[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.69,0:00:03.66,Default,,0000,0000,0000,,Indiyə qədər kimya səfərimizdə Dialogue: 0,0:00:03.66,0:00:06.41,Default,,0000,0000,0000,,gördüyümüz hər şey elektronların\Nsabitliyini və onların Dialogue: 0,0:00:06.41,0:00:08.42,Default,,0000,0000,0000,,hansı sabit təbəqədə yerləşməsini Dialogue: 0,0:00:08.42,0:00:10.34,Default,,0000,0000,0000,,əhatə edirdi. Dialogue: 0,0:00:10.34,0:00:14.03,Default,,0000,0000,0000,,Və həyatdakı hər şey kimi əgər atomu\Nbiraz daha Dialogue: 0,0:00:14.03,0:00:16.40,Default,,0000,0000,0000,,araşdırsaq görəcəyik ki, elektronlar\Natomdakı Dialogue: 0,0:00:16.40,0:00:19.25,Default,,0000,0000,0000,,tək şey deyil. Dialogue: 0,0:00:19.25,0:00:24.25,Default,,0000,0000,0000,,Nüvənin özündə bəzi əlaqələr olur,\Nyaxud nüvənin müəyyən qeyri-stabilliyi Dialogue: 0,0:00:24.25,0:00:27.14,Default,,0000,0000,0000,,olur və özünü müəyyən şəkildə\Nyüngülləşdirmək istəyir. Dialogue: 0,0:00:27.14,0:00:28.74,Default,,0000,0000,0000,,Bu videoda bu mövzuyla əlaqəli Dialogue: 0,0:00:28.74,0:00:31.42,Default,,0000,0000,0000,,danışacağıq. Dialogue: 0,0:00:31.42,0:00:35.11,Default,,0000,0000,0000,,Əslində bu hadisənin mexanikası Dialogue: 0,0:00:35.11,0:00:37.45,Default,,0000,0000,0000,,kimya kursunun ilk ilində keçilməyə bilər,\Namma ən azından Dialogue: 0,0:00:37.45,0:00:39.57,Default,,0000,0000,0000,,onun baş verdiyini bilmək yaxşıdır. Dialogue: 0,0:00:39.57,0:00:43.11,Default,,0000,0000,0000,,Və bir gün güclü nüvə qüvvələrini, Dialogue: 0,0:00:43.11,0:00:45.57,Default,,0000,0000,0000,,kvant fizikasını, yaxud buna bənzər\Nelmləri öyrənəndə Dialogue: 0,0:00:45.57,0:00:49.28,Default,,0000,0000,0000,,biz proton, neytron və onları Dialogue: 0,0:00:49.28,0:00:52.81,Default,,0000,0000,0000,,təşkil edən kvarkların nə üçün belə\Nəlaqədə Dialogue: 0,0:00:52.81,0:00:53.53,Default,,0000,0000,0000,,olduğundan danışa bilərik. Dialogue: 0,0:00:53.53,0:00:55.50,Default,,0000,0000,0000,,Amma gəlin ən azından müxtəlif növ Dialogue: 0,0:00:55.50,0:01:00.89,Default,,0000,0000,0000,,nüvə parçalanması haqqında danışaq. Dialogue: 0,0:01:00.89,0:01:03.88,Default,,0000,0000,0000,,Tutaq ki, mənim bir neçə protonum var. Dialogue: 0,0:01:03.88,0:01:06.83,Default,,0000,0000,0000,,İndi bir neçəsinin şəklini çəkəcəm. Dialogue: 0,0:01:06.83,0:01:09.59,Default,,0000,0000,0000,,Çəhrayı rənglilər proton və qalanları da neytronlar olsun. Dialogue: 0,0:01:09.59,0:01:13.43,Default,,0000,0000,0000,,Neytronları biraz neytral rənglə çəkəcəm. Dialogue: 0,0:01:13.43,0:01:16.78,Default,,0000,0000,0000,,Məsələn boz rəng uyğun ola bilər. Dialogue: 0,0:01:16.78,0:01:21.52,Default,,0000,0000,0000,,İndi bura bir neçə neytron çəkim. Dialogue: 0,0:01:21.52,0:01:22.02,Default,,0000,0000,0000,,Nə qədər protonum var? Dialogue: 0,0:01:22.02,0:01:24.30,Default,,0000,0000,0000,,1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. 8 pratonum Dialogue: 0,0:01:24.30,0:01:32.41,Default,,0000,0000,0000,,və 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 neytronum var Dialogue: 0,0:01:32.41,0:01:34.87,Default,,0000,0000,0000,,Deyək ki, bu, atomun nüvəsidi Dialogue: 0,0:01:34.87,0:01:36.96,Default,,0000,0000,0000,,Atom haqqında çəkdiyim ilk videoyu xatırlayın, Dialogue: 0,0:01:36.96,0:01:39.86,Default,,0000,0000,0000,,atomun dəqiq sərhədləri olmadığı üçün Dialogue: 0,0:01:39.86,0:01:43.32,Default,,0000,0000,0000,,atomu çəkməyin Dialogue: 0,0:01:43.32,0:01:45.44,Default,,0000,0000,0000,,çox çətin olduğunu demişdik. Dialogue: 0,0:01:45.44,0:01:49.05,Default,,0000,0000,0000,,bildiyiniz kimi elektronlar verilən anda\Nistənilən Dialogue: 0,0:01:49.05,0:01:49.98,Default,,0000,0000,0000,,yerdə ola bilər. Dialogue: 0,0:01:49.98,0:01:52.74,Default,,0000,0000,0000,,Amma desəydiniz ki, elektronlar 90% halda Dialogue: 0,0:01:52.74,0:01:53.70,Default,,0000,0000,0000,,harada olur? Dialogue: 0,0:01:53.70,0:01:55.68,Default,,0000,0000,0000,,Deyə bilərsiniz ki, atomun radiusu, yaxud Dialogue: 0,0:01:55.68,0:01:57.75,Default,,0000,0000,0000,,diametrində ola bilər Dialogue: 0,0:01:57.75,0:02:00.53,Default,,0000,0000,0000,,Biz ilk videoda öyrəndik ki, nüvə demək Dialogue: 0,0:02:00.53,0:02:05.45,Default,,0000,0000,0000,,olar ki, bu sferanın həcminin çox kiçik Dialogue: 0,0:02:05.45,0:02:08.34,Default,,0000,0000,0000,,hissəsini tutur və 