0:00:00.688,0:00:03.577
15 yıl önce, genel görüş

0:00:03.577,0:00:05.627
beyin gelişiminin büyük bir bölümünün

0:00:05.627,0:00:08.606
yaşamın ilk birkaç yılında oluştuğu şeklindeydi.

0:00:08.606,0:00:11.318
O zamanlar, 15 yıl önce,

0:00:11.318,0:00:13.939
canlı bir beynin içine bakma

0:00:13.939,0:00:16.977
ve yaşam süresi içerisindeki gelişimini takip etme imkanına sahip değildik.

0:00:16.977,0:00:20.138
Geçen on yıllık süreçte,

0:00:20.138,0:00:21.943
manyetik rezonans görüntülemesi, MRI, gibi beyin görüntüleme

0:00:21.943,0:00:24.886
teknolojisindeki ilerlemeler sayesinde,

0:00:24.886,0:00:28.013
Nörobilimciler her yaştan insan beyninin içine bakmaya

0:00:28.013,0:00:30.432
ve beyin yapısı ve fonksiyonundaki değişimleri

0:00:30.432,0:00:33.303
takip etmeye başladılar.

0:00:33.303,0:00:36.980
Böylece, yapısal MR ile isterseniz

0:00:36.980,0:00:40.042
yüksek çözünürlükteki canlı insan beyninin fotoğrafını alabilir

0:00:40.042,0:00:43.262
ve şöyle sorular sorabiliriz:

0:00:43.262,0:00:45.702
beyin ne ölçüde gri madde içermektedir

0:00:45.702,0:00:47.505
ve bunun yaşa bağlı değişimi nasıldır?

0:00:47.505,0:00:51.217
Fonksiyonel MR yani fMRI, sayesinde

0:00:51.217,0:00:54.612
katılımcıların düşünmek, hissetmek ya da algılamak gibi

0:00:54.612,0:00:57.480
görevleri esnasındaki beyin aktivitelerini videoya ya da

0:00:57.480,0:01:00.372
filme kaydedebiliriz.

0:01:00.372,0:01:03.138
Böylece dünyadaki birçok laboratuvar,

0:01:03.138,0:01:05.368
bu tür araştırmalara dahil oldu ve bugün beyin

0:01:05.368,0:01:08.892
gelişiminin zengin ve ayrıntılı bir resmine sahibiz

0:01:08.892,0:01:11.960
ve bu resim beyin hakkında düşünme

0:01:11.960,0:01:14.593
yöntemimizi ciddi anlamda değiştirdi;

0:01:14.593,0:01:17.361
beynin sadece erken çocuklukta değil

0:01:17.361,0:01:20.072
büyüme çağı ve 20'li ve 30'lu yaşlarda da

0:01:20.072,0:01:24.118
gelişmeye devam ettiğini ortaya koydu.

0:01:24.118,0:01:28.097
Büyüme çağı, yaşamın bir evresinde ergenliğin

0:01:28.097,0:01:32.493
biyolojik, hormonal ve fiziksel değişimleriyle başlayan ve bireyin

0:01:32.493,0:01:35.778
toplumda sabit ve bağımsız bir role sahip

0:01:35.778,0:01:39.229
olmasına kadar devam eden süreç olarak tanımlanır.

0:01:39.229,0:01:41.019
(Kahkahalar)

0:01:41.019,0:01:43.784
Çok uzun bir süre devam edebilir. (Kahkahalar)

0:01:43.784,0:01:46.803
Büyüme çağı süresince çarpıcı şekilde

0:01:46.803,0:01:50.067
değişen beyin bölgelerinden biri de prefrontal kortekstir.

0:01:50.067,0:01:53.044
Elimdeki bir beyin maketi

0:01:53.044,0:01:55.924
ve bu öndeki bölge prefrontal korteks.

0:01:55.924,0:01:58.433
Prefrontal korteks ilginç bir beyin bölümüdür.

