0:00:00.360,0:00:04.494
Иако половина век се обидувам да [br]помогнам во спречувањето на војни,

0:00:04.494,0:00:08.009
има едно прашање што секогаш си го поставувам:

0:00:08.025,0:00:11.725
Како да се справиме со екстремното насилство

0:00:11.725,0:00:15.226
без да возвратиме со сила?

0:00:15.226,0:00:17.777
Кога се соочувате со бруталност,

0:00:17.777,0:00:20.693
дали е тоа дете што се соочува [br]со силеџија на игралиштето

0:00:20.693,0:00:22.393
или домашно насилство

0:00:22.393,0:00:25.309
или денес, на улиците на Сирија,

0:00:25.309,0:00:27.860
соочувањето со тенкови и шрапнели,

0:00:27.860,0:00:31.207
што е најдобро да се направи?

0:00:31.207,0:00:33.805
Да возратиме? Да се предадеме?

0:00:33.805,0:00:37.146
Да примениме повеќе сила?

0:00:37.176,0:00:41.138
Прашањето: Како да се справам со силеџија

0:00:41.138,0:00:44.888
без притоа да се претворам во насилник?

0:00:44.888,0:00:47.904
ме следи од дете.

0:00:47.904,0:00:50.455
Се сеќавам дека имав околу 13 год.

0:00:50.455,0:00:55.441
бев залепена за црно-белиот телевизор[br]во дневната соба на моите родители

0:00:55.441,0:00:59.706
кога советските тенкови влегоа во Будимпешта,

0:00:59.706,0:01:02.505
а деца, не многу постари од мене

0:01:02.505,0:01:05.006
се фрлаа пред тенковите

0:01:05.006,0:01:07.174
за да бидат убиени.

0:01:07.174,0:01:10.975
Се стрчав по скалите горе и [br]почнав да си го пакувам куферот

0:01:10.975,0:01:13.689
Мајка ми дојде и ми рече: „Што правиш“?

0:01:13.689,0:01:15.971
И реков: „Одам за Будимпешта.“

0:01:15.971,0:01:18.605
Таа рече: „Зошто?“

0:01:18.605,0:01:20.654
И реков: „Таму убиваат деца.

0:01:20.654,0:01:22.506
Нешто страшно се случува.“

0:01:22.506,0:01:24.523
А таа ми рече: „Не биди смешна.“

0:01:24.523,0:01:27.123
Јас заплакав.

0:01:27.123,0:01:29.338
Таа разбра и ми рече,

0:01:29.338,0:01:31.105
„Добро, гледам дека си сериозна.

0:01:31.105,0:01:33.939
Премлада си за да помогнеш.

0:01:33.939,0:01:36.574
Ти треба обука. Ќе ти помогнам.

0:01:36.574,0:01:38.739
Само отпакувај го куферот.“

0:01:38.739,0:01:42.305
И така, поминав одредена обука

0:01:42.305,0:01:46.238
и заминав да работам во Африка [br]поголем дел од моите двесетти години.

0:01:46.238,0:01:49.939
Но, сфатив дека она што навистина сакав да го знам

0:01:49.939,0:01:52.338
не можев да го научам на курсеви за обука.

0:01:52.338,0:01:54.524
Сакав да разберам

0:01:54.524,0:01:58.974
како функционираат насилството, опресијата.

0:01:58.974,0:02:03.922
Оттогаш открив дека:

0:02:03.922,0:02:07.988
Силеџиите се служат со насилство на три начини.

0:02:07.988,0:02:13.291
Користат политичко насилство за да заплашуваат,

0:02:13.291,0:02:18.705
физичко насилство за да тероризираат

0:02:18.705,0:02:26.229
и психичко или емоционално [br]насилство за да ве понижат.

0:02:26.229,0:02:29.456
И само многу ретко во многу малку случаи

0:02:29.456,0:02:32.972
функционира примената на поголемо насилство за возврат.

0:02:32.972,0:02:39.181
Нелсон Мандела отиде во [br]затвор верувајќи во насилство,

0:02:39.181,0:02:41.205
и 27 години подоцна

0:02:41.205,0:02:43.188
тој и неговите колеги

0:02:43.188,0:02:45.173
бавно и внимателно

0:02:45.173,0:02:50.139
ги усовршуваа вештините, неверојатните вештини, [br]кои им беа потребни

0:02:50.139,0:02:54.339
за да ја претворат една од [br]најбруталните влади познати на светот

0:02:54.339,0:02:56.205
во демократија.

