WEBVTT

00:00:00.688 --> 00:00:03.577
Mười lăm năm trước đây, 
có nhiều ý kiến cho rằng

00:00:03.577 --> 00:00:05.627
phần lớn sự phát triển của não bộ

00:00:05.627 --> 00:00:08.606
diễn ra trong những năm đầu 
của cuộc đời.

00:00:08.606 --> 00:00:11.318
Trở lại 15 năm về trước, 
chúng ta không có khả năng

00:00:11.318 --> 00:00:13.939
để khám phá bên trong bộ não 
trên cơ thể sống' .

00:00:13.939 --> 00:00:16.977
và theo dõi sự phát triển của nó
trong suốt cuộc đời.

00:00:16.977 --> 00:00:20.138
Trong khoảng 10 năm trở lại đây, 
do sự tiến bộ

00:00:20.138 --> 00:00:21.943
trong công nghệ ghi hình ảnh não

00:00:21.943 --> 00:00:24.886
như chụp cộng hưởng từ, hay MRI,

00:00:24.886 --> 00:00:28.013
các nhà thần kinh học 
đã bắt đầu khám phá bên trong

00:00:28.013 --> 00:00:30.432
bộ não con người ở mọi lứa tuổi,
và theo dõi những thay đổi

00:00:30.432 --> 00:00:33.303
trong cấu trúc và chức năng của não,

00:00:33.303 --> 00:00:36.980
vì vậy chúng tôi sử dụng MRI 
để tạo một bản chụp,

00:00:36.980 --> 00:00:40.042
hay một bức ảnh với độ phân giải cao 
về cấu trúc bên trong

00:00:40.042 --> 00:00:43.262
của não người, 
và chúng ta có thể đặt ra các câu hỏi

00:00:43.262 --> 00:00:45.702
như có bao nhiêu chất xám trong não,

00:00:45.702 --> 00:00:47.505
và nó thay đổi như thế nào theo lứa tuổi?

00:00:47.505 --> 00:00:51.217
Và chúng tôi cũng sử dụng chức năng MRI, 
gọi là fMRI,

00:00:51.217 --> 00:00:54.612
để làm một video, một bộ phim, 
về hoạt động của bộ não

00:00:54.612 --> 00:00:57.480
khi những người tham dự 
tham gia vào một số công việc

00:00:57.480 --> 00:01:00.372
như suy nghĩ 
hay cảm nhận một cái gì đó.

NOTE Paragraph

00:01:00.372 --> 00:01:03.138
Vì vậy, nhiều phòng thí nghiệm trên toàn thế giới 
đều đưa vào những kiểu nghiên cứu như thế này

00:01:03.138 --> 00:01:05.368
và chúng ta thực sự có

00:01:05.368 --> 00:01:08.892
một bức ảnh giàu nội dung và chi tiết 
về sự phát triển của não bộ,

00:01:08.892 --> 00:01:11.960
hình ảnh này 
đã thay đổi hoàn toàn

00:01:11.960 --> 00:01:14.593
cách mà chúng ta nghĩ 
về sự phát triển của bộ não con người

00:01:14.593 --> 00:01:17.361
bằng cách tiết lộ rằng 
nó không chỉ phát triển trong thời thơ ấu,

00:01:17.361 --> 00:01:20.072
mà thay vào đó, vẫn tiếp tục phát triển

00:01:20.072 --> 00:01:24.118
trong suốt thời thanh thiếu niên 
cho đến khi 20 hay 30 tuổi.

NOTE Paragraph

00:01:24.118 --> 00:01:28.097
Vậy nên giai đoạn thiếu niên 
được coi là giai đoạn trong cuộc đời

00:01:28.097 --> 00:01:32.493
mà bắt đầu những thay đổi sinh học, 
nội tiết tố, vật lý của tuổi dậy thì

00:01:32.493 --> 00:01:35.778
và kết thúc khi một cá nhân

00:01:35.778 --> 00:01:39.229
đạt đến một độ ổn định, 
một vai trò độc lập trong xã hội.

00:01:39.229 --> 00:01:41.019
(Cười)

00:01:41.019 --> 00:01:43.784
Nó có thể tiếp diễn trong một thời gian dài. (Cười)

00:01:43.784 --> 00:01:46.803
Một trong những vùng não mà
thay đổi đáng kể nhất

00:01:46.803 --> 00:01:50.067
trong giai đoạn thiếu niên
được gọi là vỏ não ở trán.

00:01:50.067 --> 00:01:53.044
Và đây là mô hình 
của bộ não con người,

00:01:53.044 --> 00:01:55.924
và đây là vỏ não ở trán, 
ở ngay phía trước.

