WEBVTT

00:00:00.268 --> 00:00:01.862
W kilku poprzednich

00:00:01.862 --> 00:00:03.491
filmikach zilustrowaliśmy

00:00:03.511 --> 00:00:05.880
właściwie całe życie
Benjamina Franklina

00:00:05.880 --> 00:00:08.012
i jesli ktoś chciałby
dowiedzieć się więcej,

00:00:08.012 --> 00:00:10.949
polecam jego biografię,

00:00:10.949 --> 00:00:12.590
która jest bardzo dobra.

00:00:12.590 --> 00:00:14.134
Fascynująca wręcz.

00:00:14.134 --> 00:00:16.335
Jakie lekcje możemy wyciągnać

00:00:16.335 --> 00:00:18.871
z życia Benjamina Franklina?

00:00:18.870 --> 00:00:21.461
Cóż, przede wszystkim był
człowiekiem renesansu

00:00:21.461 --> 00:00:23.365
w okresie oświecenia, co było niezłe.

00:00:23.365 --> 00:00:26.169
Uwielbiał naukę, tak jak 
pisanie i nauki humanistyczne.

00:00:26.169 --> 00:00:29.161
Był naszym najlepszym naukowcem,
wynalazcą, dyplomatą.

00:00:29.161 --> 00:00:31.568
Był dobrym strategiem biznesowym.

00:00:31.568 --> 00:00:33.057
Przeszedł drogę od ubóstwa 
do bogactwa.

00:00:33.057 --> 00:00:35.753
Moim zdaniem był również kimś,

00:00:35.753 --> 00:00:38.015
kto stworzył podstawy charakteru
Ameryki,

00:00:38.015 --> 00:00:40.815
był dumny z przynależności do
klasy średniej,

00:00:40.816 --> 00:00:43.432
dumny z prowadzenia sklepu,
jak sam to ujmował,

00:00:43.432 --> 00:00:45.249
oraz z przynależności 
do Klubu Skórzanych

00:00:45.249 --> 00:00:46.825
Fartuchów, wstawania rano,

00:00:46.825 --> 00:00:48.217
zakładania fartucha

00:00:48.217 --> 00:00:49.945
i pomagania innym obywatelom.

00:00:49.956 --> 00:00:52.368
Wiedział również, że podporą
Ameryki

00:00:52.368 --> 00:00:54.505
będzie klasa średnia, która tworzyła

00:00:54.505 --> 00:00:56.569
organizacje obywatelskie

00:00:56.569 --> 00:00:58.089
jednoczące ludzi.

00:00:58.088 --> 00:01:00.313
Dlatego tworzył biblioteki

00:01:00.313 --> 00:01:02.048
i szpitale, akademie

00:01:02.048 --> 00:01:04.087
i tego typu miejsca,

00:01:04.087 --> 00:01:07.896
i był tolerancyjny.

00:01:07.897 --> 00:01:12.423
Przed okresem jej świetności, Filadelfii 
była komuną różnych grup etnicznych,

00:01:12.423 --> 00:01:16.185
była pierwszym miastem

00:01:16.185 --> 00:01:18.823
mającym wszystko, od

00:01:18.823 --> 00:01:21.111
Anglikan, Morawian i Żydów

00:01:21.111 --> 00:01:25.144
po Kwakierów, wyzwolonych niewolników
i Indian,

00:01:25.144 --> 00:01:27.320
a Franklin to sprzedawca, który

00:01:27.319 --> 00:01:29.408
stał się Apostołem tolerancji,

00:01:29.409 --> 00:01:32.621
mówiąc, że jeśli ludzie się zjednoczą

00:01:32.621 --> 00:01:35.117
i będą nawzajem szanować 
swoje wyznania,

00:01:35.117 --> 00:01:36.676
religie i pochodzenie,

00:01:36.677 --> 00:01:40.681
to to stanie się sekretem
amerykańskiej róznorodności.

00:01:40.680 --> 00:01:43.501
Widać to w jego życiu.

00:01:43.501 --> 00:01:46.724
Trzeba wspaniałych ludzi z pasją,

00:01:46.724 --> 00:01:49.388
jak John i Sam Adams,

00:01:49.388 --> 00:01:50.700
aby zbudować wspaniały kraj

00:01:50.700 --> 00:01:52.524
i potrzeba szanowanych ludzi, jak

00:01:52.525 --> 00:01:54.573
Washington, ale również tych,
co mówią:

00:01:54.572 --> 00:01:57.716
"Nasza siła to wewnętrzne zjednoczenie,
mimo naszych

00:01:57.716 --> 00:01:59.093
różnic."

00:01:59.093 --> 00:02:01.269
Mottem każdej stworzonej przez niego

00:02:01.269 --> 00:02:04.707
organizacji obywatelskiej były
hasła typu:

00:02:04.707 --> 00:02:06.823
"Możemy uczynić więcej dobra razem

00:02:06.823 --> 00:02:09.413
niż osobno"

00:02:09.413 --> 00:02:12.980
oraz "Tworzenie korzyści dla 
wspólnego dobra jest wspaniałe"

00:02:12.980 --> 00:02:15.237
Są to słowa wyryte
na pewnym szpitalu.

