0:00:00.360,0:00:04.494
Pas gjysmë shekulli përpjekje për[br]parandalimin e luftërave,

0:00:04.494,0:00:08.009
është një pyetje që ende vazhdoj ta kem:

0:00:08.025,0:00:11.725
Si të përballemi me dhunën ekstreme

0:00:11.725,0:00:15.226
pa u kundërpërgjigjur me forcë?

0:00:15.226,0:00:17.777
Kur ke të bësh me brutalitet,

0:00:17.777,0:00:20.693
qoftë një fëmijë përballë një [br]ngacmuesi në parkun e lojërave

0:00:20.693,0:00:22.393
apo dhuna në familje -

0:00:22.393,0:00:25.309
apo sot, në rrugët e Sirisë,

0:00:25.309,0:00:27.860
përballë tankeve dhe shrapnelave,

0:00:27.860,0:00:31.207
cila është gjëja më efektive që [br]duhet bërë?

0:00:31.207,0:00:33.805
Të kundërpërgjigjesh? Të dorëzohesh?

0:00:33.805,0:00:37.146
Të përdorësh më shumë forcë?

0:00:37.176,0:00:41.138
Këtë pyetje: "Si të përballem me një[br]agresor

0:00:41.138,0:00:44.888
pa u bërë edhe vetë kriminel"?

0:00:44.888,0:00:47.904
vazhdoj ta kem që nga fëmijëria.

0:00:47.904,0:00:50.455
Më kujtohet kur isha rreth 13 vjeç,

0:00:50.455,0:00:55.441
po shihja ne një televizor bardhë e zi me [br]miza në dhomën e prindërve

0:00:55.441,0:00:59.706
teksa tanket sovjetike u futën në[br]Budapest,

0:00:59.706,0:01:02.505
dhe disa fëmijë jo shumë më të mëdhenj[br]se unë

0:01:02.505,0:01:05.006
hidheshin në drejtim të tankeve

0:01:05.006,0:01:07.174
dhe masakroheshin.

0:01:07.174,0:01:10.975
Unë vrapova shkallëve dhe fillova[br]të paketoj valixhen.

0:01:10.975,0:01:13.689
Nëna ime erdhi dhe më tha, "Çfarë [br]të ka shkuar ne mendje te bësh"?

0:01:13.689,0:01:15.971
Dhe unë i thashë, "Po shkoj në Budapest".

0:01:15.971,0:01:18.605
Dhe ajo më tha, "Përse"?

0:01:18.605,0:01:20.654
Unë i thashë, "Fëmijët po vriten atje.

0:01:20.654,0:01:22.506
Është e tmerrshme ajo që po ndodh".

0:01:22.506,0:01:24.523
Dhe ajo tha, "Mos u bëj budallaqe".

0:01:24.523,0:01:27.123
Unë fillova të qaj.

0:01:27.123,0:01:29.338
Ajo e kuptoi dhe tha,

0:01:29.338,0:01:31.105
"E shoh që është serioze.

0:01:31.105,0:01:33.939
Je tepër e re të ndihmosh.

0:01:33.939,0:01:36.574
Të duhet trajnim. Unë do të të ndihmoj.

0:01:36.574,0:01:38.739
Por cpaketoje njëherë valixjen".

0:01:38.739,0:01:42.305
Dhe kështu unë u trajnova

0:01:42.305,0:01:46.238
dhe shkova e punova[br]në Afrikë në të njëzetat.

0:01:46.238,0:01:49.939
Por e kuptova që atë çfarë duhet[br]ta di në të vërtetë

0:01:49.939,0:01:52.338
nuk mund ta marr nga kurset trajnuese.

0:01:52.338,0:01:54.524
Doja të kuptoja

0:01:54.524,0:01:58.974
si funksionojnë dhuna dhe shtypja.

0:01:58.974,0:02:03.922
Dhe ajo që kam zbuluar që atëherë është:

0:02:03.922,0:02:07.988
Agresorët e përdorin dhunën[br]në tri mënyra.

