0:00:00.000,0:00:00.690 - 0:00:00.690,0:00:03.660 Kimya yolculuğumuz boyunca karşılaştığımız her şey elektronların sabitliği üzerinde dönüyordu ve 0:00:03.660,0:00:06.410 ayrıca elektronların sabit kabuklar içinde olduklarını düşünüyorduk. 0:00:06.410,0:00:08.420 - 0:00:08.420,0:00:10.340 - 0:00:10.340,0:00:14.030 Eğer atomu birazcık keşfetmeye çalışırsak elektronların atom içindeki tek parçacık olmadığını farkedebiliriz. 0:00:14.030,0:00:16.400 - 0:00:16.400,0:00:19.250 - 0:00:19.250,0:00:24.250 Çekirdeğin içinde birtakım reaksiyonlar olur ya da çekirdek kararsız olabilir ki bu durumda bu halden bir şekilde kurtulmak ister. 0:00:24.250,0:00:27.140 - 0:00:27.140,0:00:28.740 Bu videoda bu konuyla alakalı bir şeyler anlatacağım. 0:00:28.740,0:00:31.420 - 0:00:31.420,0:00:35.110 Aslında bu olayın tekniği ilk yıl kimyasının dışında fakat en azından bunun olduğunu bilecek olmanız güzel bir şey. 0:00:35.110,0:00:37.450 - 0:00:37.450,0:00:39.570 - 0:00:39.570,0:00:43.110 Bir gün güçlü nükleer kuvvetler, kuantum fiziği ve bunun gibi konularda çalıştığımız zaman proton ve nötranların ve onların bir öğesi olan kuarkların neden bu şekilde etkileşim halinde olduklarını konuşmaya başlayabiliriz. 0:00:43.110,0:00:45.570 - 0:00:45.570,0:00:49.280 - 0:00:49.280,0:00:52.810 - 0:00:52.810,0:00:53.530 - 0:00:53.530,0:00:55.500 Fakat şimdi en azından farklı çekirdek bozunması çeşitleri hakkında konuşabiliriz. 0:00:55.500,0:01:00.890 - 0:01:00.890,0:01:03.880 Bir miktar protonumuzun olduğunu varsayalım. 0:01:03.880,0:01:06.830 Şimdi protonların bir kısmını buraya çizeceğim. 0:01:06.830,0:01:09.590 Pembe renkliler proton ve diğerleri de nötron olsun. 0:01:09.590,0:01:13.430 Nötronları daha nötr bir renkle çizeceğim. 0:01:13.430,0:01:16.780 Mesela gri renk güzel olabilir. 0:01:16.780,0:01:21.520 Şimdi buraya biraz nötron çizeyim. 0:01:21.520,0:01:22.020 Kaç tane protonum var? 0:01:22.020,0:01:24.300 - 0:01:24.300,0:01:32.410 1,2,3,4,5,6,7,8. Toplam 8 tane proton var ve 1,2,3,4,5,6,7,8,9 tane de nötrona sahibim. 0:01:32.410,0:01:34.870 Bunlar atomumuzun parçacıkları. 0:01:34.870,0:01:36.960 Aslında atom hakkında yaptığım ilk videoyu hatırlarsanız atomun belirli sınırları olmadığı için atomu çizmenin oldukça zor olduğunu söylemiştik. 0:01:36.960,0:01:39.860 - 0:01:39.860,0:01:43.320 - 0:01:43.320,0:01:45.440 - 0:01:45.440,0:01:49.050 Elektronlar aslında verilen bir zamanda herhangi bir yerde olabilirler. 0:01:49.050,0:01:49.980 - 0:01:49.980,0:01:52.740 Fakat elektronun zamanın %90’ında yaklaşık böyle bir küre içerisinde olacağını düşünebiliriz. 0:01:52.740,0:01:53.700 - 0:01:53.700,0:01:55.680 Ve ayrıca bunun yarıçap ya da atomun çapı olduğunu söyleyebiliriz. 