00:01:55.924 --> 00:01:58.433
Vỏ não ở trán là một khu vực thú vị.

00:01:58.433 --> 00:02:01.547
Ở người, nó lớn hơn rất nhiều
so với loài khác

00:02:01.547 --> 00:02:05.174
và nó kéo theo 
một loạt các đạc trưng như

00:02:05.190 --> 00:02:08.462
chức năng nhận thức cao, 
như việc ra quyết định,

00:02:08.462 --> 00:02:10.552
lập kế hoạch, 
lập kế hoạch những gì bạn sẽ làm vào ngày mai

00:02:10.552 --> 00:02:13.292
hoặc tuần tới hoặc năm tới, 
kiềm chế hành vi không phù hợp

00:02:13.292 --> 00:02:15.958
ngăn bạn thốt ra
một cái gì đó thô lỗ

00:02:15.958 --> 00:02:18.883
hoặc làm một cái gì đó
ngu ngốc.

00:02:18.883 --> 00:02:20.661
Nó cũng tham gia
vào các tương tác xã hội,

00:02:20.661 --> 00:02:23.785
hiểu biết về người khác, 
và tự nhận thức về bản thân.

NOTE Paragraph

00:02:23.785 --> 00:02:26.835
Vì vậy, các nghiên cứu MRI 
về sự phát triển của khu vực này

00:02:26.835 --> 00:02:29.305
đã cho thấy rằng 
nó thực sự phải trải qua sự phát triển đáng kể

00:02:29.305 --> 00:02:32.238
trong giai đoạn niên thiếu.

00:02:32.238 --> 00:02:35.196
Vì vậy, nếu bạn nhìn vào 
lượng chất xám, ví dụ,

00:02:35.196 --> 00:02:40.045
lượng chất xám trong độ tuổi từ 4 đến 22

00:02:40.045 --> 00:02:42.367
gia tăng trong thời thơ ấu, 
đó là những gì bạn có thể nhìn thấy

00:02:42.367 --> 00:02:46.120
trên biểu đồ này. 
Và đỉnh điểm là tuổi chớm vị thành niên.

00:02:46.120 --> 00:02:48.685
Các mũi tên 
biểu thị cao điểm của lượng chất xám

00:02:48.685 --> 00:02:52.151
trong vỏ não ở trán.
Bạn có thể thấy rằng đỉnh này sẽ xuất hiện

00:02:52.151 --> 00:02:55.661
một vài năm muộn hơn ở bé trai 
so với bé gái,

00:02:55.661 --> 00:02:57.500
và đó có lẽ là vì thường thì 
các chàng trai trải qua tuổi dậy thì

00:02:57.500 --> 00:02:59.752
một vài năm muộn hơn 
so với các cô gái,

00:02:59.752 --> 00:03:03.187
và sau đó trong thời thiếu niên, 
có một sự suy giảm đáng kể

00:03:03.187 --> 00:03:05.872
lượng chất xám trong vỏ não ở trán.

00:03:05.872 --> 00:03:07.897
Điều này nghe có vẻ xấu, 
nhưng trên thực tế

00:03:07.897 --> 00:03:11.047
đó là một quá trình phát triển 
thực sự quan trọng,

00:03:11.047 --> 00:03:15.153
bởi vì chất xám chứa các tế bào 
và các kết nối giữa tế bào

00:03:15.153 --> 00:03:18.607
các khớp thần kinh (xi-náp)
và sự suy giảm khối lượng chất xám

00:03:18.607 --> 00:03:21.352
trong vỏ não trước trán

00:03:21.352 --> 00:03:24.244
được cho là tương ứng
với sự cắt tỉa xi-náp,

00:03:24.244 --> 00:03:26.567
loại bỏ
những xi-náp không mong muốn.

00:03:26.567 --> 00:03:29.700
Đây là một quá trình thực sự quan trọng. 
Nó phụ thuộc một phần vào

00:03:29.700 --> 00:03:32.834
môi trường 
mà động vật hoặc con người sống trong đó,

00:03:32.834 --> 00:03:36.278
và xi-náp đang được sử dụng 
được tăng cường,

00:03:36.278 --> 00:03:38.211
và xi-náp không được sử dụng

00:03:38.211 --> 00:03:40.543
trong môi trường cụ thể đó 
sẽ bị cắt bỏ đi.

00:03:40.543 --> 00:03:43.049
Bạn có thể nghĩ về nó 
như việc cắt tỉa cành hoa hồng vậy.