0:02:07.988,0:02:13.291
Përdorin dhunën politike për të frikësuar,

0:02:13.291,0:02:18.705
dhunën fizike për të tmerruar

0:02:18.705,0:02:26.229
dhe dhunën mendore apo emocionale[br]për të nënçmuar.

0:02:26.229,0:02:29.456
Dhe rrallë, në shumë pak raste

0:02:29.456,0:02:32.972
funksionon të përdorësh më shumë dhunë.

0:02:32.972,0:02:39.181
Nelson Mandela u burgos[br]duke besuar në dhunë

0:02:39.181,0:02:41.205
dhe 27 vite më vonë

0:02:41.205,0:02:43.188
ai dhe kolegët e tij,

0:02:43.188,0:02:45.173
ngadalë dhe me kujdes,

0:02:45.173,0:02:50.139
mprehën aftësitë, aftësitë e[br]jashtëzakonshme, që iu duheshin

0:02:50.139,0:02:54.339
për ta shndërruar një ndër qeveritë më të[br]egra që ka njohur bota

0:02:54.339,0:02:56.205
në një demokraci.

0:02:56.205,0:03:00.937
Dhe ia arritën me një përkushtim të plotë[br]ndaj jo-dhunës.

0:03:00.937,0:03:08.104
Ata e kuptuan që të përdorësh forcë [br]kundër forcës

0:03:08.104,0:03:13.300
nuk funksionon.

0:03:13.300,0:03:15.493
Pra, çfarë funksionon?

0:03:15.493,0:03:18.962
Kam gjetur shumë metoda

0:03:18.962,0:03:20.795
që funksionojnë, - ka shumë të tjera -

0:03:20.795,0:03:23.141
që kryejnë punë dhe janë efektive.

0:03:23.141,0:03:24.508
Dhe e para është

0:03:24.508,0:03:27.026
që ndryshimi duhet të ndodhë

0:03:27.026,0:03:31.491
duhet të ndodhë këtu, brenda meje.

0:03:31.491,0:03:35.591
Është reagimi im, qëndrimi im,[br]ndaj shtypjes

0:03:35.591,0:03:38.442
të cilin unë mund ta kontrolloj,

0:03:38.442,0:03:40.742
dhe që mund të bëj diçka rreth tij.

0:03:40.742,0:03:44.925
Për këtë duhet të zhvilloj vetëdijen.

0:03:44.925,0:03:47.424
Duhet ta njoh veten time,

0:03:47.424,0:03:49.675
kur rrëzohem,

0:03:49.675,0:03:54.009
cilat janë pikat e mia të forta,

0:03:54.009,0:03:56.507
cilat janë pikat e mia të dobta.

0:03:56.507,0:03:57.975
Kur dorëzohem?

0:03:57.975,0:04:03.238
Për çka do ta ngre zërin?

0:04:03.238,0:04:08.377
Meditimi apo vetë-inspektimi

0:04:08.377,0:04:10.911
është një mënyrë - pra, jo e vetmja -

0:04:10.911,0:04:12.029
është një ndër mënyrat

0:04:12.029,0:04:16.146
për ta fituar këtë lloj fuqie të[br]brendshme.

0:04:16.146,0:04:18.628
Dhe heroina ime këtu - si e Satishit -

0:04:18.628,0:04:21.661
është Aung San Suu Kyi në Burma.

0:04:21.661,0:04:25.294
Ajo po udhëhiqte një grup studentësh

0:04:25.294,0:04:27.694
në një protestë në rrugët e Rangoon-it.

0:04:27.694,0:04:31.877
Ata u gjendën përballë mitralozëve.

0:04:31.877,0:04:33.044
Dhe ajo kuptoi menjëherë

0:04:33.044,0:04:36.962
që ushtarëve iu dridheshin gishtat[br]nën këmbëz[br]

0:04:36.962,0:04:42.660
dhe ishin më të frikësuar se protestuesit [br]prapa saj.

0:04:42.660,0:04:45.365
Por ajo iu tha studentëve të ulen.

0:04:45.365,0:04:52.661
Dhe eci përpara me qetësi dhe qartësi

0:04:52.661,0:04:56.111
duke mos pasur aspak frikë

0:04:56.111,0:05:00.211
që të afrohet te arma e parë

0:05:00.211,0:05:04.287
ta vë dorën mbi të dhe ta ulë.