0:01:55.680,0:01:57.750 - 0:01:57.750,0:02:00.530 İlk videoda çekirdeğin bu kürenin hacminin oldukça küçük bir kısmını işgal ettiğini öğrenmiştik. 0:02:00.530,0:02:05.450 - 0:02:05.450,0:02:08.340 - 0:02:08.340,0:02:12.080 - 0:02:12.080,0:02:15.280 Gerçek hayatta baktığımız şeylerin çoğu açık boş alanlardır. 0:02:15.280,0:02:17.030 Yani bunların tümü açık boş alandır. 0:02:17.030,0:02:19.400 Fakat bir kere daha tekrar etmek istediğimbir nokta var: 0:02:19.400,0:02:23.660 Oldukça küçük olan bu nokta yani protonların ve nötronların olduğu kısım atomun hacminin oldukça az bir kısmını kaplarken kütlesinin neredeyse tamamıdır. 0:02:23.660,0:02:26.320 - 0:02:26.320,0:02:29.030 - 0:02:29.030,0:02:31.890 - 0:02:31.890,0:02:34.240 Atom ve elektronlardan ziyade çekirdek üzerinde duracağız. 0:02:34.240,0:02:36.580 - 0:02:36.580,0:02:40.040 Bazen çekirdek kararsız bir halde olabilir ve bu durumda daha kararlı hale geçmek ister. 0:02:40.040,0:02:43.650 - 0:02:43.650,0:02:44.400 - 0:02:44.400,0:02:46.600 Bu videoda kararsız çekirdeklerin mekaniği ile ilgilenmeyeceğiz. 0:02:46.600,0:02:48.700 - 0:02:48.700,0:02:51.880 Fakat bazen daha kararlı bir çekirdek olmak için alfa parçacığı yayarlar 0:02:51.880,0:02:55.820 ve bu duruma alfa bozunması da denir. 0:02:55.820,0:02:58.470 - 0:02:58.470,0:03:04.440 Alfa bozunması… 0:03:04.440,0:03:06.220 - 0:03:06.220,0:03:09.160 - 0:03:09.160,0:03:12.450 Ekranda gördükleriniz sadece nötron ve protonlardır. 0:03:12.450,0:03:16.690 Bu durumda alfa parçacığı iki proton ve iki nötrondur. 0:03:16.690,0:03:20.850 Çizgi içine aldığım nötron ve protonlar çekirdekten ayrılırlar. 0:03:20.850,0:03:25.110 - 0:03:25.110,0:03:27.740 - 0:03:27.740,0:03:30.070 - 0:03:30.070,0:03:33.870 Şimdi bu durumda atoma ne olacağıhakkında biraz düşünelim. 0:03:33.870,0:03:36.050 - 0:03:36.050,0:03:38.500 Rastgele bir elementimizin olduğunu düşünelim ve bu elemente E diyelim. 0:03:38.500,0:03:40.310 - 0:03:40.310,0:03:43.020 Ve elementin proton sayısını p ile gösterelim. 0:03:43.020,0:03:45.660 Aslında proton rengiyle yazsam daha iyi olacak. 0:03:45.660,0:03:47.800 - 0:03:47.800,0:03:51.550 Ve atom kütle numarası da proton sayısı ve nötron sayısının toplamına eşittir. 0:03:51.550,0:03:55.510 - 0:03:55.510,0:03:59.480 Nötron sayısını gri renkle belirtelim. 0:03:59.480,0:04:06.590 Alfa bozunması olduğu zaman bu elemente ne olur? 0:04:06.590,0:04:08.180 - 0:04:08.180,0:04:11.890 Protonlar iki azalır yani proton sayısı p-2 (p eksi iki) olarak gösterilir. 0:04:11.890,0:04:16.040 - 0:04:16.040,0:04:19.450 Ve nötron sayısı da iki azalacaktır ve bu durumda kütle numarası dört azalır. 0:04:19.450,0:04:21.320 - 0:04:21.320,0:04:27.100 p-2 ile n-2 nin toplamı p+n-4 olur. 0:04:27.100,0:04:28.940 - 0:04:28.940,0:04:31.080 Kütle numarası dört azalır ve element başka bir elemente dönüşür. 