90% halda elektron\Nburadadır. Dialogue: 0,0:02:08.34,0:02:12.08,Default,,0000,0000,0000,,Və açıq şəkildə buradan anlayırıq ki, Dialogue: 0,0:02:12.08,0:02:15.28,Default,,0000,0000,0000,,həyatda gördüyümüz şeylərin böyük hissəsi\Naçıq fəzadadır. Dialogue: 0,0:02:15.28,0:02:17.03,Default,,0000,0000,0000,,Bunların hamısı açıq fəzadır. Dialogue: 0,0:02:17.03,0:02:19.40,Default,,0000,0000,0000,,Amma mənim təkrarlamaq istədiyim bir məqam var, Dialogue: 0,0:02:19.40,0:02:23.66,Default,,0000,0000,0000,,olduqca kiçik olan bu yer, Dialogue: 0,0:02:23.66,0:02:26.32,Default,,0000,0000,0000,,yəni proton və neytronların olduğu hissə Dialogue: 0,0:02:26.32,0:02:29.03,Default,,0000,0000,0000,,atomun çox kiçik bir hissəsi olmasına\Nbaxmayaraq Dialogue: 0,0:02:29.03,0:02:31.89,Default,,0000,0000,0000,,əsəlində onun kütləsinin böyük bir hissəsidir. Dialogue: 0,0:02:31.89,0:02:34.24,Default,,0000,0000,0000,,Biz atom və elektronlara yox, Dialogue: 0,0:02:34.24,0:02:36.58,Default,,0000,0000,0000,,nüvəyə fokuslanacağıq. Dialogue: 0,0:02:36.58,0:02:40.04,Default,,0000,0000,0000,,Belə çıxır ki, bəzən nüvə biraz Dialogue: 0,0:02:40.04,0:02:43.65,Default,,0000,0000,0000,,davamsızdır və daha davamlı quruluş almağa Dialogue: 0,0:02:43.65,0:02:44.40,Default,,0000,0000,0000,,çalışır. Dialogue: 0,0:02:44.40,0:02:46.60,Default,,0000,0000,0000,,Davamsız nüvənin və bütün bunların\Nmexanikası Dialogue: 0,0:02:46.60,0:02:48.70,Default,,0000,0000,0000,,ilə bağlı bu videoda çox danışmayacayıq. Dialogue: 0,0:02:48.70,0:02:51.88,Default,,0000,0000,0000,,Amma bəzən daha davamsız nüvə olmaq üçün Dialogue: 0,0:02:51.88,0:02:55.82,Default,,0000,0000,0000,,alfa zərrəciklərin yayırlar, digər adı Dialogue: 0,0:02:55.82,0:02:58.47,Default,,0000,0000,0000,,ilə alfa azalma. Dialogue: 0,0:02:58.47,0:03:04.44,Default,,0000,0000,0000,,Alfa azalma. Dialogue: 0,0:03:04.44,0:03:06.22,Default,,0000,0000,0000,,Və o, çox uydurma səslənsə də Dialogue: 0,0:03:06.22,0:03:09.16,Default,,0000,0000,0000,,alfa zərrəciyini buraxır. Dialogue: 0,0:03:09.16,0:03:12.45,Default,,0000,0000,0000,,O, sadəcə proton və neytronların\Nbirləşməsidir. Dialogue: 0,0:03:12.45,0:03:16.69,Default,,0000,0000,0000,,yəni, alfa zərrəcik 2 proton və 2neytrondan\Nibarətdir. Dialogue: 0,0:03:16.69,0:03:20.85,Default,,0000,0000,0000,,Yəni bəlkə də bunlar uyğun yerləşməmiş Dialogue: 0,0:03:20.85,0:03:25.11,Default,,0000,0000,0000,,kimi hiss edə bilərlər, burada yığılırlar. Dialogue: 0,0:03:25.11,0:03:27.74,Default,,0000,0000,0000,,və onlar yayılırlar. Dialogue: 0,0:03:27.74,0:03:30.07,Default,,0000,0000,0000,,sonra nüvəni tərk edirlər. Dialogue: 0,0:03:30.07,0:03:33.87,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin belə bir şey baş verəndə atoma nə Dialogue: 0,0:03:33.87,0:03:36.05,Default,,0000,0000,0000,,olduğunu düşünək. Dialogue: 0,0:03:36.05,0:03:38.50,Default,,0000,0000,0000,,Tutaq ki, burada təsadüfi bir elementimiz\Nvar və mən Dialogue: 0,0:03:38.50,0:03:40.31,Default,,0000,0000,0000,,onu E elementi adlandırıram. Dialogue: 0,0:03:40.31,0:03:43.02,Default,,0000,0000,0000,,və elementin protonlarına da p deyək. Dialogue: 0,0:03:43.02,0:03:45.66,Default,,0000,0000,0000,,Əslində qoyun onu protonların rəngi ilə\Nçəkim. Dialogue: 0,0:03:45.66,0:03:47.80,Default,,0000,0000,0000,,Onun p protonu var. Dialogue: 0,0:03:47.80,0:03:51.55,Default,,0000,0000,0000,,Atom kütləsi isə protonların sayı Dialogue: 0,0:03:51.55,0:03:55.51,Default,,0000,0000,0000,,üstəgəl neytronların sayına bərabərdir. Dialogue: 0,0:03:55.51,0:03:59.48,Default,,0000,0000,0000,,gəlin, neytronları də bozla çəkək. Dialogue: 0,0:03:59.48,0:04:06.59,Default,,0000,0000,0000,,sizə alfa azalma zamanı elementə Dialogue: 0,0:04:06.59,0:04:08.18,Default,,0000,0000,0000,,nə olur? Dialogue: 0,0:04:08.18,0:04:11.89,Default,,0000,0000,0000,,Proton sayı 2 vahid azalacaq. Dialogue: 0,0:04:11.89,0:04:16.04,Default,,0000,0000,0000,,Yəni proton sayı p çıxaq 2 olacaq. Dialogue: 0,0:04:16.04,0:04:19.45,Default,,0000,0000,0000,,Və sonra neytronlar da 2 vahid azalacaq. Dialogue: 0,0:04:19.45,0:04:21.32,Default,,0000,0000,0000,,buna görə də kütlə ədədi 4 vahid azalacaq. Dialogue: 0,0:04:21.32,0:04:27.10,Default,,0000,0000,0000,,Yuxarıda p çıxaq 2 üstəgəl neytron çıxaq 2\Nalınacaq, Dialogue: 0,0:04:27.10,0:04:28.94,Default,,0000,0000,0000,,deməli, ümumi çıxaq 