0:05:08.564,0:05:12.082
Dhe askush nuk u vra.

0:05:12.097,0:05:16.039
Ja ç'mund të bëjë mjeshtëria ndaj frikës

0:05:16.039,0:05:18.340
jo vetëm përballë mitralozëve.

0:05:18.340,0:05:22.506
por nëse përballeni me një përleshje [br]me thika në rrugë.

0:05:22.506,0:05:24.871
Por duhet të ushtrohemi.

0:05:24.871,0:05:26.772
E çfarë sa i përket frikës?

0:05:26.772,0:05:31.726
Kam një mantra të vogël.

0:05:31.726,0:05:35.167
Frika ime shëndoshet

0:05:35.167,0:05:37.384
me energjinë që ia ushqej unë.

0:05:37.384,0:05:39.671
Dhe nëse bëhet shumë e madhe

0:05:39.671,0:05:42.033
me siguri ndodh.

0:05:42.033,0:05:46.468
Ne e dimë sindromën tre i mëngjesit,

0:05:46.468,0:05:49.184
kur diçka që të brengos,[br]të zgjon nga gjumi

0:05:49.184,0:05:51.574
Unë shoh shumë njerëz -

0:05:51.574,0:05:55.184
dhe rrotullohesh në shtrat për një orë,

0:05:55.184,0:05:56.862
vetëm sa bëhet më keq,

0:05:56.862,0:05:59.984
dhe në ora katër je ngjitur në jastëk

0:05:59.984,0:06:02.187
nga një përbindësh kaq i madh.

0:06:02.187,0:06:04.121
E vetmja gjë për t'u bërë

0:06:04.121,0:06:05.955
është të ngrihesh, bën një filxhan çaj

0:06:05.955,0:06:11.271
dhe ulu të flasësh me frikën si [br]me një fëmijë.

0:06:11.271,0:06:13.752
Ti je i rrituri.

0:06:13.752,0:06:15.639
Frika është fëmija.

0:06:15.639,0:06:17.084
Dhe ti flet me frikën

0:06:17.084,0:06:20.270
dhe e pyet çfarë do, për çfarë ka nevojë.

0:06:20.270,0:06:24.887
Si mund të përmirësohet?

0:06:24.887,0:06:26.637
Si mund fëmija të ndihet më i fortë?

0:06:26.637,0:06:28.086
Dhe harton një plan.

0:06:28.086,0:06:30.091
Thua, "Në rregull, tani kthehemi në gjumë.

0:06:30.091,0:06:33.858
Në gjashtë e gjysmë, ngrihemi dhe [br]veprojmë".

0:06:33.858,0:06:39.590
Unë pata një nga këto episode të dielën

0:06:39.606,0:06:43.591
e paralizuar me frikën[br]se do të flas para jush.

0:06:43.591,0:06:45.589
(Të qeshura)

0:06:45.589,0:06:47.096
Kështu që veprova ashtu.

0:06:47.096,0:06:51.225
U zgjova, bëra çajin, fola me të, [br]dhe kështu

0:06:51.225,0:06:55.381
jam këtu - ende pjesërisht e paralizuar,[br]por jam këtu.

0:06:55.381,0:06:59.780
(Duartrokitje)

0:06:59.780,0:07:02.296
Kjo ishte frika. E çfarë sa i përket[br]zemërimit?

0:07:02.296,0:07:06.698
Kudo që ka padrejtësi, ka zemërim.

0:07:06.698,0:07:09.546
Por zemërimi është si benzinë,

0:07:09.546,0:07:13.000
nëse e hedh përreth e dikush ndezë një[br]kokërr çibriti,

0:07:13.000,0:07:15.000
krijohet një ferr.

0:07:15.000,0:07:20.117
Por zemërimi si motor - brenda një[br]motori - është i fuqishëm.