0:04:31.080,0:04:32.700 - 0:04:32.700,0:04:34.710 Hatırlayın: proton sayıları elementler için belirleyici özellikti. 0:04:34.710,0:04:36.250 - 0:04:36.250,0:04:40.630 Yani alfa bozunmasında iki proton ve iki nötron kaybedersiniz ve farklı bir elemente dönüşürsünüz. 0:04:40.630,0:04:43.300 - 0:04:43.300,0:04:44.460 - 0:04:44.460,0:04:46.860 İlk elemente E1 diyelim ve yeni elemente de E2. 0:04:46.860,0:04:50.590 - 0:04:50.590,0:04:54.050 İki nötronu ve iki protonu olan bir parçacık elementimizden ayrıldı. 0:04:54.050,0:04:58.600 - 0:04:58.600,0:05:00.340 - 0:05:00.340,0:05:02.740 Yani bu parçacığın kütlesi, iki proton ve iki nötronun kütlesi kadardır. 0:05:02.740,0:05:04.790 - 0:05:04.790,0:05:05.830 İki protonu ve iki nötronu olan element hangisi? 0:05:05.830,0:05:09.810 - 0:05:09.810,0:05:12.170 - 0:05:12.170,0:05:14.740 Aslında periyodik tabloyu ezbere bilmiyorum ve daha önceden kes yapıştır yapmayı da unuttum. 0:05:14.740,0:05:14.880 - 0:05:14.880,0:05:17.020 - 0:05:17.020,0:05:19.680 Fakat bulmak çok da uzun sürmez. 0:05:19.680,0:05:23.280 Evet, bu parçacık Helyum’dur. 0:05:23.280,0:05:25.590 Helyum’un atom kütlesi dörttür. 0:05:25.590,0:05:29.390 Yani alfa bozunması ile yaydığımız parçacık Helyum’dur. 0:05:29.390,0:05:30.080 - 0:05:30.080,0:05:31.875 - 0:05:31.875,0:05:35.010 - 0:05:35.010,0:05:39.170 Helyum çekirdeğinin elektronu yoktur ve bundan dolayı Helyum iyonu diyebiliriz. 0:05:39.170,0:05:43.420 - 0:05:43.420,0:05:44.950 - 0:05:44.950,0:05:48.490 - 0:05:48.490,0:05:50.830 İki protonu olduğundan ve elektronu olmadığından dolayı yükü +2 dir. 0:05:50.830,0:05:53.350 - 0:05:53.350,0:05:59.110 Yani çekirdek daha kararlı bir hale geçmek için kendiliğinden +2 yüklü Helyum iyonu yayar. 0:05:59.110,0:06:01.960 - 0:06:01.960,0:06:05.780 - 0:06:05.780,0:06:07.670 Alfa ışıması, radyoaktif bozunmanın bir çeşididir. 0:06:07.670,0:06:08.850 Şimdi diğerlerini inceleyelim. 0:06:08.850,0:06:14.050 Buraya başka bir çekirdek çizeceğim. 0:06:14.050,0:06:17.640 Birkaç nötron ve birkaç proton çiziyorum. 0:06:17.640,0:06:19.310 - 0:06:19.310,0:06:24.200 - 0:06:24.200,0:06:27.920 Bazen bir nötron kendisini rahat hissetmeyebilir. 0:06:27.920,0:06:30.710 - 0:06:30.710,0:06:33.710 Ve bu nötron protonların günlük bazda neler yaptıklarına bakar ve der ki: Biliyor musun? 0:06:33.710,0:06:34.560 - 0:06:34.560,0:06:37.780 Bazı sebeplerden dolayı kendi kalbime baktığımda gerçekten proton olmam gerekiyor gibi hissediyorum. 0:06:37.780,0:06:39.220 - 0:06:39.220,0:06:42.640 Eğer bir proton olsaydım bütün çekirdek daha kararlı olurdu. 0:06:42.640,0:06:43.870 - 0:06:43.870,0:06:46.860 - 0:06:46.860,0:06:49.180 Hatırlayın: nötron nötr bir parçacıktır. 0:06:49.180,0:06:52.060 Ve proton olabilmek için elektron yayması gerekir. 