WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.769
पालकत्व सोपं होत जातं ना?

00:00:03.307 --> 00:00:06.270
नुकतेच पालक झालेले लोक विचारतात.

00:00:06.294 --> 00:00:08.981
मुलांच्या काळजीला ते अजून 
सरावलेले नसतात.

00:00:09.435 --> 00:00:10.954
मी त्यांना सांगते, की

00:00:11.582 --> 00:00:13.152
ते सोपं होत नाही, बदलत जातं.

00:00:13.176 --> 00:00:16.285
मुलांबद्दल काळजी कायम वाटतच राहते.

00:00:17.275 --> 00:00:20.089
मला आठवतं, माझ्या मुलाला 
लहानपणी अस्थमा होता,

00:00:20.113 --> 00:00:21.868
तेव्हा मी रात्रभर अर्धवट जागी राहून

00:00:21.892 --> 00:00:24.474
त्याचा श्वास ऐकत असायचे.
मग तो टीनएजर झाला, तेव्हा

00:00:24.498 --> 00:00:25.895
रात्री दार उघडल्याचा
आवाज येऊन

00:00:25.919 --> 00:00:28.071
तो सुखरूप घरी आला,

00:00:28.095 --> 00:00:29.896
हे समजेपर्यंत जागी असायचे.

00:00:31.037 --> 00:00:33.454
पालकत्व आलं, की मुलांची काळजी आलीच.

NOTE Paragraph

00:00:34.318 --> 00:00:37.662
यापैकी पुष्कळशी काळजी 
साध्या गोष्टींबद्दल असते.

00:00:37.686 --> 00:00:41.469
मुलं काय खाताहेत, कुठे गेली आहेत, 
कोणाबरोबर गेली आहेत, वगैरे.

00:00:41.493 --> 00:00:45.345
पण आजकालच्या नव्या पद्धती आणि 
फॅड्सकडेही आपल्याला लक्ष द्यायला हवं.

00:00:46.470 --> 00:00:50.748
सध्या एक नवी क्रेझ आली आहे. 
ती आरोग्याला अपायकारक असेल,

00:00:50.772 --> 00:00:52.859
याची जाणीव अजून आपल्याला झालेली नाही.

00:00:52.883 --> 00:00:56.002
सध्या प्रसिद्ध असणारी ती गोष्ट 
म्हणजे व्हेपिंग.

00:00:56.026 --> 00:00:58.127
म्हणजे इ-सिगारेट्स द्वारे इ-द्रवाची वाफ

00:00:58.151 --> 00:01:01.519
करून ते गोड एरोसोल हुंगणे.

NOTE Paragraph

00:01:02.835 --> 00:01:05.634
इ-सिगारेट्स, किंवा व्हेप्स आजकाल

00:01:05.658 --> 00:01:07.866
चॉकलेटसारख्या भराभर विकल्या जाताहेत.

00:01:08.375 --> 00:01:11.082
या वर्षी जगभरात इ-सिगारेट्सच्या विक्रीतून

00:01:11.106 --> 00:01:14.276
२६ अब्ज डॉलर्सचा नफा अपेक्षित आहे.

00:01:14.639 --> 00:01:16.232
पुढच्या सहा वर्षांत

00:01:16.256 --> 00:01:18.255
हा आकडा दुप्पट होणार आहे.

00:01:19.681 --> 00:01:23.067
व्हेपिंगच्या दुष्परिणामांविषयी 
काळजी व्यक्त केली जाते.

00:01:23.091 --> 00:01:25.914
पण दुर्दैवाने त्यावर फारसे उपाय नाहीत.

00:01:26.625 --> 00:01:30.836
इ-सिगारेट्स कोण वापरतं, हे पाहिल्यास 
या प्रश्नाचं गांभीर्य लक्षात येईल.

00:01:31.558 --> 00:01:34.007
इ-सिगारेट्सचा वापर, निदान अमेरिकेत तरी,

00:01:34.031 --> 00:01:37.703
तरुण मुलांमध्ये पुष्कळ वाढला आहे.