0:01:58.433,0:02:01.547
İnsanda diğer hayvanlara göre en büyük bölümdür

0:02:01.547,0:02:05.174
ve çok büyük bir davranışlar topluluğunu kapsar:

0:02:05.190,0:02:08.462
üst düzey bilişsel fonksiyonlar, karar verme,

0:02:08.462,0:02:10.552
şu an ya da yarın ya da gelecek hafta veya gelecek ay

0:02:10.552,0:02:13.292
için planlar yapma, uygun olmayan davranışları

0:02:13.292,0:02:15.958
engelleme, kaba ya da aptalca birşey

0:02:15.958,0:02:18.883
söylemeyi engelleme gibi.

0:02:18.883,0:02:20.661
Aynı zamanda sosyal etkileşimi de sağlar;

0:02:20.661,0:02:23.785
diğerlerini anlamak ve kişisel farkındalık gibi.

0:02:23.785,0:02:26.835
İşte bu bölgenin gelişimine bakan MR çalışmaları

0:02:26.835,0:02:29.305
büyüme çağında değişimin oldukça çarpıcı

0:02:29.305,0:02:32.238
olduğunu gösterdi.

0:02:32.238,0:02:35.196
Yani, gri madde hacmine bakarsak, örneğin,

0:02:35.196,0:02:40.045
4 yaşından 22 yaşına kadar olan gri madde hacmine bakarsak,

0:02:40.045,0:02:42.367
grafikteki gibi çocuklukta arttığını görürsünüz.

0:02:42.367,0:02:46.120
Erken dönemde zirveye çıkar.

0:02:46.120,0:02:48.685
Oklar prefrontal korteksteki maksimum değerleri

0:02:48.685,0:02:52.151
gösteriyor. Zirvenin erkeklerde kızlara oranla iki

0:02:52.151,0:02:55.661
yıl sonra gerçekleştiğini görebilirsiniz,

0:02:55.661,0:02:57.500
ki bu muhtemelen erkeklerin ergenliğe

0:02:57.500,0:02:59.752
birkaç yıl geç girmesindendir.

0:02:59.752,0:03:03.187
Sonra büyüme çağında, prefrontal korteksteki gri madde

0:03:03.187,0:03:05.872
hacminde ciddi bir düşüş olur.

0:03:05.872,0:03:07.897
Bu kulağa hoş gelmeyebilir, ama aslında

0:03:07.897,0:03:11.047
çok önemli bir gelişimsel süreçtir, çünkü

0:03:11.047,0:03:15.153
gri madde hücre gövdeleri ve hücreler arası bağlantıları

0:03:15.153,0:03:18.607
yani sinapsları barındırır ve prefrontal korteksteki

0:03:18.607,0:03:21.352
gri madde hacim azalması, sinaptik budanmayla

0:03:21.352,0:03:24.244
yani hücreler arasındaki istenmeyen bağlantıların

0:03:24.244,0:03:26.567
yok edilmesine karşılık gelmektedir.

0:03:26.567,0:03:29.700
Bu çok önemli bir süreçtir. Kısmen

0:03:29.700,0:03:32.834
içinde bulunulan çevreden etkilenir. Sonuçta

0:03:32.834,0:03:36.278
kullanılan sinapslar güçlenir,

0:03:36.278,0:03:38.211
o belirli bölgede kullanılmayan

0:03:38.211,0:03:40.543
sinapslar ise budanır.

0:03:40.543,0:03:43.049
Bunu bir gülü budamak gibi düşünebilirsiniz.

0:03:43.049,0:03:45.889
Zayıf dalları budarsınız ki, kalan

0:03:45.889,0:03:48.927
güçlü dallar daha iyi gelişebilsin.

0:03:48.927,0:03:52.853
Bu süreç, beyne, canlının içinde bulunduğu çevreye

0:03:52.853,0:03:55.520
göre ince ayar yapmaktır.

0:03:55.520,0:03:58.435
Büyüme çağında hem prefrontal kortekste, hem de

0:03:58.435,0:04:01.989
diğer beyin bölgelerinde görülür.

0:04:01.989,0:04:05.690
Gençlerin beynindeki değişimleri incelediğimiz çalışmamızın

0:04:05.690,0:04:08.942
ikinci aşaması; yaşa göre beyin aktivitesini

0:04:08.942,0:04:12.215
fonksiyonel MR kullanarak gözlemlemektir.

0:04:12.215,0:04:13.857
Size laboratuvarımızdan örnek göstereceğim.

