1
00:00:00,000 --> 00:00:02,769
पालकत्व सोपं होत जातं ना?

2
00:00:03,307 --> 00:00:06,270
नुकतेच पालक झालेले लोक विचारतात.

3
00:00:06,294 --> 00:00:08,981
मुलांच्या काळजीला ते अजून 
सरावलेले नसतात.

4
00:00:09,435 --> 00:00:10,954
मी त्यांना सांगते, की

5
00:00:11,582 --> 00:00:13,152
ते सोपं होत नाही, बदलत जातं.

6
00:00:13,176 --> 00:00:16,285
मुलांबद्दल काळजी कायम वाटतच राहते.

7
00:00:17,275 --> 00:00:20,089
मला आठवतं, माझ्या मुलाला 
लहानपणी अस्थमा होता,

8
00:00:20,113 --> 00:00:21,868
तेव्हा मी रात्रभर अर्धवट जागी राहून

9
00:00:21,892 --> 00:00:24,474
त्याचा श्वास ऐकत असायचे.
मग तो टीनएजर झाला, तेव्हा

10
00:00:24,498 --> 00:00:25,895
रात्री दार उघडल्याचा
आवाज येऊन

11
00:00:25,919 --> 00:00:28,071
तो सुखरूप घरी आला,

12
00:00:28,095 --> 00:00:29,896
हे समजेपर्यंत जागी असायचे.

13
00:00:31,037 --> 00:00:33,454
पालकत्व आलं, की मुलांची काळजी आलीच.

14
00:00:34,318 --> 00:00:37,662
यापैकी पुष्कळशी काळजी 
साध्या गोष्टींबद्दल असते.

15
00:00:37,686 --> 00:00:41,469
मुलं काय खाताहेत, कुठे गेली आहेत, 
कोणाबरोबर गेली आहेत, वगैरे.

16
00:00:41,493 --> 00:00:45,345
पण आजकालच्या नव्या पद्धती आणि 
फॅड्सकडेही आपल्याला लक्ष द्यायला हवं.

17
00:00:46,470 --> 00:00:50,748
सध्या एक नवी क्रेझ आली आहे. 
ती आरोग्याला अपायकारक असेल,

18
00:00:50,772 --> 00:00:52,859
याची जाणीव अजून आपल्याला झालेली नाही.

19
00:00:52,883 --> 00:00:56,002
सध्या प्रसिद्ध असणारी ती गोष्ट 
म्हणजे व्हेपिंग.

20
00:00:56,026 --> 00:00:58,127
म्हणजे इ-सिगारेट्स द्वारे इ-द्रवाची वाफ

21
00:00:58,151 --> 00:01:01,519
करून ते गोड एरोसोल हुंगणे.

22
00:01:02,835 --> 00:01:05,634
इ-सिगारेट्स, किंवा व्हेप्स आजकाल

23
00:01:05,658 --> 00:01:07,866
चॉकलेटसारख्या भराभर विकल्या जाताहेत.

24
00:01:08,375 --> 00:01:11,082
या वर्षी जगभरात इ-सिगारेट्सच्या विक्रीतून

25
00:01:11,106 --> 00:01:14,276
२६ अब्ज डॉलर्सचा नफा अपेक्षित आहे.

26
00:01:14,639 --> 00:01:16,232
पुढच्या सहा वर्षांत

27
00:01:16,256 --> 00:01:18,255
हा आकडा दुप्पट होणार आहे.

28
00:01:19,681 --> 00:01:23,067
व्हेपिंगच्या दुष्परिणामांविषयी 
काळजी व्यक्त केली जाते.

29
00:01:23,091 --> 00:01:25,914
पण दुर्दैवाने त्यावर फारसे उपाय नाहीत.

30
00:01:26,625 --> 00:01:30,836
इ-सिगारेट्स कोण वापरतं, हे पाहिल्यास 
या प्रश्नाचं गांभीर्य लक्षात येईल.

31
00:01:31,558 --> 00:01:34,007
इ-सिगारेट्सचा वापर, निदान अमेरिकेत तरी,

32
00:01:34,031 --> 00:01:37,703
तरुण मुलांमध्ये पुष्कळ वाढला आहे.