00:01:37.727 --> 00:01:38.943
आपली मुलं. म्हणजे

00:01:38.967 --> 00:01:40.883
आपल्या समाजाचा सर्वात दुर्बल घटक.

00:01:41.750 --> 00:01:46.376
२०१२ ते २०१५ या काळात

00:01:46.400 --> 00:01:48.565
हा वापर ९०० टक्क्यांनी वाढला.

00:01:49.415 --> 00:01:51.546
अगदी अलिकडच्या अंदाजानुसार,
अमेरिकेतल्या

00:01:51.570 --> 00:01:56.063
माध्यमिक शाळांतल्या 
सुमारे ३.६ दशलक्ष मुलांनी

00:01:56.087 --> 00:01:58.318
इ-सिगारेट वापरली आहे.

NOTE Paragraph

00:01:59.635 --> 00:02:02.486
धूम्रपानाचं व्यसन सोडवण्यासाठी
शुद्ध स्वरूपातलं निकोटिन

00:02:02.510 --> 00:02:04.728
उपलब्ध करून द्यावं, म्हणून

00:02:04.752 --> 00:02:06.669
इ-सिगारेट्सची निर्मिती झाली.

00:02:07.520 --> 00:02:11.421
अमेरिकेत, हे तंबाखूयुक्त उत्पादन
अन्न व औषध प्रशासनाच्या (FDA)

00:02:11.445 --> 00:02:13.163
अखत्यारीत येतं.

00:02:13.187 --> 00:02:16.570
पण ही साधनं

00:02:16.594 --> 00:02:18.948
जितकी भराभर विकली जाताहेत, तितक्या वेगाने

00:02:18.972 --> 00:02:23.373
त्यामागचं शास्त्र आणि कायदे

00:02:23.397 --> 00:02:24.606
विकसित झालेले नाहीत.

00:02:25.586 --> 00:02:28.927
सध्याच्या कायद्यानुसार ही साधनं

00:02:28.951 --> 00:02:31.645
१८ वर्षांखालील व्यक्तीला
विकण्यास मनाई आहे.

00:02:31.669 --> 00:02:34.553
पण कायद्याला न जुमानता लहान वयातच

00:02:34.577 --> 00:02:37.816
या साधनांचा वापर वाढतोच आहे.

NOTE Paragraph

00:02:39.052 --> 00:02:42.174
मी जेव्हा पहिल्यांदा इ-सिगारेट पाहिली,
तेव्हा ताबडतोब

00:02:42.198 --> 00:02:44.763
माझ्या लक्षात आलं, की लहानगे 
हिच्या प्रेमात पडणार.

00:02:45.335 --> 00:02:48.154
ही म्हणजे तंत्रज्ञानाची कांडी.

00:02:48.178 --> 00:02:51.245
स्मार्टफोन पिढीसाठी अत्यंत अनुरूप.

00:02:51.269 --> 00:02:57.391
छोटीशी, री चार्ज करता येणारी. 
वापरायला, बदल करायला सोपी, सुवासिक.

00:02:57.415 --> 00:03:01.190
काही तर स्मार्टफोनद्वारे जोडल्या जातात,
आणि किती व्हेपिंग केलं, ते दाखवतात.

00:03:01.214 --> 00:03:04.458
मलाही त्यांची भुरळ पडली होती.

00:03:05.429 --> 00:03:09.978
मी तरुणांमधल्या व्यसनांबद्दल बराच काळ 
संशोधन केलं असल्यामुळे

00:03:10.002 --> 00:03:15.389
माझ्या लक्षात आलं, की ई धुम्रपान हे 
कुमारवयाच्या मानसिकतेत नेमकं बसतं.

NOTE Paragraph

00:03:16.622 --> 00:03:20.208
या वयात मुलं आवेगासरशी कृती करतात.
त्यांना नव्या गोष्टी करून पहायला आवडतं.

00:03:20.589 --> 00:03:24.434
त्यांना स्वातंत्र्याची तहान असते, 
स्वतः काहीतरी निर्माण करावंसं वाटत असतं.

