1
00:00:00,360 --> 00:00:04,494
Иако половина век се обидувам да 
помогнам во спречувањето на војни,

2
00:00:04,494 --> 00:00:08,009
има едно прашање што секогаш си го поставувам:

3
00:00:08,025 --> 00:00:11,725
Како да се справиме со екстремното насилство

4
00:00:11,725 --> 00:00:15,226
без да возвратиме со сила?

5
00:00:15,226 --> 00:00:17,777
Кога се соочувате со бруталност,

6
00:00:17,777 --> 00:00:20,693
дали е тоа дете што се соочува 
со силеџија на игралиштето

7
00:00:20,693 --> 00:00:22,393
или домашно насилство

8
00:00:22,393 --> 00:00:25,309
или денес, на улиците на Сирија,

9
00:00:25,309 --> 00:00:27,860
соочувањето со тенкови и шрапнели,

10
00:00:27,860 --> 00:00:31,207
што е најдобро да се направи?

11
00:00:31,207 --> 00:00:33,805
Да возратиме? Да се предадеме?

12
00:00:33,805 --> 00:00:37,146
Да примениме повеќе сила?

13
00:00:37,176 --> 00:00:41,138
Прашањето: Како да се справам со силеџија

14
00:00:41,138 --> 00:00:44,888
без притоа да се претворам во насилник?

15
00:00:44,888 --> 00:00:47,904
ме следи од дете.

16
00:00:47,904 --> 00:00:50,455
Се сеќавам дека имав околу 13 год.

17
00:00:50,455 --> 00:00:55,441
бев залепена за црно-белиот телевизор
во дневната соба на моите родители

18
00:00:55,441 --> 00:00:59,706
кога советските тенкови влегоа во Будимпешта,

19
00:00:59,706 --> 00:01:02,505
а деца, не многу постари од мене

20
00:01:02,505 --> 00:01:05,006
се фрлаа пред тенковите

21
00:01:05,006 --> 00:01:07,174
за да бидат убиени.

22
00:01:07,174 --> 00:01:10,975
Се стрчав по скалите горе и 
почнав да си го пакувам куферот

23
00:01:10,975 --> 00:01:13,689
Мајка ми дојде и ми рече: „Што правиш“?

24
00:01:13,689 --> 00:01:15,971
И реков: „Одам за Будимпешта.“

25
00:01:15,971 --> 00:01:18,605
Таа рече: „Зошто?“

26
00:01:18,605 --> 00:01:20,654
И реков: „Таму убиваат деца.

27
00:01:20,654 --> 00:01:22,506
Нешто страшно се случува.“

28
00:01:22,506 --> 00:01:24,523
А таа ми рече: „Не биди смешна.“

29
00:01:24,523 --> 00:01:27,123
Јас заплакав.

30
00:01:27,123 --> 00:01:29,338
Таа разбра и ми рече,

31
00:01:29,338 --> 00:01:31,105
„Добро, гледам дека си сериозна.

32
00:01:31,105 --> 00:01:33,939
Премлада си за да помогнеш.

33
00:01:33,939 --> 00:01:36,574
Ти треба обука. Ќе ти помогнам.

34
00:01:36,574 --> 00:01:38,739
Само отпакувај го куферот.“

35
00:01:38,739 --> 00:01:42,305
И така, поминав одредена обука

36
00:01:42,305 --> 00:01:46,238
и заминав да работам во Африка 
поголем дел од моите двесетти години.

37
00:01:46,238 --> 00:01:49,939
Но, сфатив дека она што навистина сакав да го знам

38
00:01:49,939 --> 00:01:52,338
не можев да го научам на курсеви за обука.

39
00:01:52,338 --> 00:01:54,524
Сакав да разберам

40
00:01:54,524 --> 00:01:58,974
како функционираат насилството, опресијата.

41
00:01:58,974 --> 00:02:03,922
Оттогаш открив дека:

42
00:02:03,922 --> 00:02:07,988
Силеџиите се служат со насилство на три начини.

43
00:02:07,988 --> 00:02:13,291
Користат политичко насилство за да заплашуваат,

44
00:02:13,291 --> 00:02:18,705
физичко насилство за да тероризираат

45
00:02:18,705 --> 00:02:26,229
и психичко или емоционално 
насилство за да ве понижат.