0:04:13.857,0:04:17.418
Bizler laboratuvarımda sosyal beyinle; yani diğer insanları anlamak

0:04:17.418,0:04:21.002
ve diğer insanlarla iletişime geçmek için kullandığımız

0:04:21.002,0:04:23.435
beyin bölgelerinin ilişkisiyle ilgileniriz.

0:04:23.435,0:04:27.201
Şimdi size bir futbol maçından bir kare göstererek

0:04:27.201,0:04:31.608
sosyal beyinlerinizin nasıl çalıştığına dair iki noktayı açıklayacağım.

0:04:31.608,0:04:33.041
İşte bu bir futbol maçı. (Kahkahalar)

0:04:33.041,0:04:35.683
Michael Owen henüz gol kaçırmış ve yerde

0:04:35.683,0:04:38.485
uzanıyor ve bu resmin bize sosyal beyinle ilgili anlattığı ilk şey

0:04:38.485,0:04:41.444
sosyal duygusal yanıtların ne kadar

0:04:41.444,0:04:44.494
otomatik ve içgüdüsel olduğudur.

0:04:44.494,0:04:47.458
Michael Owen golü kaçırdığında herkes

0:04:47.458,0:04:49.268
kollarıyla aynı şeyi yapıyor

0:04:49.268,0:04:51.071
ve yüzleri aynı ifadeye sahip, hatta Micheal Owen

0:04:51.071,0:04:52.895
bile yerde aynı şeyi yapıyor

0:04:52.895,0:04:55.164
ve muhtemelen aynı yüz ifadesini bürünmüş

0:04:55.164,0:04:57.138
ve gruba ters düşen bir tek

0:04:57.138,0:05:00.599
arkadaki sarılı seyirciler -- (Gülüşmeler) --

0:05:00.599,0:05:03.142
ve bence onlar stadın yanlış tarafında oturuyorlar

0:05:03.142,0:05:05.437
ve hepinizin fark edeceği gibi diğer takımın sosyal

0:05:05.437,0:05:08.072
duygusal tepkisini gösteriyorlar, bu resmin bize

0:05:08.072,0:05:11.708
sosyal beyinle ilgili çok güzel anlattığı ikinci şey;

0:05:11.708,0:05:15.090
diğer insanların davranışlarına, hareketlerine, jest ve mimiklerine

0:05:15.090,0:05:17.767
bakarak onların duygusal ve zihinsel durumlarını

0:05:17.767,0:05:21.583
çözümlemede ne kadar iyi olduğumuz.

0:05:21.583,0:05:23.360
Bu sayede bu kişilere sormadan dahi

0:05:23.360,0:05:25.901
onların hisleri ve o an ne düşündükleri

0:05:25.901,0:05:28.489
hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

0:05:28.489,0:05:30.245
İşte bu laboratuvarımda ilgilendiğimiz şey.

0:05:30.245,0:05:33.817
Laboratuvarımda gençleri ve yetişkinleri beyin taramasına sokup,

0:05:33.833,0:05:36.218
onların diğer insanlar, insanların zihinleri, zihinsel durumları

0:05:36.218,0:05:39.512
ve duyguları hakkında düşünmelerini sağlayacak görevler

0:05:39.512,0:05:42.406
veriyoruz ve bulgularımızdan biri, diğer laboratuvarların ve

0:05:42.406,0:05:45.252
bizim de birkaç kez gösterdiğimiz üzere, prefrontal korteksin mediyal

0:05:45.252,0:05:48.470
prefrontal korteks olarak adlandırılan,

0:05:48.470,0:05:51.688
slaytta mavi gösterilen,

0:05:51.688,0:05:54.444
prefrontal korteksin tam ortasında yer alan,

0:05:54.444,0:05:56.842
beyninizin tam orta hattındaki bölge.

0:05:56.842,0:06:00.125
Bu bölge sosyal karar verirken ve diğer insanlar hakkında

0:06:00.125,0:06:02.252
düşünürken, gençlerde yetişkinlere göre

0:06:02.252,0:06:05.053
daha fazla aktivite gösterir. Bu bilgi tüm dünyadan

0:06:05.053,0:06:08.293
dokuz farklı çalışmanın bir meta-analizidir

0:06:08.293,0:06:10.993
ve tüm bu çalışmalar aynı şeyi, medial prefrontal korteksin

0:06:10.993,0:06:14.363
kapladığı alanın büyüme çağı boyunca

0:06:14.363,0:06:16.810
azaldığını göstermektedir.