00:03:25.086 --> 00:03:27.666
इ-सिगारेट्समुळे या दोन्ही गरजा भागतात.

00:03:27.690 --> 00:03:31.490
व्हेपिंगमध्ये नवनिर्मिती करता येते,

00:03:31.514 --> 00:03:32.950
तीही आपल्या आवडीनुसार.

00:03:33.624 --> 00:03:38.522
१५,००० निरनिराळे सुवास आणि 
निकोटिनच्या वेगवेगळ्या प्रमाणांमधून

00:03:38.546 --> 00:03:40.799
त्यांना हवं ते निवडता येतं.

00:03:40.823 --> 00:03:45.384
स्वतःच्या आवडीप्रमाणे मिश्रण बनवता येतं.

00:03:46.280 --> 00:03:49.856
या साधनाचं तापमान, विद्युतभार,

00:03:49.880 --> 00:03:52.843
झुरक्याचं आकारमान आणि त्यातले घटक बदलून,

00:03:52.867 --> 00:03:55.140
किती वाफ निर्माण होईल, ते ठरवता येतं.

NOTE Paragraph

00:03:56.410 --> 00:03:59.284
ही साधनं वापरून धूम्रपानाचे धुराचे 
ढग पकडत राहणे खेळता येतं.

00:04:00.317 --> 00:04:03.145
त्याला व्हेप ट्रिक्स असंही म्हणतात.

00:04:03.169 --> 00:04:04.455
किंवा स्मोक ट्रिक्स.

00:04:04.479 --> 00:04:08.599
यात धुरांचे मोठे ढग बनवतात, आणि 
त्यांना चित्रविचित्र आकार आणि नावं देतात.

00:04:08.623 --> 00:04:11.438
वर्तुळं, ड्रॅगन्स, भुतं..

00:04:11.462 --> 00:04:14.804
त्यांच्या स्पर्धा होतात,

00:04:14.828 --> 00:04:18.451
बक्षिसंही दिली जातात.

NOTE Paragraph

00:04:19.884 --> 00:04:23.665
सरळ घशात किती निकोटिन पोहोचतं, 
त्याचं प्रमाण बदलता येतं.

00:04:23.689 --> 00:04:27.150
त्यासाठी द्रवाचं तापमान वाढवतात किंवा 


00:04:27.174 --> 00:04:30.216
ते तापलेल्या तारेवर सोडतात.

00:04:31.423 --> 00:04:34.282
ही साधनं चरस व्हेपिंग साठी 
सुद्धा वापरतात.

00:04:34.941 --> 00:04:37.308
यात कमी तपमान वापरल्यामुळे

00:04:37.332 --> 00:04:40.353
चरस जळत नाही.

00:04:40.377 --> 00:04:42.182
त्यामुळे गुपचूप ओढता येतो.

00:04:42.206 --> 00:04:44.797
त्याचा वास येत नाही.

00:04:45.577 --> 00:04:48.804
त्यामुळे स्वतःला हवं तसं 
व्हेपिंग करता येतं.

00:04:48.828 --> 00:04:53.013
याच कारणामुळे तरुणांना ते इतकं आवडतं.

NOTE Paragraph

00:04:54.723 --> 00:04:57.710
ई-सिगारेट्सचं तंत्रज्ञान अगदी सोपं आहे.

00:04:58.388 --> 00:05:04.266
इ-द्रव ठेवण्यासाठी एक जागा, 
पॉड किंवा प्लग.

00:05:04.290 --> 00:05:08.823
तार तापवण्यासाठी एक बॅटरी. 
तापलेल्या तारेमुळे इ-द्रवाची वाफ होते.

00:05:08.847 --> 00:05:10.341
आणि एक माऊथपीस.

00:05:10.365 --> 00:05:12.936
यातून ती ओढली जाते.

00:05:13.624 --> 00:05:19.654
२०१७ मध्ये अशी ४६६ साधनं उपलब्ध होती.

