0:00:06.708,0:00:09.585
Stoisz w kolejce w sklepie, gdy... Ojej!

0:00:09.585,0:00:11.275
Ktoś na ciebie kicha.

0:00:11.275,0:00:13.736
Wirus przeziębienia trafia do płuc

0:00:13.736,0:00:16.487
i ląduje na komórce nabłonka [br]dróg oddechowych.

0:00:16.487,0:00:19.040
Wszystkie żyjące stworzenia [br]są zbudowane z komórek,

0:00:19.040,0:00:21.073
od mikroskopijnych bakterii

0:00:21.073,0:00:23.852
po ogromne wieloryby i ciebie.

0:00:23.852,0:00:27.190
Komórki są otoczone błoną komórkową,

0:00:27.190,0:00:30.278
grubą, elastyczną warstwą [br]zbudowaną z białek i tłuszczów,

0:00:30.278,0:00:33.475
która ochrania ich elementy składowe.

0:00:33.475,0:00:34.613
Jest półprzepuszczalna,

0:00:34.613,0:00:37.048
czyli pewne rzeczy [br]mogą przez nią przeniknąć,

0:00:37.048,0:00:38.402
a inne nie.

0:00:38.402,0:00:41.495
Błona komórkowa jest pokryta[br]małymi wypustkami.

0:00:41.495,0:00:42.752
Mają różne funkcje.

0:00:42.752,0:00:44.728
Łączą się z sąsiednimi komórkami

0:00:44.728,0:00:47.785
lub z niezbędnymi składnikami odżywczymi.

0:00:47.785,0:00:50.062
Komórki roślinne i zwierzęce mają błony,

0:00:50.062,0:00:52.052
ale tylko roślinne mają ściany komórkowe,

0:00:52.052,0:00:56.048
zbudowane z twardej celulozy, [br]nadające roślinie strukturę.

0:00:56.048,0:00:59.414
Wirus, który wpadł do twych płuc, [br]jest podstępny.

0:00:59.414,0:01:00.814
Udając przyjaciela,

0:01:00.814,0:01:03.548
przyczepia się do wypustki błony,

0:01:03.548,0:01:06.954
a komórka wprowadza go do środka.

0:01:06.954,0:01:08.680
Kiedy wirus przechodzi przez błonę,

0:01:08.680,0:01:10.220
komórka rozpoznaje swój błąd.

0:01:10.220,0:01:12.172
Wróg jest w środku!

0:01:12.172,0:01:14.150
Na miejsce przybywają specjalne enzymy,

0:01:14.150,0:01:16.224
rozbijają wirus na kawałki.

0:01:16.224,0:01:18.043
Jeden z nich wysyłają z powrotem

0:01:18.043,0:01:19.379
przez błonę komórkową,

0:01:19.379,0:01:22.063
gdzie komórka wysyła ostrzeżenie[br]do sąsiednich komórek

0:01:22.063,0:01:23.717
o obecności intruza.

0:01:23.717,0:01:25.502
Sąsiednie komórki widzą ostrzeżenie,

0:01:25.502,0:01:27.810
szybko podejmują działanie.

0:01:27.810,0:01:29.419
Muszą wytworzyć antyciała,

0:01:29.419,0:01:30.979
białka, które zaatakują

0:01:30.979,0:01:33.068
i zabiją agresywnego wirusa.

0:01:33.068,0:01:35.656
Proces ten zaczyna się w jądrze.

0:01:35.656,0:01:37.667
Zawiera ono nasze DNA,

0:01:37.667,0:01:40.390
kod, który mówi komórkom, jak działać,

0:01:40.390,0:01:43.290
żeby działał cały organizm.

0:01:43.290,0:01:46.128
Pewien odcinek DNA zawiera instrukcje,

0:01:46.128,0:01:49.279
jak komórka ma tworzyć antyciała.