0:06:16.810,0:06:19.454
Ve şunu düşündük; bu, gençlerin ve yetişkinlerin

0:06:19.454,0:06:21.820
sosyal karar vermek üzere farklı zihinsel yaklaşımlar,

0:06:21.820,0:06:25.238
bilişsel stretejiler kullanmasından kaynaklanabilir

0:06:25.238,0:06:28.754
ve bunu anlamanın bir yolu davranışsal çalışmalardır.

0:06:28.754,0:06:30.731
Bu yüzden insanları laboratuvara topladık ve onlara

0:06:30.731,0:06:33.275
bazı davranışsal görevler verdik ve şimdi laboratuvarımda

0:06:33.275,0:06:36.485
verdiğimiz görevlerle ilgili bir başka örnek vereceğim.

0:06:36.485,0:06:39.133
Şimdi deneylerimizden birinde yer aldığınızı

0:06:39.133,0:06:40.858
hayal edin. Laboratuvara geldiniz,

0:06:40.858,0:06:43.532
buradaki bilgisayar donanımlı görevi gördünüz.

0:06:43.532,0:06:46.322
Bu görevde bir raf dizisi görüyorsunuz.

0:06:46.322,0:06:49.139
Şimdi, bu raflarda bir takım objeler var, tabi bazılarında,

0:06:49.139,0:06:52.110
ve fark edersiniz ki rafların arkasında biri bekliyor

0:06:52.110,0:06:55.695
ve bu kişi objelerden bazılarını göremiyor.

0:06:55.695,0:06:57.974
Görememesi için bazı objelerin önü

0:06:57.974,0:07:00.618
gri tahta parçasıyla kapatılmış.

0:07:00.618,0:07:04.102
Bu ise onun bakış açısından rafların görüntüsü.

0:07:04.102,0:07:07.595
Dikkat ederseniz o objelerden bazılarını görebilirken,

0:07:07.595,0:07:10.047
siz daha fazla obje görebiliyorsunuz.

0:07:10.047,0:07:12.243
Şimdi, sizin göreviniz objeleri hareket ettirmek.

0:07:12.243,0:07:14.605
Direktör, rafların arkasında bekliyor,

0:07:14.605,0:07:17.350
size objeleri hareket ettirmeniz için komutlar verecek,

0:07:17.350,0:07:19.244
ama unutmayın, direktör göremediği objeler ile

0:07:19.244,0:07:22.964
ilgili komut veremez. Bu gerçekten ilginç bir sonucu da

0:07:22.964,0:07:25.157
beraberinde getiriyor; sizin perspektifinizle

0:07:25.157,0:07:28.325
direktörün perspektifi arasında bir bağdaşmazlık olacaktır.

0:07:28.325,0:07:31.565
Düşünün ki en üstteki kamyonu sola kaydırmanızı istedi.

0:07:31.565,0:07:33.596
Burada üç kamyon var. İçgüdüsel olarak beyaz

0:07:33.611,0:07:35.761
kamyonu hareket ettirmek isteyeceksiniz çünkü size göre

0:07:35.761,0:07:38.579
en üstteki kamyon o, ama sonra şunu düşüneceksiniz;

0:07:38.579,0:07:40.638
"Ah,o bu kamyonu göremiyor, öyleyse benden mavi

0:07:40.638,0:07:43.395
kamyonu kaydırmamı istiyor olmalı." bu, onun açısından

0:07:43.395,0:07:46.040
en üstteki mavi. Şimdi, inanın ya da inanmayın, sizin gibi

0:07:46.040,0:07:48.991
normal, sağlıklı, zeki yetişkinlerin %50 si

0:07:48.991,0:07:52.131
böyle bir denemede hata yapıyor.

0:07:52.131,0:07:54.974
Beyaz kamyonun yerine mavi kamyonu oynatıyorlar.

0:07:54.974,0:07:58.290
Biz de gençlere ve yetişkinlere bu testi yaptık

0:07:58.290,0:07:59.844
ve bir de direktörün olmadığı, onun yerine

0:07:59.844,0:08:03.905
bizim kişilere bazı kurallar verdiğimiz bir kontrol grubu vardı.