00:05:20.594 --> 00:05:25.173
त्यांचे विविध प्रकार आहेत. 
सिगारेट्स सारखी सिगालाईक्स,

00:05:25.197 --> 00:05:28.868
पेन्स,

00:05:28.892 --> 00:05:32.820
बदललेल्या स्वरूपातली मॉड्स.

00:05:32.844 --> 00:05:35.300
ही सिगारेटसारखी दिसत नाहीत.

00:05:35.324 --> 00:05:38.462
त्यांचे अनेक आकार, प्रकार आहेत.

00:05:38.486 --> 00:05:41.790
त्यांना विविध जोडण्या असतात,
आणि ती अनेक प्रकारे बदलली जाऊ शकतात.

00:05:41.814 --> 00:05:43.904
क्लाउड चेसिंग साठी ती फार प्रसिद्ध आहेत.

NOTE Paragraph

00:05:44.772 --> 00:05:47.157
सध्या नवीन उपलब्ध झालेली साधनं


00:05:47.181 --> 00:05:48.715
म्हणजे पॉड्स.

00:05:48.739 --> 00:05:51.126
यांत इ-द्रव पॉड मध्ये ठेवतात.

00:05:51.713 --> 00:05:54.015
टीनएजर्स मध्ये ही अत्यंत लोकप्रिय आहेत.

00:05:54.039 --> 00:05:56.389
ज्यूल हे यापैकी एक उदाहरण.

00:05:56.413 --> 00:05:59.016
ही USB Device सारखी दिसतात.

00:05:59.040 --> 00:06:02.362
आणि तशीच चार्ज करता येतात.

00:06:03.142 --> 00:06:05.809
अनेक टीनएजर्सना ही इ-सिगारेट वाटत नाही.


00:06:05.833 --> 00:06:10.042
त्यामुळे व्हेपिंग ऐवजी 
ज्यूलिंग असा शब्द प्रचलित झाला आहे.

00:06:10.897 --> 00:06:14.985
ज्यूल लपवणं इतकं सोपं आहे, आणि 
त्यातून इतकी कमी वाफ निर्माण होते,

00:06:15.009 --> 00:06:17.171
की मुलं वर्गातही ती वापरतात.

00:06:17.195 --> 00:06:20.874
शार्पी पेन, कपडे, पुस्तकं

00:06:20.898 --> 00:06:22.048
अशा वस्तूंमध्ये दडवतात.

NOTE Paragraph

00:06:22.452 --> 00:06:25.473
अनेक टीनएजर्सना वाटतं,
ही पाण्याची वाफ आहे,.

00:06:25.497 --> 00:06:27.303
त्यापासून काही धोका नाही.

00:06:27.327 --> 00:06:29.698
पण हे साफ खोटं आहे.

00:06:30.285 --> 00:06:32.479
मुळात ती वाफ नसतेच.

00:06:32.503 --> 00:06:33.746
ते एरोसोल असतं.

00:06:33.770 --> 00:06:36.525
दोघांत पुष्कळ फरक आहे.

00:06:37.237 --> 00:06:41.995
एरोसोलमध्ये अनेक सूक्ष्म द्रव आणि वायु 
कण तरंगत असतात.

00:06:42.019 --> 00:06:44.650
इ-द्रवात जे काही असेल, 
त्यापासून ते तयार होतात.

00:06:45.338 --> 00:06:48.670
प्रोपिलिन ग्लायकॉल, ग्लिसरीन

00:06:48.694 --> 00:06:50.382
हे द्रावक त्यात असू शकतात.

00:06:50.883 --> 00:06:53.990
हे द्रावक तोंडाद्वारे खाण्यासाठी

00:06:54.014 --> 00:06:56.828
सुरक्षित आहेत.

00:06:56.852 --> 00:07:01.678
पण दीर्घकाळ झुरके ओढण्याबद्दल 
फारशी माहिती उपलब्ध नाही.

00:07:02.918 --> 00:07:04.922
इ-द्रवात काही वेळा अल्कोहोल असू शकतं, 


00:07:04.946 --> 00:07:06.689
तेही मोठ्या प्रमाणात.