4. Dialogue: 0,0:04:28.94,0:04:31.08,Default,,0000,0000,0000,,Kütləniz 4 vahid azalacaq və yeni bir Dialogue: 0,0:04:31.08,0:04:32.70,Default,,0000,0000,0000,,element alacaqsınız. Dialogue: 0,0:04:32.70,0:04:34.71,Default,,0000,0000,0000,,Unutmayın ki, elementləriniz proton sayı Dialogue: 0,0:04:34.71,0:04:36.25,Default,,0000,0000,0000,,ilə müəyyən edilir. Dialogue: 0,0:04:36.25,0:04:40.63,Default,,0000,0000,0000,,Yəni alfa azalma zamanı 2 neytron və 2\Nproton Dialogue: 0,0:04:40.63,0:04:43.30,Default,,0000,0000,0000,,itirirsiniz, xüsusən də protonlara görə Dialogue: 0,0:04:43.30,0:04:44.46,Default,,0000,0000,0000,,fərqli bir element alırsınız. Dialogue: 0,0:04:44.46,0:04:46.86,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin ilk elementə Element 1 (E1) deyək, Dialogue: 0,0:04:46.86,0:04:50.59,Default,,0000,0000,0000,,yeni aldığımız elementə isə element 2. Dialogue: 0,0:04:50.59,0:04:54.05,Default,,0000,0000,0000,,Və əgər nə yarandığına baxsanız, biz iki Dialogue: 0,0:04:54.05,0:04:58.60,Default,,0000,0000,0000,,protonu və iki neytronu olan bir maddəni Dialogue: 0,0:04:58.60,0:05:00.34,Default,,0000,0000,0000,,götürürük. Dialogue: 0,0:05:00.34,0:05:02.74,Default,,0000,0000,0000,,Onun kütləsi iki protonu və iki neytonu\Nolan Dialogue: 0,0:05:02.74,0:05:04.79,Default,,0000,0000,0000,,elementdir. Dialogue: 0,0:05:04.79,0:05:05.83,Default,,0000,0000,0000,,Yəni nəyi silirik? Dialogue: 0,0:05:05.83,0:05:09.81,Default,,0000,0000,0000,,Kütləsi 4-ə bərabər olan bir şeyi. Dialogue: 0,0:05:09.81,0:05:12.17,Default,,0000,0000,0000,,Bəs iki protonu və iki neytronu\Nolan maddə hansıdır? Dialogue: 0,0:05:12.17,0:05:14.74,Default,,0000,0000,0000,,Əslində dövri cədvəli əzbər Dialogue: 0,0:05:14.74,0:05:14.88,Default,,0000,0000,0000,,bilmirəm. Dialogue: 0,0:05:14.88,0:05:17.02,Default,,0000,0000,0000,,Videodan əvvəl də onu kəsib yapışdırmağı\Nunutdum. Dialogue: 0,0:05:17.02,0:05:19.68,Default,,0000,0000,0000,,Amma dövri cədvəldə iki protonu olan\Nelementi, Dialogue: 0,0:05:19.68,0:05:23.28,Default,,0000,0000,0000,,heliumu tapmaq çox da vaxt aparmaz. Dialogue: 0,0:05:23.28,0:05:25.59,Default,,0000,0000,0000,,Onun atom kütləsi dördə bərabərdir. Dialogue: 0,0:05:25.59,0:05:29.39,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, alfa azalma zamanı əslində helium Dialogue: 0,0:05:29.39,0:05:30.08,Default,,0000,0000,0000,,nüvəsi çıxır. Dialogue: 0,0:05:30.08,0:05:31.88,Default,,0000,0000,0000,,Həqiqətən də helium nüvəsi imiş. Dialogue: 0,0:05:35.01,0:05:39.17,Default,,0000,0000,0000,,Helium nüvəsinin elektronu olmadığı, Dialogue: 0,0:05:39.17,0:05:43.42,Default,,0000,0000,0000,,iki sıçrayan protonu olduğu üçün bu, Dialogue: 0,0:05:43.42,0:05:44.95,Default,,0000,0000,0000,,helium ionu olacaq. Dialogue: 0,0:05:44.95,0:05:48.49,Default,,0000,0000,0000,,onun mahiyyətcə elektronu yoxdur. Dialogue: 0,0:05:48.49,0:05:50.83,Default,,0000,0000,0000,,və iki protonu olduğu üçün 2 müsbət yükü\Nvar. Dialogue: 0,0:05:53.35,0:05:59.11,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, alfa zərrəciyi əslində helium\Nionudur, Dialogue: 0,0:05:59.11,0:06:01.96,Default,,0000,0000,0000,,daha davamlı hala keçmək üçün nüvədən\Nburaxılan Dialogue: 0,0:06:01.96,0:06:05.78,Default,,0000,0000,0000,,2 müsbət yüklü helium ionu. Dialogue: 0,0:06:05.78,0:06:07.67,Default,,0000,0000,0000,,Bu, bir növ radioaktiv azalmadır. Dialogue: 0,0:06:07.67,0:06:08.85,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin digərlərinə baxaq. Dialogue: 0,0:06:08.85,0:06:14.05,Default,,0000,0000,0000,,Qoyun buraya başqa nüvə çəkək. Dialogue: 0,0:06:14.05,0:06:17.64,Default,,0000,0000,0000,,Bir neçə neytron çəkəcəm. Dialogue: 0,0:06:17.64,0:06:19.31,Default,,0000,0000,0000,,Bir neçə də proton. Dialogue: 0,0:06:24.20,0:06:27.92,Default,,0000,0000,0000,,bəzən, neytron özünü Dialogue: 0,0:06:27.92,0:06:30.71,Default,,0000,0000,0000,,rahat hiss etməyə bilir. Dialogue: 0,0:06:30.71,0:06:33.71,Default,,0000,0000,0000,,Gündəlik həyatında protonun nə etdiyinə\Nbaxır və deyir ki, Dialogue: 0,0:06:33.71,0:06:34.56,Default,,0000,0000,0000,,bilirsən nə var? Dialogue: 0,0:06:34.56,0:06:37.78,Default,,0000,0000,0000,,Bəzən öz qəlbimə baxıb deyirəm ki, Dialogue: 0,0:06:37.78,0:06:39.22,Default,,0000,0000,0000,,kaş bir proton olsaydım. Dialogue: 0,0:06:39.22,0:06:42.64,Default,,0000,0000,0000,,Əgər