00:03:43.049 --> 00:03:45.889
Bạn cắt đi 
những nhánh yếu hơn

00:03:45.889 --> 00:03:48.927
do đó, các nhánh còn lại, những nhánh quan trọng, 
có thể phát triển mạnh mẽ hơn,

00:03:48.927 --> 00:03:52.853
và quá trình này, 
có hiệu quả tinh chỉnh mô não

00:03:52.853 --> 00:03:55.520
dựa theo môi trường của một loài cụ thể,

00:03:55.520 --> 00:03:58.435
đang xảy ra ở vỏ não trước trán
và các vùng não khác

00:03:58.435 --> 00:04:01.989
trong thời niên thiếu của con người.

NOTE Paragraph

00:04:01.989 --> 00:04:05.690
Vì vậy, phương pháp thức hai của điều tra 
mà chúng tôi sử dụng để theo dõi thay đổi

00:04:05.690 --> 00:04:08.942
não giai đoạn niên thiếu 
là MRI chức năng

00:04:08.942 --> 00:04:12.215
để xem xét những thay đổi 
trong hoạt động của não qua các năm

00:04:12.215 --> 00:04:13.857
Vì vậy tôi sẽ chỉ cho bạn 
một ví dụ từ phòng thí nghiệm của mình.

00:04:13.857 --> 00:04:17.418
Trong phòng thí nghiệm của tôi, 
chúng tôi quan tâm đến bộ não xã hội,

00:04:17.418 --> 00:04:21.002
điều đó có nghĩa là
mạng lưới các vùng não

00:04:21.002 --> 00:04:23.435
mà chúng tôi sử dụng
để hiểu và tương tác với người khác.

00:04:23.435 --> 00:04:27.201
Vì vậy, tôi muốn trưng ra một bức ảnh 
của một trò chơi bóng đá

00:04:27.201 --> 00:04:31.608
để minh họa hai khía cạnh 
về việc bộ não xã hội của bạn làm việc như thế nào

00:04:31.608 --> 00:04:33.041
Thế nên, 
đây là một trò chơi bóng đá. (Tiếng cười)

00:04:33.041 --> 00:04:35.683
Michael Owen mới bỏ lỡ một mục tiêu, 
và anh ấy nằm dài trên sân

00:04:35.683 --> 00:04:38.485
và khía cạnh đầu tiên
của bộ não xã hội

00:04:38.485 --> 00:04:41.444
rằng hình ảnh minh hoạ 
theo cách thực sự độc đáo

00:04:41.444 --> 00:04:44.494
về phản ứng về mặt xã hội và tình cảm
tự động và bản năng

00:04:44.494 --> 00:04:47.458
trong vòng một tíc tắc 
Michael Owen đã đá hỏng,

00:04:47.458 --> 00:04:49.268
tất cả mọi người 
đều làm điều tương tự với cánh tay của mình

00:04:49.268 --> 00:04:51.071
và tương tự với khuôn mặt của họ, 
thậm chí cả Michael Owen

00:04:51.071 --> 00:04:52.895
anh ta nằm dài ra dọc theo sân cỏ, 
làm điều tương tự với cánh tay của mình

00:04:52.895 --> 00:04:55.164
và có lẽ 
cũng có một biểu hiện tương tự trên khuôn mặt

00:04:55.164 --> 00:04:57.138
và người duy nhất 
không như thế

00:04:57.138 --> 00:05:00.599
là những người đàn ông
áo vàng ở đằng sau — (cười) —

00:05:00.599 --> 00:05:03.142
và tôi nghĩ rằng 
họ đang ở sai khán đài,

00:05:03.142 --> 00:05:05.437
và họ đang thực hiện 
một phản ứng cảm xúc xã hội

00:05:05.437 --> 00:05:08.072
mà tất cả chúng tai đều nhận ra ngay lập tức, 
và đó là khía cạnh thứ hai

00:05:08.072 --> 00:05:11.708
của não bộ xã hội 
mà bức ảnh này đã minh hoạ rất tốt,

00:05:11.708 --> 00:05:15.090
về việc chúng tôi đọc hành vi của người khác
tốt đến cỡ nào

00:05:15.090 --> 00:05:17.767
thông qua hành động, cử chỉ của họ,
biểu hiện trên khuôn mặt của họ,

00:05:17.767 --> 00:05:21.583
xét về khía cạnh những cảm xúc bên dưới 
và những trạng thái tinh thần.

00:05:21.583 --> 00:05:23.360
Vì vậy, bạn không cần phải vặn hỏi
bất kỳ ai trong số những người này.

00:05:23.360 --> 00:05:25.901
Bạn có một linh cảm khá tốt 
về những gì họ đang cảm thấy

00:05:25.901 --> 00:05:28.489
và suy nghĩ 
ở thời điểm chính xác này.