0:02:56.205,0:03:00.937
Тоа го остварија со целосна [br]посветеност на ненасилство.

0:03:00.937,0:03:08.104
Тие сфатија дека возвраќањето на сила со сила

0:03:08.104,0:03:13.300
не функционира.

0:03:13.300,0:03:15.493
Но, што функционира?

0:03:15.493,0:03:18.962
Со текот на времето собрав околу шест методи

0:03:18.962,0:03:20.795
што функционираат --секако има многу повеќе--

0:03:20.795,0:03:23.141
коишто функционираат и коишто се ефикасни.

0:03:23.141,0:03:24.508
Првиот е

0:03:24.508,0:03:27.026
дека промената што треба да се случи

0:03:27.026,0:03:31.491
треба да се случи тука, во мене.

0:03:31.491,0:03:35.591
Тоа е мојата реакција, мојот став кон опресијата

0:03:35.591,0:03:38.442
врз којшто имам контрола,

0:03:38.442,0:03:40.742
и за којшто можам нешто да преземам.

0:03:40.742,0:03:44.925
А за да го направам тоа треба да се спознаам самата себе.

0:03:44.925,0:03:47.424
Тоа значи дека треба да знам како функционирам,

0:03:47.424,0:03:49.675
кога ќе паднам,

0:03:49.675,0:03:54.009
да знам каде ми се силните точки,

0:03:54.009,0:03:56.507
и каде ми се оние послабите.

0:03:56.507,0:03:57.975
Кога да се предадам?

0:03:57.975,0:04:03.238
За што ќе се заложам?

0:04:03.238,0:04:08.377
А медитацијата или самопроверката

0:04:08.377,0:04:10.911
е еден од начините -- повторно не е единствениот начин --

0:04:10.911,0:04:12.029
е еден од начините

0:04:12.029,0:04:16.146
за здобивање со ваков вид на внатрешна моќ.

0:04:16.146,0:04:18.628
А мојата хероина тука -- како и на Сатиш --

0:04:18.628,0:04:21.661
е Аун Сан Су Чи во Бурма.

0:04:21.661,0:04:25.294
Таа предводеше група студенти

0:04:25.294,0:04:27.694
на протест по улиците на Рангун.

0:04:27.694,0:04:31.877
Во еден ќош, тие се соочија со редица митралези.

0:04:31.877,0:04:33.044
А таа веднаш сфати

0:04:33.044,0:04:36.962
дека војниците со нивните прсти [br]кои се тресеа на чкрапалата

0:04:36.962,0:04:42.660
се поисплашени од [br]студентите - демонстранти - зад неа.

0:04:42.660,0:04:45.365
Но таа им кажа на студентите да седнат.

0:04:45.365,0:04:52.661
И таа тргна напред со таква смиреност и јаснотија

0:04:52.661,0:04:56.111
и целосно отсуство на страв

0:04:56.111,0:05:00.211
што успеа да дојде до првата пушка,

0:05:00.211,0:05:04.287
да ја стави раката врз неа и да ја спушти.

0:05:08.564,0:05:12.082
И никој не загина.

0:05:12.097,0:05:16.039
Тоа може да се случи кога ќе го совладате стравот --

0:05:16.039,0:05:18.340
не само кога се соочувате со митралези,

0:05:18.340,0:05:22.506
туку и ако наидете на тепачка со ножеви на улица.

0:05:22.506,0:05:24.871
Но мора да вежбаме.

0:05:24.871,0:05:26.772
Што со нашиот страв?

0:05:26.772,0:05:31.726
Јас имам мала мантра.

0:05:31.726,0:05:35.167
Мојот страв расте

0:05:35.167,0:05:37.384
од енергијата со која го хранам.

0:05:37.384,0:05:39.671
И ако порасне многу голем

0:05:39.671,0:05:42.033
веројатно ќе се оствари.

0:05:42.033,0:05:46.468
Сите ние го знаеме синдромот на три часот наутро

0:05:46.468,0:05:49.184
кога нешто што ве загрижува ќе ве разбуди --

0:05:49.184,0:05:51.574
гледам многу луѓе --

0:05:51.574,0:05:55.184
и еден час се вртите и превртувате

0:05:55.184,0:05:56.862
станува сѐ полошо и полошо,

0:05:56.862,0:05:59.984
и до четири часот веќе сте врзани за перницата

0:05:59.984,0:06:02.187
од едно толку големо чудовиште.

