15:06,830 --> 00:15:09,160
Cách mà một neutron biến thành một proton
là

326
00:15:09,160 --> 00:15:11,620
giải phóng một electron

327
00:15:11,620 --> 00:15:13,360
Chúng ta có thể thấy điều đó trong phản
ứng này

328
00:15:13,360 --> 00:15:16,880
Một electron đã được giải phóng

329
00:15:16,880 --> 00:15:19,130
Đây là quá trình phân rã beta

330
00:15:19,130 --> 00:15:20,380
Đây là một hạt beta

331
00:15:25,580 --> 00:15:26,750
Và logic tương tự cũng được áp dụng

332
00:15:26,750 --> 00:15:32,780
Chờ đã, tôi vừa tăng từ 53 lên 54 proton

333
00:15:32,780 --> 00:15:34,440
Bây giờ tôi có thêm proton này, liệu tôi
sẽ có 1

334
00:15:34,440 --> 00:15:35,750
điện tích dương ở đây phải không

335
00:15:35,750 --> 00:15:36,480
Đúng vậy

336
00:15:36,480 --> 00:15:40,810
Nhưng rất nhanh điều này có thể xảy ra--
có thể sẽ không nhận được chính xác

337
00:15:40,810 --> 00:15:42,740
những electron này, có rất nhiều electron
chạy xung quanh-- nhưng

338
00:15:42,740 --> 00:15:45,950
nó sẽ lấy một số electron từ một nơi nào
đó để ổn định

339
00:15:45,950 --> 00:15:47,080
và sau đó nó sẽ ổn định trở lại

340
00:15:47,080 --> 00:15:48,890
Nhưng bạn hoàn toàn đúng khi nghĩ, chẳng
phải nó sẽ là

341
00:15:48,890 --> 00:15:51,690
ion trong một khoảng thời gian ngắn sao?

342
00:15:51,690 --> 00:15:52,900
Bây giờ hãy làm thêm 1 ví dụ nữa

343
00:15:52,900 --> 00:15:57,210
chúng ta có radon-222, với số hiệu nguyên
tử là 86

344
00:15:57,210 --> 00:16:01,720
biến thành poloni-218, với số hiệu nguyên
tử là 84

345
00:16:01,720 --> 00:16:03,540
Và đây thực sự là một điều thú vị

346
00:16:03,540 --> 00:16:08,380
Poloni được đặt theo tên Ba Lan, bởi vì
Marie Curie,

347
00:16:08,380 --> 00:16:11,220
Vào thời điểm đó, Ba Lan, đây là vào đầu
thế kỷ trước

348
00:16:11,220 --> 00:16:15,120
khoảng cuối những năm 1800, Ba Lan không
tồn tại

349
00:16:15,120 --> 00:16:15,910
như một quốc gia riêng biệt

350
00:16:15,910 --> 00:16:19,540
Nó bị chia cắt giữa Phổ, Nga và Áo

351
00:16:19,540 --> 00:16:21,590
Và họ thực sự muốn mọi người biết rằng,

352
00:16:21,590 --> 00:16:24,000
chúng ta nghĩ chúng ta là một dân tộc

353
00:16:24,000 --> 00:16:27,170
Vì vậy, họ đã phát hiện ra rằng khi radon
phân rã

354
00:16:27,170 --> 00:16:27,730
nó tạo thành nguyên tố này

355
00:16:27,730 --> 00:16:31,430
Và họ đặt tên nó theo quê hương của họ,
theo Ba Lan

356
00:16:31,430 --> 00:16:33,880
Đó là đặc quyền của những người khám phá
ra các nguyên tố mới

357
00:16:33,880 --> 00:16:35,090
Dù sao thì hãy quay lại với bài toán

358
00:16:35,090 --> 00:16:35,930
Vậy chuyện gì đã xảy ra

359
00:16:35,930 --> 00:16:39,210
Khối lượng nguyên tử của chúng ta đã giảm
đi 4

360
00:16:39,210 --> 00:16:41,430
Số proton của chúng ta giảm đi 2

361
00:16:41,430 --> 00:16:44,580
Một lần nữa, chúng ta có thể đã giải phóng
một hạt alpha

362
00:16:44,580 --> 00:16:47,070
Hạt nhân heli, thứ có khối lượng nguyên tử
là

363
00:16:47,070 --> 00:16:51,160
4 và số proton là 2

364
00:16:51,160 --> 00:16:52,100
Và đó chính là điều đã xảy ra

365
00:16:52,100 --> 00:16:55,950
Đây là quá trình phân rã alpha

366
00:16:55,950 --> 00:16:57,810
Chúng ta có thể viết nó như là một hạt
nhân heli

367
00:16:57,810 --> 00:16:59,145
Vậy nên nó không có electron

368
00:16:59,145 --> 00:17:00,820
Thậm chí chúng ta có thể nói ngay rằng nó
sẽ mang

369
00:17:00,820 --> 00:17:02,990
điện tích âm, nhưng sau đó nó lại mất
đi điện tích