NOTE Paragraph

00:05:28.489 --> 00:05:30.245
Đó là những gì chúng tôi quan tâm 
khi nhìn vào phòng thí nghiệm của mình.

00:05:30.245 --> 00:05:33.817
Trong phòng thí nghiệm của tôi, 
chúng tôi đưa thanh thiếu niên và người lớn đến

00:05:33.833 --> 00:05:36.218
để thực hiện quét não, 
chúng tôi cung cấp cho họ một số công việc

00:05:36.218 --> 00:05:39.512
bao gồm
suy nghĩ về người khác, tâm trí của họ,

00:05:39.512 --> 00:05:42.406
các trạng thái tâm thần, cảm xúc, 
và một trong những phát hiện

00:05:42.406 --> 00:05:45.252
rằng chúng tôi đã tìm thấy một vài lần, 
giống như các phòng thí nghiệm khác

00:05:45.252 --> 00:05:48.470
trên thế giới cũng đã tìm ra
đó là một phần vỏ não trước trán

00:05:48.470 --> 00:05:51.688
được gọi là phần giữa vỏ não trước trán, 
được hiển thị bằng màu xanh trên màn hình,

00:05:51.688 --> 00:05:54.444
và ngay ở giữa vỏ não trước trán

00:05:54.444 --> 00:05:56.842
trên đường chính giữa
đầu của bạn.

00:05:56.842 --> 00:06:00.125
Vùng này hoạt động nhiều hơn 
ở thiếu niên, khi đưa ra

00:06:00.125 --> 00:06:02.252
các quyết định xã hội 
và suy nghĩ về người khác

00:06:02.252 --> 00:06:05.053
hơn là ở người lớn, 
và điều này là thực sự một ẩn dụ phân tích

00:06:05.053 --> 00:06:08.293
cho chín nghiên cứu khác nhau 
về lĩnh này từ các phòng lab khắp nơi trên thế giới,

00:06:08.293 --> 00:06:10.993
và tất cả chúng đều hiển thị cùng một điều, 
rằng hoạt động của phần giữa

00:06:10.993 --> 00:06:14.363
vỏ não trước trán
suy giảm

00:06:14.363 --> 00:06:16.810
trong thời niên thiếu.

00:06:16.810 --> 00:06:19.454
Và chúng tôi nghĩ rằng 
đó có thể là bởi vì thanh thiếu niên và người lớn

00:06:19.454 --> 00:06:21.820
sử dụng phương pháp tinh thần
khác nhau,

00:06:21.820 --> 00:06:25.238
các chiến lược nhận thức khác nhau, 
để đưa ra quyết định xã hội,

00:06:25.238 --> 00:06:28.754
và một cách để nhìn vào đó 
là để thực hiện nghiên cứu hành vi

00:06:28.754 --> 00:06:30.731
theo đó, chúng tôi đưa mọi người 
vào phòng thí nghiệm

00:06:30.731 --> 00:06:33.275
cung cấp cho họ 
một số loại nhiệm vụ hành vi

00:06:33.275 --> 00:06:36.485
và tôi sẽ chỉ cho bạn một ví dụ 
về các loại nhiệm vụ mà chúng tôi sử dụng

NOTE Paragraph

00:06:36.485 --> 00:06:39.133
trong phòng thí nghiệm.
Vì vậy hãy tưởng tượng rằng bạn đang tham gia

00:06:39.133 --> 00:06:40.858
vào một trong những thí nghiệm của chúng tôi.
Bạn bước vào phòng thí nghiệm,

00:06:40.858 --> 00:06:43.532
bạn thấy công việc được hệ thống hoá này.

00:06:43.532 --> 00:06:46.322
Trong nhiệm vụ này, 
bạn thấy một tập hợp các kệ sách.

00:06:46.322 --> 00:06:49.139
Bây giờ, có một số vật phẩm trên các kệ này, 
trên một vài cái,

00:06:49.139 --> 00:06:52.110
và bạn sẽ nhận thấy 
có một người đứng đằng sau

00:06:52.110 --> 00:06:55.695
các kệ, và có một số vật 
mà anh ta không thể nhìn thấy.

00:06:55.695 --> 00:06:57.974
Chúng bị bịt kín,
từ góc nhìn của anh ta,

00:06:57.974 --> 00:07:00.618
với một mẩu gỗ màu xám.

00:07:00.618 --> 00:07:04.102
Đây là cùng một tập hợp các kệ
từ góc nhìn của anh ấy.

00:07:04.102 --> 00:07:07.595
Để ý rằng 
chỉ có một vài đồ vật mà anh ta có thể nhìn thấy,

00:07:07.595 --> 00:07:10.047
trong khi có rất nhiều đồ vật khác 
mà bạn có thể thấy được.