33
00:01:37,727 --> 00:01:38,943
आपली मुलं. म्हणजे

34
00:01:38,967 --> 00:01:40,883
आपल्या समाजाचा सर्वात दुर्बल घटक.

35
00:01:41,750 --> 00:01:46,376
२०१२ ते २०१५ या काळात

36
00:01:46,400 --> 00:01:48,565
हा वापर ९०० टक्क्यांनी वाढला.

37
00:01:49,415 --> 00:01:51,546
अगदी अलिकडच्या अंदाजानुसार,
अमेरिकेतल्या

38
00:01:51,570 --> 00:01:56,063
माध्यमिक शाळांतल्या 
सुमारे ३.६ दशलक्ष मुलांनी

39
00:01:56,087 --> 00:01:58,318
इ-सिगारेट वापरली आहे.

40
00:01:59,635 --> 00:02:02,486
धूम्रपानाचं व्यसन सोडवण्यासाठी
शुद्ध स्वरूपातलं निकोटिन

41
00:02:02,510 --> 00:02:04,728
उपलब्ध करून द्यावं, म्हणून

42
00:02:04,752 --> 00:02:06,669
इ-सिगारेट्सची निर्मिती झाली.

43
00:02:07,520 --> 00:02:11,421
अमेरिकेत, हे तंबाखूयुक्त उत्पादन
अन्न व औषध प्रशासनाच्या (FDA)

44
00:02:11,445 --> 00:02:13,163
अखत्यारीत येतं.

45
00:02:13,187 --> 00:02:16,570
पण ही साधनं

46
00:02:16,594 --> 00:02:18,948
जितकी भराभर विकली जाताहेत, तितक्या वेगाने

47
00:02:18,972 --> 00:02:23,373
त्यामागचं शास्त्र आणि कायदे

48
00:02:23,397 --> 00:02:24,606
विकसित झालेले नाहीत.

49
00:02:25,586 --> 00:02:28,927
सध्याच्या कायद्यानुसार ही साधनं

50
00:02:28,951 --> 00:02:31,645
१८ वर्षांखालील व्यक्तीला
विकण्यास मनाई आहे.

51
00:02:31,669 --> 00:02:34,553
पण कायद्याला न जुमानता लहान वयातच

52
00:02:34,577 --> 00:02:37,816
या साधनांचा वापर वाढतोच आहे.

53
00:02:39,052 --> 00:02:42,174
मी जेव्हा पहिल्यांदा इ-सिगारेट पाहिली,
तेव्हा ताबडतोब

54
00:02:42,198 --> 00:02:44,763
माझ्या लक्षात आलं, की लहानगे 
हिच्या प्रेमात पडणार.

55
00:02:45,335 --> 00:02:48,154
ही म्हणजे तंत्रज्ञानाची कांडी.

56
00:02:48,178 --> 00:02:51,245
स्मार्टफोन पिढीसाठी अत्यंत अनुरूप.

57
00:02:51,269 --> 00:02:57,391
छोटीशी, री चार्ज करता येणारी. 
वापरायला, बदल करायला सोपी, सुवासिक.

58
00:02:57,415 --> 00:03:01,190
काही तर स्मार्टफोनद्वारे जोडल्या जातात,
आणि किती व्हेपिंग केलं, ते दाखवतात.

59
00:03:01,214 --> 00:03:04,458
मलाही त्यांची भुरळ पडली होती.

60
00:03:05,429 --> 00:03:09,978
मी तरुणांमधल्या व्यसनांबद्दल बराच काळ 
संशोधन केलं असल्यामुळे

61
00:03:10,002 --> 00:03:15,389
माझ्या लक्षात आलं, की ई धुम्रपान हे 
कुमारवयाच्या मानसिकतेत नेमकं बसतं.

62
00:03:16,622 --> 00:03:20,208
या वयात मुलं आवेगासरशी कृती करतात.
त्यांना नव्या गोष्टी करून पहायला आवडतं.

