1
00:00:00,268 --> 00:00:01,862
W kilku poprzednich

2
00:00:01,862 --> 00:00:03,491
filmikach zilustrowaliśmy

3
00:00:03,511 --> 00:00:05,880
właściwie całe życie
Benjamina Franklina

4
00:00:05,880 --> 00:00:08,012
i jesli ktoś chciałby
dowiedzieć się więcej,

5
00:00:08,012 --> 00:00:10,949
polecam jego biografię,

6
00:00:10,949 --> 00:00:12,590
która jest bardzo dobra.

7
00:00:12,590 --> 00:00:14,134
Fascynująca wręcz.

8
00:00:14,134 --> 00:00:16,335
Jakie lekcje możemy wyciągnać

9
00:00:16,335 --> 00:00:18,871
z życia Benjamina Franklina?

10
00:00:18,870 --> 00:00:21,461
Cóż, przede wszystkim był
człowiekiem renesansu

11
00:00:21,461 --> 00:00:23,365
w okresie oświecenia, co było niezłe.

12
00:00:23,365 --> 00:00:26,169
Uwielbiał naukę, tak jak 
pisanie i nauki humanistyczne.

13
00:00:26,169 --> 00:00:29,161
Był naszym najlepszym naukowcem,
wynalazcą, dyplomatą.

14
00:00:29,161 --> 00:00:31,568
Był dobrym strategiem biznesowym.

15
00:00:31,568 --> 00:00:33,057
Przeszedł drogę od ubóstwa 
do bogactwa.

16
00:00:33,057 --> 00:00:35,753
Moim zdaniem był również kimś,

17
00:00:35,753 --> 00:00:38,015
kto stworzył podstawy charakteru
Ameryki,

18
00:00:38,015 --> 00:00:40,815
był dumny z przynależności do
klasy średniej,

19
00:00:40,816 --> 00:00:43,432
dumny z prowadzenia sklepu,
jak sam to ujmował,

20
00:00:43,432 --> 00:00:45,249
oraz z przynależności 
do Klubu Skórzanych

21
00:00:45,249 --> 00:00:46,825
Fartuchów, wstawania rano,

22
00:00:46,825 --> 00:00:48,217
zakładania fartucha

23
00:00:48,217 --> 00:00:49,945
i pomagania innym obywatelom.

24
00:00:49,956 --> 00:00:52,368
Wiedział również, że podporą
Ameryki

25
00:00:52,368 --> 00:00:54,505
będzie klasa średnia, która tworzyła

26
00:00:54,505 --> 00:00:56,569
organizacje obywatelskie

27
00:00:56,569 --> 00:00:58,089
jednoczące ludzi.

28
00:00:58,088 --> 00:01:00,313
Dlatego tworzył biblioteki

29
00:01:00,313 --> 00:01:02,048
i szpitale, akademie

30
00:01:02,048 --> 00:01:04,087
i tego typu miejsca,

31
00:01:04,087 --> 00:01:07,896
i był tolerancyjny.

32
00:01:07,897 --> 00:01:12,423
Przed okresem jej świetności, Filadelfii 
była komuną różnych grup etnicznych,

33
00:01:12,423 --> 00:01:16,185
była pierwszym miastem

34
00:01:16,185 --> 00:01:18,823
mającym wszystko, od

35
00:01:18,823 --> 00:01:21,111
Anglikan, Morawian i Żydów

36
00:01:21,111 --> 00:01:25,144
po Kwakierów, wyzwolonych niewolników
i Indian,

37
00:01:25,144 --> 00:01:27,320
a Franklin to sprzedawca, który

38
00:01:27,319 --> 00:01:29,408
stał się Apostołem tolerancji,

39
00:01:29,409 --> 00:01:32,621
mówiąc, że jeśli ludzie się zjednoczą

40
00:01:32,621 --> 00:01:35,117
i będą nawzajem szanować 
swoje wyznania,

41
00:01:35,117 --> 00:01:36,676
religie i pochodzenie,

42
00:01:36,677 --> 00:01:40,681
to to stanie się sekretem
amerykańskiej róznorodności.

43
00:01:40,680 --> 00:01:43,501
Widać to w jego życiu.

44
00:01:43,501 --> 00:01:46,724
Trzeba wspaniałych ludzi z pasją,

45
00:01:46,724 --> 00:01:49,388
jak John i Sam Adams,

46
00:01:49,388 --> 00:01:50,700
aby zbudować wspaniały kraj

47
00:01:50,700 --> 00:01:52,524
i potrzeba szanowanych ludzi, jak

48
00:01:52,525 --> 00:01:54,573
Washington, ale również tych,
co mówią:

49
00:01:54,572 --> 00:01:57,716
"Nasza siła to wewnętrzne zjednoczenie,
mimo naszych

50
00:01:57,716 --> 00:01:59,093
różnic."

51
00:01:59,093 --> 00:02:01,269
Mottem każdej stworzonej przez niego

52
00:02:01,269 --> 00:02:04,707
organizacji obywatelskiej były
hasła typu:

53
00:02:04,707 --> 00:02:06,823
"Możemy uczynić więcej dobra razem

54
00:02:06,823 --> 00:02:09,413
niż osobno"

55
00:02:09,413 --> 00:02:12,980
oraz "Tworzenie korzyści dla 
wspólnego dobra jest wspaniałe"

56
00:02:12,980 --> 00:02:15,237
Są to słowa wyryte
na pewnym szpitalu.