00:07:10.047 --> 00:07:12.243
Bây giờ công việc của bạn 
là di chuyển các đồ vật.

00:07:12.243 --> 00:07:14.605
người điều hành, 
đứng đằng sau các kệ,

00:07:14.605 --> 00:07:17.350
sẽ hướng dẫn bạn 
di chuyển chúng,

00:07:17.350 --> 00:07:19.244
nhưng hãy nhớ rằng, 
anh ta sẽ không yêu cầu bạn di chuyển

00:07:19.244 --> 00:07:22.964
những món đồ mà anh ta không thể nhìn thấy. 
Điều này dẫn đến một điều kiện thực sự thú vị

00:07:22.964 --> 00:07:25.157
theo đó 
dẫn đến một loại xung đột

00:07:25.157 --> 00:07:28.325
giữa góc nhìn của bạn 
và góc nhìn của người điều hành.

00:07:28.325 --> 00:07:31.565
Vì vậy hãy tưởng tượng anh ta nói với bạn 
để di chuyển chiếc xe tải phía trên bên trái.

00:07:31.565 --> 00:07:33.596
Có ba chiếc xe tải ở đó. 
Và bạn đang theo bản năng của mình

00:07:33.611 --> 00:07:35.761
chọn lấy chiếc xe tải màu trắng, 
bởi vì đó là chiếc xe tải phía trên

00:07:35.761 --> 00:07:38.579
từ góc nhìn của bạn, 
nhưng sau đó bạn cần phải ghi nhớ,

00:07:38.579 --> 00:07:40.638
"Oh, anh ta không thể thấy chiếc xe đó,
thế có nghĩa là anh ta muốn mình

00:07:40.638 --> 00:07:43.395
di chuyển chiếc màu xanh, "
là chiếc nằm bên trên

00:07:43.395 --> 00:07:46.040
từ góc nhìn của anh ấy. 
Bây giờ thì tin hay không,

00:07:46.040 --> 00:07:48.991
những người lớn bình thường, khỏe mạnh, thông minh 
như các bạn

00:07:48.991 --> 00:07:52.131
phạm lỗi trong 50 phần trăm 
thời gian thử nghiệm.

00:07:52.131 --> 00:07:54.974
Họ di chuyển chiếc xe màu trắng
thay vì chiếc màu xanh.

00:07:54.974 --> 00:07:58.290
Vì vậy, chúng tôi giao nhiệm vụ này 
cho cả thanh thiếu niên và người lớn,

00:07:58.290 --> 00:07:59.844
và chúng tôi cũng có 
một điều kiện kiểm soát

00:07:59.844 --> 00:08:03.905
khi mà không có người điều hành
và thay vào đó, chúng tôi cho họ một điều luật

00:08:03.905 --> 00:08:05.819
Chúng tôi nói với họ, 
được rồi, chúng ta sẽ làm y như vậy

00:08:05.819 --> 00:08:08.656
nhưng lần này không có người điều hành.
Thay vào đó các bạn sẽ bỏ qua

00:08:08.656 --> 00:08:11.863
các vật phẩm
trên nền màu xám đậm.

00:08:11.863 --> 00:08:14.563
Bạn sẽ thấy rằng
đó chính xác là cùng một điều kiện,

00:08:14.563 --> 00:08:17.409
chỉ là họ cần phải nhớ áp dụng quy tắc này

00:08:17.409 --> 00:08:20.480
khi không có người điều hành

00:08:20.480 --> 00:08:22.160
còn khi có đạo diển 
họ cần phải nhớ

00:08:22.160 --> 00:08:25.701
chú ý đến tầm nhìn của đạo diễn

00:08:25.701 --> 00:08:29.998
trong khi anh ta 
hướng dẫn hành vi cho họ.

NOTE Paragraph

00:08:29.998 --> 00:08:32.608
Được rồi, nếu tôi chỉ cho bạn thấy 
tỷ lệ phần trăm lỗi

00:08:32.608 --> 00:08:35.174
trong một nghiên cứu quy mô lớn
mà chúng tôi đã làm,

00:08:35.174 --> 00:08:38.728
Đây là trong một nghiên cứu 
với các đối tượng từ bảy đến tuổi trưởng thành,

00:08:38.728 --> 00:08:39.938
và những gì bạn sẽ thấy 
là tỷ lệ phần trăm lỗi

00:08:39.938 --> 00:08:41.912
trong nhóm người lớn 
trong cả hai điều kiện,

00:08:41.927 --> 00:08:45.198
màu xám là điều kiện có người điều hành, 
và bạn thấy đấy

00:08:45.198 --> 00:08:47.771
những người lớn thông minh của chúng ta
mắc lỗi trong khoảng 50 phần trăm

00:08:47.771 --> 00:08:50.486
thời gian thử nghiệm, 
trong khi lại mắc ít lỗi hơn

00:08:50.486 --> 00:08:52.514
khi không có người điều hành, 
khi mà họ chỉ việc

00:08:52.514 --> 00:08:55.595
ghi nhớ quy luật
bỏ qua các đồ vật trên nền xám.