63
00:03:20,589 --> 00:03:24,434
त्यांना स्वातंत्र्याची तहान असते, 
स्वतः काहीतरी निर्माण करावंसं वाटत असतं.

64
00:03:25,086 --> 00:03:27,666
इ-सिगारेट्समुळे या दोन्ही गरजा भागतात.

65
00:03:27,690 --> 00:03:31,490
व्हेपिंगमध्ये नवनिर्मिती करता येते,

66
00:03:31,514 --> 00:03:32,950
तीही आपल्या आवडीनुसार.

67
00:03:33,624 --> 00:03:38,522
१५,००० निरनिराळे सुवास आणि 
निकोटिनच्या वेगवेगळ्या प्रमाणांमधून

68
00:03:38,546 --> 00:03:40,799
त्यांना हवं ते निवडता येतं.

69
00:03:40,823 --> 00:03:45,384
स्वतःच्या आवडीप्रमाणे मिश्रण बनवता येतं.

70
00:03:46,280 --> 00:03:49,856
या साधनाचं तापमान, विद्युतभार,

71
00:03:49,880 --> 00:03:52,843
झुरक्याचं आकारमान आणि त्यातले घटक बदलून,

72
00:03:52,867 --> 00:03:55,140
किती वाफ निर्माण होईल, ते ठरवता येतं.

73
00:03:56,410 --> 00:03:59,284
ही साधनं वापरून धूम्रपानाचे धुराचे 
ढग पकडत राहणे खेळता येतं.

74
00:04:00,317 --> 00:04:03,145
त्याला व्हेप ट्रिक्स असंही म्हणतात.

75
00:04:03,169 --> 00:04:04,455
किंवा स्मोक ट्रिक्स.

76
00:04:04,479 --> 00:04:08,599
यात धुरांचे मोठे ढग बनवतात, आणि 
त्यांना चित्रविचित्र आकार आणि नावं देतात.

77
00:04:08,623 --> 00:04:11,438
वर्तुळं, ड्रॅगन्स, भुतं..

78
00:04:11,462 --> 00:04:14,804
त्यांच्या स्पर्धा होतात,

79
00:04:14,828 --> 00:04:18,451
बक्षिसंही दिली जातात.

80
00:04:19,884 --> 00:04:23,665
सरळ घशात किती निकोटिन पोहोचतं, 
त्याचं प्रमाण बदलता येतं.

81
00:04:23,689 --> 00:04:27,150
त्यासाठी द्रवाचं तापमान वाढवतात किंवा 


82
00:04:27,174 --> 00:04:30,216
ते तापलेल्या तारेवर सोडतात.

83
00:04:31,423 --> 00:04:34,282
ही साधनं चरस व्हेपिंग साठी 
सुद्धा वापरतात.

84
00:04:34,941 --> 00:04:37,308
यात कमी तपमान वापरल्यामुळे

85
00:04:37,332 --> 00:04:40,353
चरस जळत नाही.

86
00:04:40,377 --> 00:04:42,182
त्यामुळे गुपचूप ओढता येतो.

87
00:04:42,206 --> 00:04:44,797
त्याचा वास येत नाही.

88
00:04:45,577 --> 00:04:48,804
त्यामुळे स्वतःला हवं तसं 
व्हेपिंग करता येतं.

89
00:04:48,828 --> 00:04:53,013
याच कारणामुळे तरुणांना ते इतकं आवडतं.

90
00:04:54,723 --> 00:04:57,710
ई-सिगारेट्सचं तंत्रज्ञान अगदी सोपं आहे.

91
00:04:58,388 --> 00:05:04,266
इ-द्रव ठेवण्यासाठी एक जागा, 
पॉड किंवा प्लग.

92
00:05:04,290 --> 00:05:08,823
तार तापवण्यासाठी एक बॅटरी. 
तापलेल्या तारेमुळे इ-द्रवाची वाफ होते.

93
00:05:08,847 --> 00:05:10,341
आणि एक माऊथपीस.

94
00:05:10,365 --> 00:05:12,936
यातून ती ओढली जाते.

95
00:05:13,624 --> 00:05:19,654
२०१७ मध्ये अशी ४६६ साधनं उपलब्ध होती.