0:08:03.905,0:08:05.819
Onlara dedik ki, tamam, tamamen aynı şeyi yapacağız

0:08:05.819,0:08:08.656
fakat bu kez direktör olmayacak. Onun yerine siz

0:08:08.656,0:08:11.863
arka planı gri olan objeleri görmezden geleceksiniz.

0:08:11.863,0:08:14.563
Anlayacağınız üzere durumlar tamamen aynı, sadece

0:08:14.563,0:08:17.409
direktörün olmadığı durumda bu bizim belirlediğimiz

0:08:17.409,0:08:20.480
kuralı uygulamak durumundayken,

0:08:20.480,0:08:22.160
direktörün bulunduğu durumda direktörün

0:08:22.160,0:08:25.701
perspektifini dikkate alarak

0:08:25.701,0:08:29.998
hareketlerini yönlendirmeleri gerekiyor.

0:08:29.998,0:08:32.608
Pekala, şimdi size yedi yaşından yetişkinliğe kadar kişilerle

0:08:32.608,0:08:35.174
çalıştığımız büyük ölçekli çalışmamızdaki hata

0:08:35.174,0:08:38.728
yüzdelerini göstereceğim

0:08:38.728,0:08:39.938
ve göreceğiniz hata oranları, yetişkin grubunda iki

0:08:39.938,0:08:41.912
durumda da yapılan hataları gösteriyor,

0:08:41.927,0:08:45.198
yani gri, direktörün bulunduğu durumu gösteriyor ve

0:08:45.198,0:08:47.771
gördüğünüz gibi zeki yetişkinlerimizin %50 si bu durumda

0:08:47.771,0:08:50.486
hata yaparken, direktör olmayan, sadece gri arka

0:08:50.486,0:08:52.514
plandakileri görmezden gelmeleri gereken durumda ise

0:08:52.514,0:08:55.595
çok daha az hata yapmışlar.

0:08:55.595,0:08:58.263
Gelişimsel olarak, bu iki durum da aynı şekilde

0:08:58.263,0:09:01.186
gelişir. Geç çocuklukla orta büyüme çağı

0:09:01.186,0:09:03.427
arasında, bir gelişme meydana gelir,

0:09:03.427,0:09:06.778
diğer bir deyişle her iki durumda ve her iki deneyde, hata oranında

0:09:06.778,0:09:07.898
bir azalma meydana gelmektedir.

0:09:07.898,0:09:10.183
Ama son iki grubu, orta genç grup ile, yetişkin grubu

0:09:10.183,0:09:12.135
karşılaştırdığınızda işler ilginçleşmeye başlar,

0:09:12.135,0:09:15.295
çünkü burada, direktör olmayan durumda

0:09:15.295,0:09:18.333
sürekli bir gelişme meydana gelmez.

0:09:18.333,0:09:21.263
Diğer bir değişle, kuralları hatırlamak ve uygulamakla ilgili

0:09:21.263,0:09:23.969
ihtiyacınız olan her şey orta büyüme

0:09:23.969,0:09:26.500
çağında gelişirken, bunun aksine

0:09:26.500,0:09:28.897
eğer son iki gri çubuğa bakarsanız, hala orta

0:09:28.897,0:09:32.047
büyüme çağı ile yetişkinlik arasında direktörün bulunduğu

0:09:32.047,0:09:34.488
durum için gözle görülür bir gelişme olmaktadır ve bunun

0:09:34.488,0:09:37.864
anlamı, günlük hayatta sürekli kullandığımız,

0:09:37.864,0:09:41.149
başkalarının düşüncelerini hesaba katarak

0:09:41.149,0:09:43.408
hareket etme, ki bu önemlidir bu arada, gibi şeylerin

0:09:43.408,0:09:48.014
orta büyüme çağında hala gelişmeye devam ettiğidir.

0:09:48.014,0:09:50.554
Eğer onlu yaşlarda bir kızınız ya da oğlunuz varsa bazen

0:09:50.554,0:09:52.963
onların diğer insanları anlamada problemleri olduğunu

0:09:52.963,0:09:56.719
düşünebilirsiniz ki haklısınız. Gerçekten de var. Nedeni de bu.