bir proton olsaydım bütün nüvə daha Dialogue: 0,0:06:42.64,0:06:43.87,Default,,0000,0000,0000,,davamlı olardı. Dialogue: 0,0:06:43.87,0:06:46.86,Default,,0000,0000,0000,,Və o da elə bunu edir, bir proton olur,\Nunutmayın ki, Dialogue: 0,0:06:46.86,0:06:49.18,Default,,0000,0000,0000,,neytron neytral yüklüdür. Dialogue: 0,0:06:49.18,0:06:52.06,Default,,0000,0000,0000,,Yəni o, elektron itirir. Dialogue: 0,0:06:52.06,0:06:54.07,Default,,0000,0000,0000,,Mən bilirəm ki, siz bunun çox axmaq fikir olduğunu deyirsiniz, Dialogue: 0,0:06:54.07,0:06:55.76,Default,,0000,0000,0000,,mən heç neytronların elektronu Dialogue: 0,0:06:55.76,0:06:56.90,Default,,0000,0000,0000,,olduğunu bilmirdim. Dialogue: 0,0:06:56.90,0:06:58.05,Default,,0000,0000,0000,,Və mən sizlə razıyam. Dialogue: 0,0:06:58.05,0:06:58.81,Default,,0000,0000,0000,,Axmaq səslənir. Dialogue: 0,0:06:58.81,0:07:01.75,Default,,0000,0000,0000,,Və bir gün biz nüvənin daxilində nə Dialogue: 0,0:07:01.75,0:07:03.54,Default,,0000,0000,0000,,olduğunu öyrənəcəyik. Dialogue: 0,0:07:03.54,0:07:08.88,Default,,0000,0000,0000,,Amma indi sadəcə onun elektron verə\Nbildiyini hesab edək. Dialogue: 0,0:07:08.88,0:07:10.21,Default,,0000,0000,0000,,O, elektron verir. Dialogue: 0,0:07:12.73,0:07:15.46,Default,,0000,0000,0000,,Və biz onun kütləsinin demək olar ki,\Nsıfır olduğunu deyirik. Dialogue: 0,0:07:15.46,0:07:17.83,Default,,0000,0000,0000,,Elektronun kütləsinin sıfır olmadığını\Nbilirik, amma Dialogue: 0,0:07:17.83,0:07:19.97,Default,,0000,0000,0000,,biz atom kütlə vahidindən danışırıq. Dialogue: 0,0:07:19.97,0:07:25.13,Default,,0000,0000,0000,,Proton birdirsə, elektron onun 1/1836\Nhissəsidir. Dialogue: 0,0:07:25.13,0:07:25.94,Default,,0000,0000,0000,,Biz sadəcə yuvarlaqlaşdırırıq. Dialogue: 0,0:07:25.94,0:07:27.25,Default,,0000,0000,0000,,Onun kütləsinin sıfır olduğunu deyirik. Dialogue: 0,0:07:27.25,0:07:29.38,Default,,0000,0000,0000,,Kütləsi tam sıfır deyil. Dialogue: 0,0:07:29.38,0:07:32.67,Default,,0000,0000,0000,,Yükü isə mənfi birdir. Dialogue: 0,0:07:32.67,0:07:34.37,Default,,0000,0000,0000,,Onun atom nömrəsinin mənfi bir Dialogue: 0,0:07:34.37,0:07:35.20,Default,,0000,0000,0000,,olduğunu demək olar. Dialogue: 0,0:07:35.20,0:07:36.57,Default,,0000,0000,0000,,Neytron, elektron verir. Dialogue: 0,0:07:36.57,0:07:39.76,Default,,0000,0000,0000,,Və elektron buraxaraq neytral olmaq\Nəvəzinə Dialogue: 0,0:07:39.76,0:07:41.02,Default,,0000,0000,0000,,protona çevrilir. Dialogue: 0,0:07:44.49,0:07:47.09,Default,,0000,0000,0000,,Bu, beta azalma adlanır. Dialogue: 0,0:07:52.50,0:07:56.78,Default,,0000,0000,0000,,Beta zərrəcik isə buraxılan elektrondur. Dialogue: 0,0:07:56.78,0:08:00.48,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin elementimizə qayıdaq. Dialogue: 0,0:08:00.48,0:08:03.94,Default,,0000,0000,0000,,E elementinin müəyyən protonu var və bir neçə də Dialogue: 0,0:08:03.94,0:08:05.98,Default,,0000,0000,0000,,neytronu. Dialogue: 0,0:08:05.98,0:08:08.34,Default,,0000,0000,0000,,Protonunuz və neytronunuz olduğu üçün\Nmüəyyən Dialogue: 0,0:08:08.34,0:08:09.66,Default,,0000,0000,0000,,kütlə ədədiniz var. Dialogue: 0,0:08:09.66,0:08:13.48,Default,,0000,0000,0000,,Bəs bu halda, beta azalma\Nzamanı nə baş verir? Dialogue: 0,0:08:13.48,0:08:15.49,Default,,0000,0000,0000,,Protonlar dəyişir? Dialogue: 0,0:08:15.49,0:08:18.89,Default,,0000,0000,0000,,Əlbəttə, əvvəlkindən daha çox protonumuz\Nvar. Dialogue: 0,0:08:18.89,0:08:20.50,Default,,0000,0000,0000,,Çünki neytronumuz birə çevrilir. Dialogue: 0,0:08:20.50,0:08:23.41,Default,,0000,0000,0000,,İndi protonlar müsbət 1 oldu. Dialogue: 0,0:08:23.41,0:08:25.19,Default,,0000,0000,0000,,Kütlə ədədimiz dəyişdi? Dialogue: 0,0:08:25.19,0:08:26.72,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin baxaq. Dialogue: 0,0:08:26.72,0:08:28.75,Default,,0000,0000,0000,,Neytronlar bir ədəd azalır, amma Dialogue: 0,0:08:28.75,0:08:30.36,Default,,0000,0000,0000,,protonlar bir vahid artır. Dialogue: 0,0:08:30.36,0:08:32.38,Default,,0000,0000,0000,,Yəni bu halda kütlə ədədi dəyişmir. Dialogue: 0,0:08:32.38,0:08:36.79,Default,,0000,0000,0000,,Hələ də p üstəgəl n olacaq, Dialogue: 0,0:08:36.79,0:08:39.91,Default,,0000,0000,0000,,bu, alfa azalmadan fərqli olaraq kütlə ədədi Dialogue: 0,0:08:39.91,0:08:42.68,Default,,0000,0000,0000,,beta