0:06:52.060,0:06:54.070 Biliyorum ki bunun çılgınca bir şey olduğunu söyleyeceksiniz. 0:06:54.070,0:06:55.760 Aslında nötrounların elektrona sahip olduğunu bilmiyordum. 0:06:55.760,0:06:56.900 - 0:06:56.900,0:06:58.050 Sizinle hemfikirim. 0:06:58.050,0:06:58.810 Bu çok çılgınca bir şey. 0:06:58.810,0:07:01.750 Ve bir gün çekirdeğin içinde olan bütün parçacıklar üzerinde çalışacağım. 0:07:01.750,0:07:03.540 - 0:07:03.540,0:07:08.880 Fakat şimdi elektron yayabildiğini söyleyelim. 0:07:08.880,0:07:10.206 Yani bu nötron bir elektron yayar. 0:07:10.206,0:07:12.730 - 0:07:12.730,0:07:15.460 - 0:07:15.460,0:07:17.830 Elektronun kütlesinin kabaca sıfır olduğunu söyleyelim. 0:07:17.830,0:07:19.970 Elektronun kütlesinin gerçekte sıfır olmadığını biliyorum fakat şu an atom kütle birimi üzerinde konuşuyoruz. 0:07:19.970,0:07:25.130 Eğer proton bir ise bir elektron da bunun 1/1,836 dır. 0:07:25.130,0:07:25.940 Yani yuvarlarsak kütlesi sıfırdır. 0:07:25.940,0:07:27.250 - 0:07:27.250,0:07:29.380 Aslında elektronun kütlesi sıfır değildir ve yükü -1 dir. 0:07:29.380,0:07:32.670 - 0:07:32.670,0:07:34.370 Atom numarasının -1 olduğunu söyleyebiliriz. 0:07:34.370,0:07:35.200 - 0:07:35.200,0:07:36.570 Nötron, bir elektron yayar ve böylece nötr halden protona dönüşür. 0:07:36.570,0:07:39.760 - 0:07:39.760,0:07:41.020 - 0:07:41.020,0:07:44.490 - 0:07:44.490,0:07:47.090 Ve bu olay beta ışıması diye adlandırılır. 0:07:47.090,0:07:52.500 - 0:07:52.500,0:07:56.780 Beta parçacığı aslında yayılan elektrondur. 0:07:56.780,0:08:00.480 Şimdi elementimize geri dönelim. 0:08:00.480,0:08:03.940 E elementinin p tane protonu ve n tane nötronu vardı ve kütle numarası da p+n idi. 0:08:03.940,0:08:05.980 - 0:08:05.980,0:08:08.340 - 0:08:08.340,0:08:09.660 - 0:08:09.660,0:08:13.480 Bu durumda beta bozunması olursa elementimize ne olur? 0:08:13.480,0:08:15.490 Protonlar değişir mi? 0:08:15.490,0:08:18.890 Kesinlikle! Öncekinden 1 fazla protonumuz olacaktır. 0:08:18.890,0:08:20.500 Çünkü nötronumuz 1 elektron verip proton olmuştu. 0:08:20.500,0:08:23.410 Yani proton sayımız 1 artacaktır. 0:08:23.410,0:08:25.186 Peki kütle numarası değişir mi? 0:08:25.186,0:08:26.720 Bakalım. 0:08:26.720,0:08:28.750 Nötron sayısı 1 azalmıştı fakat proton sayısı 1 arttı. 0:08:28.750,0:08:30.365 - 0:08:30.365,0:08:32.380 Yani bu durumda kütle numarası değişmedi. 0:08:32.380,0:08:36.789 Kütle numarası hala p + n dir. 0:08:36.789,0:08:39.909 Alfa ışımasının aksine olarak kütle numarası beta ışımasında sabit kalır fakat element değişir çünkü proton sayısı değişmiştir. 0:08:39.909,0:08:42.679 - 0:08:42.679,0:08:44.039 - 0:08:44.039,0:08:47.975 Yani şu an elimizde beta ışıması ile oluşan yeni bir element var. 0:08:47.975,0:08:49.470 - 0:08:49.470,0:08:52.530 Şimdi farklı bir durumu inceleyelim. 