96
00:05:20,594 --> 00:05:25,173
त्यांचे विविध प्रकार आहेत. 
सिगारेट्स सारखी सिगालाईक्स,

97
00:05:25,197 --> 00:05:28,868
पेन्स,

98
00:05:28,892 --> 00:05:32,820
बदललेल्या स्वरूपातली मॉड्स.

99
00:05:32,844 --> 00:05:35,300
ही सिगारेटसारखी दिसत नाहीत.

100
00:05:35,324 --> 00:05:38,462
त्यांचे अनेक आकार, प्रकार आहेत.

101
00:05:38,486 --> 00:05:41,790
त्यांना विविध जोडण्या असतात,
आणि ती अनेक प्रकारे बदलली जाऊ शकतात.

102
00:05:41,814 --> 00:05:43,904
क्लाउड चेसिंग साठी ती फार प्रसिद्ध आहेत.

103
00:05:44,772 --> 00:05:47,157
सध्या नवीन उपलब्ध झालेली साधनं


104
00:05:47,181 --> 00:05:48,715
म्हणजे पॉड्स.

105
00:05:48,739 --> 00:05:51,126
यांत इ-द्रव पॉड मध्ये ठेवतात.

106
00:05:51,713 --> 00:05:54,015
टीनएजर्स मध्ये ही अत्यंत लोकप्रिय आहेत.

107
00:05:54,039 --> 00:05:56,389
ज्यूल हे यापैकी एक उदाहरण.

108
00:05:56,413 --> 00:05:59,016
ही USB Device सारखी दिसतात.

109
00:05:59,040 --> 00:06:02,362
आणि तशीच चार्ज करता येतात.

110
00:06:03,142 --> 00:06:05,809
अनेक टीनएजर्सना ही इ-सिगारेट वाटत नाही.


111
00:06:05,833 --> 00:06:10,042
त्यामुळे व्हेपिंग ऐवजी 
ज्यूलिंग असा शब्द प्रचलित झाला आहे.

112
00:06:10,897 --> 00:06:14,985
ज्यूल लपवणं इतकं सोपं आहे, आणि 
त्यातून इतकी कमी वाफ निर्माण होते,

113
00:06:15,009 --> 00:06:17,171
की मुलं वर्गातही ती वापरतात.

114
00:06:17,195 --> 00:06:20,874
शार्पी पेन, कपडे, पुस्तकं

115
00:06:20,898 --> 00:06:22,048
अशा वस्तूंमध्ये दडवतात.

116
00:06:22,452 --> 00:06:25,473
अनेक टीनएजर्सना वाटतं,
ही पाण्याची वाफ आहे,.

117
00:06:25,497 --> 00:06:27,303
त्यापासून काही धोका नाही.

118
00:06:27,327 --> 00:06:29,698
पण हे साफ खोटं आहे.

119
00:06:30,285 --> 00:06:32,479
मुळात ती वाफ नसतेच.

120
00:06:32,503 --> 00:06:33,746
ते एरोसोल असतं.

121
00:06:33,770 --> 00:06:36,525
दोघांत पुष्कळ फरक आहे.

122
00:06:37,237 --> 00:06:41,995
एरोसोलमध्ये अनेक सूक्ष्म द्रव आणि वायु 
कण तरंगत असतात.

123
00:06:42,019 --> 00:06:44,650
इ-द्रवात जे काही असेल, 
त्यापासून ते तयार होतात.

124
00:06:45,338 --> 00:06:48,670
प्रोपिलिन ग्लायकॉल, ग्लिसरीन

125
00:06:48,694 --> 00:06:50,382
हे द्रावक त्यात असू शकतात.

126
00:06:50,883 --> 00:06:53,990
हे द्रावक तोंडाद्वारे खाण्यासाठी

127
00:06:54,014 --> 00:06:56,828
सुरक्षित आहेत.

128
00:06:56,852 --> 00:07:01,678
पण दीर्घकाळ झुरके ओढण्याबद्दल 
फारशी माहिती उपलब्ध नाही.