00:08:55.595 --> 00:08:58.263
Mở rộng ra, 
hai điều kiện này phát triển

00:08:58.263 --> 00:09:01.186
theo chính xác cùng một cách. 
Giữa giai đoạn cuối thời thơ ấu

00:09:01.186 --> 00:09:03.427
và giữa thời thiếu niên, 
đó là một sự cải thiện,

00:09:03.427 --> 00:09:06.778
nói cách khác là một sự giảm lỗi, 
trong cả hai cuộc thử nghiệm này,

00:09:06.778 --> 00:09:07.898
trong cả hai điều kiện này.

00:09:07.898 --> 00:09:10.183
Nhưng đó là khi 
bạn so sánh hai nhóm cuối,

00:09:10.183 --> 00:09:12.135
nhóm giữa tuổi thiếu niên
và nhóm người lớn

00:09:12.135 --> 00:09:15.295
thực sự thú vị là

00:09:15.295 --> 00:09:18.333
không có cải thiện nào
trong điều kiện không có người điều hành.

00:09:18.333 --> 00:09:21.263
Nói cách khác, 
tất cả những gì bạn cần làm là

00:09:21.263 --> 00:09:23.969
ghi nhớ quy tắc và áp dụng nó 
dường như đã được phát triển đầy đủ

00:09:23.969 --> 00:09:26.500
khi bước vào giai đoạn giữa tuổi thiếu niên, 
trong khi ngược lại,

00:09:26.500 --> 00:09:28.897
Nếu nhìn vào 
hai thanh màu xám phía cuối,

00:09:28.897 --> 00:09:32.047
vẫn có sự cải thiện đáng kể 
trong điều kiện có người điều hành

00:09:32.047 --> 00:09:34.488
giữa gia đoạn giữa của tuổi thiếu niên 
và tuổi trưởng thành,

00:09:34.488 --> 00:09:37.864
Điều này có nghĩa là 
khả năng để để ý đến

00:09:37.864 --> 00:09:41.149
góc nhìn của một ai đó khác
khi hướng dẫn hành vi,

00:09:41.149 --> 00:09:43.408
điều mà chúng ta vẫn làm 
trong cuộc sống hàng ngày

00:09:43.408 --> 00:09:48.014
là một cái gì đó mà vẫn còn đang phát triển 
trong giai đoạn giữa và cuối tuổi thiếu niên

00:09:48.014 --> 00:09:50.554
Vì vậy, nếu bạn có một con trai 
hay con gái ở độ tuổi này

00:09:50.554 --> 00:09:52.963
mà bạn nghĩ rằng 
chúng có vấn đề trong việc để ý đến

00:09:52.963 --> 00:09:56.719
quan điểm của người khác, 
thì bạn đang đúng đấy. Và đây là lý do tại sao.

NOTE Paragraph

00:09:56.719 --> 00:10:00.232
Chúng ta đôi khi cười nhạo 
về các trẻ vị thành niên

00:10:00.232 --> 00:10:04.095
Chúng nhại lại, thậm chí là thảm hoạ 
trên các phương tiện truyền thông

00:10:04.095 --> 00:10:07.622
vì các hành vi tiêu biểu thưở thiếu thời của chúng. 
Chúng mạo hiểm,

00:10:07.622 --> 00:10:10.393
đôi khi thất thường, 
chúng rất vị kỷ.

00:10:10.393 --> 00:10:12.886
Tôi có một câu chuyện thực sự tốt đẹp
từ một người bạn của mình

00:10:12.886 --> 00:10:15.373
người nói rằng 
điều ông nhận thấy nhiều nhất

00:10:15.373 --> 00:10:18.354
ở hai đứa con gái thiếu niên của mình
trước và sau tuổi dậy thì

00:10:18.354 --> 00:10:20.598
là mức độ bối rối 
khi đứng trước anh ta.