0:08:52.530,0:08:57.360 Protonlardan bir tanesi nötronlara bakarak şöyle desin: Biliyor musun?. 0:08:57.360,0:09:00.750 - 0:09:00.750,0:09:02.240 Nötronların nasıl yaşadığını görüyorum ve bu durum bana cazip geliyor. 0:09:02.240,0:09:04.170 - 0:09:04.170,0:09:13.910 Düşünüyorum da eğer nötron olsaydım çekirdeğin içindeki parçacıklar daha mutlu olurdu ve ben de daha iyi uyum sağlardım. 0:09:13.910,0:09:15.660 - 0:09:15.660,0:09:17.160 - 0:09:17.160,0:09:19.770 Daha kararlı bir halde olurduk. 0:09:19.770,0:09:23.660 Bu durumda rahatsız olan protonun pozitron yayma ihtimali vardır. 0:09:23.660,0:09:27.340 - 0:09:27.340,0:09:31.020 Bu sizin için yeni bir durum. 0:09:31.020,0:09:33.070 Nötron pozitron ışıması yapacaktır. 0:09:33.070,0:09:34.670 Peki pozitron nedir? 0:09:34.670,0:09:36.390 Elektronla kesinlikle aynı kütle numarasına sahip olan bir parçacıktır. 0:09:36.390,0:09:38.610 - 0:09:38.610,0:09:42.890 Yani protonun kütle numarasının 1/1836‘dır pozitronun kütle numarası. 0:09:42.890,0:09:46.200 Fakat atom kütle birimi olarak sıfır yazıyoruz çünkü bu sayı sıfıra oldukça yakın. 0:09:46.200,0:09:47.830 - 0:09:47.830,0:09:50.006 Fakat pozitif bir yüktür. 0:09:50.006,0:09:51.720 Burada küçük bir karışıklık olabilir çünkü hala e yazıyor. 0:09:51.720,0:09:52.630 - 0:09:52.630,0:09:54.440 Ne zaman e harfini görsem elektron olarak algılıyorum. 0:09:54.440,0:09:56.720 Fakat hayır, pozitron da e ile gösteriliyor çünkü aynı tip parçacıktır fakat negatif yük yerine pozitif yüke sahiptir. 0:09:56.720,0:09:59.500 - 0:09:59.500,0:10:00.830 - 0:10:00.830,0:10:02.080 Bu parçacık pozitrondur. 0:10:02.080,0:10:04.980 - 0:10:04.980,0:10:08.450 - 0:10:08.450,0:10:10.210 - 0:10:10.210,0:10:11.730 - 0:10:11.730,0:10:15.920 Eğer bu parçacığı yayan bir protona sahipseniz protonunuz nötrona dönüşecektir. 0:10:15.920,0:10:19.370 - 0:10:19.370,0:10:26.330 - 0:10:26.330,0:10:29.160 Ve bu olaya pozitron ışıması denir. 0:10:29.160,0:10:31.350 Pozitron yayılmasının ne olduğunun anlaşılması daha kolaydır çünkü pozitron ışıması olarak adlandırılır. 0:10:31.350,0:10:33.510 - 0:10:33.510,0:10:37.880 Eğer aynı E elementi ile başlarsak p tane protonumuz ve n tane nötronumuz vardı. 0:10:37.880,0:10:41.500 - 0:10:41.500,0:10:43.190 Yeni elementimiz tam olarak ne olur? 0:10:43.190,0:10:46.060 E elementi 1 proton kaybeder ve p-1 şeklinde belirtiriz yeni proton sayısını. 0:10:46.060,0:10:47.770 Ve böylece nötrona dönüşür. 0:10:47.770,0:10:49.620 - 0:10:49.620,0:10:51.030 Nötron sayısı 1 artar. 0:10:51.030,0:10:55.020 Fakat kütle numarası değişmez. 0:10:55.020,0:10:57.550 Aynı şekilde p+n dir. 0:10:57.550,0:11:00.500 Fakat oluşan element farklı bir elementtir değil mi? 0:11:00.500,0:11:03.230 Beta bozunmasında proton sayısı artıyordu. 