46
00:02:26,229 --> 00:02:29,456
И само многу ретко во многу малку случаи

47
00:02:29,456 --> 00:02:32,972
функционира примената на поголемо насилство за возврат.

48
00:02:32,972 --> 00:02:39,181
Нелсон Мандела отиде во 
затвор верувајќи во насилство,

49
00:02:39,181 --> 00:02:41,205
и 27 години подоцна

50
00:02:41,205 --> 00:02:43,188
тој и неговите колеги

51
00:02:43,188 --> 00:02:45,173
бавно и внимателно

52
00:02:45,173 --> 00:02:50,139
ги усовршуваа вештините, неверојатните вештини, 
кои им беа потребни

53
00:02:50,139 --> 00:02:54,339
за да ја претворат една од 
најбруталните влади познати на светот

54
00:02:54,339 --> 00:02:56,205
во демократија.

55
00:02:56,205 --> 00:03:00,937
Тоа го остварија со целосна 
посветеност на ненасилство.

56
00:03:00,937 --> 00:03:08,104
Тие сфатија дека возвраќањето на сила со сила

57
00:03:08,104 --> 00:03:13,300
не функционира.

58
00:03:13,300 --> 00:03:15,493
Но, што функционира?

59
00:03:15,493 --> 00:03:18,962
Со текот на времето собрав околу шест методи

60
00:03:18,962 --> 00:03:20,795
што функционираат --секако има многу повеќе--

61
00:03:20,795 --> 00:03:23,141
коишто функционираат и коишто се ефикасни.

62
00:03:23,141 --> 00:03:24,508
Првиот е

63
00:03:24,508 --> 00:03:27,026
дека промената што треба да се случи

64
00:03:27,026 --> 00:03:31,491
треба да се случи тука, во мене.

65
00:03:31,491 --> 00:03:35,591
Тоа е мојата реакција, мојот став кон опресијата

66
00:03:35,591 --> 00:03:38,442
врз којшто имам контрола,

67
00:03:38,442 --> 00:03:40,742
и за којшто можам нешто да преземам.

68
00:03:40,742 --> 00:03:44,925
А за да го направам тоа треба да се спознаам самата себе.

69
00:03:44,925 --> 00:03:47,424
Тоа значи дека треба да знам како функционирам,

70
00:03:47,424 --> 00:03:49,675
кога ќе паднам,

71
00:03:49,675 --> 00:03:54,009
да знам каде ми се силните точки,

72
00:03:54,009 --> 00:03:56,507
и каде ми се оние послабите.

73
00:03:56,507 --> 00:03:57,975
Кога да се предадам?

74
00:03:57,975 --> 00:04:03,238
За што ќе се заложам?

75
00:04:03,238 --> 00:04:08,377
А медитацијата или самопроверката

76
00:04:08,377 --> 00:04:10,911
е еден од начините -- повторно не е единствениот начин --

77
00:04:10,911 --> 00:04:12,029
е еден од начините

78
00:04:12,029 --> 00:04:16,146
за здобивање со ваков вид на внатрешна моќ.

79
00:04:16,146 --> 00:04:18,628
А мојата хероина тука -- како и на Сатиш --

80
00:04:18,628 --> 00:04:21,661
е Аун Сан Су Чи во Бурма.

81
00:04:21,661 --> 00:04:25,294
Таа предводеше група студенти

82
00:04:25,294 --> 00:04:27,694
на протест по улиците на Рангун.

83
00:04:27,694 --> 00:04:31,877
Во еден ќош, тие се соочија со редица митралези.

84
00:04:31,877 --> 00:04:33,044
А таа веднаш сфати

85
00:04:33,044 --> 00:04:36,962
дека војниците со нивните прсти 
кои се тресеа на чкрапалата

86
00:04:36,962 --> 00:04:42,660
се поисплашени од 
студентите - демонстранти - зад неа.

87
00:04:42,660 --> 00:04:45,365
Но таа им кажа на студентите да седнат.

