1
00:00:00,000 --> 00:00:14,000
(Muziek)

2
00:00:14,000 --> 00:00:16,876
Waarom huiveren we als we 'Shakespeare' horen?

3
00:00:16,876 --> 00:00:19,938
Volgens mij komt dat meestal door zijn woorden.

4
00:00:19,938 --> 00:00:23,030
Al die 'uwe' en 'gij' en 'derhalve'

5
00:00:23,030 --> 00:00:26,000
en 'weshalve zijt gij' kunnen dodelijk saai zijn.

6
00:00:26,000 --> 00:00:30,322
Maar je vraagt je af waarom hij zo populair is.

7
00:00:30,322 --> 00:00:34,907
Waarom zijn zijn stukken meer opgevoerd
dan elke andere toneelschrijver?

8
00:00:34,907 --> 00:00:37,000
Omwille van zijn woorden.

9
00:00:37,000 --> 00:00:40,769
In de late zestiende en vroege zeventiende eeuw

10
00:00:40,769 --> 00:00:43,000
waren die het sterkste wapen van een mens,

11
00:00:43,000 --> 00:00:45,553
en er was veel om over te praten.

12
00:00:45,553 --> 00:00:48,584
Maar meestal was het deprimerend.

13
00:00:48,584 --> 00:00:50,507
Je weet wel, met de Pest en zo.

14
00:00:50,507 --> 00:00:54,646
Shakespeare gebruikt inderdaad veel woorden.

15
00:00:54,646 --> 00:00:58,892
Eén van zijn sterkste wapenfeiten
is zijn gebruik van beledigingen.

16
00:00:58,892 --> 00:01:01,000
Ze verenigden het voltallige publiek:

17
00:01:01,000 --> 00:01:05,676
waar je ook zat, je kon lachen
met wat er op het podium gebeurde.

18
00:01:05,676 --> 00:01:09,000
Woorden, vooral dialoog in een drama,

19
00:01:09,000 --> 00:01:12,000
worden om verschillende redenen gebruikt:

20
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
om de stemming van de scène te bepalen,

21
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
om meer sfeer te geven

22
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
en om de relaties 
tussen de personages te ontwikkelen.

23
00:01:20,000 --> 00:01:25,015
Beledigingen doen dat kort en krachtig.

24
00:01:25,015 --> 00:01:27,800
Laten we 'Hamlet' eens bekijken,

25
00:01:27,800 --> 00:01:29,492
vlak voor deze dialoog.

26
00:01:29,492 --> 00:01:34,169
Polonius is de vader van Ophelia,
die verliefd is op Prins Hamlet.

27
00:01:34,169 --> 00:01:39,000
Koning Claudius wil weten
waarom Prins Hamlet zich zo gek gedraagt

28
00:01:39,000 --> 00:01:42,061
sinds de koning met de moeder 
van Prins Hamlet is getrouwd.

29
00:01:42,061 --> 00:01:45,000
Polonius stelt voor dat zijn dochter

30
00:01:45,000 --> 00:01:48,000
informatie inwint bij Prins Hamlet.

31
00:01:48,000 --> 00:01:50,753
Dan volgt de Tweede Akte, Tweede Scène.

32
00:01:50,753 --> 00:01:54,046
Polonius: "Kent u mij, mijnheer?"

33
00:01:54,046 --> 00:01:58,200
Hamlet: "Uitstekend. U bent een visventer."

34
00:01:58,200 --> 00:02:01,046
Polonius: "Welnee, mijnheer."

35
00:02:01,046 --> 00:02:04,861
Hamlet: "Dan wilde ik dat u zo eerzaam was."

36
00:02:04,861 --> 00:02:08,061
Zelfs al weet je niet wat een 'visventer' is,

37
00:02:08,061 --> 00:02:11,046
dan nog kan je een paar tips uit de context halen.

38
00:02:11,046 --> 00:02:15,600
Eén: Polonius reageerde negatief,
het zal dus wel slecht zijn.

39
00:02:15,600 --> 00:02:19,492
Twee: vis stinkt,
het zal dus wel slecht zijn.

40
00:02:19,492 --> 00:02:23,938
En drie: 'venter' klinkt gewoon niet 
als een goed woord.

41
00:02:23,938 --> 00:02:26,184
Hoewel je de betekenis niet kende,

42
00:02:26,184 --> 00:02:29,000
kan je een schets beginnen maken

43
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
van de relatie tussen Hamlet en Polonius,

44
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
die niet goed was.

45
00:02:34,000 --> 00:02:38,523
Maar als je wat verder zoekt,
zie je dat 'visventer' een soort makelaar was,

46
00:02:38,523 --> 00:02:42,000
en in deze context zou dat iets als een pooier zijn,

47
00:02:42,000 --> 00:02:45,784
alsof Polonius zijn dochter verkoopt voor geld,

48
00:02:45,784 --> 00:02:48,000
om de gunst van de koning te winnen.

49
00:02:48,000 --> 00:02:52,584
Daardoor zie je dat Hamlet niet zo gek is 
als hij zelf zegt,

50
00:02:52,584 --> 00:02:56,846
en het maakt de spanning 
tussen deze twee personages nog groter.

51
00:02:56,846 --> 00:02:58,769
Nog een voorbeeld?

52
00:02:58,769 --> 00:03:03,692
De beledigingen in 'Romeo en Julia' zijn van de beste 
in het werk van Shakespeare.

53
00:03:03,692 --> 00:03:06,000
Het stuk gaat over twee bendes

54
00:03:06,000 --> 00:03:08,830
en door het lot getarte geliefden
die zich het leven benemen.

55
00:03:08,830 --> 00:03:13,800
Bij elk handgemeen weet je 
dat er straffe taal aan te pas zal komen.