0:11:03.230,0:11:04.150 - 0:11:04.150,0:11:06.700 Yani periyodik tabloda sağa doğru gidiyorduk. 0:11:06.700,0:11:09.070 - 0:11:09.070,0:11:12.440 Pozitron ışımasında ise proton sayısı azalır. 0:11:12.440,0:11:14.700 - 0:11:14.700,0:11:16.300 Aslında her iki reaksiyonu da yazsam iyi olacak. 0:11:16.300,0:11:17.510 - 0:11:17.510,0:11:20.460 Bu pozitron ışımasıdır ve sağ tarafa pozitron parçacığını ekleyelim. 0:11:20.460,0:11:22.060 - 0:11:22.060,0:11:29.430 Beta bozunmasında ise reaksiyonun sağ tarafına elektron eklenir. 0:11:29.430,0:11:30.670 Bu iki parçacık aynı şekilde yazılırlar. 0:11:30.670,0:11:32.660 Biliyorsunuz ki yükü -1 olduğundan dolayı bu parçacık elektrondur. 0:11:32.660,0:11:33.890 Bu parçacık da yükü +1 olduğundan dolayı pozitrondur. 0:11:33.890,0:11:35.810 - 0:11:35.810,0:11:38.170 Şimdi bilmeniz gereken son bir bozunma çeşidi kaldı. 0:11:38.170,0:11:39.140 - 0:11:39.140,0:11:42.810 Fakat bu bozunma çeşidi çekirdekteki proton veya nötron sayısını değiştirmiyor. 0:11:42.810,0:11:43.970 - 0:11:43.970,0:11:46.940 Sadece aşırı miktarda enerji açığa çıkarıyor yani yüksek enerjili proton açığa çıkıyor. 0:11:46.940,0:11:48.350 - 0:11:48.350,0:11:50.160 Ve bu tür bozunmalara gama bozunması deniyor. 0:11:50.160,0:11:52.510 Yani gama bozunmasında parçacıklar kendilerini yeniden yapılandırırlar. 0:11:52.510,0:11:52.795 - 0:11:52.795,0:11:54.460 Belki birbirlerine biraz daha yaklaşırlar. 0:11:54.460,0:11:57.990 Ve bunu yaparak yüksek dalga boylu elektromanyetik dalga şeklinde enerji çığa çıkarırlar. 0:11:57.990,0:12:03.180 - 0:12:03.180,0:12:05.820 Bu parçacığa gama parçacığı ya da gama ışını diyebilirsiniz ve bu parçacık oldukça yüksek enerjilidir. 0:12:05.820,0:12:08.230 - 0:12:08.230,0:12:09.450 - 0:12:09.450,0:12:11.720 Gama ışını öyle bir şey ki etrafında durmak istemezsiniz çünkü sizi öldürebilir. 0:12:11.720,0:12:15.460 - 0:12:15.460,0:12:17.130 Yaptığımız her şey söylediğim gibi teoriktir. 0:12:17.130,0:12:20.000 Ama şimdi gerçek bir problem çözelim ve nasıl bir bozunma ile karşı karşıya olduğumuzu anlamaya çalışalım. 0:12:20.000,0:12:21.750 - 0:12:21.750,0:12:24.400 7-berilyum elementini inceleyelim --buradaki 7 atom kütle numarasıdır.-- 0:12:24.400,0:12:26.900 - 0:12:26.900,0:12:30.520 Ve bu elemeti 7-lityum elementine dönüştürelim. 0:12:30.520,0:12:31.440 - 0:12:31.440,0:12:36.000 Bu durumda tam olarak ne olur? 0:12:36.000,0:12:42.240 - 0:12:42.240,0:12:45.130 Nükleer kütle aynı kalır fakat proton sayısı 4‘ten 3’e iner. 0:12:45.130,0:12:46.840 Yani proton sayısı azalır ve toplam kütle değişmez. 0:12:46.840,0:12:49.100 Yani kesinlikle alfa bozunması değildir. 0:12:49.100,0:12:50.960 Alfa bozunmasında bildiğiniz gibi çekirdekten helyum parçacığı yayılıyordu. 