129
00:07:02,918 --> 00:07:04,922
इ-द्रवात काही वेळा अल्कोहोल असू शकतं, 


130
00:07:04,946 --> 00:07:06,689
तेही मोठ्या प्रमाणात.

131
00:07:06,713 --> 00:07:10,552
श्वासावाटे घेतलेलं अल्कोहोल 
मेंदूला घातक असतं.

132
00:07:11,957 --> 00:07:16,178
इ-द्रवात १५,००० प्रकारचे सुवास असतात 
असं मी म्हणाले, त्याची उदाहरणं पहा.

133
00:07:16,202 --> 00:07:17,614
काही नावं आकर्षक,

134
00:07:18,440 --> 00:07:23,115
माहितीतली आहेत.
स्किटल्स, फ्रूट लूप्स.

135
00:07:23,139 --> 00:07:27,585
काही नावं नवलाईची आहेत. 
ड्रॅगन्स मिल्क, टायगर्स ब्लड.

136
00:07:27,609 --> 00:07:29,107
युनिकॉर्न प्यूक.

137
00:07:29,522 --> 00:07:34,010
यात धातूंचे अंश असू शकतात.

138
00:07:34,034 --> 00:07:36,085
क्रोमियम, कॅडमियम, शिसे.

139
00:07:36,521 --> 00:07:39,887
इ-द्रव तापवण्याच्या तारेत हे धातू असतात.

140
00:07:39,911 --> 00:07:43,445
हे धातू आपल्या शरीरातल्या 
अतिमहत्त्वाच्या अवयवांसाठी घातक असतात.

141
00:07:43,973 --> 00:07:46,589
तर, मी पुन्हा एकदा स्पष्ट सांगते.

142
00:07:46,613 --> 00:07:49,666
यात पाण्याची वाफ नसते.

143
00:07:52,009 --> 00:07:55,427
इ-सिगारेट्सद्वारे टीनएजर्सच्या मेंदूचा 
निकोटिनशी संपर्क येतो.

144
00:07:55,451 --> 00:07:56,889
हेदेखील काळजीचं कारण आहे.

145
00:07:57,833 --> 00:08:00,971
अत्यंत कमी प्रमाणातलं निकोटिनसुद्धा
त्यांच्या मेंदूवर परिणाम करून

146
00:08:00,995 --> 00:08:02,698
त्यांना व्यसन लावू शकतं.

147
00:08:03,174 --> 00:08:05,891
आपल्याला ठाऊक आहे, की
९०% व्यसनी लोक

148
00:08:05,915 --> 00:08:10,637
धूम्रपानाची सुरुवात 
वयाच्या १८व्या वर्षाआधी करतात.

149
00:08:11,256 --> 00:08:15,547
लवकर जडलेलं व्यसन जास्त पक्कं असतं. 
ते सोडणं जास्त कठीण असतं.

150
00:08:16,269 --> 00:08:20,274
एका माजी FDA कमिशनरनी म्हटलंच आहे, 


151
00:08:20,298 --> 00:08:23,166
धूम्रपान हा एक बालरोग आहे.

152
00:08:24,435 --> 00:08:27,531
इ-सिगारेट्समधलं निकोटिनचं प्रमाण मोठं आहे.

153
00:08:28,043 --> 00:08:30,514
यापैकी अनेक साधनांमध्ये

154
00:08:30,538 --> 00:08:32,383
सिगारेटच्या एका पॅकइतकं निकोटिन असतं.

155
00:08:33,165 --> 00:08:36,894
हल्लीच्या पॉड्समधला निकोटिनचा क्षार

156
00:08:36,918 --> 00:08:39,873
वापरायला जास्त सोपा आणि
चवीला जास्त चांगला असतो.

157
00:08:39,897 --> 00:08:43,174
त्याचं मेंदूतलं प्रमाण झट्कन वाढतं.

158
00:08:44,487 --> 00:08:48,294
इ-सिगारेट्स नियमित वापरणाऱ्या टीनएजर्सनी,
त्या उपलब्ध नसतील तेव्हा

159
00:08:48,318 --> 00:08:51,120
आपल्याला तल्लफ येते असं नमूद केलं आहे.