0:09:56.719,0:10:00.232
Bazen gençlere güleriz. Dalga konusu olurlar,

0:10:00.232,0:10:04.095
bazen medya tarafından tipik ergen davranışları

0:10:04.095,0:10:07.622
yüzünden şeytanlaştırılırlar. Risk almayı severler,

0:10:07.622,0:10:10.393
bazen huysuzdurlar, bir hayli içe kapanıktırlar.

0:10:10.393,0:10:12.886
Kızının ergenlik öncesi ve ergenlik sonrası en çok dikkatini

0:10:12.886,0:10:15.373
çeken değişikliğin utangaçlık düzeyindeki değişim

0:10:15.373,0:10:18.354
olduğunu söyleyen bir arkadaşımın çok güzel

0:10:18.354,0:10:20.598
bir anektodu var:

0:10:20.614,0:10:23.103
Dedi ki, "Ergenlikten önce, eğer kızlarım

0:10:23.103,0:10:25.357
mağazada dolaşıyorsa onlara, 'Kızlar koşuşturmayı

0:10:25.357,0:10:27.106
bırakırsanız en sevdiğiniz şarkıyı söyleyeceğim' derdim

0:10:27.106,0:10:29.007
ve birden koşuşturmayı bırakırlardı ve onlara en sevdikleri

0:10:29.007,0:10:32.478
şarkıyı söylerdim. Ergenlikten sonra bu yaptığım asıl tehlike oldu."

0:10:32.478,0:10:34.295
(Kahkahalar)

0:10:34.295,0:10:37.772
Babalarının ortalıkta şarkı söyleyeceği

0:10:37.772,0:10:40.135
düşüncesi davranışlarını değiştirmek için yeterliydi.

0:10:40.135,0:10:41.563
İnsanlar sıklıkla sorarlar:

0:10:41.563,0:10:44.196
"Öyleyse büyüme çağı yeni mi ortaya çıktı?

0:10:44.196,0:10:46.318
Yoksa Batı'nın yeni icatlarından biri mi?"

0:10:46.318,0:10:48.986
Ve aslında yanıt olumsuz. Tarih boyunca

0:10:48.986,0:10:52.409
bugün kullandığımız ergenlik tanımlarına oldukça

0:10:52.409,0:10:54.566
benzer birçok tanımlama var.

0:10:54.566,0:10:58.799
Shakespeare'in "Kış Masalı"ından büyüme çağındakileri

0:10:58.799,0:11:01.574
anlattığı bir alıntı yapacağım:

0:11:01.574,0:11:04.420
"Keşke on ve yirmi üç yaş arasından

0:11:04.420,0:11:07.660
başka yaş olmasaydı veya bu yaştan sonra gençler uykuya dalsalardı;

0:11:07.660,0:11:09.751
çünkü bu yaşlar arasında çocuklarla zamparalık

0:11:09.751,0:11:15.974
yapmak, geleneklere kulak asmamak, hırsızlık yapmak ve kavga etmekten başka bir şey yok." (Kahkahalar)

0:11:15.974,0:11:20.508
Sonra şöyle devam eder, "Bunu söylemişken, on dokuz ve

0:11:20.508,0:11:23.653
yirmi iki yaşındaki bu kanı kaynayan gençler dışında kimse

0:11:23.653,0:11:26.151
bu havada ava çıkar mıydı? (Kahkahalar)

0:11:26.151,0:11:29.077
Neredeyse 400 yıl önce, Shakespeare bugün bizim

0:11:29.077,0:11:31.801
gençleri tanımladığımız çizgilere çok yakın bir ergen

0:11:31.801,0:11:35.260
portresi çizmiştir, fakat bugün biz temeldeki zihinsel

0:11:35.260,0:11:38.347
değişimleri gözleyerek onların davranışlarını

0:11:38.347,0:11:40.285
anlamaya çalışıyoruz.

0:11:40.285,0:11:43.893
Örneğin risk almayı ele alalım. Gençlerin

0:11:43.893,0:11:46.218
risk almaya eğilimli olduklarını biliyoruz. Öyleler.