0:07:20.117,0:07:24.283
Nëse mund ta vendosim zemërimin tonë[br]brenda një motori,

0:07:24.283,0:07:26.066
ai mund të na shtyjë para,

0:07:26.066,0:07:29.054
mund të na nxjerrë nga momentet e vështira

0:07:29.054,0:07:33.017
dhe mund të na japë forcë të brendshme[br]të vërtetë.

0:07:33.017,0:07:36.135
Këtë e kam mësuar në punën time

0:07:36.135,0:07:38.399
me politikëbërësit e armëve nukleare.

0:07:38.399,0:07:41.118
Sepse në fillim isha aq e indinjuar

0:07:41.118,0:07:44.434
ndaj rreziqeve që ata po na ekspozonin

0:07:44.434,0:07:49.568
sa vetëm doja të grindesha, t'i fajësoja, [br]që ata ta kenë gabim.

0:07:49.568,0:07:52.101
Krejtësisht joefektive.

0:07:52.101,0:07:55.850
Në mënyrë që të zhvillohet dialogu për [br]ndryshim

0:07:55.850,0:07:57.923
duhet të përballemi me zemërimin tonë.

0:07:57.923,0:08:02.600
Është në rregull të zemërohesh ndaj[br]gjërave -

0:08:02.600,0:08:04.700
në këtë rast, armëve nukleare -

0:08:04.700,0:08:08.551
por nuk ia vlen të zemërohesh me njerëzit.

0:08:08.551,0:08:11.166
Ata janë qenie njerëzore siç jemi ne.

0:08:11.166,0:08:13.817
Dhe po bëjnë çfarë mendojnë se është [br]më së miri.

0:08:13.817,0:08:17.800
Dhe mbi këtë bazë ne duhet të flasim [br]me ta.

0:08:17.800,0:08:20.717
Pra, ky ishte i treti, zemërimi.

0:08:20.717,0:08:22.117
Që më sjell te thelbi

0:08:22.117,0:08:25.351
i asaj që po ndodh, ose që unë kam [br]kuptuar se po ndodh,

0:08:25.351,0:08:26.416
me botën sot,

0:08:26.416,0:08:30.434
që është se shekullin që shkoi fuqia [br]vinte nga lart-poshtë.

0:08:30.434,0:08:34.699
Qeveritë ende iu tregonin njerëzve çfarë[br]të bëjnë.

0:08:34.699,0:08:36.734
Këtë shekull, ka një ndryshim.

0:08:36.734,0:08:40.617
Fuqia është nga poshtë-lart, nga populli.

0:08:40.617,0:08:43.833
Si kërpudhat që rriten përmes betonit.

0:08:43.833,0:08:50.514
Është bashkimi i njerzëve, siç e tha tani[br]Bundy, milje larg

0:08:50.514,0:08:52.787
për të sjellur ndryshimin.

0:08:52.787,0:08:57.053
Dhe Peace Direct e hetoi mjaft herët

0:08:57.053,0:09:00.604
që vendësit në zonat [br]e konfliktit të nxehtë

0:09:00.604,0:09:03.040
dinë çfarë të bëjnë.

0:09:03.040,0:09:05.256
E dinë më së miri.

0:09:05.256,0:09:08.538
Prandaj Peace Direct i përkrah ata.

0:09:08.538,0:09:10.737
Ajo çfarë po bëjnë është që

0:09:10.737,0:09:13.905
po i çmobilizojnë milicitë,

0:09:13.905,0:09:16.508
po i rindërtojnë ekonomitë,

0:09:16.508,0:09:18.858
po i rikthejnë refugjatët,

0:09:18.858,0:09:24.359
madje po i lirojnë fëmijët ushtarë.

0:09:24.359,0:09:27.225
Dhe atyre u duhet ta rrezikojnë jetën[br]pothuajse çdo ditë

0:09:27.225,0:09:30.444
për ta bërë këtë.

0:09:30.444,0:09:34.258
Dhe ajo çfarë kanë kuptuar

0:09:34.258,0:09:39.191
është se përdorimi i dhunës në këto [br]situata ku ata veprojnë

0:09:39.191,0:09:43.710
jo vetëm që është më pak njerëzore,

0:09:43.710,0:09:45.845
por është më pak efektive

0:09:45.845,0:09:52.376
sesa përdorimi i metodave që lidhin [br]njerëzit mes vete, që rindërtojnë.