88
00:04:45,365 --> 00:04:52,661
И таа тргна напред со таква смиреност и јаснотија

89
00:04:52,661 --> 00:04:56,111
и целосно отсуство на страв

90
00:04:56,111 --> 00:05:00,211
што успеа да дојде до првата пушка,

91
00:05:00,211 --> 00:05:04,287
да ја стави раката врз неа и да ја спушти.

92
00:05:08,564 --> 00:05:12,082
И никој не загина.

93
00:05:12,097 --> 00:05:16,039
Тоа може да се случи кога ќе го совладате стравот --

94
00:05:16,039 --> 00:05:18,340
не само кога се соочувате со митралези,

95
00:05:18,340 --> 00:05:22,506
туку и ако наидете на тепачка со ножеви на улица.

96
00:05:22,506 --> 00:05:24,871
Но мора да вежбаме.

97
00:05:24,871 --> 00:05:26,772
Што со нашиот страв?

98
00:05:26,772 --> 00:05:31,726
Јас имам мала мантра.

99
00:05:31,726 --> 00:05:35,167
Мојот страв расте

100
00:05:35,167 --> 00:05:37,384
од енергијата со која го хранам.

101
00:05:37,384 --> 00:05:39,671
И ако порасне многу голем

102
00:05:39,671 --> 00:05:42,033
веројатно ќе се оствари.

103
00:05:42,033 --> 00:05:46,468
Сите ние го знаеме синдромот на три часот наутро

104
00:05:46,468 --> 00:05:49,184
кога нешто што ве загрижува ќе ве разбуди --

105
00:05:49,184 --> 00:05:51,574
гледам многу луѓе --

106
00:05:51,574 --> 00:05:55,184
и еден час се вртите и превртувате

107
00:05:55,184 --> 00:05:56,862
станува сѐ полошо и полошо,

108
00:05:56,862 --> 00:05:59,984
и до четири часот веќе сте врзани за перницата

109
00:05:59,984 --> 00:06:02,187
од едно толку големо чудовиште.

110
00:06:02,187 --> 00:06:04,121
Единственото нешто

111
00:06:04,121 --> 00:06:05,955
е да станете, да си сварите чај

112
00:06:05,955 --> 00:06:11,271
и да седнете со стравот како дете покрај вас.

113
00:06:11,271 --> 00:06:13,752
Вие сте возрасниот.

114
00:06:13,752 --> 00:06:15,639
Стравот е детето.

115
00:06:15,639 --> 00:06:17,084
Разговарате со стравот

116
00:06:17,084 --> 00:06:20,270
и го прашувате што сака, што му треба.

117
00:06:20,270 --> 00:06:24,887
Како може ова да се подобри?

118
00:06:24,887 --> 00:06:26,637
Како може детето да се чувствува посилно?

119
00:06:26,637 --> 00:06:28,086
Правите план.

120
00:06:28,086 --> 00:06:30,091
И велите: „Добро, сега ќе се вратиме во кревет.

121
00:06:30,091 --> 00:06:33,858
Во седум и триесет, ќе станеме и тоа ќе го направиме.“

122
00:06:33,858 --> 00:06:39,590
Имав една од тие епизоди во 3 часот наутро во Неделата --

123
00:06:39,606 --> 00:06:43,591
парализирана од страв, поради овој говор.

124
00:06:43,591 --> 00:06:45,589
(смеа)

125
00:06:45,589 --> 00:06:47,096
Го направив тоа.

126
00:06:47,096 --> 00:06:51,225
Станав, си сварив чај, седнав со него, сѐ завршив

127
00:06:51,225 --> 00:06:55,381
и еве сум -- сѐ уште делумно парализирана, но тука сум.

128
00:06:55,381 --> 00:06:59,780
(аплауз)

129
00:06:59,780 --> 00:07:02,296
Тоа е стравот. Што е со гневот?

130
00:07:02,296 --> 00:07:06,698
Секаде каде што има неправда, има гнев.

131
00:07:06,698 --> 00:07:09,546
Но, гневот е како бензин,

132
00:07:09,546 --> 00:07:13,000
ако со него испрскате наоколу и некој употреби запалка,

133
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
тогаш добивате пекол.

134
00:07:15,000 --> 00:07:20,117
Но, гневот како двигател -- во мотор -- е моќен.