0:12:50.960,0:12:52.770 - 0:12:52.770,0:12:54.960 Bu durumda ortaya çıkan nedir? 0:12:54.960,0:12:57.410 1 pozitif yük ortaya çıkıyor ya da başka bir deyişle bir pozitron yayılıyor. 0:12:57.410,0:12:58.560 - 0:12:58.560,0:13:00.940 Denklemde de gördüğünüz gibi bu parçacık pozitrondur. 0:13:00.940,0:13:04.040 - 0:13:04.040,0:13:07.140 Yani 7-berilyum 7-lityuma dönüşürken pozitron yayar. 0:13:07.140,0:13:09.760 - 0:13:09.760,0:13:10.830 Sanırım bu yeterli oldu. 0:13:10.830,0:13:12.400 Şimdi sıradaki örneğe bakalım. 0:13:12.400,0:13:19.870 Uranyum-238 elementi toryum-234 elementine dönüşüyor. 0:13:19.870,0:13:25.140 Gördüğünü gibi bu bozunmada atom kütle numarası 4 ve proton sayısı da 2 azalıyor. 0:13:25.140,0:13:28.910 - 0:13:28.910,0:13:31.270 - 0:13:31.270,0:13:33.810 Yani kütle numarası 4 ve proton sayısı 2 olan bir parçacık yaymak zorundasınız bu dönüşüm için ya da helyum. 0:13:33.810,0:13:37.390 - 0:13:37.390,0:13:39.680 - 0:13:39.680,0:13:42.210 Yani bu bozunma alfa bozunmasıdır. 0:13:42.210,0:13:46.100 Ve sağ taraftaki parçacık alfa parçacığıdır. 0:13:46.100,0:13:48.400 Ve bu alfa bozunmasına bir örnektir. 0:13:48.400,0:13:51.110 Muhtemelen burada bir garipliğin olduğunu söyleyebilirsiniz. 0:13:51.110,0:13:51.850 - 0:13:51.850,0:13:56.630 Çünkü elementimizin proton sayısı 92’den 90’a düştü fakat hala 92 elektronum var. 0:13:56.630,0:13:59.430 - 0:13:59.430,0:14:02.750 Yani -2 yüküm olması gerekmiyor mu? 0:14:02.750,0:14:08.270 Ortaya çıkan helyumun elektronu yoktur. 0:14:08.270,0:14:09.090 - 0:14:09.090,0:14:10.390 Sadece helyum çekirdeğidir. 0:14:10.390,0:14:12.700 Yani bu parçacık +2 yüke sahip değil mi? 0:14:12.700,0:14:15.180 Kesinlikle doğru olduğumu söyleyebilirsiniz. 0:14:15.180,0:14:19.510 Fakat gerçek şu ki bu bozunma meydana geldiğinde toryum elementinin bu iki eleltronu tutmak için bir sebebi yoktur yani bu iki elektron gözden kaybolur ve toryum yeniden nötr hale gelir. 0:14:19.510,0:14:22.290 - 0:14:22.290,0:14:25.050 - 0:14:25.050,0:14:26.840 - 0:14:26.840,0:14:30.480 Helyumun kararlı halde olmak için iki elektrona ihtiyacı vardır ve hızlı bir şekilde bu iki elektronu kapar ve böylece kararlı hale geçer. 0:14:30.480,0:14:33.040 - 0:14:33.040,0:14:36.880 - 0:14:36.880,0:14:38.460 - 0:14:38.460,0:14:40.305 Yani her iki şekilde de yazabilirsiniz. 0:14:40.305,0:14:42.250 Şimdi diğer bir soruya geçelim. 0:14:42.250,0:14:43.500 Elimde iyod elementi var ve şimdi ne olacağını görelim 0:14:43.500,0:14:45.820 - 0:14:45.820,0:14:46.670 - 0:14:46.670,0:14:51.020 Kütlem değişmiyor. 0:14:51.020,0:14:53.790 Yani protonların nötrona ya da nötronların protona dönüşmesi gerekiyor. 0:14:53.790,0:14:55.560 - 0:14:55.560,0:14:58.810 Proton sayısı bozunma ile beraber 53’ten 54’e çıkmış. 