0:09:52.376,0:09:56.308
Dhe mendoj që ushtria e ShBA

0:09:56.308,0:10:03.188
më në fund po e kupton këtë.

0:10:03.188,0:10:05.897
Deri më tani, politika e tyre kundër[br]terroristëve

0:10:05.897,0:10:10.730
kanë qenë vrasja e kryengritësve për [br]pothuajse çfarëdo çmimi,

0:10:10.730,0:10:13.933
edhe kur përfshihen civilët;

0:10:13.933,0:10:18.199
atëherë konsiderohet si "dëm anësor".

0:10:18.199,0:10:24.932
Dhe kjo e zemëron dhe e poshtëron

0:10:24.932,0:10:27.282
aq shumë popullin e Afganistanit,

0:10:27.282,0:10:31.630
saqë e bën rekrutimin në al-Qaeda[br]shumë të lehtë,

0:10:31.630,0:10:34.800
kur njerëzit janë kaq të neveritur nga, [br]për shembull,

0:10:34.800,0:10:37.179
djegia e Kuranit.

0:10:37.179,0:10:40.180
Prandaj trajnimi i trupave duhet të [br]ndryshojë.

0:10:40.180,0:10:45.288
Dhe besoj që ka shenja që ka filluar[br]të ndryshojë.

0:10:45.288,0:10:48.072
Ushtria britanike gjithnjë ka qenë më e[br]aftë këtu.

0:10:48.072,0:10:53.754
Por ekziston një shembull i shkëlqyer[br]për ta përcjellur

0:10:53.754,0:10:56.922
dhe ai është një toger kolonel amerikan[br]i mrekullueshëm

0:10:56.922,0:10:58.587
që quhet Chris Hughes.

0:10:58.587,0:11:02.804
Ai udhëhiqte ushtarët e tij në rrugët[br]e Najafit -

0:11:02.804,0:11:04.972
në Irak, në fakt -

0:11:04.972,0:11:10.005
dhe befas njerëzit po suleshin nga [br]shtëpitë në të dy anët e rrugës,

0:11:10.005,0:11:14.603
duke bërtitur, uluritur, tejet të [br]acaruar

0:11:14.603,0:11:19.071
dhe i rrethuan këta burra shumë të ri të [br]cilët ishin krejtësisht të tmerruar,

0:11:19.071,0:11:21.571
nuk dinin çfarë po ndodhte, nuk dinin [br]arabisht.

0:11:21.571,0:11:25.821
Dhe Chris Hughes u fut në mes të turmës

0:11:25.821,0:11:29.690
me armën përmbi kokë, te drejtuar nga toka

0:11:29.690,0:11:31.388
dhe tha, "Gjunjëzohuni".

0:11:31.388,0:11:34.188
Dhe këta ushtarë të mëdhenj

0:11:34.188,0:11:36.821
me çantat dhe me armatosjen trupore,

0:11:36.821,0:11:41.295
u lëkundën në tokë.

0:11:41.295,0:11:47.380
Dhe ra heshtje e plotë.

0:11:47.380,0:11:49.938
Pas rreth dy minutash,

0:11:49.938,0:11:54.214
të gjithë u mënjanuan dhe shkuan [br]në shtëpi.

0:11:54.214,0:11:59.696
E kjo, për mua, është urtësi në veprim.

0:11:59.696,0:12:03.862
Në atë çast, kjo është çka ai bëri.

0:12:03.862,0:12:09.624
Dhe po ndodh kudo tani.

0:12:09.624,0:12:11.533
Nuk më besoni?

0:12:11.533,0:12:15.192
A e keni pyetur veten

0:12:15.192,0:12:19.632
pse dhe si janë rrëzuar[br]kaq shumë diktatura

0:12:19.632,0:12:22.983
në 30 vitet e fundit?