azalmada sabit qalır,\Namma element dəyişir. Dialogue: 0,0:08:42.68,0:08:44.04,Default,,0000,0000,0000,,çünki proton sayı dəyişir. Dialogue: 0,0:08:44.04,0:08:47.98,Default,,0000,0000,0000,,İndi beta azalma zamanı da yeni element Dialogue: 0,0:08:47.98,0:08:49.47,Default,,0000,0000,0000,,yaranır. Dialogue: 0,0:08:49.47,0:08:52.53,Default,,0000,0000,0000,,İndi başqa bir halı düşünək. Dialogue: 0,0:08:52.53,0:08:57.36,Default,,0000,0000,0000,,Elə bir hal ki, burada protonlardan biri Dialogue: 0,0:08:57.36,0:09:00.75,Default,,0000,0000,0000,,neytrona baxıb deyir ki, bilirsən nə var? Dialogue: 0,0:09:00.75,0:09:02.24,Default,,0000,0000,0000,,Onların necə yaşadığını görürəm. Dialogue: 0,0:09:02.24,0:09:04.17,Default,,0000,0000,0000,,və bu, mənə çox xoş gəlir. Dialogue: 0,0:09:04.17,0:09:13.91,Default,,0000,0000,0000,,Düşünürəm ki, mən neytron olsaydım Dialogue: 0,0:09:13.91,0:09:15.66,Default,,0000,0000,0000,,nüvədəki zərrəciklər Dialogue: 0,0:09:15.66,0:09:17.16,Default,,0000,0000,0000,,daha xoşbəxt olardı. Dialogue: 0,0:09:17.16,0:09:19.77,Default,,0000,0000,0000,,Daha davamlı halda olardıq. Dialogue: 0,0:09:19.77,0:09:23.66,Default,,0000,0000,0000,,Buna görə kiçik narahat protonun Dialogue: 0,0:09:23.66,0:09:27.34,Default,,0000,0000,0000,,sizə tanış olan idea ilə gələrək pozitron-\Nproton yox- Dialogue: 0,0:09:27.34,0:09:31.02,Default,,0000,0000,0000,,yaymaq ehtimalı var. Dialogue: 0,0:09:31.02,0:09:33.07,Default,,0000,0000,0000,,Pozitron yayır. Dialogue: 0,0:09:33.07,0:09:34.67,Default,,0000,0000,0000,,Bəs pozitron nədir? Dialogue: 0,0:09:34.67,0:09:36.39,Default,,0000,0000,0000,,O, elektronla eyni kütləyə Dialogue: 0,0:09:36.39,0:09:38.61,Default,,0000,0000,0000,,malikdir. Dialogue: 0,0:09:38.61,0:09:42.89,Default,,0000,0000,0000,,Yəni kütləsi protonun 1/1836 hissəsidir. Dialogue: 0,0:09:42.89,0:09:46.20,Default,,0000,0000,0000,,Amma biz buraya sadəcə sıfır yazırıq,\Nçünki atom kütlə vahidi Dialogue: 0,0:09:46.20,0:09:47.83,Default,,0000,0000,0000,,sıfıra çox yaxındır. Dialogue: 0,0:09:47.83,0:09:50.01,Default,,0000,0000,0000,,Amma müsbət yüklüdür. Dialogue: 0,0:09:50.01,0:09:51.72,Default,,0000,0000,0000,,Biraz baş qarışdırır, çünki onlar Dialogue: 0,0:09:51.72,0:09:52.63,Default,,0000,0000,0000,,hələ də e yazır. Dialogue: 0,0:09:52.63,0:09:54.44,Default,,0000,0000,0000,,Mən hər e görəndə elektron düşünürəm. Dialogue: 0,0:09:54.44,0:09:56.72,Default,,0000,0000,0000,,Amma yox, onlar e deyirlər, çünki təqribən Dialogue: 0,0:09:56.72,0:09:59.50,Default,,0000,0000,0000,,eyni tip zərrəcikdirlər, amma mənfi yerinə Dialogue: 0,0:09:59.50,0:10:00.83,Default,,0000,0000,0000,,müsbət yüklüdür. Dialogue: 0,0:10:00.83,0:10:02.08,Default,,0000,0000,0000,,Bu, pozitrondur. Dialogue: 0,0:10:04.98,0:10:08.45,Default,,0000,0000,0000,,İndi zərrəciklərin tipləri və məşğul Dialogue: 0,0:10:08.45,0:10:10.21,Default,,0000,0000,0000,,olduğumuz işlər bizə tanış deyil. Dialogue: 0,0:10:10.21,0:10:11.73,Default,,0000,0000,0000,,Amma bu normaldır. Dialogue: 0,0:10:11.73,0:10:15.92,Default,,0000,0000,0000,,Və bu zərrəciyi buraxan protonunuz varsa Dialogue: 0,0:10:15.92,0:10:19.37,Default,,0000,0000,0000,,onun bütün müsbət yükü də gedir, Dialogue: 0,0:10:19.37,0:10:26.33,Default,,0000,0000,0000,,və bu proton neytrona çevrilir. Dialogue: 0,0:10:26.33,0:10:29.16,Default,,0000,0000,0000,,Və bu, pozitron yayılması adlanır. Dialogue: 0,0:10:29.16,0:10:31.35,Default,,0000,0000,0000,,Pozitron yayılmasını həll etmək çox\Nsadədir, Dialogue: 0,0:10:31.35,0:10:33.51,Default,,0000,0000,0000,,çünki onlar bunu pozitron yayılması\Nadlandırır. Dialogue: 0,0:10:33.51,0:10:37.88,Default,,0000,0000,0000,,Yəni əgər eyni E ilə başlayırıqsa, onun\Nmüəyyən sayda Dialogue: 0,0:10:37.88,0:10:41.50,Default,,0000,0000,0000,,protonu və neytronu var. Dialogue: 0,0:10:41.50,0:10:43.19,Default,,0000,0000,0000,,Yeni element nə olacaq? Dialogue: 0,0:10:43.19,0:10:46.06,Default,,0000,0000,0000,,O, bir proton itirəcək. p çıxaq 1. Dialogue: 0,0:10:46.06,0:10:47.77,Default,,0000,0000,0000,,Və neytrona çevriləcək. Dialogue: 0,0:10:47.77,0:10:49.62,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, p bir vahid azalacaq. Dialogue: 0,0:10:49.62,0:10:51.03,Default,,0000,0000,0000,,n isə bir vahid artacaq. Dialogue: 0,0:10:51.03,0:10:55.02,Default,,0000,0000,0000,,beləliklə, atomun ümumi