00:07:06.713 --> 00:07:10.552
श्वासावाटे घेतलेलं अल्कोहोल 
मेंदूला घातक असतं.

NOTE Paragraph

00:07:11.957 --> 00:07:16.178
इ-द्रवात १५,००० प्रकारचे सुवास असतात 
असं मी म्हणाले, त्याची उदाहरणं पहा.

00:07:16.202 --> 00:07:17.614
काही नावं आकर्षक,

00:07:18.440 --> 00:07:23.115
माहितीतली आहेत.
स्किटल्स, फ्रूट लूप्स.

00:07:23.139 --> 00:07:27.585
काही नावं नवलाईची आहेत. 
ड्रॅगन्स मिल्क, टायगर्स ब्लड.

00:07:27.609 --> 00:07:29.107
युनिकॉर्न प्यूक.

00:07:29.522 --> 00:07:34.010
यात धातूंचे अंश असू शकतात.

00:07:34.034 --> 00:07:36.085
क्रोमियम, कॅडमियम, शिसे.

00:07:36.521 --> 00:07:39.887
इ-द्रव तापवण्याच्या तारेत हे धातू असतात.

00:07:39.911 --> 00:07:43.445
हे धातू आपल्या शरीरातल्या 
अतिमहत्त्वाच्या अवयवांसाठी घातक असतात.

00:07:43.973 --> 00:07:46.589
तर, मी पुन्हा एकदा स्पष्ट सांगते.

00:07:46.613 --> 00:07:49.666
यात पाण्याची वाफ नसते.

NOTE Paragraph

00:07:52.009 --> 00:07:55.427
इ-सिगारेट्सद्वारे टीनएजर्सच्या मेंदूचा 
निकोटिनशी संपर्क येतो.

00:07:55.451 --> 00:07:56.889
हेदेखील काळजीचं कारण आहे.

00:07:57.833 --> 00:08:00.971
अत्यंत कमी प्रमाणातलं निकोटिनसुद्धा
त्यांच्या मेंदूवर परिणाम करून

00:08:00.995 --> 00:08:02.698
त्यांना व्यसन लावू शकतं.

00:08:03.174 --> 00:08:05.891
आपल्याला ठाऊक आहे, की
९०% व्यसनी लोक

00:08:05.915 --> 00:08:10.637
धूम्रपानाची सुरुवात 
वयाच्या १८व्या वर्षाआधी करतात.

00:08:11.256 --> 00:08:15.547
लवकर जडलेलं व्यसन जास्त पक्कं असतं. 
ते सोडणं जास्त कठीण असतं.

00:08:16.269 --> 00:08:20.274
एका माजी FDA कमिशनरनी म्हटलंच आहे, 


00:08:20.298 --> 00:08:23.166
धूम्रपान हा एक बालरोग आहे.

NOTE Paragraph

00:08:24.435 --> 00:08:27.531
इ-सिगारेट्समधलं निकोटिनचं प्रमाण मोठं आहे.

00:08:28.043 --> 00:08:30.514
यापैकी अनेक साधनांमध्ये

00:08:30.538 --> 00:08:32.383
सिगारेटच्या एका पॅकइतकं निकोटिन असतं.

00:08:33.165 --> 00:08:36.894
हल्लीच्या पॉड्समधला निकोटिनचा क्षार

00:08:36.918 --> 00:08:39.873
वापरायला जास्त सोपा आणि
चवीला जास्त चांगला असतो.

00:08:39.897 --> 00:08:43.174
त्याचं मेंदूतलं प्रमाण झट्कन वाढतं.

00:08:44.487 --> 00:08:48.294
इ-सिगारेट्स नियमित वापरणाऱ्या टीनएजर्सनी,
त्या उपलब्ध नसतील तेव्हा

00:08:48.318 --> 00:08:51.120
आपल्याला तल्लफ येते असं नमूद केलं आहे.