0:12:22.983,0:12:28.050
Diktaturat në Çekosllovaki,[br]Gjermaninë Lindore,

0:12:28.050,0:12:32.265
Estoni, Letoni, Lituani,

0:12:32.265,0:12:35.151
Mali, Madagaskar,

0:12:35.151,0:12:38.933
Poloni, Filipine,

0:12:38.933,0:12:44.016
Serbi, Slloveni, mund të vazhdoj,

0:12:44.016,0:12:48.606
dhe tani Tunizia dhe Egjipti.

0:12:48.606,0:12:52.656
Dhe kjo nuk ka ndodhur rastësisht.

0:12:52.656,0:12:55.807
Një pjesë e madhe vjen nga libri

0:12:55.807,0:13:00.272
i një burri 80 vjeçar nga Bostoni, [br]Gene Sharp.

0:13:00.272,0:13:04.289
Ai shkroi librin "Nga diktatura në[br]demokraci"

0:13:04.289,0:13:09.685
me 82 metodologji për rezistencë [br]jo të dhunshme.

0:13:09.685,0:13:11.772
Është përkthyer në 26 gjuhë.

0:13:11.772,0:13:13.856
Ka bërë xhiron e botës.

0:13:13.856,0:13:21.043
Dhe tani po përdoret nga njerëzit e ri[br]dhe të vjetër gjithkund,

0:13:21.043,0:13:26.465
sepse funksionon [br]dhe është efektive.

0:13:26.465,0:13:31.023
Prandaj kjo është ajo që më jep shpresë -

0:13:31.023,0:13:34.776
jo vetëm shpresë, më bën [br]të ndihem shumë pozitive.

0:13:34.776,0:13:38.792
Sepse më në fund, njerëzit po e kuptojnë.

0:13:38.792,0:13:46.410
Po e kuptojmë metodologjinë praktike,[br]të përdorshme

0:13:46.410,0:13:47.994
për t'iu përgjigjur pyetjes time:

0:13:47.994,0:13:54.296
Si të përballemi me një agresor pa u bërë[br]vetë kriminel?

0:13:54.296,0:13:58.706
Po përdorim shkathtësitë që përmenda:

0:13:58.706,0:14:02.424
forcën e brendshme - zhvillimin e forcës [br]së brendshme - përmes vetë-dijes,

0:14:02.424,0:14:05.990
njohjen dhe punën me frikën tonë,

0:14:05.990,0:14:09.508
përdorimin e zemërimit si karburant,

0:14:09.508,0:14:12.073
bashkëpunimin me të tjerët,

0:14:12.073,0:14:14.008
grupimin bashkë me tjerët,

0:14:14.008,0:14:16.190
guximin,

0:14:16.190,0:14:23.159
dhe më e rëndësishmja, përkushtimin[br]ndaj jo-dhunës së vazhdueshme.

0:14:23.159,0:14:27.273
Tani jo vetëm që besoj në jo-dhunë.

0:14:27.273,0:14:30.208
Nuk më duhet të besoj në të.

0:14:30.208,0:14:33.758
Gjithkund shoh dëshmi se si ajo [br]funksionon.

0:14:33.758,0:14:39.808
Dhe shoh se si ne, njerëzit e zakonshëm,

0:14:39.808,0:14:46.126
mund të bëjmë çka Aung San Suu Kyi dhe [br]Ghandi dhe Mandela bënë.

0:14:46.126,0:14:48.849
Mund t'i japim fund

0:14:48.849,0:14:53.848
shekullit më të përgjakshëm [br]që ka njohur njerëzimi.

0:14:53.848,0:15:01.789
Dhe mund të organizohemi për ta[br]mposhtur shtypjen

0:15:01.789,0:15:04.407
duke hapur zemrat tona

0:15:04.407,0:15:10.257
dhe duke forcuar këtë zgjidhje të [br]jashtëzakonshme.

0:15:10.257,0:15:14.857
Kjo hapje e zemrës është pikërisht çfarë[br]kam përjetuar

0:15:14.857,0:15:19.291
në tërë organizimin e këtij takimi që kur [br]kam ardhur dje.

0:15:19.291,0:15:21.412
Ju falemnderit.

0:15:21.412,0:15:25.981
(Duartrokitje)