0:06:02.187,0:06:04.121
Единственото нешто

0:06:04.121,0:06:05.955
е да станете, да си сварите чај

0:06:05.955,0:06:11.271
и да седнете со стравот како дете покрај вас.

0:06:11.271,0:06:13.752
Вие сте возрасниот.

0:06:13.752,0:06:15.639
Стравот е детето.

0:06:15.639,0:06:17.084
Разговарате со стравот

0:06:17.084,0:06:20.270
и го прашувате што сака, што му треба.

0:06:20.270,0:06:24.887
Како може ова да се подобри?

0:06:24.887,0:06:26.637
Како може детето да се чувствува посилно?

0:06:26.637,0:06:28.086
Правите план.

0:06:28.086,0:06:30.091
И велите: „Добро, сега ќе се вратиме во кревет.

0:06:30.091,0:06:33.858
Во седум и триесет, ќе станеме и тоа ќе го направиме.“

0:06:33.858,0:06:39.590
Имав една од тие епизоди во 3 часот наутро во Неделата --

0:06:39.606,0:06:43.591
парализирана од страв, поради овој говор.

0:06:43.591,0:06:45.589
(смеа)

0:06:45.589,0:06:47.096
Го направив тоа.

0:06:47.096,0:06:51.225
Станав, си сварив чај, седнав со него, сѐ завршив

0:06:51.225,0:06:55.381
и еве сум -- сѐ уште делумно парализирана, но тука сум.

0:06:55.381,0:06:59.780
(аплауз)

0:06:59.780,0:07:02.296
Тоа е стравот. Што е со гневот?

0:07:02.296,0:07:06.698
Секаде каде што има неправда, има гнев.

0:07:06.698,0:07:09.546
Но, гневот е како бензин,

0:07:09.546,0:07:13.000
ако со него испрскате наоколу и некој употреби запалка,

0:07:13.000,0:07:15.000
тогаш добивате пекол.

0:07:15.000,0:07:20.117
Но, гневот како двигател -- во мотор -- е моќен.

0:07:20.117,0:07:24.283
Ако можеме нашиот гнев да го ставиме во мотор,

0:07:24.283,0:07:26.066
може да нѐ движи напред,

0:07:26.066,0:07:29.054
може да ни помогне во тешките моменти

0:07:29.054,0:07:33.017
и може да ни даде вистинска внатрешна моќ.

0:07:33.017,0:07:36.135
Го научив ова преку мојата работа

0:07:36.135,0:07:38.399
со креаторите на политиките за нуклеарно оружје.

0:07:38.399,0:07:41.118
Затоа што на почетокот бев толку бесна

0:07:41.118,0:07:44.434
поради опасностите на кои нè изложуваа

0:07:44.434,0:07:49.568
што сакав само да се расправам со нив, [br]да ги обвинувам и да ги окривувам.

0:07:49.568,0:07:52.101
Крајно неефективно.

0:07:52.101,0:07:55.850
Со цел да изградиме дијалог за промена,

0:07:55.850,0:07:57.923
треба да се справиме со нашиот гнев.

0:07:57.923,0:08:02.600
Во ред е да бидете гневни на нештото --

0:08:02.600,0:08:04.700
нуклеарното оружје во овој случај --

0:08:04.700,0:08:08.551
но безнадежно е да бидете гневни на луѓето.

0:08:08.551,0:08:11.166
Тие се човечки суштества исто како и ние.

0:08:11.166,0:08:13.817
Го прават она што мислат дека е најдобро.

0:08:13.817,0:08:17.800
Тоа е основата врз која треба да разговараме со нив.

0:08:17.800,0:08:20.717
Значи, тоа е третото, гневот.

0:08:20.717,0:08:22.117
А тоа ме води до сржта

0:08:22.117,0:08:25.351
на она што се случува, она што гледам дека се случува,

0:08:25.351,0:08:26.416
во светот денеска,

0:08:26.416,0:08:30.434
а тоа е дека изминатиов век [br]моќта доаѓаше од горе- надолу.

0:08:30.434,0:08:34.699
Владите сѐ уште им кажуваа на луѓето што да прават.

0:08:34.699,0:08:36.734
Во овој век настапи промена.