0:11:46.218,0:11:48.850
Bir çocuktan ya da bir yetişkinden daha fazla risk alıyorlar

0:11:48.850,0:11:51.310
ve özellikle arkadaşlarıyla beraberlerken

0:11:51.310,0:11:54.278
risk almaya daha meyilliler. Genç bir birey için

0:11:54.278,0:11:56.764
ailesinden bağımsız hale gelmek

0:11:56.764,0:11:59.588
ve arkadaşlarını etkilemek çok önemlidir.

0:11:59.588,0:12:02.187
Ancak bugün onları, beyinlerinin bir kısmı olan ve

0:12:02.187,0:12:05.180
limbik sistem olarak adlandırılan bölümün gelişimi ışığında anlamaya çalışıyoruz,

0:12:05.180,0:12:07.723
şimdi arkamdaki slaytta size kırmızıyla ve aynı zamanda

0:12:07.723,0:12:09.588
elimdeki beyin üzerinde limbik sistemi göstereceğim.

0:12:09.588,0:12:12.697
Limbik sistem beynin derinliklerinde yer alır

0:12:12.697,0:12:16.430
ve duygu durumu ve ödül durumu gibi süreçlerle

0:12:16.430,0:12:19.580
ilgilenir. Risk almak gibi eğlenceli şeyler yaparken

0:12:19.580,0:12:22.876
ödüllendirildiğinizi hissetmenizi sağlar.

0:12:22.876,0:12:25.241
Size risk almanın heyecanını verir.

0:12:25.241,0:12:28.289
Ve bu bölge, limbik sistemin bulunduğu bölgeler,

0:12:28.289,0:12:31.708
gençlerde yetişkinlerle kıyaslandığında, risk almanın

0:12:31.708,0:12:35.477
ödüllendirici hissine çok daha fazla duyarlıdır

0:12:35.477,0:12:39.179
ve aynı zamanda prefrontal korteks,

0:12:39.179,0:12:41.453
ki onu bu slaytta mavi renkte görebilirsiniz,

0:12:41.453,0:12:44.320
ölçüsüz risk almayı engellemekle görevlidir

0:12:44.320,0:12:47.718
ve gençlerde hala gelişmeye devam etmektedir.

0:12:47.718,0:12:51.385
Beyin araştırmaları gösterdi ki, genç bireylerin beyni

0:12:51.385,0:12:54.727
eğitimle, rehabilitasyonla, dış müdahalelerle

0:12:54.727,0:12:58.683
etkilenebilecek bir değişim göstermektedir.

0:12:58.683,0:13:02.703
Eğitimin de içinde bulunduğu çevre, genç bireyin beynini

0:13:02.703,0:13:06.112
şekillendirebilir ve şekillendirir de

0:13:06.112,0:13:08.914
ve Batı'da daha yeni yeni

0:13:08.914,0:13:11.419
gençlerin düzenli eğitimine başladık.

0:13:11.419,0:13:15.172
Benim büyükannelerim ve büyükbabalarımın dördü de erken büyüme çağında

0:13:15.172,0:13:19.006
okulu bırakmışlar. Başka şansları yokmuş.

0:13:19.006,0:13:21.780
Ve bu durum hala dünyadaki birçok genç için

0:13:21.780,0:13:24.947
geçerlidir. Gençlerin %40'ı ortaokul

0:13:24.947,0:13:29.169
eğitimine ulaşamamaktadır.

0:13:29.169,0:13:31.808
Yaşamın bu dönemi beynin özellikle uyum

0:13:31.808,0:13:34.655
sağlayabildiği ve eğitilebildiği bir evredir.

0:13:34.655,0:13:38.425
Öğrenmek ve yaratmak için müthiş bir fırsattır.

0:13:38.425,0:13:40.658
Yani bazen gençlerin problemleri olarak görülen

0:13:40.658,0:13:43.134
yüksek risk alma, düşük içgüdü kontrolü,

0:13:43.134,0:13:47.076
içe kapanıklık, kınanmamalıdır.

0:13:47.076,0:13:49.913
Bütün bunlar beyindeki,

0:13:49.913,0:13:52.827
eğitim ve sosyal gelişim için harika fırsatlar

0:13:52.827,0:13:57.257
sağlayan değişimi yansıtır. Teşekkür ederim. (Alkışlar)

0:13:57.257,0:14:05.027
(Alkışlar)