0:14:58.810,0:15:00.800 - 0:15:00.800,0:15:04.060 Bu durumda bir nötronun bir protona dönüşmesi gerekiyor. 0:15:04.060,0:15:06.830 - 0:15:06.830,0:15:09.160 Ve bu da elektron yayarak olur. 0:15:09.160,0:15:11.620 - 0:15:11.620,0:15:13.360 - 0:15:13.360,0:15:16.880 - 0:15:16.880,0:15:19.130 Gördüğünüz gibi bir elektron açığa çıkmış ve bu bozunma beta bozunmasıdır ve bu da beta parçacığıdır. 0:15:19.130,0:15:20.380 - 0:15:20.380,0:15:25.580 - 0:15:25.580,0:15:26.750 Ve aynı mantık burada da geçerli. 0:15:26.750,0:15:32.780 Proton sayısı 53’ten 54’e çıktığı yani ekstra bir protonum olduğu için bu elementin +1yüke sahip olması gerekmiyor mu diye sorabilirsiniz. 0:15:32.780,0:15:34.440 - 0:15:34.440,0:15:35.750 - 0:15:35.750,0:15:36.480 Evet, olabilir. 0:15:36.480,0:15:40.810 Fakat hızlı bir şekilde bu parçacık etrafta dolaşan elektronlardan bir tanesini yakalayacaktır ve kararlı hale geçecektir. 0:15:40.810,0:15:42.740 - 0:15:42.740,0:15:45.950 - 0:15:45.950,0:15:47.080 - 0:15:47.080,0:15:48.890 Fakat çok küçük bir zaman dilimi içinde bu elementin iyon olduğunu düşünmeniz kesinlikle doğrudur. 0:15:48.890,0:15:51.690 - 0:15:51.690,0:15:52.900 Şimdi diğer bir örneğe geçelim. 0:15:52.900,0:15:57.210 Elementimiz 222-radon--atom sayısı 86’dır.--ve bu element 218-polonyuma dönüşüyor ki yeni atom sayısı 84’tür. 0:15:57.210,0:16:01.720 - 0:16:01.720,0:16:03.540 Burada ilginç bir ayrıntı var. 0:16:03.540,0:16:08.380 Polonyum adını Polonya’dan alıyor. 0:16:08.380,0:16:11.220 - 0:16:11.220,0:16:15.120 1800’lerin sonunda Polonya ayrı bir ülke değildi. Prusya, Rusya ve Avustralya arasında bölünmüş bir durumdaydı. 0:16:15.120,0:16:15.910 - 0:16:15.910,0:16:19.540 - 0:16:19.540,0:16:21.590 Ve onlar gerçekten tek bir halk olduklarının bilinmesini istiyorlardı. 0:16:21.590,0:16:24.000 - 0:16:24.000,0:16:27.170 Sonra radon bozulup farklı bir elemente dönüştüğünde bu elementi keşfettiler. 0:16:27.170,0:16:27.730 - 0:16:27.730,0:16:31.430 Ve ana vatanlarının ismini verdiler. 0:16:31.430,0:16:33.880 Yeni elementler keşfetmenin ayrıcalığıdır bu. 0:16:33.880,0:16:35.090 Herneyse, soruya geri dönelim 0:16:35.090,0:16:35.930 Peki bu durumda ne olmuştur? 0:16:35.930,0:16:39.210 Kütle numarası 4 ve atom numarası da 2 azalmıştır. 0:16:39.210,0:16:41.430 - 0:16:41.430,0:16:44.580 Yine helyum parçacığı yaymak zorundayız. 0:16:44.580,0:16:47.070 Helyum çekirdeğinin kütle numarası dörttür ve atom sayısı ise 2. 0:16:47.070,0:16:51.160 - 0:16:51.160,0:16:52.100 - 0:16:52.100,0:16:55.950 Ve bu bozunma alfa bozunmasıdır. 0:16:55.950,0:16:57.810 Alfa çekirdeği olarak yazmalıyız. 0:16:57.810,0:16:59.145 Yani elektronu yoktur. 0:16:59.145,0:17:00.820 Ayrıca yeni elementin – (eksi) yüklü olduğunu söyleyebiliriz fakat bu yükü hemen kaybedecektir. 0:17:00.820,0:17:02.990 -