135
00:07:20,117 --> 00:07:24,283
Ако можеме нашиот гнев да го ставиме во мотор,

136
00:07:24,283 --> 00:07:26,066
може да нѐ движи напред,

137
00:07:26,066 --> 00:07:29,054
може да ни помогне во тешките моменти

138
00:07:29,054 --> 00:07:33,017
и може да ни даде вистинска внатрешна моќ.

139
00:07:33,017 --> 00:07:36,135
Го научив ова преку мојата работа

140
00:07:36,135 --> 00:07:38,399
со креаторите на политиките за нуклеарно оружје.

141
00:07:38,399 --> 00:07:41,118
Затоа што на почетокот бев толку бесна

142
00:07:41,118 --> 00:07:44,434
поради опасностите на кои нè изложуваа

143
00:07:44,434 --> 00:07:49,568
што сакав само да се расправам со нив, 
да ги обвинувам и да ги окривувам.

144
00:07:49,568 --> 00:07:52,101
Крајно неефективно.

145
00:07:52,101 --> 00:07:55,850
Со цел да изградиме дијалог за промена,

146
00:07:55,850 --> 00:07:57,923
треба да се справиме со нашиот гнев.

147
00:07:57,923 --> 00:08:02,600
Во ред е да бидете гневни на нештото --

148
00:08:02,600 --> 00:08:04,700
нуклеарното оружје во овој случај --

149
00:08:04,700 --> 00:08:08,551
но безнадежно е да бидете гневни на луѓето.

150
00:08:08,551 --> 00:08:11,166
Тие се човечки суштества исто како и ние.

151
00:08:11,166 --> 00:08:13,817
Го прават она што мислат дека е најдобро.

152
00:08:13,817 --> 00:08:17,800
Тоа е основата врз која треба да разговараме со нив.

153
00:08:17,800 --> 00:08:20,717
Значи, тоа е третото, гневот.

154
00:08:20,717 --> 00:08:22,117
А тоа ме води до сржта

155
00:08:22,117 --> 00:08:25,351
на она што се случува, она што гледам дека се случува,

156
00:08:25,351 --> 00:08:26,416
во светот денеска,

157
00:08:26,416 --> 00:08:30,434
а тоа е дека изминатиов век 
моќта доаѓаше од горе- надолу.

158
00:08:30,434 --> 00:08:34,699
Владите сѐ уште им кажуваа на луѓето што да прават.

159
00:08:34,699 --> 00:08:36,734
Во овој век настапи промена.

160
00:08:36,734 --> 00:08:40,617
Таа е од долу-нагоре или моќ на народот.

161
00:08:40,617 --> 00:08:43,833
Како печурки кои пробиваат низ бетон.

162
00:08:43,833 --> 00:08:50,514
Тоа се луѓе кои се здружуваат со луѓе, 
како што рече Банди, оддалечени со километри

163
00:08:50,514 --> 00:08:52,787
за да донесат промена.

164
00:08:52,787 --> 00:08:57,053
„Пис Дајрект“ многу рано сфатија

165
00:08:57,053 --> 00:09:00,604
дека локалното население во 
области на жесток конфликт

166
00:09:00,604 --> 00:09:03,040
знаат што треба да прават.

167
00:09:03,040 --> 00:09:05,256
Тие најдобро знаат што да прават.

168
00:09:05,256 --> 00:09:08,538
Затоа, „Пис Дајрект“ застанува зад нив, 
за да го прават тоа.

169
00:09:08,538 --> 00:09:10,737
Некои од нештата што тие ги прават,

170
00:09:10,737 --> 00:09:13,905
се демобилизирање на милицијата,

171
00:09:13,905 --> 00:09:16,508
обнова на економиите,

172
00:09:16,508 --> 00:09:18,858
повторно населување на бегалци,

173
00:09:18,858 --> 00:09:24,359
дури и ослободување на деца-војници.

174
00:09:24,359 --> 00:09:27,225
И речиси секој ден треба да го ризикуваат својот живот

175
00:09:27,225 --> 00:09:30,444
за да сторат тоа.