160
00:08:51,144 --> 00:08:53,829
व्यसन जडल्याची ही लक्षणं आहेत.

161
00:08:55,087 --> 00:08:59,935
इ-सिगारेट्सचं व्यसन तर जडतंच,

162
00:08:59,959 --> 00:09:02,927
शिवाय शरीरातल्या अनेक अवयवांवर 
त्यांचा विपरीत परिणाम होतो.

163
00:09:03,340 --> 00:09:05,832
कोणतंही निकोटिन
Nicotinic Acetylcholine Receptor

164
00:09:05,856 --> 00:09:09,909
नावाच्या अभिग्राहकांशी जोडलं जातं.

165
00:09:09,933 --> 00:09:13,756
हे अभिग्राहक शरीरातल्या सर्व अवयवांमध्ये

166
00:09:13,780 --> 00:09:15,063
महत्त्वाचं कार्य करतात.

167
00:09:15,415 --> 00:09:19,547
निकोटिनच्या सततच्या संसर्गामुळे

168
00:09:20,016 --> 00:09:21,764
ही यंत्रणा बिघडते.
उदाहरणार्थ,

169
00:09:21,788 --> 00:09:25,653
रक्तवाहिन्यांची लवचिकता कमी होते.

170
00:09:25,677 --> 00:09:29,983
तणावाच्या परिस्थितीत हृदय 
योग्य प्रतिसाद देऊ शकत नाही.

171
00:09:31,221 --> 00:09:34,938
व्यसनाबरोबरच हे विपरीत परिणामही

172
00:09:34,962 --> 00:09:37,105
टीनएजर्सच्या मेंदूला घातक असतात.

173
00:09:37,605 --> 00:09:42,207
प्राण्यांवरच्या संशोधनानुसार निकोटिन हे 
चेतासंस्थेसाठी विषारी मानलं जातं.

174
00:09:42,231 --> 00:09:45,471
त्यामुळे शिकण्याची क्षमता, स्मरणशक्ती आणि 
एकाग्रता कमी होते,

175
00:09:45,495 --> 00:09:47,927
आणि चंचलतेची लक्षणं वाढतात.

176
00:09:47,951 --> 00:09:50,852
तंबाखू वापरणाऱ्यांना
दारू व चरस यांचंही व्यसन जडतं.

177
00:09:50,876 --> 00:09:52,396
तरुणपणी किंवा प्रौढपणी त्यांना

178
00:09:52,420 --> 00:09:57,179
नैराश्य किंवा चिंताविकार जडतो.

179
00:09:58,648 --> 00:10:02,912
म्हणजेच इ-सिगारेट्स मधलं निकोटिन

180
00:10:02,936 --> 00:10:06,416
त्यांना या इतर व्यसनांच्या 
आणि विकारांच्या मार्गावर धाडतं.

181
00:10:07,210 --> 00:10:11,611
प्राण्यांमध्ये निकोटिनमुळे 
जनुकीय बदल होतात.

182
00:10:11,635 --> 00:10:14,043
ते आनुवंशिक रीतीने 
पुढच्या पिढीतही संक्रमित होतात.

183
00:10:14,067 --> 00:10:16,667
उदाहरणार्थ, अस्थमा या विकाराशी 
संबंधित जनुके.

184
00:10:17,385 --> 00:10:21,011
म्हणजेच, निकोटिन वापरणारे टीनएजर्स
केवळ स्वतःलाच नव्हे,

185
00:10:21,035 --> 00:10:23,800
तर त्यांच्या पुढच्या पिढयांनासुद्धा 
अपाय करतात.

186
00:10:25,141 --> 00:10:27,747
इ-सिगारेट्स अस्तित्वात आल्यामुळे

187
00:10:27,771 --> 00:10:31,721
एका अख्ख्या तरुण पिढीला 
निकोटिनचं व्यसन लागलं आहे.

188
00:10:32,861 --> 00:10:36,255
ही साधनं सहज उपलब्ध झाल्यामुळे

189
00:10:36,279 --> 00:10:40,133
चरस वगैरे इतर अमली पदार्थ 
वापरून पाहण्याचं प्रमाणही वाढलं असेल.