00:10:20.614 --> 00:10:23.103
Vì vậy, anh nói, "Trước tuổi dậy thì, 
nếu hai đứa con gái của tôi

00:10:23.103 --> 00:10:25.357
quậy tung một cửa hàng, tôi sẽ nói,
' Hey, dừng quậy nữa

00:10:25.357 --> 00:10:27.106
và ba sẽ hát 
bài hát yêu thích của các con,'

00:10:27.106 --> 00:10:29.007
và ngay lập tức 
chúng sẽ ngừng lại và anh ta sẽ hát

00:10:29.007 --> 00:10:32.478
cho chúng nghe bài hát yêu thích của chúng. 
Sau tuổi dậy thì, điều đó trở thành một mối đe dọa.

00:10:32.478 --> 00:10:34.295
(Tiếng cười)

00:10:34.295 --> 00:10:37.772
Khái niệm về việc cha của chúng
sẽ hát ở nơi công cộng

00:10:37.772 --> 00:10:40.135
cũng đủ làm chúng hành xử tốt trở lại

NOTE Paragraph

00:10:40.135 --> 00:10:41.563
Do đó, mọi người thường hỏi,

00:10:41.563 --> 00:10:44.196
"Vâng, vậy tuổi thiếu niên có phải là 
một hiện tượng gần đây không?

00:10:44.196 --> 00:10:46.318
Nó là cái mà chúng ta đã phát minh ra, 
gần đây. ở phương Tây ư?"

00:10:46.318 --> 00:10:48.986
Và trên thực tế, câu trả lời có lẽ là không. 
Có rất nhiều mô tả về thanh thiếu niên

00:10:48.986 --> 00:10:52.409
trong lịch sử 
mà nghe có vẻ

00:10:52.409 --> 00:10:54.566
rất giống 
với các mô tả chúng ta sử dụng ngày nay.

NOTE Paragraph

00:10:54.566 --> 00:10:58.799
Có một câu nói nổi tiếng của Shakespeare 
từ "The Winter's Tale"

00:10:58.799 --> 00:11:01.574
nơi mà ông mô tả
tuổi thiếu niên như sau:

00:11:01.574 --> 00:11:04.420
"Tôi sẽ ở đó 
khi mà không có độ tuổi từ mười

00:11:04.420 --> 00:11:07.660
và hai mươi ba, 
hoặc tuổi trẻ đó sẽ ngủ say suốt phần còn lại;

00:11:07.660 --> 00:11:09.751
khi mà không có gì xen giữa
ngoại trừ cặp kè với gái

00:11:09.751 --> 00:11:15.974
có con, đối đầu với tổ tiên, ăn cắp và chiến đấu." 
(Tiếng cười)

00:11:15.974 --> 00:11:20.508
sau đó, ông tiếp tục thốt lên rằng,
"Đã nói rồi, bất kỳ cái gì

00:11:20.508 --> 00:11:23.653
trừ những bộ não sục sôi 
của tuổi nười chín và hai mươi hai

00:11:23.653 --> 00:11:26.151
sẽ săn lấy
trong thời tiết này?" (Tiếng cười)

00:11:26.151 --> 00:11:29.077
Như vậy, gần 400 năm về trước, 
Shakespeare đã vẽ ra chân dung

00:11:29.077 --> 00:11:31.801
của những thanh thiếu niên
cũng tương tự như điều mà chúng ta

00:11:31.801 --> 00:11:35.260
miêu tả về chúng ngày hôm nay,
nhưng này nay chúng ta cố gắng thấu hiểu

00:11:35.260 --> 00:11:38.347
hành vi của chúng
trên khía cạnh những thay đổi tiềm ẩn

00:11:38.347 --> 00:11:40.285
xảy ra bên trong não bộ.

NOTE Paragraph

00:11:40.285 --> 00:11:43.893
Lấy việc mạo hiểm làm ví dụ, 
Chúng ta biết được rằng

00:11:43.893 --> 00:11:46.218
thanh thiếu niên có xu hướng liều lĩnh. 
Thực sự là như vậy

00:11:46.218 --> 00:11:48.850
Chúng liều lĩnh hơn trẻ em 
hay người lớn,

00:11:48.850 --> 00:11:51.310
và chúng có thiên hướng
trở nên liều lĩnh

00:11:51.310 --> 00:11:54.278
khi ở với bạn bè. 
Đó là một động lức quan trọng

00:11:54.278 --> 00:11:56.764
để trở nên độc lập 
khỏi cha mẹ

00:11:56.764 --> 00:11:59.588
và để gây ấn tượng của một trong những người bạn
ở tuổi thanh thiếu niên.