176
00:09:30,444 --> 00:09:34,258
Тие сфатиле

177
00:09:34,258 --> 00:09:39,191
дека примената на насилство во такви ситуации

178
00:09:39,191 --> 00:09:43,710
не само што е помалку хумано,

179
00:09:43,710 --> 00:09:45,845
туку е помалку ефективно

180
00:09:45,845 --> 00:09:52,376
отколку користењето на методи 
кои ги поврзуваат луѓето со луѓе, кои обновуваат.

181
00:09:52,376 --> 00:09:56,308
Мислам дека армијата на САД

182
00:09:56,308 --> 00:10:03,188
конечно почна да го разбира тоа.

183
00:10:03,188 --> 00:10:05,897
Досега, нивната политика против тероризмот

184
00:10:05,897 --> 00:10:10,730
беше убивање на бунтовниците по секоја цена,

185
00:10:10,730 --> 00:10:13,933
а ако по пат загинат цивили,

186
00:10:13,933 --> 00:10:18,199
тоа се припишува како „колатерална штета“.

187
00:10:18,199 --> 00:10:24,932
Тоа е толку навредливо и понижувачко

188
00:10:24,932 --> 00:10:27,282
за населението на Авганистан,

189
00:10:27,282 --> 00:10:31,630
и заради тоа регрутирањето од Алкаеда е многу лесно,

190
00:10:31,630 --> 00:10:34,800
кога луѓето толку многу ќе се згрозат, на пример,

191
00:10:34,800 --> 00:10:37,179
од палењето на Куранот.

192
00:10:37,179 --> 00:10:40,180
Затоа, обуката на војската треба да се промени.

193
00:10:40,180 --> 00:10:45,288
Јас верувам дека има знаци на промена.

194
00:10:45,288 --> 00:10:48,072
Британската армија отсекогаш 
била многу подобра во ова.

195
00:10:48,072 --> 00:10:53,754
Но, има еден извонреден пример 
на кој тие може да се угледаат,

196
00:10:53,754 --> 00:10:56,922
а тоа е брилијантниот потполковник на САД,

197
00:10:56,922 --> 00:10:58,587
кој се вика Крис Хјуз.

198
00:10:58,587 --> 00:11:02,804
Тој ги водел своите луѓе низ улиците на Наџаф

199
00:11:02,804 --> 00:11:04,972
поточно во Ирак --

200
00:11:04,972 --> 00:11:10,005
и одеднаш луѓето почнале да излегуваат од куќите 
на двете страни од улицата,

201
00:11:10,005 --> 00:11:14,603
вриштејќи, викајќи, крајно бесни,

202
00:11:14,603 --> 00:11:19,071
и ги опколиле младите војници 
кои биле целосно престрашени,

203
00:11:19,071 --> 00:11:21,571
не знаеле што се случува, не зборувале арапски.

204
00:11:21,571 --> 00:11:25,821
А Крис Хјуз зачекорил среде толпата

205
00:11:25,821 --> 00:11:29,690
со неговото оружје над главата, посочувајќи кон земјата,

206
00:11:29,690 --> 00:11:31,388
и рекол, „Клекнете“.

207
00:11:31,388 --> 00:11:34,188
И тие огромни војници

208
00:11:34,188 --> 00:11:36,821
со нивните ранци и нивното телесно оружје,

209
00:11:36,821 --> 00:11:41,295
се стресле на земјата.

210
00:11:41,295 --> 00:11:47,380
Завладеала целосна тишина.

211
00:11:47,380 --> 00:11:49,938
И по околу две минути,

212
00:11:49,938 --> 00:11:54,214
сите се повлекле и си заминале дома.

213
00:11:54,214 --> 00:11:59,696
За мене, тоа е мудро дејствување.

214
00:11:59,696 --> 00:12:03,862
Во тој момент, тоа го направил.

215
00:12:03,862 --> 00:12:09,624
И тоа сега се случува насекаде.

216
00:12:09,624 --> 00:12:11,533
Не ми верувате?

217
00:12:11,533 --> 00:12:15,192
Дали сте се запрашале

218
00:12:15,192 --> 00:12:19,632
зошто и како толку многу диктаторства се срушија

219
00:12:19,632 --> 00:12:22,983
во изминатите 30 години?