190
00:10:41,308 --> 00:10:45,917
धुम्रपानाचं व्यसन सोडवण्यासाठी
शुद्ध स्वरूपातलं निकोटिन वापरण्याचा

191
00:10:45,941 --> 00:10:49,341
उद्देश बाळगणं योग्य आहे.
पण या साधनांमुळे

192
00:10:49,365 --> 00:10:53,226
व्यसन सुटायला खरीच मदत होते का,
ते अजून कळलेलं नाही.

193
00:10:53,250 --> 00:10:56,959
तसेच त्यांच्या दीर्घकाळ वापराचे परिणामही 
अजून कळलेले नाहीत.

194
00:10:58,190 --> 00:11:03,132
ठाऊक आहे ते इतकंच, की पुष्कळ तरुण मुलं 
ही साधनं वापरताहेत.

195
00:11:03,489 --> 00:11:07,493
हे प्रमाण इतकं प्रचंड आहे, की 
अमेरिकेचे FDA कमिशनर म्हणतात,

196
00:11:07,517 --> 00:11:09,934
"इ-सिगारेट्सची साथ पसरली आहे."

197
00:11:11,280 --> 00:11:15,527
धूम्रपानाचा भयंकर सामाजिक प्रश्न 
सोडवताना आपण

198
00:11:15,551 --> 00:11:17,720
दुसरा एक महाभयंकर प्रश्न 
निर्माण केला आहे.

199
00:11:18,759 --> 00:11:22,359
पूर्वी धूम्रपानाविषयी अज्ञान होतं.

200
00:11:22,383 --> 00:11:26,331
त्यामुळे ते साथीसारखं पसरलं 
आणि अनेक विकार निर्माण झाले.

201
00:11:26,764 --> 00:11:29,980
आता इ-सिगारेट्सच्या बाबतीत 
तीच चूक पुन्हा व्हायला नको.

202
00:11:31,092 --> 00:11:34,452
म्हणून ताबडतोब पावलं उचलली पाहिजेत.

203
00:11:34,476 --> 00:11:39,202
मुलांच्या हातात ही साधनं पडू नयेत 
असे निर्बंध घातले गेले पाहिजेत.

204
00:11:40,405 --> 00:11:45,886
धूम्रपान सोडण्यासाठी १५,००० सुवास लागतात? 
तेही मुलांना आवडतील असे?

205
00:11:46,736 --> 00:11:49,670
त्यासाठी इतक्या प्रकारची साधनं लागतात?

206
00:11:50,458 --> 00:11:54,249
सहज लपवता येणारी, वापरायला सोपी
अशी साधनं उपलब्ध असणं

207
00:11:54,273 --> 00:11:55,973
हे चांगलं आहे का?

208
00:11:57,292 --> 00:12:01,902
लवकरच FDA असे निर्बंध घालणार आहे.

209
00:12:01,926 --> 00:12:05,851
इ-द्रव वापरणारी साधनं

210
00:12:05,875 --> 00:12:09,420
दुकानांतून सर्रास विकणं,

211
00:12:09,444 --> 00:12:11,370
किंवा ती आंतरजालावरून अल्पवयीनांना विकणं

212
00:12:11,394 --> 00:12:14,085
याबद्दल कडक निर्बंध लागू होणार आहेत.

213
00:12:14,951 --> 00:12:19,416
तरुण पिढीतलं हे व्यसन रोखायला 
इतकं पुरेसं आहे का?

214
00:12:20,411 --> 00:12:23,343
अशा महत्त्वाच्या प्रश्नांची 
उत्तरं शोधायला हवीत.

215
00:12:24,684 --> 00:12:28,398
जनजागृतीची जोरदार मोहीम 
ताबडतोब सुरु करायला हवी.

216
00:12:28,946 --> 00:12:31,263
तरुण पिढीला आणि पालकांना
समजलं पाहिजे, की

217
00:12:31,287 --> 00:12:34,976
विषारी घटकांचं प्रमाण 
सिगारेट्सपेक्षा कमी असलं, तरी

218
00:12:35,000 --> 00:12:36,763
इ-सिगारेट्स पूर्णपणे निर्धोक नाहीत.