57
00:02:15,237 --> 00:02:19,853
Tworzy pierwszą kreskówkę 
zatytułowaną "Dołącz lub giń",

58
00:02:19,853 --> 00:02:21,271
dotyczącą kolonii.

59
00:02:21,270 --> 00:02:23,901
Muszą się zjednoczyć bądź zginąć.

60
00:02:23,901 --> 00:02:26,324
Jedzie do Albany w latach 50. XVIII wieku

61
00:02:26,324 --> 00:02:29,518
w celu zjednoczenia kolonii, aby

62
00:02:29,518 --> 00:02:32,293
nie stanowiły one katolickiej
kolonii Maryland

63
00:02:32,293 --> 00:02:34,253
ani purytańskiej kolonii
w Massachusetts.

64
00:02:34,252 --> 00:02:37,564
Jesteśmy jednym krajem
lecz mamy inne religie.

65
00:02:37,564 --> 00:02:41,181
Przejdę teraz do końcówki
jego życia,

66
00:02:41,181 --> 00:02:43,725
która zdaje się symbolem

67
00:02:43,725 --> 00:02:45,324
że po zjednoczeniu ludzi,

68
00:02:45,324 --> 00:02:47,763
konwencie konstytucjonalnym
i wszystkim innym.

69
00:02:47,763 --> 00:02:50,492
Uświadamiam sobie, że 
w ciągu życia,

70
00:02:50,492 --> 00:02:53,020
dołożył się on do budowy

71
00:02:53,020 --> 00:02:55,797
każdego kościoła w Filadelfii.

72
00:02:55,798 --> 00:02:59,006
W pewnym momencie kaznodzieje

73
00:02:59,006 --> 00:03:01,205
wygłaszający kazania w USA

74
00:03:01,205 --> 00:03:03,478
zaczęli potrzebować miejsca
do wygłaszania kazań

75
00:03:03,478 --> 00:03:05,581
w Filadelfii, Franklin

76
00:03:05,580 --> 00:03:08,117
stworzył więc dokumenty,

77
00:03:08,117 --> 00:03:10,748
na których podstawie zbierano fundusze.

78
00:03:10,748 --> 00:03:14,477
Mówił on:"Nawet jeśli Mufti 
z Konstantynopola miałby

79
00:03:14,477 --> 00:03:17,551
kogoś przysłać, by nas nauczał islamu,
oraz mówił o proroku

80
00:03:17,551 --> 00:03:20,062
Mahomecie, powinniśmy zaoferować

81
00:03:20,062 --> 00:03:22,111
mu ambonę i słuchać, ponieważ

82
00:03:22,111 --> 00:03:24,280
moglibyśmy się czegoś nauczyć."

83
00:03:24,280 --> 00:03:28,568
I to w XVIII wieku?

84
00:03:28,568 --> 00:03:32,126
Tak, lata 1760, 1770.

85
00:03:32,127 --> 00:03:35,266
Bardzo szanuje on inne religie.

86
00:03:35,266 --> 00:03:38,193
Był on największym darczyńcą

87
00:03:38,193 --> 00:03:40,722
indywidualnym, który przyczynił się

88
00:03:40,723 --> 00:03:42,938
do powstania Izraelskiej Synagogi Mickve,

89
00:03:42,937 --> 00:03:45,465
pierwszej w Filadelfii.

90
00:03:45,466 --> 00:03:47,139
Gdy więc umiera, zamiast

91
00:03:47,139 --> 00:03:49,106
jednego ministra,

92
00:03:49,106 --> 00:03:51,091
towarzyszy mu 35 ministrów, kaznodziei

93
00:03:51,091 --> 00:03:55,634
i księży z Filadelfii, trzymających ręce

94
00:03:55,633 --> 00:03:59,521
z żydowskim rabinem, z okazji

95
00:03:59,521 --> 00:04:02,673
tej wielkiej procesji pogrzebowej, 
odprowadzającej

96
00:04:02,674 --> 00:04:04,914
go do jego grobu.

97
00:04:04,913 --> 00:04:10,554
Był to rodzaj tolerancji, wolności,

98
00:04:10,555 --> 00:04:14,203
wiary, że możemy życ razem,

99
00:04:14,203 --> 00:04:16,307
mimo różnego pochodzenia,

100
00:04:16,307 --> 00:04:18,697
oni o to walczyli,

101
00:04:18,697 --> 00:04:24,105
stworzyli to w 1776 i 1787,

102
00:04:24,105 --> 00:04:26,433
gdy stworzyli Stany Zjednoczone

103
00:04:26,434 --> 00:04:29,105
i zachowanie spuścizny Franklina

104
00:04:29,105 --> 00:04:31,146
jest kluczową rzeczą, o którą walczą

105
00:04:31,146 --> 00:04:34,401
Stany Zjednoczone 
na całym świecie,

106
00:04:34,401 --> 00:04:38,558
lecz również we własnym państwie.