00:08:51.144 --> 00:08:53.829
व्यसन जडल्याची ही लक्षणं आहेत.

NOTE Paragraph

00:08:55.087 --> 00:08:59.935
इ-सिगारेट्सचं व्यसन तर जडतंच,

00:08:59.959 --> 00:09:02.927
शिवाय शरीरातल्या अनेक अवयवांवर 
त्यांचा विपरीत परिणाम होतो.

00:09:03.340 --> 00:09:05.832
कोणतंही निकोटिन
Nicotinic Acetylcholine Receptor

00:09:05.856 --> 00:09:09.909
नावाच्या अभिग्राहकांशी जोडलं जातं.

00:09:09.933 --> 00:09:13.756
हे अभिग्राहक शरीरातल्या सर्व अवयवांमध्ये

00:09:13.780 --> 00:09:15.063
महत्त्वाचं कार्य करतात.

00:09:15.415 --> 00:09:19.547
निकोटिनच्या सततच्या संसर्गामुळे

00:09:20.016 --> 00:09:21.764
ही यंत्रणा बिघडते.
उदाहरणार्थ,

00:09:21.788 --> 00:09:25.653
रक्तवाहिन्यांची लवचिकता कमी होते.

00:09:25.677 --> 00:09:29.983
तणावाच्या परिस्थितीत हृदय 
योग्य प्रतिसाद देऊ शकत नाही.

00:09:31.221 --> 00:09:34.938
व्यसनाबरोबरच हे विपरीत परिणामही

00:09:34.962 --> 00:09:37.105
टीनएजर्सच्या मेंदूला घातक असतात.

00:09:37.605 --> 00:09:42.207
प्राण्यांवरच्या संशोधनानुसार निकोटिन हे 
चेतासंस्थेसाठी विषारी मानलं जातं.

00:09:42.231 --> 00:09:45.471
त्यामुळे शिकण्याची क्षमता, स्मरणशक्ती आणि 
एकाग्रता कमी होते,

00:09:45.495 --> 00:09:47.927
आणि चंचलतेची लक्षणं वाढतात.

NOTE Paragraph

00:09:47.951 --> 00:09:50.852
तंबाखू वापरणाऱ्यांना
दारू व चरस यांचंही व्यसन जडतं.

00:09:50.876 --> 00:09:52.396
तरुणपणी किंवा प्रौढपणी त्यांना

00:09:52.420 --> 00:09:57.179
नैराश्य किंवा चिंताविकार जडतो.

00:09:58.648 --> 00:10:02.912
म्हणजेच इ-सिगारेट्स मधलं निकोटिन

00:10:02.936 --> 00:10:06.416
त्यांना या इतर व्यसनांच्या 
आणि विकारांच्या मार्गावर धाडतं.

00:10:07.210 --> 00:10:11.611
प्राण्यांमध्ये निकोटिनमुळे 
जनुकीय बदल होतात.

00:10:11.635 --> 00:10:14.043
ते आनुवंशिक रीतीने 
पुढच्या पिढीतही संक्रमित होतात.

00:10:14.067 --> 00:10:16.667
उदाहरणार्थ, अस्थमा या विकाराशी 
संबंधित जनुके.

00:10:17.385 --> 00:10:21.011
म्हणजेच, निकोटिन वापरणारे टीनएजर्स
केवळ स्वतःलाच नव्हे,

00:10:21.035 --> 00:10:23.800
तर त्यांच्या पुढच्या पिढयांनासुद्धा 
अपाय करतात.

NOTE Paragraph

00:10:25.141 --> 00:10:27.747
इ-सिगारेट्स अस्तित्वात आल्यामुळे

00:10:27.771 --> 00:10:31.721
एका अख्ख्या तरुण पिढीला 
निकोटिनचं व्यसन लागलं आहे.

00:10:32.861 --> 00:10:36.255
ही साधनं सहज उपलब्ध झाल्यामुळे

00:10:36.279 --> 00:10:40.133
चरस वगैरे इतर अमली पदार्थ 
वापरून पाहण्याचं प्रमाणही वाढलं असेल.