kütləsi\Ndəyişməyəcək. Dialogue: 0,0:10:55.02,0:10:57.55,Default,,0000,0000,0000,,p üstəgəl N olacaq. Dialogue: 0,0:10:57.55,0:11:00.50,Default,,0000,0000,0000,,amma yenə də fərqli element alınacaq,\Ndüzdür? Dialogue: 0,0:11:00.50,0:11:03.23,Default,,0000,0000,0000,,bizim beta azalmamız olanda protonların\Nsayını Dialogue: 0,0:11:03.23,0:11:04.15,Default,,0000,0000,0000,,artırmış oluruq. Dialogue: 0,0:11:04.15,0:11:06.70,Default,,0000,0000,0000,,yəni dövri cədvəldə sağa doğru gedirik,\Nyaxud Dialogue: 0,0:11:06.70,0:11:09.07,Default,,0000,0000,0000,,artırırıq, siz məni anladınız. Dialogue: 0,0:11:09.07,0:11:12.44,Default,,0000,0000,0000,,Biz pozitron yayılmasında proton sayını Dialogue: 0,0:11:12.44,0:11:14.70,Default,,0000,0000,0000,,azaldırıq. Dialogue: 0,0:11:14.70,0:11:16.30,Default,,0000,0000,0000,,Və mən bunu reaksiyaların ikisinə də Dialogue: 0,0:11:16.30,0:11:17.51,Default,,0000,0000,0000,,yazsam daha yaxşı olacaq. Dialogue: 0,0:11:17.51,0:11:20.46,Default,,0000,0000,0000,,Bu, pozitron yayılmasıdır və mənə Dialogue: 0,0:11:20.46,0:11:22.06,Default,,0000,0000,0000,,bir pozitron qalır. Dialogue: 0,0:11:22.06,0:11:29.43,Default,,0000,0000,0000,,Və beta azalmasında mənə bir elektron\Nqalır. Dialogue: 0,0:11:29.43,0:11:30.67,Default,,0000,0000,0000,,Onlar eyni şəkildə yazılır. Dialogue: 0,0:11:30.67,0:11:32.66,Default,,0000,0000,0000,,Bilirsiniz ki, bu, elektrondur, çünki\Nmənfi bir yüklüdür. Dialogue: 0,0:11:32.66,0:11:33.89,Default,,0000,0000,0000,,Bu da pozitrondur, çünki Dialogue: 0,0:11:33.89,0:11:35.81,Default,,0000,0000,0000,,1 müsbət yüklüdür. Dialogue: 0,0:11:35.81,0:11:38.17,Default,,0000,0000,0000,,İndi sadəcə son bir növ Dialogue: 0,0:11:38.17,0:11:39.14,Default,,0000,0000,0000,,azalma növü qaldı. Dialogue: 0,0:11:39.14,0:11:42.81,Default,,0000,0000,0000,,Amma o, nüvədəki proton və neytronların Dialogue: 0,0:11:42.81,0:11:43.97,Default,,0000,0000,0000,,sayını dəyişmir. Dialogue: 0,0:11:43.97,0:11:46.94,Default,,0000,0000,0000,,Amma böyük miqdarda enerji buraxır, yaxud Dialogue: 0,0:11:46.94,0:11:48.35,Default,,0000,0000,0000,,yüksək enerjili proton. Dialogue: 0,0:11:48.35,0:11:50.16,Default,,0000,0000,0000,,Və bu, qamma azalma adlanır. Dialogue: 0,0:11:50.16,0:11:52.51,Default,,0000,0000,0000,,Qamma azalma bunların bir-birini yenidən\Nqurmağı Dialogue: 0,0:11:52.51,0:11:52.80,Default,,0000,0000,0000,,deməkdir. Dialogue: 0,0:11:52.80,0:11:54.46,Default,,0000,0000,0000,,Bəlkə də onlar bir-birinə \Nbiraz yaxınlaşır. Dialogue: 0,0:11:54.46,0:11:57.99,Default,,0000,0000,0000,,Bununla da yüksək dalğalı elektromaqnit Dialogue: 0,0:11:57.99,0:12:03.18,Default,,0000,0000,0000,,dalğası şəklində enerji buraxır. Bu da Dialogue: 0,0:12:03.18,0:12:05.82,Default,,0000,0000,0000,,qamma zərrəciyi, yaxud Dialogue: 0,0:12:05.82,0:12:08.23,Default,,0000,0000,0000,,qamma şüası adlanır. Dialogue: 0,0:12:08.23,0:12:09.45,Default,,0000,0000,0000,,Və çox yüksək enerjilidir. Dialogue: 0,0:12:09.45,0:12:11.72,Default,,0000,0000,0000,,Qamma şüalarının ətrafında olmaq\Nistəməzsiniz. Dialogue: 0,0:12:11.72,0:12:15.46,Default,,0000,0000,0000,,Sizi öldürə bilər. Dialogue: 0,0:12:15.46,0:12:17.13,Default,,0000,0000,0000,,Dediyim və etdiyim şeylər biraz\Nnəzəridir. Dialogue: 0,0:12:17.13,0:12:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin həqiqi məsələlərə baxaq və azalma\Ntiplərini Dialogue: 0,0:12:20.00,0:12:21.75,Default,,0000,0000,0000,,tapmağa çalışaq. Dialogue: 0,0:12:21.75,0:12:24.40,Default,,0000,0000,0000,,Burada berilium 7 maddəm var, onun Dialogue: 0,0:12:24.40,0:12:26.90,Default,,0000,0000,0000,,atom kütləsi 7-dir. Dialogue: 0,0:12:26.90,0:12:30.52,Default,,0000,0000,0000,,Və mən onu litium 7-ə çevirəcəm. Burada Dialogue: 0,0:12:30.52,0:12:31.44,Default,,0000,0000,0000,,nə baş verir? Dialogue: 0,0:12:31.44,0:12:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Beriliumun nüvə kütləsi eyni qalır, amma Dialogue: 0,0:12:36.00,0:12:42.24,Default,,0000,0000,0000,,dörd protondan üç protona keçirəm. Dialogue: 0,0:12:42.24,0:12:45.13,Default,,0000,0000,0000,,Yəni proton sayını azaldıram. Dialogue: 0,0:12:45.13,0:12:46.84,Default,,0000,0000,0000,,Ümumi kütlə dəyişmir. Dialogue: 0,0:12:46.84,0:12:49.10,Default,,0000,0000,0000,,Əminliklə deyə bilərəm ki, alfa azalma\Ndeyil. Dialogue: 0,0:12:49.10,0:12:50.96,Default,,0000,0000,0000,,Alfa