220
00:12:22,983 --> 00:12:28,050
Диктаторства во Чехословачка, Источна Германија,

221
00:12:28,050 --> 00:12:32,265
Естонија, Латвија, Литванија,

222
00:12:32,265 --> 00:12:35,151
Мали, Мадагаскар,

223
00:12:35,151 --> 00:12:38,933
Полска и Филипините,

224
00:12:38,933 --> 00:12:44,016
Србија, Словенија, има уште,

225
00:12:44,016 --> 00:12:48,606
а сега Тунис и Египет.

226
00:12:48,606 --> 00:12:52,656
Сето тоа не се случи само од себе.

227
00:12:52,656 --> 00:12:55,807
Голем дел од тоа се должи на книга

228
00:12:55,807 --> 00:13:00,272
напишана од еден 80-годишен човек во Бостон, Џин Шарп.

229
00:13:00,272 --> 00:13:04,289
Тој напиша книга со наслов 
„Од диктаторство до демократија“

230
00:13:04,289 --> 00:13:09,685
со 81 методологии за ненасилен отпор.

231
00:13:09,685 --> 00:13:11,772
Таа е преведена на 26 јазици.

232
00:13:11,772 --> 00:13:13,856
Го прелета светот.

233
00:13:13,856 --> 00:13:21,043
Ја користат млади луѓе и постари луѓе насекаде,

234
00:13:21,043 --> 00:13:26,465
затоа што функционира и е делотворна.

235
00:13:26,465 --> 00:13:31,023
Тоа е она што ми дава надеж --

236
00:13:31,023 --> 00:13:34,776
и не само надеж, тоа прави да се чувствувам многу позитивно сега.

237
00:13:34,776 --> 00:13:38,792
Затоа што конечно, луѓето почнаа да разбираат.

238
00:13:38,792 --> 00:13:46,410
Доаѓаме до практични, остварливи методологии

239
00:13:46,410 --> 00:13:47,994
за да одговориме на моето прашање:

240
00:13:47,994 --> 00:13:54,296
Како да се справиме со силеџија, 
без да станеме насилници?

241
00:13:54,296 --> 00:13:58,706
Се служиме со вештините кои ги нагласив:

242
00:13:58,706 --> 00:14:02,424
внатрешната моќ -- развојот на внатрешна моќ -- преку себе-спознавање

243
00:14:02,424 --> 00:14:05,990
прифаќање и работење со нашиот страв,

244
00:14:05,990 --> 00:14:09,508
користење на гневот како гориво,

245
00:14:09,508 --> 00:14:12,073
соработување со други,

246
00:14:12,073 --> 00:14:14,008
групирање со други,

247
00:14:14,008 --> 00:14:16,190
храброст,

248
00:14:16,190 --> 00:14:23,159
а најважно од сѐ, посветеноста на активно ненасилство.

249
00:14:23,159 --> 00:14:27,273
Денес, не само што верувам во ненасилство.

250
00:14:27,273 --> 00:14:30,208
Не мора да верувам во него.

251
00:14:30,208 --> 00:14:33,758
Насекаде гледам докази за неговото функционирање.

252
00:14:33,758 --> 00:14:39,808
и гледам дека ние, обичните луѓе,

253
00:14:39,808 --> 00:14:46,126
можеме да направиме нешто што го направиле
Аун Сан Су Чи и Ганди и Мендела.

254
00:14:46,126 --> 00:14:48,849
Можеме да го окончаме

255
00:14:48,849 --> 00:14:53,848
најкрвавиот век што го памети човештвото.

256
00:14:53,848 --> 00:15:01,789
И можеме да се организираме 
за да ја надминеме опресијата

257
00:15:01,789 --> 00:15:04,407
со отворање на нашите срца

258
00:15:04,407 --> 00:15:10,257
како и зајакнување на тоа неверојатно откритие.

259
00:15:10,257 --> 00:15:14,857
И токму таа отвореност на срцата ја почувствував

260
00:15:14,857 --> 00:15:19,291
кај сите организатори на овој собир, 
откако пристигнав вчера.

261
00:15:19,291 --> 00:15:21,412
Ви благодарам.

262
00:15:21,412 --> 00:15:25,981
(аплауз)