219
00:12:37,773 --> 00:12:41,384
या साधनांतून निर्माण झालेली रसायनं

220
00:12:41,408 --> 00:12:44,152
शरीरावर घातक परिणाम घडवून, 
त्याद्वारे भविष्यकाळात

221
00:12:44,176 --> 00:12:47,823
अज्ञात आरोग्यविषयक समस्यांना
बळी पडण्याची शक्यता वाढवतात.

222
00:12:49,526 --> 00:12:50,922
मागे मी जेव्हा म्हटलं, की

223
00:12:50,946 --> 00:12:54,126
इ -सिगारेट्स या स्मार्टफोन पिढीसाठीच 
बनवल्या गेल्या आहेत,

224
00:12:54,150 --> 00:12:55,300
ती काही थट्टा नव्हती.

225
00:12:55,911 --> 00:12:58,802
या तंत्रज्ञान युगात

226
00:12:58,826 --> 00:13:02,950
एखादं नवीन साधन, नवीन तंत्रज्ञान
लोकांचं लक्ष वेधून घेतं. का?

227
00:13:02,974 --> 00:13:06,531
तर केवळ ते नवं आहे, म्हणून.

228
00:13:07,414 --> 00:13:11,064
पुढल्या काही वर्षांत, किंवा 
आपल्या उर्वरित आयुष्यात,

229
00:13:11,088 --> 00:13:14,122
नवं तंत्रज्ञान बाजारात येण्याचं प्रमाण 
वाढत जाणार आहे.

230
00:13:14,146 --> 00:13:16,722
कदाचित त्यातल्या धोक्यांची सूचना 
ठळकपणे मिळणार नाही.

231
00:13:16,746 --> 00:13:19,306
कारण ते दिसायला तितकं घातक नसेल, किंवा

232
00:13:19,330 --> 00:13:21,275
आरोग्याशी त्याचा प्रत्यक्ष संबंध नसेल.

233
00:13:21,938 --> 00:13:23,909
उदाहरणार्थ, नव्या साधनांमुळे

234
00:13:23,933 --> 00:13:27,308
दीर्घकाळ झोपेशिवाय राहणं,

235
00:13:27,332 --> 00:13:28,619
वजन घटवणं

236
00:13:28,643 --> 00:13:30,194
--हे माझं वैयक्तिक ध्येय--

237
00:13:30,218 --> 00:13:32,484
अशी ध्येयं साध्य करता येतील.

238
00:13:32,508 --> 00:13:35,694
ही ध्येयं ग्राहकांना आकर्षक वाटतील.

239
00:13:36,832 --> 00:13:42,039
पण यातली अनेक साधनं आरोग्याला 
हानिकारक असतील.

240
00:13:42,904 --> 00:13:46,779
आपलं आणि आपल्या मुलांचं आरोग्य 
सुरक्षित राखायचं असेल, तर

241
00:13:46,803 --> 00:13:48,949
नवीन तंत्रज्ञान कौतुकाने वापरण्याची 
आपली सवय

242
00:13:48,973 --> 00:13:52,516
आपल्याला मोडावी लागेल.

243
00:13:52,540 --> 00:13:56,740
त्याऐवजी त्याच्याकडे 
वैद्यकशास्त्राच्या चिकित्सक दृष्टीने

244
00:13:56,764 --> 00:13:58,594
पाहावं लागेल.

245
00:13:59,331 --> 00:14:01,013
कारण..

246
00:14:01,037 --> 00:14:05,438
आपलं, आपल्या मुलांचं, आणि आपल्या 
पुढल्या पिढ्यांचं आरोग्य फार मौल्यवान आहे.

247
00:14:05,462 --> 00:14:09,474
ते आपण धुरामधून किंवा एरोसोलमधून 


248
00:14:09,498 --> 00:14:11,029
उडून जाऊ देता कामा नये.

249
00:14:11,363 --> 00:14:12,513
धन्यवाद.

250
00:14:12,537 --> 00:14:15,167
(टाळ्या)