00:02:15.237 --> 00:02:19.853
Tworzy pierwszą kreskówkę 
zatytułowaną "Dołącz lub giń",

00:02:19.853 --> 00:02:21.271
dotyczącą kolonii.

00:02:21.270 --> 00:02:23.901
Muszą się zjednoczyć bądź zginąć.

00:02:23.901 --> 00:02:26.324
Jedzie do Albany w latach 50. XVIII wieku

00:02:26.324 --> 00:02:29.518
w celu zjednoczenia kolonii, aby

00:02:29.518 --> 00:02:32.293
nie stanowiły one katolickiej
kolonii Maryland

00:02:32.293 --> 00:02:34.253
ani purytańskiej kolonii
w Massachusetts.

00:02:34.252 --> 00:02:37.564
Jesteśmy jednym krajem
lecz mamy inne religie.

00:02:37.564 --> 00:02:41.181
Przejdę teraz do końcówki
jego życia,

00:02:41.181 --> 00:02:43.725
która zdaje się symbolem

00:02:43.725 --> 00:02:45.324
że po zjednoczeniu ludzi,

00:02:45.324 --> 00:02:47.763
konwencie konstytucjonalnym
i wszystkim innym.

00:02:47.763 --> 00:02:50.492
Uświadamiam sobie, że 
w ciągu życia,

00:02:50.492 --> 00:02:53.020
dołożył się on do budowy

00:02:53.020 --> 00:02:55.797
każdego kościoła w Filadelfii.

00:02:55.798 --> 00:02:59.006
W pewnym momencie kaznodzieje

00:02:59.006 --> 00:03:01.205
wygłaszający kazania w USA

00:03:01.205 --> 00:03:03.478
zaczęli potrzebować miejsca
do wygłaszania kazań

00:03:03.478 --> 00:03:05.581
w Filadelfii, Franklin

00:03:05.580 --> 00:03:08.117
stworzył więc dokumenty,

00:03:08.117 --> 00:03:10.748
na których podstawie zbierano fundusze.

00:03:10.748 --> 00:03:14.477
Mówił on:"Nawet jeśli Mufti 
z Konstantynopola miałby

00:03:14.477 --> 00:03:17.551
kogoś przysłać, by nas nauczał islamu,
oraz mówił o proroku

00:03:17.551 --> 00:03:20.062
Mahomecie, powinniśmy zaoferować

00:03:20.062 --> 00:03:22.111
mu ambonę i słuchać, ponieważ

00:03:22.111 --> 00:03:24.280
moglibyśmy się czegoś nauczyć."

00:03:24.280 --> 00:03:28.568
I to w XVIII wieku?

00:03:28.568 --> 00:03:32.126
Tak, lata 1760, 1770.

00:03:32.127 --> 00:03:35.266
Bardzo szanuje on inne religie.

00:03:35.266 --> 00:03:38.193
Był on największym darczyńcą

00:03:38.193 --> 00:03:40.722
indywidualnym, który przyczynił się

00:03:40.723 --> 00:03:42.938
do powstania Izraelskiej Synagogi Mickve,

00:03:42.937 --> 00:03:45.465
pierwszej w Filadelfii.

00:03:45.466 --> 00:03:47.139
Gdy więc umiera, zamiast

00:03:47.139 --> 00:03:49.106
jednego ministra,

00:03:49.106 --> 00:03:51.091
towarzyszy mu 35 ministrów, kaznodziei

00:03:51.091 --> 00:03:55.634
i księży z Filadelfii, trzymających ręce

00:03:55.633 --> 00:03:59.521
z żydowskim rabinem, z okazji

00:03:59.521 --> 00:04:02.673
tej wielkiej procesji pogrzebowej, 
odprowadzającej

00:04:02.674 --> 00:04:04.914
go do jego grobu.

00:04:04.913 --> 00:04:10.554
Był to rodzaj tolerancji, wolności,

00:04:10.555 --> 00:04:14.203
wiary, że możemy życ razem,

00:04:14.203 --> 00:04:16.307
mimo różnego pochodzenia,

00:04:16.307 --> 00:04:18.697
oni o to walczyli,

00:04:18.697 --> 00:04:24.105
stworzyli to w 1776 i 1787,

00:04:24.105 --> 00:04:26.433
gdy stworzyli Stany Zjednoczone

00:04:26.434 --> 00:04:29.105
i zachowanie spuścizny Franklina

00:04:29.105 --> 00:04:31.146
jest kluczową rzeczą, o którą walczą

00:04:31.146 --> 00:04:34.401
Stany Zjednoczone 
na całym świecie,

00:04:34.401 --> 00:04:38.558
lecz również we własnym państwie.