1
00:00:06,708 --> 00:00:09,585
Stoisz w kolejce w sklepie, gdy... Ojej!

2
00:00:09,585 --> 00:00:11,275
Ktoś na ciebie kicha.

3
00:00:11,275 --> 00:00:13,736
Wirus przeziębienia trafia do płuc

4
00:00:13,736 --> 00:00:16,487
i ląduje na komórce nabłonka 
dróg oddechowych.

5
00:00:16,487 --> 00:00:19,040
Wszystkie żyjące stworzenia 
są zbudowane z komórek,

6
00:00:19,040 --> 00:00:21,073
od mikroskopijnych bakterii

7
00:00:21,073 --> 00:00:23,852
po ogromne wieloryby i ciebie.

8
00:00:23,852 --> 00:00:27,190
Komórki są otoczone błoną komórkową,

9
00:00:27,190 --> 00:00:30,278
grubą, elastyczną warstwą 
zbudowaną z białek i tłuszczów,

10
00:00:30,278 --> 00:00:33,475
która ochrania ich elementy składowe.

11
00:00:33,475 --> 00:00:34,613
Jest półprzepuszczalna,

12
00:00:34,613 --> 00:00:37,048
czyli pewne rzeczy 
mogą przez nią przeniknąć,

13
00:00:37,048 --> 00:00:38,402
a inne nie.

14
00:00:38,402 --> 00:00:41,495
Błona komórkowa jest pokryta
małymi wypustkami.

15
00:00:41,495 --> 00:00:42,752
Mają różne funkcje.

16
00:00:42,752 --> 00:00:44,728
Łączą się z sąsiednimi komórkami

17
00:00:44,728 --> 00:00:47,785
lub z niezbędnymi składnikami odżywczymi.

18
00:00:47,785 --> 00:00:50,062
Komórki roślinne i zwierzęce mają błony,

19
00:00:50,062 --> 00:00:52,052
ale tylko roślinne mają ściany komórkowe,

20
00:00:52,052 --> 00:00:56,048
zbudowane z twardej celulozy, 
nadające roślinie strukturę.

21
00:00:56,048 --> 00:00:59,414
Wirus, który wpadł do twych płuc, 
jest podstępny.

22
00:00:59,414 --> 00:01:00,814
Udając przyjaciela,

23
00:01:00,814 --> 00:01:03,548
przyczepia się do wypustki błony,

24
00:01:03,548 --> 00:01:06,954
a komórka wprowadza go do środka.

25
00:01:06,954 --> 00:01:08,680
Kiedy wirus przechodzi przez błonę,

26
00:01:08,680 --> 00:01:10,220
komórka rozpoznaje swój błąd.

27
00:01:10,220 --> 00:01:12,172
Wróg jest w środku!

28
00:01:12,172 --> 00:01:14,150
Na miejsce przybywają specjalne enzymy,

29
00:01:14,150 --> 00:01:16,224
rozbijają wirus na kawałki.

30
00:01:16,224 --> 00:01:18,043
Jeden z nich wysyłają z powrotem

31
00:01:18,043 --> 00:01:19,379
przez błonę komórkową,

32
00:01:19,379 --> 00:01:22,063
gdzie komórka wysyła ostrzeżenie
do sąsiednich komórek

33
00:01:22,063 --> 00:01:23,717
o obecności intruza.

34
00:01:23,717 --> 00:01:25,502
Sąsiednie komórki widzą ostrzeżenie,

35
00:01:25,502 --> 00:01:27,810
szybko podejmują działanie.

36
00:01:27,810 --> 00:01:29,419
Muszą wytworzyć antyciała,

37
00:01:29,419 --> 00:01:30,979
białka, które zaatakują

38
00:01:30,979 --> 00:01:33,068
i zabiją agresywnego wirusa.

39
00:01:33,068 --> 00:01:35,656
Proces ten zaczyna się w jądrze.

40
00:01:35,656 --> 00:01:37,667
Zawiera ono nasze DNA,

41
00:01:37,667 --> 00:01:40,390
kod, który mówi komórkom, jak działać,

42
00:01:40,390 --> 00:01:43,290
żeby działał cały organizm.

43
00:01:43,290 --> 00:01:46,128
Pewien odcinek DNA zawiera instrukcje,

44
00:01:46,128 --> 00:01:49,279
jak komórka ma tworzyć antyciała.