azalmada nüvədən helium Dialogue: 0,0:12:50.96,0:12:52.77,Default,,0000,0000,0000,,çıxarırdıq. Dialogue: 0,0:12:52.77,0:12:54.96,Default,,0000,0000,0000,,O zaman, nə verirəm? Dialogue: 0,0:12:54.96,0:12:57.41,Default,,0000,0000,0000,,Müsbət yük, yaxud pozitron Dialogue: 0,0:12:57.41,0:12:58.56,Default,,0000,0000,0000,,verirəm. Dialogue: 0,0:12:58.56,0:13:00.94,Default,,0000,0000,0000,,Və bu, düsturda göstərilib. Dialogue: 0,0:13:00.94,0:13:04.04,Default,,0000,0000,0000,,Bu, pozitrondur. Dialogue: 0,0:13:04.04,0:13:07.14,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, berilium 7-dən litirum 7-ə keçmək\Nüçün pozitron Dialogue: 0,0:13:07.14,0:13:09.76,Default,,0000,0000,0000,,verilməlidir. Dialogue: 0,0:13:09.76,0:13:10.83,Default,,0000,0000,0000,,Məntiqlidir. Dialogue: 0,0:13:10.83,0:13:12.40,Default,,0000,0000,0000,,İndi başqa misala baxaq. Dialogue: 0,0:13:12.40,0:13:19.87,Default,,0000,0000,0000,,Uranium 238 azalıb tor 234-ə çevrilir. Dialogue: 0,0:13:19.87,0:13:25.14,Default,,0000,0000,0000,,Biz görürük ki, atom kütləsi 4 vahid\Nazalır, düzdür? Dialogue: 0,0:13:25.14,0:13:28.91,Default,,0000,0000,0000,,və atom nömrəsi də azalır, və protonlar da Dialogue: 0,0:13:28.91,0:13:31.27,Default,,0000,0000,0000,,2 vahid azalır. Dialogue: 0,0:13:31.27,0:13:33.81,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, atom kütləsi 4 Dialogue: 0,0:13:33.81,0:13:37.39,Default,,0000,0000,0000,,və atom nömrəsi iki olan bir maddə, Dialogue: 0,0:13:37.39,0:13:39.68,Default,,0000,0000,0000,,yəni helium buraxırıq. Dialogue: 0,0:13:39.68,0:13:42.21,Default,,0000,0000,0000,,Yəni alfa azalmadır. Dialogue: 0,0:13:42.21,0:13:46.10,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, bu, alfa zərrəcikdir. Dialogue: 0,0:13:46.10,0:13:48.40,Default,,0000,0000,0000,,Və bu da alfa zərrəciyə misal idi. Dialogue: 0,0:13:48.40,0:13:51.11,Default,,0000,0000,0000,,İndi yəqin ki, deyirsiniz ki, burada Dialogue: 0,0:13:51.11,0:13:51.85,Default,,0000,0000,0000,,bir qəribəlik var. Dialogue: 0,0:13:51.85,0:13:56.63,Default,,0000,0000,0000,,Çünki əgər 92 protondan 90 protona\Ndüşürəmsə hələ də Dialogue: 0,0:13:56.63,0:13:59.43,Default,,0000,0000,0000,,92 elektronum qalır. Dialogue: 0,0:13:59.43,0:14:02.75,Default,,0000,0000,0000,,Bu halda mənfi 2 yüküm olmayacaq? Dialogue: 0,0:14:02.75,0:14:08.27,Default,,0000,0000,0000,,Daha yaxşısı, mən helium buraxıram, onun Dialogue: 0,0:14:08.27,0:14:09.09,Default,,0000,0000,0000,,elektronu yoxdur. Dialogue: 0,0:14:09.09,0:14:10.39,Default,,0000,0000,0000,,Sadəcə helium nüvəsidir. Dialogue: 0,0:14:10.39,0:14:12.70,Default,,0000,0000,0000,,Yəni 2 müsbət yükü yoxdur. Dialogue: 0,0:14:12.70,0:14:15.18,Default,,0000,0000,0000,,Bunu desəydiniz tam razı olardım. Dialogue: 0,0:14:15.18,0:14:19.51,Default,,0000,0000,0000,,Amma həqiqət budur ki, bu azalma zamanı Dialogue: 0,0:14:19.51,0:14:22.29,Default,,0000,0000,0000,,toriumun bu iki elektronu tutmaq üçün Dialogue: 0,0:14:22.29,0:14:25.05,Default,,0000,0000,0000,,səbəbi yoxdur, yəni iki elektron yox olur Dialogue: 0,0:14:25.05,0:14:26.84,Default,,0000,0000,0000,,və torium yenidən neytral olur. Dialogue: 0,0:14:26.84,0:14:30.48,Default,,0000,0000,0000,,Və bu helium çox cəlddir. Dialogue: 0,0:14:30.48,0:14:33.04,Default,,0000,0000,0000,,O, iki elektronun davamlı olmasını çox\Nistəyir, yəni Dialogue: 0,0:14:33.04,0:14:36.88,Default,,0000,0000,0000,,dəydiyi şey hər nə isə ondan iki elektronu\Ntez qoparır Dialogue: 0,0:14:36.88,0:14:38.46,Default,,0000,0000,0000,,və davamlı olur. Dialogue: 0,0:14:38.46,0:14:40.30,Default,,0000,0000,0000,,İki halda da yaza bilərsiniz. Dialogue: 0,0:14:40.30,0:14:42.25,Default,,0000,0000,0000,,İndi başqasına baxaq. Dialogue: 0,0:14:42.25,0:14:43.50,Default,,0000,0000,0000,,Burada yodum var. Dialogue: 0,0:14:45.82,0:14:46.67,Default,,0000,0000,0000,,Görək nə baş verir. Dialogue: 0,0:14:46.67,0:14:51.02,Default,,0000,0000,0000,,Kütlə dəyişmir. Dialogue: 0,0:14:51.02,0:14:53.79,Default,,0000,0000,0000,,Protonlar sadəcə neytrona çevrilir, yaxud Dialogue: 0,0:14:53.79,0:14:55.56,Default,,0000,0000,0000,,neytronlar protona. Dialogue: 0,0:14:55.56,0:14:58.81,Default,,0000,0000,0000,,Və görürəm ki, 53 protonum var idi, Dialogue: 0,0:14:58.81,0:15:00.80,Default,,0000,0000,0000,,indi isə 54 protonum. Dialogue: 