0:01:49.279,0:01:52.329
Enzymy w jądrze odnajdują [br]właściwy fragment DNA,

0:01:52.329,0:01:54.138
tworzą kopię tych instrukcji,

0:01:54.138,0:01:56.427
nazwaną matrycowym RNA.

0:01:56.427,0:02:00.423
Opuszcza on jądro, by przekazać rozkazy.

0:02:00.423,0:02:03.467
Matrycowy RNA trafia do rybosomu.

0:02:03.467,0:02:05.907
Rybosomów może być ich nawet 10 milionów

0:02:05.907,0:02:07.302
w jednej ludzkiej komórce,

0:02:07.302,0:02:09.140
rozsianych po wstążkowatej strukturze,

0:02:09.140,0:02:11.673
zwanej retikulum endoplazmatycznym.

0:02:11.673,0:02:14.914
Rybosom odczytuje instrukcje z jądra.

0:02:14.914,0:02:18.091
Pobiera aminokwasy i łączy je ze sobą,

0:02:18.091,0:02:22.003
tworząc białko antyciała, [br]które ma zwalczyć wirus.

0:02:22.003,0:02:23.237
Ale zanim to nastąpi,

0:02:23.237,0:02:25.776
antyciało musi opuścić komórkę.

0:02:25.776,0:02:28.649
Udaje się do aparatu Golgiego.

0:02:28.649,0:02:31.717
Tutaj jest przygotowane do wysłania[br]na zewnątrz komórki.

0:02:31.717,0:02:35.118
Zamknięte w pęcherzyku [br]z tego samego materiału, co błona,

0:02:35.118,0:02:38.448
aparat Golgiego instruuje antyciało,

0:02:38.448,0:02:41.355
jak dostać się do błony komórkowej.

0:02:41.355,0:02:45.994
Na miejscu pęcherzyk łączy się z błoną.

0:02:45.994,0:02:47.954
Komórka wypuszcza antyciało,

0:02:47.954,0:02:50.584
które rusza na poszukiwanie wirusa.

0:02:50.584,0:02:52.710
Pozostałości pęcherzyka zostaną rozłożone

0:02:52.710,0:02:53.980
przez lizosomy

0:02:53.980,0:02:56.916
i przetworzone ponownie wiele razy.

0:02:56.916,0:03:00.079
Skąd komórka czerpie energię [br]do tego wszystkiego?

0:03:00.079,0:03:02.401
To rola mitochondriów.

0:03:02.401,0:03:04.719
Aby wytworzyć energię, pobierają tlen.

0:03:04.719,0:03:07.366
To jedyny powód, dla którego oddychamy.

0:03:07.366,0:03:09.386
Dodają do niego elektrony z pożywienia,

0:03:09.386,0:03:11.457
żeby stworzyć cząsteczki wody.

0:03:11.457,0:03:14.332
Ten proces wytwarza też [br]wysokoenergetyczną cząsteczkę,

0:03:14.332,0:03:18.244
nazywaną ATP, którą komórka [br]wykorzystuje jako źródło energii.

0:03:18.244,0:03:20.964
Komórki roślinne [br]wytwarzają energię inaczej.

0:03:20.964,0:03:22.103
Mają chloroplasty,

0:03:22.103,0:03:24.205
które łączą dwutlenek węgla i wodę

0:03:24.205,0:03:26.048
z energią słoneczną,

0:03:26.048,0:03:27.769
by wytworzyć tlen i cukier,

0:03:27.769,0:03:30.345
czyli formę energii chemicznej.

0:03:30.345,0:03:32.654
Wszystkie elementy komórki [br]muszą współpracować,

0:03:32.654,0:03:34.532
żeby wszystko sprawnie działało,

0:03:34.532,0:03:36.646
a wszystkie komórki muszą współpracować,

0:03:36.646,0:03:38.949
żeby organizm dobrze działał.

0:03:38.949,0:03:40.520
To naprawdę bardzo dużo komórek.

0:03:40.520,0:03:41.802
Naukowcy sądzą,

0:03:41.802,0:03:44.312
że jest ich około 37 bilionów.