45
00:01:49,279 --> 00:01:52,329
Enzymy w jądrze odnajdują 
właściwy fragment DNA,

46
00:01:52,329 --> 00:01:54,138
tworzą kopię tych instrukcji,

47
00:01:54,138 --> 00:01:56,427
nazwaną matrycowym RNA.

48
00:01:56,427 --> 00:02:00,423
Opuszcza on jądro, by przekazać rozkazy.

49
00:02:00,423 --> 00:02:03,467
Matrycowy RNA trafia do rybosomu.

50
00:02:03,467 --> 00:02:05,907
Rybosomów może być ich nawet 10 milionów

51
00:02:05,907 --> 00:02:07,302
w jednej ludzkiej komórce,

52
00:02:07,302 --> 00:02:09,140
rozsianych po wstążkowatej strukturze,

53
00:02:09,140 --> 00:02:11,673
zwanej retikulum endoplazmatycznym.

54
00:02:11,673 --> 00:02:14,914
Rybosom odczytuje instrukcje z jądra.

55
00:02:14,914 --> 00:02:18,091
Pobiera aminokwasy i łączy je ze sobą,

56
00:02:18,091 --> 00:02:22,003
tworząc białko antyciała, 
które ma zwalczyć wirus.

57
00:02:22,003 --> 00:02:23,237
Ale zanim to nastąpi,

58
00:02:23,237 --> 00:02:25,776
antyciało musi opuścić komórkę.

59
00:02:25,776 --> 00:02:28,649
Udaje się do aparatu Golgiego.

60
00:02:28,649 --> 00:02:31,717
Tutaj jest przygotowane do wysłania
na zewnątrz komórki.

61
00:02:31,717 --> 00:02:35,118
Zamknięte w pęcherzyku 
z tego samego materiału, co błona,

62
00:02:35,118 --> 00:02:38,448
aparat Golgiego instruuje antyciało,

63
00:02:38,448 --> 00:02:41,355
jak dostać się do błony komórkowej.

64
00:02:41,355 --> 00:02:45,994
Na miejscu pęcherzyk łączy się z błoną.

65
00:02:45,994 --> 00:02:47,954
Komórka wypuszcza antyciało,

66
00:02:47,954 --> 00:02:50,584
które rusza na poszukiwanie wirusa.

67
00:02:50,584 --> 00:02:52,710
Pozostałości pęcherzyka zostaną rozłożone

68
00:02:52,710 --> 00:02:53,980
przez lizosomy

69
00:02:53,980 --> 00:02:56,916
i przetworzone ponownie wiele razy.

70
00:02:56,916 --> 00:03:00,079
Skąd komórka czerpie energię 
do tego wszystkiego?

71
00:03:00,079 --> 00:03:02,401
To rola mitochondriów.

72
00:03:02,401 --> 00:03:04,719
Aby wytworzyć energię, pobierają tlen.

73
00:03:04,719 --> 00:03:07,366
To jedyny powód, dla którego oddychamy.

74
00:03:07,366 --> 00:03:09,386
Dodają do niego elektrony z pożywienia,

75
00:03:09,386 --> 00:03:11,457
żeby stworzyć cząsteczki wody.

76
00:03:11,457 --> 00:03:14,332
Ten proces wytwarza też 
wysokoenergetyczną cząsteczkę,

77
00:03:14,332 --> 00:03:18,244
nazywaną ATP, którą komórka 
wykorzystuje jako źródło energii.

78
00:03:18,244 --> 00:03:20,964
Komórki roślinne 
wytwarzają energię inaczej.

79
00:03:20,964 --> 00:03:22,103
Mają chloroplasty,

80
00:03:22,103 --> 00:03:24,205
które łączą dwutlenek węgla i wodę

81
00:03:24,205 --> 00:03:26,048
z energią słoneczną,

82
00:03:26,048 --> 00:03:27,769
by wytworzyć tlen i cukier,

83
00:03:27,769 --> 00:03:30,345
czyli formę energii chemicznej.

84
00:03:30,345 --> 00:03:32,654
Wszystkie elementy komórki 
muszą współpracować,

85
00:03:32,654 --> 00:03:34,532
żeby wszystko sprawnie działało,

86
00:03:34,532 --> 00:03:36,646
a wszystkie komórki muszą współpracować,

87
00:03:36,646 --> 00:03:38,949
żeby organizm dobrze działał.

88
00:03:38,949 --> 00:03:40,520
To naprawdę bardzo dużo komórek.

89
00:03:40,520 --> 00:03:41,802
Naukowcy sądzą,

90
00:03:41,802 --> 00:03:44,312
że jest ich około 37 bilionów.