56
00:03:13,800 --> 00:03:15,600
En je krijgt waar voor je geld.

57
00:03:15,600 --> 00:03:18,000
In Akte 1, Scène 1, zien we van bij het begin

58
00:03:18,000 --> 00:03:20,646
de graad van wantrouwen en haat

59
00:03:20,646 --> 00:03:24,830
wanneer de leden van de twee families,
de Capulets en de Montagues, elkaar ontmoeten.

60
00:03:24,830 --> 00:03:28,000
Gregory: "Ik zal fronsen als ik voorbijga,

61
00:03:28,000 --> 00:03:31,000
dat ze het maar interpreteren zoals ze willen."

62
00:03:31,000 --> 00:03:35,000
Sampson: "Nee, zoals ze durven. 
Ik bijt mijn duim naar hen,

63
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
en als ze dat pikken, staan ze te kijk."

64
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
Abraham en Balthazar komen op.

65
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
Abraham: "Bijt u uw duim naar ons, mijnheer?"

66
00:03:44,000 --> 00:03:47,000
Sampson: "Ik bijt inderdaad mijn duim, mijnheer."

67
00:03:47,000 --> 00:03:50,953
Abraham: "Bijt u uw duim naar ons, mijnheer?"

68
00:03:50,953 --> 00:03:55,000
Hoe helpt dit ons om de stemming 
of de personages te begrijpen?

69
00:03:55,000 --> 00:03:58,000
Laten we de belediging ontleden.

70
00:03:58,000 --> 00:04:01,569
Vandaag stelt je duim bijten niet veel voor,

71
00:04:01,569 --> 00:04:04,000
maar Sampson zegt 
dat het een belediging is voor hen.

72
00:04:04,000 --> 00:04:07,000
Als zij het zo opnemen, 
zal het wel zo geweest zijn.

73
00:04:07,000 --> 00:04:10,000
Dat toont hoeveel spanning er was

74
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
zelfs tussen de mensen 
die voor de twee Huizen werkten.

75
00:04:13,000 --> 00:04:18,723
Normaal doe je niets tegen iemand
tenzij je een vechtpartij wil uitlokken,

76
00:04:18,723 --> 00:04:21,000
en dat is precies wat er staat te gebeuren.

77
00:04:21,000 --> 00:04:25,876
Op een dieper niveau
was 'je duim bijten' in die tijd

78
00:04:25,876 --> 00:04:28,169
het equivalent van 
je middelvinger opsteken vandaag.

79
00:04:28,169 --> 00:04:30,784
Daar gaan sterke gevoelens mee gepaard.

80
00:04:30,784 --> 00:04:34,000
We beginnen de spanning te voelen in de scène.

81
00:04:34,000 --> 00:04:37,415
Later zal Tybalt, van het Huis Capulet,

82
00:04:37,415 --> 00:04:41,000
Benvolio van het Huis Montague aanvallen.

83
00:04:41,000 --> 00:04:45,815
Tybalt: "Wat, hebt gij het zwaard getrokken
temidden van deze bange wezels?

84
00:04:45,815 --> 00:04:49,000
Keer om, Benvolio, en kijk uw dood in de ogen."

85
00:04:49,000 --> 00:04:54,000
Benvolio: "Ik bewaar alleen de vrede.
Steek uw zwaard weg

86
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
of gebruik het om samen met mij
deze mannen uit elkaar te halen."

87
00:04:57,000 --> 00:05:00,123
Tybalt: "Wat? Dat trekt zijn zwaard 
en spreekt van vrede!

88
00:05:00,123 --> 00:05:04,615
Ik haat het woord, zoals ik de hel haat,
alle Montagues, en u.

89
00:05:04,615 --> 00:05:07,000
Komaan, lafaard!"

90
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
Oké, bange wezels.

91
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
We weten ook hier dat het iets slechts is.

92
00:05:13,000 --> 00:05:17,907
De families haten elkaar.
Dit is olie op het vuur.

93
00:05:17,907 --> 00:05:20,738
Maar hoe diep steekt dit nu echt?

94
00:05:20,738 --> 00:05:22,000
Iemand 'bange wezel, lafaard' noemen

95
00:05:22,000 --> 00:05:26,000
voor de ogen van zijn eigen mensen 
en van de rivaliserende familie

96
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
betekent dat er een knokpartij aankomt.

97
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
Tybalt daagt Benvolio uit

98
00:05:31,000 --> 00:05:35,000
en om zijn eer te beschermen,
moet Benvolio vechten.

99
00:05:35,000 --> 00:05:39,923
Deze dialoog geeft ons een goed beeld
van hoe deze twee personages zijn uitgewerkt.

100
00:05:39,923 --> 00:05:43,000
Tybalt denkt dat de Montagues bange wezels zijn

101
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
en heeft geen respect voor hen,

102
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
waardoor de scene 
een extra dosis dramatische spanning krijgt.

103
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
Ik ga nu iets verklappen.

104
00:05:50,000 --> 00:05:54,000
De heethoofdigheid van Tybalt, 
en zijn diepe haat voor de Montagues

105
00:05:54,000 --> 00:05:57,675
noemen wij literatuurmensen zijn hamartia,

106
00:05:57,675 --> 00:05:59,000
hetgeen zijn ondergang veroorzaakt.

107
00:05:59,000 --> 00:06:04,000
Hij sterft door de hand van Romeo.

108
00:06:04,000 --> 00:06:07,000
Dus als je Shakespeare bekijkt,

109
00:06:07,000 --> 00:06:09,000
sta dan even stil bij de woorden,

110
00:06:09,000 --> 00:06:12,246
want die hebben je echt iets te vertellen.