00:11:59.588 --> 00:12:02.187
Nhưng bây giờ, chúng tôi cố gắng hiểu điều đó
xét về sự phát triển của một phần bộ não

00:12:02.187 --> 00:12:05.180
được gọi là hệ thống rìa,

00:12:05.180 --> 00:12:07.723
Vì vậy, tôi sẽ cho bạn thấy
hệ thống rìa màu đỏ

00:12:07.723 --> 00:12:09.588
trên màn hình phía sau tôi đây,
và cũng nằm trên bộ não này.

00:12:09.588 --> 00:12:12.697
Hệ thống rìa 
nằm sâu bên trong não,

00:12:12.697 --> 00:12:16.430
và có liên quan đến 
những thứ như xử lý cảm xúc

00:12:16.430 --> 00:12:19.580
và xử lý phần thưởng. 
Nó mang lại cho bạn những cảm giác tưởng thưởng

00:12:19.580 --> 00:12:22.876
khi làm cái gì đó vui vẻ, 
bao gồm cả việc chấp nhận rủi ro.

00:12:22.876 --> 00:12:25.241
Nó cho bạn một cú hích
để liều.

00:12:25.241 --> 00:12:28.289
Và khu vực này, 
các khu vực trong hệ thống rìa,

00:12:28.289 --> 00:12:31.708
được tìm thấy 
là vô cùng nhạy cảm với các cảm giác khen thưởng

00:12:31.708 --> 00:12:35.477
khi chấp nhận rủi ro ở thanh thiếu niên 
khi so sánh với người lớn,

00:12:35.477 --> 00:12:39.179
vào thời điểm rất giống nhau, 
vỏ não trước trán,

00:12:39.179 --> 00:12:41.453
mà bạn có thể nhìn thấy, có màu xanh 
trên màn hình ở đây,

00:12:41.453 --> 00:12:44.320
ngăn không cho chúng ta
nhận lấy quá nhiều rủi ro

00:12:44.320 --> 00:12:47.718
vẫn còn đang tiếp tục phát triển rất nhiều
ở thanh thiếu niên.

NOTE Paragraph

00:12:47.718 --> 00:12:51.385
Vì vậy, nghiên cứu về não 
đã chỉ ra rằng bộ não vị thành niên

00:12:51.385 --> 00:12:54.727
phải trải qua 
một sự phát triển thực sự khá sâu sắc,

00:12:54.727 --> 00:12:58.683
và điều này là kết quả 
của giáo dục, phục hồi chức năng,

00:12:58.683 --> 00:13:02.703
và sự can thiệp. 
Môi trường, bao gồm cả việc giảng dạy,

00:13:02.703 --> 00:13:06.112
có thể định hình bộ não đang phát triển 
ở tuổi thiếu niên ,

00:13:06.112 --> 00:13:08.914
và chưa hết, nó chỉ là có liên hệ tương đối 
với những gì chúng ta

00:13:08.914 --> 00:13:11.419
thường xuyên giáo dục gần đây
thanh thiếu niên ở phương Tây.

00:13:11.419 --> 00:13:15.172
Tất cả bốn ông bà của tôi, 
ví dụ, bỏ học

00:13:15.172 --> 00:13:19.006
trong giai đoạn đầu của thời niên thiếu. 
Họ đã không có sự lựa chọn.

00:13:19.006 --> 00:13:21.780
Và vẫn còn nhiều trường hợp như thế,
với rất nhiều, rất nhiều thanh thiếu niên

00:13:21.780 --> 00:13:24.947
trên thế giới ngày nay. 
Bốn mươi phần trăm thanh thiếu niên

00:13:24.947 --> 00:13:29.169
không được tiếp cận với
giáo dục bậc trung học.

00:13:29.169 --> 00:13:31.808
mà đây lại là giai đoạn mà não bộ

00:13:31.808 --> 00:13:34.655
đặc biệt thích nghi và dễ uốn nắn.

00:13:34.655 --> 00:13:38.425
Đó là một cơ hội tuyệt vời
để học tập và sáng tạo.

NOTE Paragraph

00:13:38.425 --> 00:13:40.658
Vì vậy, những gì đôi khi 
được coi là vấn đề

00:13:40.658 --> 00:13:43.134
với thanh thiếu niên 
-chấp nhận rủi ro cao, thiếu kiểm soát

00:13:43.134 --> 00:13:47.076
quá vị kỷ — thì không nên bị kỳ thị.

00:13:47.076 --> 00:13:49.913
Điều đó thực sự phản ánh 
những thay đổi trong não

00:13:49.913 --> 00:13:52.827
mà mang đến
một cơ hội tuyệt vời cho giáo dục

00:13:52.827 --> 00:13:57.257
và phát triển xã hội. 
Cảm ơn các bạn. (Vỗ tay)

00:13:57.257 --> 00:14:05.027
(Vỗ tay)