0,0:15:00.80,0:15:04.06,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, neytron protona çevrilib. Dialogue: 0,0:15:04.06,0:15:06.83,Default,,0000,0000,0000,,Neytron protona çevrilməlidir. Dialogue: 0,0:15:06.83,0:15:09.16,Default,,0000,0000,0000,,Və neytron elektrona çevrilmək üçün Dialogue: 0,0:15:09.16,0:15:11.62,Default,,0000,0000,0000,,elektron buraxmalıdır. Dialogue: 0,0:15:11.62,0:15:13.36,Default,,0000,0000,0000,,Biz bunu bu reaksiyada görürük. Dialogue: 0,0:15:13.36,0:15:16.88,Default,,0000,0000,0000,,Elektron buraxılıb. Dialogue: 0,0:15:16.88,0:15:19.13,Default,,0000,0000,0000,,Yəni bu, beta azalmadır. Dialogue: 0,0:15:19.13,0:15:20.38,Default,,0000,0000,0000,,Bu, beta zərrəciyidir. Dialogue: 0,0:15:25.58,0:15:26.75,Default,,0000,0000,0000,,Eyni məntiqlə gedirik. Dialogue: 0,0:15:26.75,0:15:32.78,Default,,0000,0000,0000,,Deyə bilərsiniz ki, mən 53 protondan 54-ə\Nkeçdim. Dialogue: 0,0:15:32.78,0:15:34.44,Default,,0000,0000,0000,,İndi əlavə protonum var, yəni Dialogue: 0,0:15:34.44,0:15:35.75,Default,,0000,0000,0000,,müsbət yük olmayacaq? Dialogue: 0,0:15:35.75,0:15:36.48,Default,,0000,0000,0000,,Olardı. Dialogue: 0,0:15:36.48,0:15:40.81,Default,,0000,0000,0000,,Amma buradakı çoxlu elektrondan biri Dialogue: 0,0:15:40.81,0:15:42.74,Default,,0000,0000,0000,,tez götürməyə bilər, amma davamlı olmaq Dialogue: 0,0:15:42.74,0:15:45.95,Default,,0000,0000,0000,,üçün bəzi elektronları götürə bilər Dialogue: 0,0:15:45.95,0:15:47.08,Default,,0000,0000,0000,,və yenə davamlı olar. Dialogue: 0,0:15:47.08,0:15:48.89,Default,,0000,0000,0000,,Amma belə düşünməkdə tamamilə haqlısınız, Dialogue: 0,0:15:48.89,0:15:51.69,Default,,0000,0000,0000,,qısa müddət də olsa ion olmayacaq? Dialogue: 0,0:15:51.69,0:15:52.90,Default,,0000,0000,0000,,İndi birini də edək. Dialogue: 0,0:15:52.90,0:15:57.21,Default,,0000,0000,0000,,Bizim 222 radonumuz var, atom nömrəsi\N86-dır, Dialogue: 0,0:15:57.21,0:16:01.72,Default,,0000,0000,0000,,218 poloniuma keçir və atom nömrəsi 84. Dialogue: 0,0:16:01.72,0:16:03.54,Default,,0000,0000,0000,,Və burada maraqlı bir fakt var. Dialogue: 0,0:16:03.54,0:16:08.38,Default,,0000,0000,0000,,Polonium Polşanın adı ilə qoyulub, çünki\NMaria Küri, Dialogue: 0,0:16:08.38,0:16:11.22,Default,,0000,0000,0000,,bir vaxtlar Polşa, keçən əsrin Dialogue: 0,0:16:11.22,0:16:15.12,Default,,0000,0000,0000,,sonunda, 1800-cü illərdə Polşa ayrı Dialogue: 0,0:16:15.12,0:16:15.91,Default,,0000,0000,0000,,ölkə deyildi. Dialogue: 0,0:16:15.91,0:16:19.54,Default,,0000,0000,0000,,Prusiya, Rusiya və Avtriya arasında\Nbölünmüşdü. Dialogue: 0,0:16:19.54,0:16:21.59,Default,,0000,0000,0000,,Və onlar xalqlarının bir olduğunu Dialogue: 0,0:16:21.59,0:16:24.00,Default,,0000,0000,0000,,düşünmək istəyirdilər. Dialogue: 0,0:16:24.00,0:16:27.17,Default,,0000,0000,0000,,Və onlar kəşf etdilər ki, radon azalanda Dialogue: 0,0:16:27.17,0:16:27.73,Default,,0000,0000,0000,,bu elementi yaradır. Dialogue: 0,0:16:27.73,0:16:31.43,Default,,0000,0000,0000,,Və onlar bunu ana vətənləri Polşanın adı\Nilə adlandırdılar. Dialogue: 0,0:16:31.43,0:16:33.88,Default,,0000,0000,0000,,Bu, yeni elementləri kəşf etməyin\Nüstünlüyüdür. Dialogue: 0,0:16:33.88,0:16:35.09,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin məsələyə qayıdaq. Dialogue: 0,0:16:35.09,0:16:35.93,Default,,0000,0000,0000,,bu halda nə baş verir? Dialogue: 0,0:16:35.93,0:16:39.21,Default,,0000,0000,0000,,Atom kütləmiz 4 vahid azaldı. Dialogue: 0,0:16:39.21,0:16:41.43,Default,,0000,0000,0000,,Atom nömrəsi isə 2 vahid azaldı. Dialogue: 0,0:16:41.43,0:16:44.58,Default,,0000,0000,0000,,Yenidən helium zərrəciyi buraxılıb. Dialogue: 0,0:16:44.58,0:16:47.07,Default,,0000,0000,0000,,Heliumun nüvəsinin atom kütləsi Dialogue: 0,0:16:47.07,0:16:51.16,Default,,0000,0000,0000,,4, atom nömrəsi isə 2-dir. Dialogue: 0,0:16:51.16,0:16:52.10,Default,,0000,0000,0000,,Və bu qədər. Dialogue: 0,0:16:52.10,0:16:55.95,Default,,0000,0000,0000,,Bu, alfa azalmasıdır. Dialogue: 0,0:16:55.95,0:16:57.81,Default,,0000,0000,0000,,Biz bunu helium nüvəsi kimi də yaza\Nbilərdik. Dialogue: 0,0:16:57.81,0:16:59.14,Default,,0000,0000,0000,,Onun elektronu yoxdur. Dialogue: 0,0:16:59.14,0:17:00.82,Default,,0000,0000,0000,,Biz dərhal deyə də bilərdik ki, bunun Dialogue: 0,0:17:00.82,0:17:02.99,Default,,0000,0000,0000,,mənfi yükü olacaq, amma o yükü tez itirir