0:08:36.734,0:08:40.617
Таа е од долу-нагоре или моќ на народот.

0:08:40.617,0:08:43.833
Како печурки кои пробиваат низ бетон.

0:08:43.833,0:08:50.514
Тоа се луѓе кои се здружуваат со луѓе, [br]како што рече Банди, оддалечени со километри

0:08:50.514,0:08:52.787
за да донесат промена.

0:08:52.787,0:08:57.053
„Пис Дајрект“ многу рано сфатија

0:08:57.053,0:09:00.604
дека локалното население во [br]области на жесток конфликт

0:09:00.604,0:09:03.040
знаат што треба да прават.

0:09:03.040,0:09:05.256
Тие најдобро знаат што да прават.

0:09:05.256,0:09:08.538
Затоа, „Пис Дајрект“ застанува зад нив, [br]за да го прават тоа.

0:09:08.538,0:09:10.737
Некои од нештата што тие ги прават,

0:09:10.737,0:09:13.905
се демобилизирање на милицијата,

0:09:13.905,0:09:16.508
обнова на економиите,

0:09:16.508,0:09:18.858
повторно населување на бегалци,

0:09:18.858,0:09:24.359
дури и ослободување на деца-војници.

0:09:24.359,0:09:27.225
И речиси секој ден треба да го ризикуваат својот живот

0:09:27.225,0:09:30.444
за да сторат тоа.

0:09:30.444,0:09:34.258
Тие сфатиле

0:09:34.258,0:09:39.191
дека примената на насилство во такви ситуации

0:09:39.191,0:09:43.710
не само што е помалку хумано,

0:09:43.710,0:09:45.845
туку е помалку ефективно

0:09:45.845,0:09:52.376
отколку користењето на методи [br]кои ги поврзуваат луѓето со луѓе, кои обновуваат.

0:09:52.376,0:09:56.308
Мислам дека армијата на САД

0:09:56.308,0:10:03.188
конечно почна да го разбира тоа.

0:10:03.188,0:10:05.897
Досега, нивната политика против тероризмот

0:10:05.897,0:10:10.730
беше убивање на бунтовниците по секоја цена,

0:10:10.730,0:10:13.933
а ако по пат загинат цивили,

0:10:13.933,0:10:18.199
тоа се припишува како „колатерална штета“.

0:10:18.199,0:10:24.932
Тоа е толку навредливо и понижувачко

0:10:24.932,0:10:27.282
за населението на Авганистан,

0:10:27.282,0:10:31.630
и заради тоа регрутирањето од Алкаеда е многу лесно,

0:10:31.630,0:10:34.800
кога луѓето толку многу ќе се згрозат, на пример,

0:10:34.800,0:10:37.179
од палењето на Куранот.

0:10:37.179,0:10:40.180
Затоа, обуката на војската треба да се промени.

0:10:40.180,0:10:45.288
Јас верувам дека има знаци на промена.

0:10:45.288,0:10:48.072
Британската армија отсекогаш [br]била многу подобра во ова.

0:10:48.072,0:10:53.754
Но, има еден извонреден пример [br]на кој тие може да се угледаат,

0:10:53.754,0:10:56.922
а тоа е брилијантниот потполковник на САД,

0:10:56.922,0:10:58.587
кој се вика Крис Хјуз.

0:10:58.587,0:11:02.804
Тој ги водел своите луѓе низ улиците на Наџаф

0:11:02.804,0:11:04.972
поточно во Ирак --

0:11:04.972,0:11:10.005
и одеднаш луѓето почнале да излегуваат од куќите [br]на двете страни од улицата,

0:11:10.005,0:11:14.603
вриштејќи, викајќи, крајно бесни,

0:11:14.603,0:11:19.071
и ги опколиле младите војници [br]кои биле целосно престрашени,

0:11:19.071,0:11:21.571
не знаеле што се случува, не зборувале арапски.

0:11:21.571,0:11:25.821
А Крис Хјуз зачекорил среде толпата

0:11:25.821,0:11:29.690
со неговото оружје над главата, посочувајќи кон земјата,

0:11:29.690,0:11:31.388
и рекол, „Клекнете“.

0:11:31.388,0:11:34.188
И тие огромни војници

0:11:34.188,0:11:36.821
со нивните ранци и нивното телесно оружје,

0:11:36.821,0:11:41.295
се стресле на земјата.

0:11:41.295,0:11:47.380
Завладеала целосна тишина.