00:10:41.308 --> 00:10:45.917
धुम्रपानाचं व्यसन सोडवण्यासाठी
शुद्ध स्वरूपातलं निकोटिन वापरण्याचा

00:10:45.941 --> 00:10:49.341
उद्देश बाळगणं योग्य आहे.
पण या साधनांमुळे

00:10:49.365 --> 00:10:53.226
व्यसन सुटायला खरीच मदत होते का,
ते अजून कळलेलं नाही.

00:10:53.250 --> 00:10:56.959
तसेच त्यांच्या दीर्घकाळ वापराचे परिणामही 
अजून कळलेले नाहीत.

00:10:58.190 --> 00:11:03.132
ठाऊक आहे ते इतकंच, की पुष्कळ तरुण मुलं 
ही साधनं वापरताहेत.

00:11:03.489 --> 00:11:07.493
हे प्रमाण इतकं प्रचंड आहे, की 
अमेरिकेचे FDA कमिशनर म्हणतात,

00:11:07.517 --> 00:11:09.934
"इ-सिगारेट्सची साथ पसरली आहे."

00:11:11.280 --> 00:11:15.527
धूम्रपानाचा भयंकर सामाजिक प्रश्न 
सोडवताना आपण

00:11:15.551 --> 00:11:17.720
दुसरा एक महाभयंकर प्रश्न 
निर्माण केला आहे.

00:11:18.759 --> 00:11:22.359
पूर्वी धूम्रपानाविषयी अज्ञान होतं.

00:11:22.383 --> 00:11:26.331
त्यामुळे ते साथीसारखं पसरलं 
आणि अनेक विकार निर्माण झाले.

00:11:26.764 --> 00:11:29.980
आता इ-सिगारेट्सच्या बाबतीत 
तीच चूक पुन्हा व्हायला नको.

00:11:31.092 --> 00:11:34.452
म्हणून ताबडतोब पावलं उचलली पाहिजेत.

00:11:34.476 --> 00:11:39.202
मुलांच्या हातात ही साधनं पडू नयेत 
असे निर्बंध घातले गेले पाहिजेत.

00:11:40.405 --> 00:11:45.886
धूम्रपान सोडण्यासाठी १५,००० सुवास लागतात? 
तेही मुलांना आवडतील असे?

00:11:46.736 --> 00:11:49.670
त्यासाठी इतक्या प्रकारची साधनं लागतात?

00:11:50.458 --> 00:11:54.249
सहज लपवता येणारी, वापरायला सोपी
अशी साधनं उपलब्ध असणं

00:11:54.273 --> 00:11:55.973
हे चांगलं आहे का?

NOTE Paragraph

00:11:57.292 --> 00:12:01.902
लवकरच FDA असे निर्बंध घालणार आहे.

00:12:01.926 --> 00:12:05.851
इ-द्रव वापरणारी साधनं

00:12:05.875 --> 00:12:09.420
दुकानांतून सर्रास विकणं,

00:12:09.444 --> 00:12:11.370
किंवा ती आंतरजालावरून अल्पवयीनांना विकणं

00:12:11.394 --> 00:12:14.085
याबद्दल कडक निर्बंध लागू होणार आहेत.

00:12:14.951 --> 00:12:19.416
तरुण पिढीतलं हे व्यसन रोखायला 
इतकं पुरेसं आहे का?

00:12:20.411 --> 00:12:23.343
अशा महत्त्वाच्या प्रश्नांची 
उत्तरं शोधायला हवीत.

NOTE Paragraph

00:12:24.684 --> 00:12:28.398
जनजागृतीची जोरदार मोहीम 
ताबडतोब सुरु करायला हवी.

00:12:28.946 --> 00:12:31.263
तरुण पिढीला आणि पालकांना
समजलं पाहिजे, की

00:12:31.287 --> 00:12:34.976
विषारी घटकांचं प्रमाण 
सिगारेट्सपेक्षा कमी असलं, तरी

00:12:35.000 --> 00:12:36.763
इ-सिगारेट्स पूर्णपणे निर्धोक नाहीत.