0:11:47.380,0:11:49.938
И по околу две минути,

0:11:49.938,0:11:54.214
сите се повлекле и си заминале дома.

0:11:54.214,0:11:59.696
За мене, тоа е мудро дејствување.

0:11:59.696,0:12:03.862
Во тој момент, тоа го направил.

0:12:03.862,0:12:09.624
И тоа сега се случува насекаде.

0:12:09.624,0:12:11.533
Не ми верувате?

0:12:11.533,0:12:15.192
Дали сте се запрашале

0:12:15.192,0:12:19.632
зошто и како толку многу диктаторства се срушија

0:12:19.632,0:12:22.983
во изминатите 30 години?

0:12:22.983,0:12:28.050
Диктаторства во Чехословачка, Источна Германија,

0:12:28.050,0:12:32.265
Естонија, Латвија, Литванија,

0:12:32.265,0:12:35.151
Мали, Мадагаскар,

0:12:35.151,0:12:38.933
Полска и Филипините,

0:12:38.933,0:12:44.016
Србија, Словенија, има уште,

0:12:44.016,0:12:48.606
а сега Тунис и Египет.

0:12:48.606,0:12:52.656
Сето тоа не се случи само од себе.

0:12:52.656,0:12:55.807
Голем дел од тоа се должи на книга

0:12:55.807,0:13:00.272
напишана од еден 80-годишен човек во Бостон, Џин Шарп.

0:13:00.272,0:13:04.289
Тој напиша книга со наслов [br]„Од диктаторство до демократија“

0:13:04.289,0:13:09.685
со 81 методологии за ненасилен отпор.

0:13:09.685,0:13:11.772
Таа е преведена на 26 јазици.

0:13:11.772,0:13:13.856
Го прелета светот.

0:13:13.856,0:13:21.043
Ја користат млади луѓе и постари луѓе насекаде,

0:13:21.043,0:13:26.465
затоа што функционира и е делотворна.

0:13:26.465,0:13:31.023
Тоа е она што ми дава надеж --

0:13:31.023,0:13:34.776
и не само надеж, тоа прави да се чувствувам многу позитивно сега.

0:13:34.776,0:13:38.792
Затоа што конечно, луѓето почнаа да разбираат.

0:13:38.792,0:13:46.410
Доаѓаме до практични, остварливи методологии

0:13:46.410,0:13:47.994
за да одговориме на моето прашање:

0:13:47.994,0:13:54.296
Како да се справиме со силеџија, [br]без да станеме насилници?

0:13:54.296,0:13:58.706
Се служиме со вештините кои ги нагласив:

0:13:58.706,0:14:02.424
внатрешната моќ -- развојот на внатрешна моќ -- преку себе-спознавање

0:14:02.424,0:14:05.990
прифаќање и работење со нашиот страв,

0:14:05.990,0:14:09.508
користење на гневот како гориво,

0:14:09.508,0:14:12.073
соработување со други,

0:14:12.073,0:14:14.008
групирање со други,

0:14:14.008,0:14:16.190
храброст,

0:14:16.190,0:14:23.159
а најважно од сѐ, посветеноста на активно ненасилство.

0:14:23.159,0:14:27.273
Денес, не само што верувам во ненасилство.

0:14:27.273,0:14:30.208
Не мора да верувам во него.

0:14:30.208,0:14:33.758
Насекаде гледам докази за неговото функционирање.

0:14:33.758,0:14:39.808
и гледам дека ние, обичните луѓе,

0:14:39.808,0:14:46.126
можеме да направиме нешто што го направиле[br]Аун Сан Су Чи и Ганди и Мендела.

0:14:46.126,0:14:48.849
Можеме да го окончаме

0:14:48.849,0:14:53.848
најкрвавиот век што го памети човештвото.

0:14:53.848,0:15:01.789
И можеме да се организираме [br]за да ја надминеме опресијата

0:15:01.789,0:15:04.407
со отворање на нашите срца

0:15:04.407,0:15:10.257
како и зајакнување на тоа неверојатно откритие.

0:15:10.257,0:15:14.857
И токму таа отвореност на срцата ја почувствував

0:15:14.857,0:15:19.291
кај сите организатори на овој собир, [br]откако пристигнав вчера.

0:15:19.291,0:15:21.412
Ви благодарам.

0:15:21.412,0:15:25.981
(аплауз)