00:12:37.773 --> 00:12:41.384
या साधनांतून निर्माण झालेली रसायनं

00:12:41.408 --> 00:12:44.152
शरीरावर घातक परिणाम घडवून, 
त्याद्वारे भविष्यकाळात

00:12:44.176 --> 00:12:47.823
अज्ञात आरोग्यविषयक समस्यांना
बळी पडण्याची शक्यता वाढवतात.

NOTE Paragraph

00:12:49.526 --> 00:12:50.922
मागे मी जेव्हा म्हटलं, की

00:12:50.946 --> 00:12:54.126
इ -सिगारेट्स या स्मार्टफोन पिढीसाठीच 
बनवल्या गेल्या आहेत,

00:12:54.150 --> 00:12:55.300
ती काही थट्टा नव्हती.

00:12:55.911 --> 00:12:58.802
या तंत्रज्ञान युगात

00:12:58.826 --> 00:13:02.950
एखादं नवीन साधन, नवीन तंत्रज्ञान
लोकांचं लक्ष वेधून घेतं. का?

00:13:02.974 --> 00:13:06.531
तर केवळ ते नवं आहे, म्हणून.

00:13:07.414 --> 00:13:11.064
पुढल्या काही वर्षांत, किंवा 
आपल्या उर्वरित आयुष्यात,

00:13:11.088 --> 00:13:14.122
नवं तंत्रज्ञान बाजारात येण्याचं प्रमाण 
वाढत जाणार आहे.

00:13:14.146 --> 00:13:16.722
कदाचित त्यातल्या धोक्यांची सूचना 
ठळकपणे मिळणार नाही.

00:13:16.746 --> 00:13:19.306
कारण ते दिसायला तितकं घातक नसेल, किंवा

00:13:19.330 --> 00:13:21.275
आरोग्याशी त्याचा प्रत्यक्ष संबंध नसेल.

00:13:21.938 --> 00:13:23.909
उदाहरणार्थ, नव्या साधनांमुळे

00:13:23.933 --> 00:13:27.308
दीर्घकाळ झोपेशिवाय राहणं,

00:13:27.332 --> 00:13:28.619
वजन घटवणं

00:13:28.643 --> 00:13:30.194
--हे माझं वैयक्तिक ध्येय--

00:13:30.218 --> 00:13:32.484
अशी ध्येयं साध्य करता येतील.

00:13:32.508 --> 00:13:35.694
ही ध्येयं ग्राहकांना आकर्षक वाटतील.

00:13:36.832 --> 00:13:42.039
पण यातली अनेक साधनं आरोग्याला 
हानिकारक असतील.

NOTE Paragraph

00:13:42.904 --> 00:13:46.779
आपलं आणि आपल्या मुलांचं आरोग्य 
सुरक्षित राखायचं असेल, तर

00:13:46.803 --> 00:13:48.949
नवीन तंत्रज्ञान कौतुकाने वापरण्याची 
आपली सवय

00:13:48.973 --> 00:13:52.516
आपल्याला मोडावी लागेल.

00:13:52.540 --> 00:13:56.740
त्याऐवजी त्याच्याकडे 
वैद्यकशास्त्राच्या चिकित्सक दृष्टीने

00:13:56.764 --> 00:13:58.594
पाहावं लागेल.

00:13:59.331 --> 00:14:01.013
कारण..

00:14:01.037 --> 00:14:05.438
आपलं, आपल्या मुलांचं, आणि आपल्या 
पुढल्या पिढ्यांचं आरोग्य फार मौल्यवान आहे.

00:14:05.462 --> 00:14:09.474
ते आपण धुरामधून किंवा एरोसोलमधून 


00:14:09.498 --> 00:14:11.029
उडून जाऊ देता कामा नये.

NOTE Paragraph

00:14:11.363 --> 00:14:12.513
धन्यवाद.

NOTE Paragraph

00:14:12.537 --> 00:14:15.167
(टाळ्या)